Шыңжаң - Ұйғыр автономиялы районы

Пән: География
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

I. ШЫҢЖАҢ ҰЙҒЫР АВТОНОМИЯЛЫ РАЙОНЫНА ЖАЛПЫ ФИЗИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМА

Жер бедері

1955- жылы Шыңжаң Ұйғыр автономиялы районы құрылды, қысқартып (қытайша) «шин» жаңа жер деген мағынаны береді. орталығы- үрімжі қаласы. Шыңжаң еуразия құрлығының кіндігіне орналасқан, ерте заманда ол әр бағыттағы «жібек жолының» торабы саналды, Шыңжаң шығыс-терістікте Моңғолия мен солтүстік пен батыста Ресеймен, Қазақстанмен, Қырғызстанмен, Тәжікстанмен шектеседі, батыс оңтүстікте Ауғаныстанмен, Пакистанмен, Индиямен ұласады, жалпы шекара желісі 5400 километірден астам, географиялық координаты 49º10´45 болады, түстікте солтүстік ендігі 34º15´, ендік аттамалығы 15ºқа таяу болса, шығыста шығыс бойлығы 96º25´, батыста шығыс бойлығы 73º21´40, бойлық аттамалығы 23 градустан астам. Автономиялы районның шығысы мен батысының аралығы 1900 километр, түстігі мен терістігінің арасы 1500 километр, Шыңжаңның жалпы жер ауданы бір миллион 660 мың 400 шаршы километр келеді де, Қытайдың бүкіл жер көлемінің алтыдан бір бөлегін ұстайды. 2000 жылдың соңында бүкіл автономиялы районда 3 төте қарасты қала (аймақ дәрежелісі екеу ), 8 аймақ, 5 автономиялы обылыс, аймаққа төте қарайтын 9 қала, обылысқа төте қарайтын 7 қала, 62 аудан, 6 автономиялы аудан, қалаға төте қарайтаын 11 район болды. Шынжаң Ұйғыр ұлтын тұлға еткен көп ұлтты район.

Шынжаң ішкі құрлыққа сұғына орналасу, теңіз - мұхиттардан қиыр жату, биік таулармен қоршалу, Чиңхай - Тибет үстіртінің зор көлемді қобысып көтеріліп шығуы сықылды ықпалға ұшырағандықтан, ондағы қалыптасқан жаратылыстық факторлар мен жаратылыстық кешендердің барлығы құрғақ ортаның көрнекті ерекшелігіне ие. Мұндай құрғақ ортаның жаратылыстық көрнісінде типтік қуаңшылық ерекшелік болып қалмастан, оның үстіне шынжаңдықтар да жан түршігерлік құрғақ ортамен күресу барысында өндірісін дамытып, өсіп өрбу тіршілік тынысы да болды.

Шынжаң - Қытай бойынша аумағы ең үлкен район, сондай -ақ табиғаты көркем, жері кең, байлығы мол, ашуды шұғыл қажет етіп отырған ырысты алқап, шыңжаң теңіз - мұхиттан шалғай ішкі құрлықта, Алтай, Тянь-Шань, Күн-Лун тау сілемдері Жоңғар мен Тарым ойпаттарын араларына алып, «үш таумен тұйықталған екі ойпат» сынды жағдайды қалыптастырған, осындай ерекше геологиялық түзіліс ішкі қойнауында толып жатқан кен өнімдерінің сақталуына мүмкіндік туғызды. Шыңжаңның ұлы тауларындағы мұздықтар өзендер мен көлдердің су көзіне айналып, шураттар мен далалық өлкелерді суландыруда, әр ұлт ұландарын асырауда.

1. 2. Геологиялық құрлымы

Шыңжаңның геологиялық құрлымы күрделі, жер бедер желісі айқын Шыңжаңның геологиялық даму тарихы өте ұзақ, геологиялық құрлымы күрделі, өңірлік құрлым кезеңі тым арыда, ірі жер тұғырлары мен геосинклиналдары (ойыспалы алқаптары) ұқсамаған геологиялық тарихи дәуірлерді өткізген. Тарым жер тұғыры қытайдағы ең көне жер тұғырларының бірі есептелінеді, ең алғашқы құрлым өзегі 2 миллиярд 500 миллион жылдың алдында қалыптасқан, Тарымның тағанын құраған болуы мүмкін, жер тұғырының ең көне жер қабаты археозой (арғы тіршілік заманы ) заманыныкы болып, оның үстін протерозой (алғашқы тіршілік заманы ) заманының жер қабаты қалыпсыз бүркегендіктен, палеозой ( ертедегі тіршілік заманы ) заманынан бері қарайғы шөгінді қабаттары қалыңдай берген, Жоңғар жер бөлегі Тарым жер тұғырынан кейінгі құрлымдық тұлға, геологиялық өзгеру тарихы күрделі болғандықтан, құрлымдық сипаты жөнінде де әртүрлі танымдар бар. Ал, Алтай, Тянь-Шань, Күнлун сияқты таулардың геосинклинал ( ойыспалы алқап ) қатпар жүйесінің қалыптасу мезгілі едәуір жай болған. Қытай территориясы ішіндегі Алтай тауы геосинклиналы екі түрлі шөгіндіден құралған, кейінгі палеозой тобы миеогеосин клиналы (miogeosynclint) тобы эогеосинклиналық

(onthogeosynclint) шөгіндісі болып, девон кезеңі аяқтамаған геосинклиналдық шөгінді есептелінеді. Шыңжаң территориясындағы Тянь-Шань тауы геосинклиналы қатпары Яңзы (Чаңжиаң өзенінің тарихтағы аты ) қайтуынан қалыптасқан Қытай жер тұғыры негізінде туындаған типтік көп қайтудан (теңіздің шегінуі) жетілген геосинклиналды қатпар жүйесі есептеледі де, Оңтүстік Тянь-Шань тауы миеогеосинклинал қатпарлы белдеу Тянь-Шань тауларының аралығындағы қопсып көтерілген белдеу және солтүстік тау қатпарлы белдеуі сықылды төрт қатпарлы белдеулерге бөлінеді. Тянь-Шань тауы геосинклиналы қатпар жүйесі алғашқы пермь кезеңі аяқтамаған геосинклинал типті шөгінділеріне жатады. Күн-Лун қатпар жүйесі құрлымы күрделі варисци қатпарлы жүйесі болып, шығыс Күн-Лун тауы қатпарлы жүйесі мен батыс Күн-Лун тауы қатпарлы жүйесіне бөлінеді, екеуінің өзгеру тарихы жалпы жағынан ұқсағанмен, бірақ, екінші дәрежелі құрлымдық(тектоникалық) аумақтарының өзара парқы едәуір зор, шығыс Күн-Лун тауы қатпарлы жүйесі Декан асуы эогеосинклинал қатнарлы белдеуі, Цайдам шөкпе ойқылы, Чыматау эогеосинклинал қатпарлы белдеуі, Бұрқанбудай тауы эогеосинклинал қатпарлығы, Алтын тау эогеосинклинал қатпарлы белдеуі сықылды жеті екінші дәрежелі аумаққа бөлінеді, Батыс Күн-Лун тауы қатпар жүйесі Солтүстік Күн-Лун тауы эогеосинклинал қатпарлы белдеуі, Күн-Лун тауларының аралығындағы қопсып көтерілген белдеу, Оңтүстік Күн-Лун тауы қатпарлы белдеуі сықылды үш екінші дәрежелі аумаққа бөлінеді. Олар палеозой эрасы ақырласпаған геосинклинал типті шөгінділер, Алтай, Тянь-Шань, Күн-Лун таулары негізінен үш геологиялық даму кезеңін басып өтті: палеозой эрасының соңғы мезгілі қатпарлардың қопсып көтерілген кезеңі, мезозой эрасымен көне үшінші кезең шайылып тегістелу кезеңі, жаңа үшінші кезеңмен төртінші кезеңнің басы жаңаланған заман опырылма кесектердің көтерілу кезеңі болып, осы заман тауларының қалыптасуының негізін қалаған.

Шыңжаңдағы байтақ жер бедері аумағы Шыңжаңның өңірлік құрылым аумағымен өзара қабысып жатады. Құрылымдық қозғалысы салыстырмалы тыныш болған Тарым бөлігі кесегі мен Жоңғар бөлегімен қазіргі екі үлкен ойпат қалыптасқан, құрылымдық қозғалысы шұғыл әрі жиі болған, өте-мөте соңғы құрлымдық қозғалысы өте күшті Алтай, Тянь-шань, Күн-Лун, Қарақақорым сияқты тауларда түрліше құрлымдық қозғалыс кезеңдерінен кейін дамып өзгеру арқылы асқар-асқар айбарлы алып таулар қалыптасып, бұл Шыңжаңда «үш таумен тұйықталған екі ойпат» сынды геологиялық желі қалыптасқан. Тау жүйесінің ішкі бөлігінде де үлкен-кішілі әртүрлі, биік-аласалығы көрнекті парықталып тұратын тау аралық ойпаттары болып, олар тау жүйелері мен ойпат араласқан геоморфологиялық көріністі қалыптастырған. Оның геоморфоллогиялық түрлері алуан түсті келеді.

Жер қабаты белгілі қабаттағы бір қабат немесе бір группа тау жынысы. Шынжаңның жер қабаты толық жетілген, көнесінен жаңасына ашылғанға дейінгі жер қабаттарынан архей эонотимы, протерозой эонотимы, кейінгі палеозой заманы, алғашқы палеозой заманы, мезозой заманы, кайнозой заманы бар. Протерозой эонотимы бұрын негізінен метаморфик (өзгерген жыныс) жыныстар болған, палеозой заманы мен онан бұрынғы жер қабаттары Алтай, Тянъ - Шанъ, Күн-Лун тауы, Алтын тауларына және шығыс, Батыс Жоңғар таулы райондарына кеңінен таралған, соның ішінде кембрий, девон, тас көмі, триас кезеңі Шынжаңның жер қабаттарын зерттейтін өлшемдерінің бірі есептелінеді .

Шынжаң жер қабатының ашық көрнісі толық, құрлымдық қозғалысы жиі, магмалық қозғалысы көп түрлі, геологиялық құрлымы күрделі, жер тарихының өзгерісі өзгеше келеді. Тұлғалық жақтан «үш тау мен тұйқталған екі ойпат» сынды геоморфологиялық нобайы мен тау жасау белдеуі және олардың аралығындағы отыра шөккен шекаралары негізінен қабысқан, Шынжаңның орта бөлігінен көлденең өткен Тянъ-Шанъ тау жасау белдеуі аралығы Жоңғар шөкпесі болады, ал, Тянъ-Шанъ тау жасау белдеуі мен оңтүстігіндегі Күн-Лун тау жасау белдеуі аралығы Тарым шөкпесі болады. Ашылған жер қабаттарында архей эонотимінің, протерозой эонотимінің, соңғы палеозой тобының, алғашқы палеозой тобының, мезозой тобының және кайнозой тобының жер қабаттары болып, ежелгі метаморфик(өзгерген) жынысты, араласпа жынысты, әртүрлі теңіз төркінді, құрлық төркінді шөкінді жыныстарды және атқынды жыныстарды қамтиды. Протерозой эонотимнен төртінші кезеңге дейін жиыны алты мезгілді 32 рет құрлымдық қозғалыс балған, оның ішінде протерозой эонотимінде 6 рет, каледон мезгілінде 5 рет, оның ішінде протерозой эонотимінде 6 рет, каледон мезгілінде 5 рет, варици мезгілінде 12 рет, Иінді - Чин мезгілінде 1 рет, Яншан мезгілінде 3 рет, Гималай мезгілінде 5 рет болға, әрмезгілдегі әрретгі құрлымдық әрекеттердің барлығы ұқсамайтын түр, көлем, формадағы магма әрекеттерімен сәйкесті болып, варици мезгілінің сұғанақ жынысы ең кең таралған-, ашылған жер ауданы тұтас сұғанақ жыныс ауданның 80%-ын иеле, Алтай, Тянъ-Шанъ, Жоңғар, Алтын тау, Күн-Лун тауы сықылды бес сұғанақ жыныс белдеуі қалыптастырған. Құрлымдық өзгерісті төрт кезеңге бөлуге болады:

1. Алдыңғы кембрий кезеңі. Шынжаңның оңтүстік жарты бөлігі орнықты жер тұғыры типіндегі шөгінді болып, бұрынғы кембрий заманының соңында Алтай тауының солтүстігіндегі Қанас районы қатпар қопсып көтеріліп шығып, жер тұғыры районы қалыптасқан .

2. Бұрынғы палозой эрасы. Тарым жер тұғыры Алтай, Жоңғар, Тянъ-Шанъ және Шығыс Күн-Лун геосинклиналына қарай бөлініп дамыған .

3. Соңғы палеозой эрасы. Каледон мезгілінде көтеріліп шыққан құрлық девон кезеңінен кең болғандықтан, бұрынғы тас көмір заманы теңіз суы мен көміліп, соңынан сібір кесегі соқтыға қысылып, Алтай, Тянъ-Шанъ, Күн-Лун және Алтын қатпарлы тау жүйелері мен Жоңғар, Тарым шөкпелері қалыптасып, «үш тау мен тұйқталған екі ойпат» сынды жалпы жер бедері тұлғаланған, осы кезең Шынжаңның алуан түрлі іштен пайда болатын кендерінің басты қалыптасу кезеңі деп есептеледі.

4. Мезозой - кайнозой эрасы. Құрлық төркінді шөкіндіні негіз етіп, тау жасау белдеуі шайылып, ойпаттарға тұнбалар тұнып, мол көмір, мұнай-газ кендері қалыптасқан. соңғы үшінші кезеңде - жаңаланған ғасырда жаңа құрлымдық қозғалыстың әсеріне ұшрап, таулы жерлер жақпрлана көтеріліп шығып, қазыргі геоморфологиялық желінің негізі қаланған.

1. 3. Климат

Күн нұры жылу байлығы мол, су байлығы тапшылау Шынжаңның ендік градус аттамалығы кең, Оңтүстік Шыңжаң қуаң әрі жылы қоңыржай белдеу ауа райы районына жатады. Тұтас тұлғалық жағынан алғанда, Шынжаң районының күн нұры, жылу байлығы мол, Оңтүстік Шынжаңдікі Солтүстік Шынжаңнан көп болады. Оңтүстік Шынжаңның жазық райондарының жылдық орташа ауа темпратурасы 10ºС тан жоғары, 10ºС < тық жылдық жиналған ауа темпратурасы көбінде 4000ºС тан жоғары, қыраусыз мезгілі 200~220 күнге жетеді. Солтүстік Шынжаңның жазық райондарының жылдық орташа ауа темпратурасы Оңтүстік Шынжаңдігінен 2ºС- 2ºС төмен, 10 < тық жылдық жиналған ауа темпратурасы көбінде 3500< ºС төңірегінде, қыраусыз мезгілі әдетте 150 күн болады. мол күн нұры, жылу байлығы ауыл шаруашылық өндірісінде төтенше тимді келеді.

Шынжаңның жауын - шашыны сирек, Оңтүстік Шынжаңның жазық райондарында ең аз болады. Жазық райондардың жер беті ағыны жетілмеген, зор көлемді ағыссыз алап бар. Шынжаң районының орташа жылдық жауын -шашын мөлшері мен орташа жылдық ағын мөлшері (жылдық ағын тереңдігімен бейнеленеді) бүкіл Қытайдың орташа мәнінен төмен әрі жер шарындағы тең ендік градусындағы басқа райондардан төмен тұрады. Шынжаңның жылдық орташа жауын - шашын мөлшері 145 миллиметр, бұл Қытайдың 630 миллиметрлік орташа жылдық жауын - шашын молшерінің 23%-ы болады. Шинжаңның жылдық ағын тереңдігі 50 миллиметр, бұл Қытайдың 271 миллиметрлік орташа ағын тереңдігінің 18%-а қарайлас келеді. Шынжаң су байлығының таралуыда өте ретсіз. Атмосфералық жауын - шашыны солтүстік Шынжаңда Оңтүстік Шынжаңнан көп, Батыс бөлігінде Шығыс бөлікнен көп, таулы өңірлерінде жазықтарынан көп, ойпат жиектерінігі ойпат ортасыныкінен көп болады. Таулы райондары - жер беті ағыны қалыптасатын өңір, жазық райондары - жер беті ағыны жайылып жоғалатын өңір. Жер беті ағынының таралуы да Солтүстік Шынжаңда Оңтүстік Шынжаңнан көп, Батыс шығысынан көп, таулы райондарінігі, жазықтарынігінен көп болады. Өзен ағын су мөлшері жаз маусымына шоғырланған, көктемде қуаңшылық, жазда тасқын суы болатын жайт көп үнемі туылып отырады. Су байлығы тапшылығы Шыңжаңның өнеркәсіп, ауыл шаруашылық өндірісі дамуын тежейтін басты себеп болып отыр. Шыңжаңдағы ең үлкен Іле өзені мен Ертіс өзенінің жылдық ағын мөлшері жеке-жеке 16 миллиярд текше метр және шамамен 12 миллиярд текше метр болып, сулы өңір есептелгенімен, өзен суынан пайдалану мөлшері өте төмен, алдыңғысының шетелге ағып шығып кететін су мөлшері 12 миллиярд текше метрден артық, кейінгісінің шетелге ағып шығып кететін су мөлшері 9 миллиярд 500 миллион текше метрге жетеді. Бұл шыңжаңда су байлығын ашып пайдаланудың көмескі күші өте үлкен екендігін әйгілейді

Ауыр қуаңшылық ортасы, сүреңсіз экологиялық жүйесі. Шыңжаңның қуаңшылықты жаратылыстық ортасы сонау геологиялық кезеңдердің дамып өзгеруінен келген, ең алғашта 100 миллион жылдан артық уақыттың алдындағы бор кезеңі, үшінші кезеңдердің басында қуаң орта пайда болған, төртінші кезеңнен бері тұтас жершары құрлымдық қозғалысының күшеюіне сай, Шыңжаңдағы ұлы тау жүйелерінің жақпар бөліктерінің қопсып көтерілуінен Шыңжаң бүкілдей тұйықталған ішкі құрлық өңіріне айналып, ауыр қуаңшылық орта болып қалыптасқан. Мұндай ортаның қалыптасуындағы түбірлі себеп - Шыңжаң районының ауа кеңестігіндегі су құрамы сирек, жер беті су байлығының тапшы болуында. Шыңжаң теңіз мұхиттардан шалғай болғандықтан қытайдың шығыс оңтүстік маусымдық желі жетіп келе алмайды, негізінен атлант мұхиты мен солтүстік мұзды мұхиттан келетін ауа ағысына сүйенеді, ал, мұндай батыс желі ауа ағысының су құрамы ұзақ сапарды басып Шыңжаңға келгенде, арыны қайтып әлсіреп, жаңбыр болып жерге жауатын су құрамы төтенше шекті болып қалады. Шыңжаңның тауларындағы жаңбырдың қалыптасатын шарт жағдайы нәшәрлау болады, сондықтан, кең байтақ райондарда қуаңшылық болып, жердің шөлейттену аумағы кеңейе түскен. Шыңжаңның төтенше құрғақ районы мен құрғақ районның ауданы Шыңжаңның жалпы жер ауданның 65. 5%-ын (ондағы төтенше құрғақ район 28. 8% ын, құрғақ районы 36, 7%ын ) иелейді, егер жартылай құрғақ районын қосып есептесек, оның жер ауданы Шыңжаңның жалпы жер ауданның 88. 7%-ын иелейді, дәл осылай болғандықтан шыңжаңдағы ұлан-байтақ шөл жазық районының жаратылыстық ортасы төтенше сүргейлі болған. Ойпат жиектеріндегі шураттар негізінен таулы район су байлықтары мен қоректенеді, тіке жауатын жауын - шашын қосалқы рөл атқарады.

Шынжаңның нашар жаратылыстық ортасы экологиялық ортасын төтенше сүреңсіздендірген. Су құрамының тапшылығы ұлан - байтақ райондардың жамылғы өсімдіктенрін сиректендіруге сайып, Ұлытау жүйелерінің бөктер белдеулері мен ұлан байтақ жазық райондарда шөлейттену көрнісін көрнектендіреді. Солтүстік Шынжаң құмдығы мен шөлдің райондарының жамылғы өсімдік бүркемілігі не бәрі 0. 3 айналасында болса, оңтүстік Шыңжаң шөлейт райондарының жамылғы өсімдік бүркемелігі 0. 1 ге де жетпейді. Шөлейт райондарының жоғарғы шегі солтүстік Шыңжаңда теңіз деңгейінен 1000 метр төңірегіне дейін жетеді, оңтүстік Шыңжаңда 1500~2000 метрге дейін жетеді, Күн-Лун тауы мен Алтын тауының шөлейттенуінің жоғарғы шегі 3000 метрге дейін жетеді немесе одан да жоғары болады. Шөлейт жамылғы өсімдіктері әлдеқашан сүреңсізденіп кеткендіктен оның қалпына келуі төтенше қиын.

Шыңжаң таулы районы жамылғы өсімдіктерінің вертикал белдеуге бөлінуі су құрамы мен жылу мөлшерінің жан - жақтылы әсерге ұшырауынан белгілі болады. Шыңжаңдағы таулы райондардың жауын - шашыны көбірек болатындықтан жамылғы өсімдік бүркемелігі жазықтарға қарағанда көп, солтүстік Шыңжаң таулы райондарында шамамен 0. 8 болса, оңтүстік Шыңжаң таулы райондарында 0. 5 тен артық болады.

1. 4. Гидрографиясы

Шыңжаңның су байлығы мол әрі едәуір тұрақты, бүкіл Шыңжаң бойынша атмосфералық жауын-шашынның жалпы мөлшері 245 миллиард 600миллион текше метрге жетеді. Шыңжаң жеріедегі мұздықтардың ауданы 23000 шаршы километр, мұздықтардың жылдық еруінен қалыптасатын судың мөлшері 19 миллиард 850 миллион текше метр. Жазық өңірлердегі жер асты суының пайдаға асу потенциалы 6. 3~19 миллиард текше метр, дария өзендердің жалпы ағыны 88 миллиард 250 миллион текше метр, мұның қытайдағы ішкі ағыны 79 миллиард 400 миллион текше метр, қытай бойынша 12-ші орында тұрады. Адам басына тура келетін су байлығының шамасы қытайдың орташа мәнінің 2, 2 есесінде, яғни бүкіл қытай бойынша 4-ші орында тұрады, бірақ, Шыңжаңның жері кең, бірлік ауданға тура келетін су байлығының шамасы өте аз, сондықтан Шыңжаң - құрғақ аудан болып есептеледі. Оның үстіне су байлығының таралуы біркелгі, пайдалану мөлшері төмен, басым көп санды өзендердің ағысы бір жылдың өзінде өзгерісі аса парықты, жыл аралық өзгерісі салыстырмалы тұрақты, арнасының молайған жылдары мен тартылған жылдардағы салыстырмасы 1:5 ге қатынасы болады. Жазық өңірлердегі жер асты суының ашудың жасырын күші 6. 3 млрд. қа 19 млрд. текше метр, 1997 жылы Шыңжаңның ауыл шаруашылығы, өнеркәсібі, қала, қалашық тұрғындары мен ауыл - қыстақ тұрмысы қатарлы жақтарына жалпы пайданылатын су мөлшері 43 млрд. 300 млн. текше метр болған, экологияға пайдаланылған су факторын шығарып тастап, су үнемдеудің озық техникалары мен шараларын жалпыластыру тұрғысынан ойластырғанда болашақта Шыңжаңның су байлығының ашуға болатын көмескі күші зор.

1. 5. Жаратылыстық байлығы

Шыңжаңның жаратылыстық байлығы мол, ауа-райы, кен өнімдері, су райы, топырақ, жайылым, жабайы хайуанаттар мен өсімдіктер және саяхат байлығы қатарлыларды бәрінде ішкі құрлықтық қағырлар мен батыс өңірлік ерекшеліктер әзірленген, қытайдың батыс өңірін қаурыт ашуда маңызды орынды ұстайды, осындай қымбатты байлықты үйлесімді ашу және онан ұтымды пайдалану Шыңжаңның баянды дамуын жебейді.

Кен байлығы мол.

Шыңжаңда көміліп жатқан мол кен байлық қоры бар, 1995 жылдың соңына дейін 138 түрлі кен байқалған, бұл бүкіл қытайдағы 168 түрлі кеннің 82% ұстайды, 4 мыңнан аса орында кен бар, демек, қытайдағы кен түрі ең көп район есептеледі, 138 кен түрінің ішіндегі 117 түрінің қор мөлшері анықталған, 42 түрінің қор мөлшері бүкіл қытай бойынша алдыңғы оныншы орынды ұстайды, мұның ішінде 24 түрі қытай бойынша алдыңғы бесінші орынды ұстайды, ақшырынтал, берилий, натрий целитрасы, сағыз топырақ, серпентин, бермикулит, дала шпаты қатарлы жеті түрлі кен бүкіл қытайда алдыңғы орында тұрады, калий целитрасы, натрий целитрасы, сапонит (сабын тас) бүкіл қытайда ерекше, оның үстіне он үш түрлі байқалған кеннің қоры батыс терістіктегі бес өлке, автономиялы район бойынша маңдай алды орында тұрады. Қазір байқалған энергия, қара металл, түсті металл, сирек металл, сирек жер элементтері және бағалы металл, химиялық өнеркәсіп шикізаты мен өнеркәсіпте жұмсалатын металоид, жақұт және қастасы, сондай - ақ жер асты суы секілді жеті ірі кен байлығының ішіндегі 68 түрі бар, әсіресе мұнай, табиғи газ, көмір, темір, мыс, никель, алтын қатарлы кендер ашып пайдаланылып, Шыңжаңның экономикасының тіректі кәсіп саласына және маңызды тарауына айналды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.