Денсаулық үшін ұтымды тамақтанудың маңызы

Пән: Валеология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Жоспар . . . 2

Кіріспе . . . 3

Негізгі бөлім . . . 9

Қорытынды . . . 14

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 16

Жоспар

І. Кіріспе

1. 1 Денсаулық үшін ұтымды тамақтанудың маңызы.

ІІ. Негізгі бөлім

2. 1 Тиімді және ұтымды тамақтану теориясы.

ІІІ. Қорытынды

3. 1 Ағза массасын қалыпты түрде сақтау.

Денсаулық үшін ұтымды тамақтанудың маңызы

Тамақтану - өмірді, өсіп- өнуді, денсаулық пен адамның жұмысқа деген қабілетін сақтау амалы. Организм, тамақ және сыртқы орта бірімен- бірі біте байланысқан. Тамақ көп құрамдас бөліктерден тұрады: белок, май, көмірсу, макро және микроэлементтерден ( фосфор, кальций, натрий, йод, кобольт, қалайы және т. б. ), сондай- ақ витаминдерден, фитоциттер мен клечаткадан.

Тамақтану тәртібі жайлы көптеген теориялар бар. Олардың түрлері:

1. Вегетариандық тамақтану түрінің белгілі жүйесі. Тағам түрінде негізінде тек өсімдіктер пайдаланады, бірақ өзара бірнеше топқа бөлінеді: кәрі ( нағыз ) вегетариандар; жас вегетариандар олар өсімдік термен қатар сүт өнімдерін қолданады; ововегетериандар жұыыртқа қолданады, т. б.

2. Жеке, басқаларды араластырмайтын тамақтанудың түрі ( раздельное питание ) . Бұл жүйенің негізінде тағам компоненттерітн крахмалдық, белоктық және қанттан құралған тағам өнімдері жеке араластырмай қолдану керек. Мысалы ет пен нанды бірге қолданбайды, ботқаларға сүт қосуға болмайды.

3. Төмен калориялық тамақтану түрлері.

Тамақтанудың ашығу теориясы, т. б.

Қазіргі кезде академик А. А. Покровскидің «Тиімді және ұтымды теңестірілген тамақтану теориясы» кеңінен қолданылады. Бұл теорияның дұрыстығы көптеген ғылыми еңбектерде дәлелденген: олардың ішінде Қазақстан Республикасының академик Т. Ш. Шармановтың еңбектерінде бұл теория тереңделіп, өзінің жан - жақты ұтымдылығын көрсетті. Қазіргі кезде бұл еңбектерді оның шәкірттері іс жүзінде жүзеге асырып, жалғастырып жүр.

Ұтымды тамақтану - ол жасушалар құрамына қажетті заттар мен организмді қамтамасыз ететін қуат, қимыл және тағы басқа қажеттігін өтейтін заттар алмасуы керекті деңгейде ұстайтын тағамдарды қолдану. Ұтымды тамақтанудың, негізгі элементтері - 1) Тәуліктік қоректік заттардың ара- қатынасының үйлесімді балансын сақтау. 2) Дұрыс тамақтанудың тәртібі. 3) Энергия балансын сақтау. Рационалды тамақтану - ол тамақтың қуат және сапалық құрамын, қоректік заттардың деңгейлік арақатынасардың тұрақтылығын, қортылуын және сіңірілуін, санитария және гигиена жағынан мінсіздігін ескертуді қажет етеді. Мұнымен қатар тамақтану тәртібін анықтайтай отырып, оның қабылданар мерзімін, ұзақтығын, сандық шамасын, құрамын т. с. с. анықтауды керек етеді.

Тәуліктік рациондағы белок, май және көмірсулардың қалыпты өлшемі:

Белок тәулігіне 80-100, оның ішінде 55 пайызы жануар белогы, 50-45 пайызы өсімдік белогы. Тәулігіне дененің 1 кг салмағына 1-12 жастағы балаларда бұл қажеттік көбірек - тәулігіне - 1, 5 г/кг дене салмағына, аяғы ауыр әйелдер үшін 3 - 4 г/кг дене салмағына болуы тиісті. Май тәулігіне 80 - 100 г, оның ішінде 25-30 г өсімдік майы, 30-35 пайызы сары май, қалғаны - тоң май. Артық тамақтану, гиподинамия - май қорын көбейтеді (дененің артық салмағы) .

Көмірсу тәулігіне 400-500 г қажет, оның ішінде крахмал - 70 пайыз, қант -20 пайыз, пектин заттар - 3 пайыз, клечатка- 2 пайыз, Ішіп жейтін тамақтың калориялық қуатын есептеп шығару керек. Организмге тамақпен түскен энергия организмнің энергиялық шығынына тең болуы керек. Организмнен босайтын энергия 5 пайыздан артық болмағаны дұрыс.

Дұрыс тамақтанудың 7 принципі бар:

Тамақтың түр- түрін қолдану.
Салмақты бір қалыпта сақтаудың қажеттігі.
Рационда холестерин мен майы ілкілдеген заттар аз болуы керек.
Қант тұтынуды шектеу.
Тұзды және натрийге бай өнімдерді орнымен ғана тұтыну қажет.
Жеміске, көкеніске бай және дәнді дақылдардан дайындалған өнімдерден тұратын рацион пайдалы.
Егер де арақ- шарапқа көңіліңіз түссе, шамалыап қана тартынып ішіңіз.

Тиімді және ұтымды тамақтану теориясы

Ағзаға көмірсулар өсімдіктерден өндірілетін азық- түлік арқылы келіп түседі. Олардың ішіндегі ең маңыздысы крахмалдар. Олар астық дәндерінде және картопта көп болады. Қанттардан адам ағзасында гликоген түзіледі. Гликоген орталық нерв жүйесін реттеп тұратын органикалық қосылыс. Ол ағзаға- бауырға жиналады. Мөлшері үнемі өзгеріске ұшырап отырады. Кейбір кездерде гликогеннің мөлшері үнемі көбейіп, кейде азайып кетіп тұрады. Көбейген кезде ағзаға май көп жиналып атреосклероз дами түседі. Жас кезде күннен 100г қант жеуге бролады. Ал 40- тан асқаннан кейін күніне 50-60 г қант жеген дұрыс.

Ағзаға тамақпен түскен энергия ағзаның энергетикалық және биологиялық шығындарына сай теңестіріліп тұруы керек. Тағамдардың калориясынан ағзалардан босайтын энергия 5 -пайыз артық болмау керек. Тағамдардың ұтымды болу үшін тағам ішудің ғылыми тәртібі болады. Оның тәуліктік сан мөлшерін, мерзімін, дұрыстап алдын ала жасап қоюдың денсаулық үшін маңызы айрықша.

Тамақты мөлшерден артық ішу ағзалардағы май көбейтіп жіберіп, денсаулыққа зиянын тигізеді. Ағзаның массасы жоғарылайды - ағзада артық май қоры жиналады. Денсаулық үшін бұл құбылыс пайдалы емес.

Артық ағза массасы- гипертония, қант диабеті, жүрек қызметінің жеткіліксіздігі, қоректен семіру - тағы басқа көптеген аурулардың пайда болуына себепкер болады.

Артық ағза массасы- адам мөлшерінен көп алған кезде, яғни ағза массасы тиіс массасынан асып кеткен де байқалады. Шынайы ағза массасы проценттік ауытқу санына қарай толудың- семірудің тор деңгейін анықтайды.

деңгей 15 - 29
деңгей 30 - 49
деңгей 50 - 100
деңгей 100 пайыздан аса.

Сондықтан да қалыпты ағза массасын сақтау денсаулықтың негізгі қайнар көзі. Қалыпты массаны сақтау үшін көптеген әдістер, тәсілдер, методикалар, ұсыныстар қажет.

амал. Қимыл белсенділігін үнемі жақсартып, арттырып отыру керек. Майлық тамақ ішпеу керек. Арақ - шараптартың иісін де иіскеудің қажеті жоқ. Үнемі жаяу жүріп, лифтермен қабаттарға көтерілмеу керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.