Жапон тіліндегі кірме сөздер және олардың қолданылу ерекшеліктері

Кіріспе.

I. Гайрайгоның қалыптасуының алғышарттары
I.I Гайрайгоның жапон тіліне ену тарихы
I.II Гайрайгоның жапон тіліне енуіне әсер еткен ішкі және сыртқы факторлар.

II. Гайрайгоның семантикалық . фонетикалық тұрғыдан жіктелуі.
II.I. Гайрайгоның құрылымы бойынша классификациясы.
II.II. Гайрайгоның фонетикалық ерекшеліктері.

III. Жапониядағы қазіргі таңдағы тілдік жағдай.
III.I. Мемлекеттің тілге қатысты жүргізіп отырған тілдік саясаты.
III.II. Гайрайгоның қоғамда туғызып отырған қиындықтары мен артықшылықтары.

Қорытынды.

Әлем тілдерінің ішінде лексикасы тек өзіндік сөздермен шектелген тілдер болуы мүмкін емес. Тіл де тірі ағза сияқты тоқтаусыз даму барысында болып, сөздік қорын басқа тілдерден сөздер алу есебінен толықтырып отырады. Бұл құбылыс әртүрлі халықтардың бір-бірімен саяси, cауда- экономикалық байланысқа түсулерінің нәтижесінде жүріп отырады.
Жалпы алғанда, кірме сөздер әрбір тілдің лексикасының белгілі бір үлесін алады. Олардың кейбіреулері өзінің ұлттық бояуын жоғалтып,жаңа тілге жат болып сезілмей, сол тілге сіңіп кетеді де, қалғандары фонетикалық, грамматикалық немесе семантикалық ерекшеліктерін жоғалтып, оқшауланып, бөтендігі сезіліп тұрады.
Әдетте, көп тілдердің лексикасы екі қабаттан тұрады: өз сөздері және басқа тілден енген сөздер.Бірақ жапон тілінде лексиканың осындай үш қабаты қалыптасқан: жапон тілінің төл сөздері, қытай тілінен енген сөздер және соңғы ғасырларда әртүрлі тілдерден, басым бөлігі еуропа тілдерінен енген сөздер. Әр қабаттың шекарасы басқа тілдерге қарағанда айқын сезіліп тұрады: қатардағы жапондық көпшілік сөздердің қай топқа жататынын еш қиындықсыз атап бере алады.
Кангоның негізгі бөлігі жапон тіліне VII-XIIIғғ. келген еді, бірақ осы топқа жататын лексикалық бірліктердің көбі қытайлық түбірлерден Жапонияның өзінде біршама кейінгі уақытта қалыптасты. Ал ең алғашқы гайрайго жапон тілінен XVI-XVIIғғ. португалдық және испандық миссионерлермен, сондай-ақ XVII-XIXғғ. голландтық саудагерлермен қарым-қатынасқа түсу нәтижесінде пайда болды, бірақ бұл топтағы сөздердің көпшілігі басқа батыс тілдерінен, ең алдымен ағылшын тілінен соңғы 150 жыл ішінде енді. Дегенмен де жапон тілі қазір де белсенді түрде жаңа гайрайго сөздерді бірінен соң бірі қабылдауда.
Ваго – бұл жапондық лексиканың ең негізгі компоненті, жалпы алғанда осы сөздер жиі қолданылуымен ерекшеленеді де барлық стиль және жанр үлгілерінде кездеседі, бірақ ауызекі тілде олардың алатын үлесі ең жоғары. Бұл топқа «hi» (күн), «tsuki» (ай), «ookii» (үлкен), «manabu» (үйрену) сөздері мысал бола алады.
Канго болса, ең алдымен жазбаша стильге тән: дәл осы сөздер Жапониядағы өткен ғасырдың екінші жартысында қарқынды түрде жүрген қазіргі жаратылыстану және гуманитарлы ғылымдардың терминологиялық жүйесінің қалыптасуына негізгі қор болды. Канго мысалдары ретінде «taiyo:» (күн, астрономиялық атау ретінде),«ichigatsu» (қаңтар), «nigatsu» (ақпан), «sangatsu» (наурыз), «daigaku» (университет) лексемаларын атап өтуге болады. Егер жапон тілінің негізгі сөздік қорында сандық жағынан ваго басым болса, жалпы сөздік қорда (сирек қолданылатын сөздер мен арнайы сөздерді қоса алғанда) алғашқы орынды канго алады: үлкен сөздіктерде олардың алатын үлесі 50%-дан кем емес. Гайрайгоға келетін болсақ бұл топтың лексикасы ең алдымен модернизация құбылысымен байланысты; гайрайго арасында ғылыми-техникалық терминдар көп (kompyu:ta - компьютер, purinta - принтер, sofuto – программалық жабдықтау), бірақ бұл сөздердің ең көп қамтитын салалары - спорт, ойын-сауық (ge:mu - ойын, әсіресе компьютерлік ойындарға көп қолданылады; tare:nto – атақты телебағдарлама жүргізушісі), сонымен қатар гайрайго экспрессивті ауызекі лексикада да қолданылады (okke, жазылуы OK; bi:efu, дос жігіт мағынасында, жазылуы BF)