Экономикалық ой және инвестиция

МАЗМҰНЫ :

І. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3

ІІ. Негізгі бөлім
1. Экономикалық ой және инвестиция ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2. Қазақстанның инвестициялық саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 9
3. Тікелей шет ел инвестициялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
4. Инвестициялық қорлардың бөлінуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 20

ІІІ. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27

Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 28

КІРІСПЕ

Инвестиция - пайда табу, дивиденд алу не болмаса басқандай кіріс кіргізу мақсаты мен кәсіпорындарға, құрылыс жұмыстарына, ауыл шаруашылық өндірістеріне ұзақ мерзімдік күрделі қаржы, немесе құнды қағаз жұмсау.
Күрделі қаржыны жұмсау орнына байланысты инвестиция:
• ішкі (өз елінде пайдаланатын), сыртқы (шет елге шығарылатын) болып бөлінеді. Ішкі инвестициялар нақтылы және қаржылы болып бөлінеді;
• сыртқы инвестиция тікелей және портфельді (қаржынды) болып бөлінеді.
Инвестицияны акционерлік және сақтандыру ұйымдары, сауда банктері, инвестициялық трестер және жеке кәсіпкерлер бере алады№ Негізгі капиталды (қорды) кеңейтуге не орнын толтыруға, мүлік-заттық - өндірістік қорды молайтуға жұмсалған ішкі инвестиция нақтылы деп аталса, ал құнды қағаздар (акциялар, облигациялар т.б.) сатып алуға жұмсалған ішкі инвестиция қаржылы деп аталады.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Кэмпбел Р. Макконнелл, Стэнли Л. Брю «Экономиксң, том 1, Таллин, 1995
2. Борисов Е. Ф. «Экономическая теорияң Москва, 1998
3. Самуэльсон П. А. «Экономикаң, том 2, Москва, 1992

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ :
І. Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... . 3
ІІ. Негізгі бөлім
1. Экономикалық ой және инвестиция
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2. Қазақстанның инвестициялық саясаты
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
3. Тікелей шет ел инвестициялары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 17
4. Инвестициялық қорлардың
бөлінуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 20
ІІІ. Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 27
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . .
28

КІРІСПЕ

Инвестиция - пайда табу, дивиденд алу не болмаса басқандай кіріс
кіргізу мақсаты мен кәсіпорындарға, құрылыс жұмыстарына, ауыл шаруашылық
өндірістеріне ұзақ мерзімдік күрделі қаржы, немесе құнды қағаз жұмсау.
Күрделі қаржыны жұмсау орнына байланысты инвестиция:
• ішкі (өз елінде пайдаланатын), сыртқы (шет елге шығарылатын)
болып бөлінеді. Ішкі инвестициялар нақтылы және қаржылы болып
бөлінеді;
• сыртқы инвестиция тікелей және портфельді (қаржынды) болып
бөлінеді.
Инвестицияны акционерлік және сақтандыру ұйымдары, сауда банктері,
инвестициялық трестер және жеке кәсіпкерлер бере алады№ Негізгі капиталды
(қорды) кеңейтуге не орнын толтыруға, мүлік-заттық - өндірістік қорды
молайтуға жұмсалған ішкі инвестиция нақтылы деп аталса, ал құнды қағаздар
(акциялар, облигациялар т.б.) сатып алуға жұмсалған ішкі инвестиция қаржылы
деп аталады.

1. ЭКОНОМИКАЛЫҚ ОЙ ЖӘНЕ ИНВЕСТИЦИЯ

Бүгіндері дүние осыдан жиырма жыл бұрынғымен салыстырғанда, танымастай
өзгерген. Жетпісінші жылдырдың бас кезінде компьюторлық жүйе орталықтан
пайдаланылатын ірі көлемді есептеу машинасының бір түрі ғана болып
көрінетін. Онда электромагнитті бобиналар, факсмашиналар, оптикалық
талшықтар, балауызды телефондар, видеомагнитафондар мен қолға ұстап жүретін
шағын стереожүйелердің ешқайсысы да болмайтын.
Бұрын шет елдің қаржы салушыларын инвестор қабылдай қоймайтындар, енді
оларды құшақ жая қарсы алатынды шығарды. Басқаны қойғанда, өзін өзгелерден
бөлектеу ұстайтын Солтүстік Кореяның Оңтүстік Корея мен Жапония сияқты
шетелдік көршілеріне есік аша бастауы осыған дәлел. Оңтүстік Африка
республикасындағы Африка Ұлттық Конгрессі жұрт алдына елдегі шет ел қаржы
салушыларының маңызды рөлін мойындаған саяси мәлімдемемен шықты. Бұл
мәлімдемеде жеке қор жинау “ішкі қаржы сақтауды көбейтудің” қажетті шарты
деп бағаланады. Сондай-ақ ең соңғы технология мен соған сәйкес басқару
әдістерін енгізу, оны бәсеке жағдайында үлкен тиімділік құралы есебінде
пайдалану және сыртқы базарларға кіруді жеңілдету – осы қажеттіліктерді
тудыратынын айқын көрсеткен. Шет ел қаржысын мүнда келтірушілерді жұмыспен
қамтуды арттырып, жергілікті өндіріс мүмкіндіктерін өсіретін жерлерде аса
қолайлы жағдайлар күтіледі.
Қабылдайтын елдердің экономикасы үшін қаржыны келтіру, айтарлықтай
кепілдлік болмаса да, әлемдік экономикамен бәсекенің кірігуіне көмектеседі.
Төменде дамушы елдер үшін шетелдік қаржыны келтірудің неліктен жоғары
дәрежелі көмегі барлығына мысалдар келтіріледі.

Жаңа технологияны әперу.
Халықаралық корпорация әдетте аса ірі, ең дамыған өндірістің барлық
деңгейінде оның нәтижелерін базардағы сатуды ұйымдастыруға дейін, әрі
әртүрлі елдердегі өзінің өндірістік күштерін орналастыруға пайдаланатын
және барынша бәсекеге икемді компанияға жатады. Бүгінгі экономикада дүние
жүзіндегі жабдықтаушы мен базарларға жол іздейтін басты өндірушілер
құдыретті күші бар елдер ретінде көрінеді.
Халықаралық корпорацияны қабылдаушы елдердің индустриялық базасының
дамуы баға жеткісіз жаңа технологияның өсу әсерін сезінеді. Халықаралық
корпорациямен байланыс құрған жергілікті компаниялар олардың ноу-хоуын
игеріп алады, сөйтіп, қатал бәсеке жағдайында халықаралық базарларға шығуға
үйренеді. Дәл осындай білімді жергілікті тұрғындардан жалданған менеджерлер
мен халықаралық корпорацияның қызметкерлері де игеріп алады.
Жұмыс ортындарын жасау.
Экономикасы өтпелі елдердің жағдайында адамдардың жұмыспен қамтылмауы,
немесе жаппай жұмыссыздық - ескіден келе жатқан созылмалы проблема.
Мемлекеттік секторда жұмысшы орынын жасау арқылы жұмыссыздықпен күресу –
көбіне аз нәтиже береді. Халықаралық корпорацияны тікелей инвестициялау
жұмысшы орындарын туындатады. Сонымен қоса, жоғарыда айтылғандай жергілікті
кадрлерді маман ретінде дайындау қазір сол жердің экономикасына оң ықпалын
тигізеді.
Экспорттың жетілдірілуі.
Шетелдік инвестиция көбіне көрші елдердің базарларынан халықаралық
корпорацияның штаб-пәтері орналасқан қабылдаушы-елдерге әкелінетін
экспорттың көптеп әкелінуіне ықпалын тигізеді. Бұл экспорт тұрақты
экономканың өсуіне игі ықпалын тигізетін қатты валютаның болуын қамтамасыз
етеді. Қатты валюта сыртқы қарыздарды өтеуге, сырттан заттар сатып алуды
қаржыландыруға және ішкі инвестицияны қаржыландыруға аса қажет. Рас,
экспорттың есебінен алынған қатты валютаны пайдалануға деген ниет бұл
елдердің сауданы шектеуін азайтып, сол арқылы элемдік экономикағы кіруіне
көмектеседі. Шет ел инвестициясының елдерге өз экспортының
номенклатурасының көбеюіне мүмкіндік беруінің де маңызы аз емес. Дәстүрден
тыс өнім деп аталатын өнімнің сапалық өсуі шикізат өнімдерін (кофе, қант,
банан) дәстүрлі экспортқа шығарып, дамып келе жатқан елдер үшін де аса
маңызды қызмет атқарады. Экспорттық өнімдер номенклатурасының ұлғаюы елдегі
шикізат өнімдері құнының төмендеуі секілді бүлдіргіш әсерді азайтады.
Нақ осы ойлар дамып келе жатқан елдерді өздерінің өнеркәсібін қорғауға
және оны қатал бәсекеден сақтай отырып дамуға мүмкіндік беретін, шетелдік
инвестицияны шектеу арқылы сауда мен саясат жүргізетін ізденістерге
жетеледі. Өнеркәсіптің көптеген салаларында шетелдік инвестицияға түгелдей
тиым салынды, өйткені, бұл салалар ұлттық мүдде үшін өте маңызды саналады
және тұтастай мемлекеттік секторға көшірілді. Мәселен, Мексика
конституциясы мұнай өнрекәсібін шетелдіктердің инвестициялауына тиым
салған. Мексика экономикасында, шетелдік инвестицияға қойылған көптеген
шектеуді қоса есептегенде, шапшаң қарқын мен еріктендіру көлемінің өсуі
бұрынғы қалпында қала береді.
Шетелдік инвестицияға тікелей тиым салудан басқа да көптеген шектеулер
қойылды. Мысалы, ұлттық компаниялардағы шет ел қаржысының қоры шектелуі,
рұхсат алудың күрделі де қиын тәртіптері енгізілді, шет ел инвестициясынан
түсетін пайдаға салынатын салық мөлшері ұлғайды, тағы да қабылдаушы-елден
алған пайданы әкету бұрынғыдан бетер болды, іске жұмсаған қаржыны (Әсіресе,
өз валюта қорын сақтауға тырысқан елдерде) қайтырып алу тәртібі күрделілене
түсті.
Бұл секілді саясат ұлттық өнеркісіптің гүлденуіне қол жеткізе отырып,
кейбір елдерде аз уақыттық болса да табыс әкелді. Алайда мұндай саясаттың
орташа және ұзақ мерзімдік болашағында үкіметке де, жеке адамға да қымбатқа
түсетін тиімділігі аз және бәсекеге қабылетсіз өнеркәсіп құрылысы болып
есептеледі. Бұл тұрғыда, Латын Америкасының алпысыншы және жетпісінші
жылдардағы тәжірибелері көрсетуге татырлық. Бұл мерзімде көтермешілік
саясаттың арқасында ішкі базарда өнеркәсіп қаулап өсті. Анд пактісі мен
Орталық Американың көпшілік базарындағы келісімдерге сай шетелдік
инвестиция мен еркін саудаға қатал шектеу қойылды. Бұл елдер экономикалық
өсудің таң қаларлық көресткіштеріне қол жеткізсе де, халықаралық базарда
бәсекеге түсердей олардың индустриялық негізі болған жоқ. Енді сауда және
инвестициялық бөгеттер жойылғанда, келісімге қол қойған көптеген елдер
үлкен қиындықтармен жаңа жағдайларға икемделуде.
Инвестор өзіне қабылдауға әзір инвестициялық мақсаттар мен тәуекел
деңгейіне және инвестордың бейнесіне қарап шет ел инвестициясының да түрі
анықталды. Соңғы жылдары шет ел инвестициясының жүзеге асырылу құралдарына
сай олардың өздері де әрқилы болатынды шығарды. Бұл дүние жүзі базарларының
байланыстарын нығайтатын және көптеген инвестициялық жаңа механизмдерді
дамытуға мүмкіндік беретін электронды коммуникация саласындағы табыстарға
тікелей байланысты. Төменде дүние жүзінің дамышу және дамыған елдерінің
көбінде пайдаланылатын инвестиция түрлерінің шолуы беріледі.
“Елдер қоры...” былайша айтқанда, жекелеген елдердің экономикасына
салынатын құнды қағаздар. Мұндай қорлар инвесторлардың кейбір елдердегі
күрт дамып келе жатқан корларына қатысу үшін құрылды. Бұл қорлар шет ел
компанияларының акциялар мен жергілікті қор биржаларын біріктіреді. Бұл
қорлардың қаржылары нақтылы бір елде, болмаса дамып келе жатқан елдердің
тұтас бір аймақтарында. Мысалы Азия немесе Латын Америкасында құнды
қағаздың ауқымын кеңейту (диверсифицировать), сол арқылы жеке әр елде
тәукелдын азайту мақсатында пайдаланылады.
Инвесторлар бұл қормен қуана-қуана пайдаланады. Соңғы жылдары осындай
қорлар санының өсуі және олардың қызмет аясының кеңеюі көрініс беруде.
Кейбір инвесторларды жергілікті биржалардың жағдайы тез өзгергіш және
болжап болмайтындықтан жаңа базарлардан тездетіп кету қызықтырып тұрады.
Чили секілді басқа елдерде шет ел инвесторларына акцияны тікелей сатып
алуға шектеу қойылған, сондықтан “ел қоры” құнды қағазы олардың базарға
шығуына бірден-бір мүмкіндік тудырады. Бұл секілді жақсы ұйымдастырылған
қор дамушы елдер биржаларында жағдайлардың өзгеруі туралы хабарлар алудың
қиндықтарынан құтқарады. Биржа жағдайы өзгергенде “ел қоры” инвесторлардың
жергілікті акциялардан тез құтылуына мүмкіндік беретін болғандықтан,
инвесторлардың дамушы елдер банктерінің есеп-шотына салған қаражаттары
секілді бұл құнды қағаздарды “ыстық ақшы” деп атайды. Мұндай есеп-шоттар,
әдетте, бұл елдердің экономикалық қызметі хауіп-қатерге толы болғандықтан
және құнсыздануға сай қаржы саясатының күшінің арқасында үлкен өсім
процентін әкелді. Ал, проценттік көтерілуі азайған шақты инвесторлар есеп-
шоттарын дереу жабады.

2. ҚАЗАҚСТАННЫҢ ИНВЕСТИЦИЛЫҚ САЯСАТЫ

Инвестициялық саясаттың әлеуметтік-экономикалық салдарын ескере
отырып, Қазақстан экономиканың қаржылық тұрақтануы сатысына ену кезеңінде
қатаң әдістерді қолдана бастады, бұл әдістер төмендегі бағыттарды қамтиды:
• үкіметтік несиелер мен кепілдемелерді шектеу (өйткені үкіметтік
несие алдын-ала ақы төлеуді; кепілдемелерді ұсынуды және белгілі
сомалардың процентімен қайтарылуын талап етеді).
Мұндай жағдайда елге келіп жатқан шетел инвесторларын көбейтуге
арналған мүмкіндіктер кеңейіп жатыр. Капиталды тартудың мұндай формасының
басымдылығы әртүрлі түсіндіріледі:
• тікелей шетел инвесторлары донордың ұзақ мерзімдік мүдделерінің
жүзеге асуына мүмкіндік береді;
• донордың өндірістік процесті басқаруға қатысу мүмкіндігі болуы
тиіс;
• елеулі көлемде қаржылық ресурстардың ағылып келуін қамтамасыз
етеді, ол сыртқы қарыздардың төлену проблемасына әсер етпейді;
• тікелей шетел инвестициялары іскерлік және шаруашылық белсенділікті
қамтамасыз ете отырып, өндірістік және ғылыми-техникалық
ынтымақтастықтың әр түрлі формаларының кең түрде таралуына ықпал
етеді.
Мұның барллығы Үкіметтің орта мерзімдік инвестициялық бағдарламасын
қабылдау және жүзеге асыру үшін бағыт-бағдар беруге мүмкіндік жасады.
Объектілерді салу және сатып алумен қатар шетел капиталын салу бағыттарына
мыналар жатады:
• біріккен және төл кәсіпорындарды құру;
• шетел компанияларының басқаруына объектілерді беру;
• акционерлеу жолы арқылы кәсіпорындарды жекешелендіру процесіне
донорлардың қатасуын кеңейту;
• банктік мекемелерді инвестициялу.
Қолданылатын бағыттар сипатында елеулі өзгерістер болуда:
• Біріккен кәсіпорындардың делдалдық-өткізу және сатып алу қызметі
салаларында емес, өндірістік, банктік, құрылыстық қызметте,
аграрлық сектордаұлғаюы.
1997 жылы қызмет етіп жатқан біріккен кәсіпорындардың жалпы саны 1388,
ал шетел инвесторларының басқаруына берілген кәсіпорындар саны 100-ден
астам болды.
Бір кеңістіктегі серіктестердің мүдделері, өндірістік міндеттер
сияқты, өнімді өткізудің белгілі бір нарығында тоғысады.
• Қазақстан Республикасы экономикасына тартылатын айналым капиталының
ұлғаюы жеке жобалар бойынша жекешелендіру процесінде көрініс тапты.
Оның өрістеуі белгілі мөлшерде төлем төлемеу дағдарысы сияқты түйінді
мәселені жеңілдетті, өндірістердің іскерлік белсенділігін көтеруге және
озық технологияларға өту процесін жеделдетуге мүмкіндік береді.
Дегенмен, бірқатар жағымсыздықтар да кездеседі, олар республиканың
экономикалық қауіпсіздігіне әсер ететін қатерлердің пайда болуына жағдай
жасайды.
Олар мыналар:
1. Бұрынғысынша донор үшін өте тартымды болып табылатын мұнай-газ
саласы, қара және түсті металлургия, ақырғы нәтижесінде олар халық
шаруашылығындағы жекелеген салалардың дамуындағы алшақтықтың
ұлғаюына ықпал етеді.
Шетел инвестицияларын осылайша орналастыру шетел инвесторларының
(темекі, кондитерлік, маргарин өндірісі және т.б.) қызмет етуін
монополиялық тұрғыда бекітілуіне ықпал етті.
2. Шетелдік тікелей инвестициялар құрылымында үлкен үлесті – несиелер,
займдар, ссудалар алып жатыр. Оларды негізгі инвестор кәсіпорыннан
филиалдар мен еншілес компаниялар алады. Мұндай фирмааралық
инвестициялау қияндап бара жатыр. Соның салдарынан фирмааралық
қарыздар қалыптасуда және ұсынудың қатаң жағдайлары кезінде
клммерциялық несиелеу кеңейтілуде.
3. Фирмааралық несиелерді қолдану, сонымен бірге бас компаниядан
қаржылану көп жағдайда инвестициялаудың өзінің көлеміне тең емес
пайданың ауысуына әкеліп соғады.
Мысалы, әлемдік тәжірибедегі шынайы салым жоспарланған инвестициялар
сомасыныың 20%-нен асқан жоқ, ал пайданы қайта инвестициялаудың бұдан
кейінгі процесі бухгалтерлік және басқа да әдістерсіз қаржылардың негізсіз
ағылып кетуіне әкеліп соғады.
Соңғылар тікелей де, жанама да табыстардың елден негізсіз “шығып
кетуіне” ықпал етеді.
4. Ел экономикасындағы өңдеуші емес, шикізат салаларын инвестициялау
теріс жағдайларға әкеліп соғады, олардың ішінде ерекше орынды
дивидендтер алады, олар саланың экспорттық көлемінің елеулі бөлігін
құрайды.
Бұл жағдайда кеден арқылы шетелге өнімнің едәуір көллемінің өтуі
кезінде экспорттық валюталық түсім пропорциналды дәрежеде өспейді.
5. Шетелдік инвестициялаудың басқа формаларын салыстырғанда, тікелей
инвестициялар ағымын қатаң түрде реттеу өте ауыр, нәтижесінде ол
төлем балансы жағдайына белгілі дәрежеде әсер етеді.
6. Бүкіл әлемдік тәжірибедегідей, Қазақстан Республикасына тікелей
шетел инвестицияларын тарту ұзақ мерзімдік болашақты айқындай
алмайды. Тәжірибеде көптеген донорлар міндеттемелер шеңберін
орындауға қабілетсіз болып келеді, тиісінше ол төлем балансына,
жұмыскерлердің әлеуметтік тұрақсыздығы жағдайына әсер етеді.
Қазақстандағы объектілер басқаруға өте тиімді жағдайларда беріледі:
әлеуметтік объектілерді қамтамасыз етілуден босатылады, жұмыскерлер санын
қысқартуда еркіндік беріледі және экспортқа бағытталған өндірістер құнға
үстеме салықтан босатылады.
Сонымен бірге, белгілі бір өндіріске салынған инвестициялар кейінгі
жылдары едәуір көлемде коммерциялық несиелеу құнынан асып кетті.
7. Ақпараттық нарықтардың құрылмағандығы – шетелдік басқаруға өту
шарасының шектен тыс жабық түрде жүретіндігін алдын ала айқындайды,
ол көптеген келісімдерді бақылау мен олардың жүргізуіне жауапты
болуы мүмкін емес.
Нәтижесінде, 1996 жылғы қарыздарды өтеу, еңбек ақыны дер кезінде
төлеу, зауыттар жұмысының ырғақтылығы, экспортты ұлғайту сияқты
көрсеткіштері – 1995 жылдың объектілерді шетел инвесторларының басқаруына
жаппай беру көрсеткіштерінен едәуір төмен болды.
Барлық елдердегі сияқты, Қазақстандағы инвестициялық процестің
гүлденуі макроэкономикалық параметрдің төмендегі факторларымен тежеліп
отыр.
Олардың біріншісіне мынаны жатқызуға болады: яғни жинақталатын
ресурстардың төмен тиімділікте сіңірілуі, оларды қаржыландыру механизмінің
жоқ болуы (сақтандыру, зейнетақымен қамтамасыз ету және инвестициялаудың
нарықтық институттарының қалыптасуының, сонымен бірге жинақтаулардың
салымдарға айналуы механизмінің аяқталмағандығы).
Бұл жағдайды ұлттық банктік жүйенің жеткілікті түрде дамымауы
шиеленістіріп отыр. Қазіргі кезде ұлттық банктік жүйе жинақтарды салудың
және оларды инвестициялаудың шынайы активтерге айналуының тартымдылығын
қамтамасыз етуге қабілеті жоқ.
Екіншіден, Республика көлемінде тиімді инвестициялық жобалар түріндегі
төлем алушылар ұсыныстарының мәліметтер банкінің құрылмағандығы. Көптеген
жобалар жабық жағдайларда қарастырылған, осының әсерінен жеткіліксіз
дәрежедегі жоғары тиімді жобалар өмірге енгізілген.
Үшіншіден, банктердің, клиенттердің қаржылық жағдайының төмен деңгейі;
мемлекеттік бағалы қағаздардың жоғары табыстылықпен қамтамасыз етілмеуі;
кәсіпорындардың қаржылық жағдайының қажетті деңгейде болмауы себебінен
инвестициялаудың жоғары тәукелділіктерін компенсациялайды.
Төртіншіден, төлемдер дағдарысы жағдайындағы қарыздардың сақталуы
бұрынғысынша айналым капиталын толтыру үшін ақшаға деген жоғары сұранысты
сақтап отыр, ол қаржылық ресурстарды инвестицияландыру мақсаттарына емес,
айналым қорларын қаржыландыруға бағыттайды.
Бесінше – жүктемеленбеу жағдайында тұрған өндірістік салының негізгі
капиталы өзін сақтауға жоғары шығындарды талап етеді, сол арқылы қаржылық
ресурстардың елеулі бөлігі шығындалады.
Алтыншы – тиісті әдістердің болмауы негізгі капиталдың теңбе-теңсіз
қайта бағалануына әкеліп соқты.
Осының салдарынан амортизациялық төлемдер мен ішкі жалпы өнім (ІЖӨ)
арасындағы арақатынас шектен тыс жоғары болып отыр. Нәтижесінде, жоғарыда
аталған себептер әсерінен Қазақстан экономикасында өндірістік шығындардың
бұзылған құрылысы, өндірістердің төмен шынайы пайдалылығы, бюджетке
төлемдердің жинақталмауы, мүліктік активтер негізінде кәсіпорындар
қаржыларының жоғарылауы көрініс алып отыр.
Көптеген экономистер мемлекеттік басқаруды аз талап ететін
саясаттардың жүзеге асырылуы нұсқаларын ұсынып отыр. Бірақ жоғарыда аталған
факторлар Қазақстан Республикасының өзіне тән ерекшеліктері жағдайында
инвестициялық белсенділікті көтеру үшін, қолайлы жағдайларды қалыптастыру
әдістерін белсенді қолдану мемлекет тарапынан талап етіліп отыр
(бәсекелестік қабілеті бар отандық өндірушілерді бюджеттік қаржыландыру
және қолдау, балансталған сыртқы экономикалық саясатты (СЭС) жүргізу,
өнеркәсіптік даму саясатын үйлесімді түрде байланыстыру және т.б.).
Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, соның ішінде Азия-Тынық мұхиты
аймағындағы кеңістік өзінің терең нарықтық өзгерістері сатысына енуде
жоғары инвестициялық белсенділікті танытты. ІЖӨ құрылымында негізгі
капиталға инвестиция салудың үлесі 30-40%-тен асты. Қазақстан
Республикасында жүргізіліп отырған экономикалық саясаттың мұндай сапалы
сипаттамасы жоқ.
Ұзаққа созылған өндірістік құлдырау, инфляцияның жоғары деңгейі –
инвестициялық сұраныс жолындағы тежегіштер болды. Бұл жағдайда талдау
көрсетіп отырғандай, инвестициялардың төмендеу динамикасы 1990 жылғы
деңгейге қарасты ІЖӨ-нің төмендеуі динамикасынан бірнеше есеге көбейіп
отыр.
Инвестициялық белсенділікті қамтамасыз ететін алғашқы себептер
қатарына мыналар жатады: бюджеттік саясаттың қатандығы және шиеленіскен
ақпараттық хал-ахуал.
Айналым капиталының инфляциялық құнсыздануы, экономикалық
байланыстардың үзілуі, несиелерді берудегі шынайы емес шарттар,
жекешелендіру саясаты нәтижесіндегі ауыр төлемдік дағдарыс – жаппай
банкротқа ұшырау және халық шаруашылығының барлық салаларының қаржылық
жағдайының нашарлауына әкелді.
Мұндай жағдайларда инвестициялық құлдырау материалдардың да, өндіріс
құралдарының да тікелей рпопорционалды түрде қысқаруына әкеліп соқты.
Экономикалық жағдайдың ауырлығы халық шаруашылығының бірқатар
салаларын, ең алдымен қор құрайтын салалар үшін аман қалудың қиын
жағдайларын туғызды. Экономикалық тұрғыда аман ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.