Қытайдың ДСҰ-ға мүше болуы және оның ҚХР экономикасының дамуына тигізген пайдасы мен туындатқан мәселелері

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазіргі замандағы экономикалық жаһанданудың өсіп жатқан әлеуеті және шаруашылықтың интернационализациясы Қытайдың өз алдына әлемдік шаруашылыққа және халықаралық экономикалық қатынастар жүйесіне белсенді интеграциялану міндетін қойды. Бұл интеграцияның басты мақсаты ҚХР үшін экономикалық дамудың сыртқы және ішкі қозғаушы күштерін ынталандыру арқылы экономиканың жоғары қарқынмен дамуын сақтап қалу болып табылады. Әлемдік экономика тәртібін ескере отырып, алдағы мақсаттарға тек тауар, қызмет, капитал және зияткерлік меншік өнімдерінің халықаралық қозғалысын реттеп, ұйымдастырып отыратын ДСҰ сияқты ұйымды пайдалану арқылы жету мүмкін.

Қытай Халық Республикасының ДСҰ-ға толыққанды мүше болуы сауда талаптарының жақсарып, экспорт көлемінің артуы мен өнім сапасының жоғарылауын ынталандырды, қызмет көрсету салаларын кеңейтті. Сонымен қатар шетелдік инвестициялардың ел экономикасына көптеп тартылуына жағдай жасалып, алдыңғы қатарлы технологияларға қол жеткізу жолы жеңілденген, жалпы, ҚХР-ға халықаралық еңбек бөлінісі шеңберінде өз артықшылықтарын тиімді пайдалануға мүмкіндік берді.

Қытайдың ДСҰ-ға мүше болу жолы батыл, қиындыққа толы, бірақ дұрыс шешім болды. Бұл қадам реформа және ашық есік саясатын жүргізу тарихында өте маңызды кезең болып орын алды. Қытай ДСҰ-ға мүше болған он жыл ішінде жалпы дүниежүзіндегі үдерістердің өркендеп, көркеюіне өз үлесін қосып отырды.

ДСҰ-ға мүше болған соң Қытайдың сыртқы саудасында серпіліс байқалып, қытай экономикасының дамуына жаңа серпін берді. Жан басына шаққандағы ЖІӨ көлемі 4900 долл. болса, Қытайға тартылған шетелдік инвестиция көлемі 700 млрд. долл. жетті.

ДСҰ-ға мүше болып, дүниежүзілік үдерістерге белсенді қатысып, әлемдік экономикаға өз есігін айқара ашу Қытай экономикасына, оның әлеуметтік өміріне қандай өзгерістер әкелгенін, әлемдік аренада орын алып жатқан жағымсыз жағдайлар қаншалықты әсер ететінін қарастырумен қатар осыған байланысты туындаған мәселелерді айқындау және оларды шешу барысында Қытай үкіметі қандай шараларды қолданып жатқанын талдау өзектілігі осы бітіру жұмысының тақырыбын таңдауда негіз болды.

Берілген жұмыстың негізгі мақсаты Қытайдың ДСҰ-ға мүше болуы және оның ҚХР экономикасының дамуына тигізген пайдасы мен туындатқан мәселелерін зерттеу болып табылады.

Осы мақсаттан төмендегідей міндеттер туындады:

ҚХР-дың ДСҰ-ға мүше болуына шолу жасау;
Қазіргі кездегі Қытайдың әлем экономикасындағы алатын орнын айқындау;
ХХІ ғасырда орын алған дүниежүзілік қаржы дағдарысының Қытай экономикасына тигізген әсеріне талдау жасау;
Инвестициялар бөлінісінің бірқалыпты болмауынан пайда болған аймақтар арасындағы айырмашылықтарды жою шараларын қарастыру;
Әлем қауымдастығының басты назарын аударып отырған қоршаған ортаға Қытай экономикасының салдарларын сараптау.

Зерттелу деңгейі. Қытай дүниежүзі қауымдастығының назарын өзінің қарқынды дамып келе жатқан экономикасына аудартып отырғандықтан, Қытай экономикасының даму жолы, экономикалық өсімнің жоғары деңгейіне қалай жеткені жайлы зерттеу жұмыстары көп жазылған. Жалпы берілген бітіру жұмысының тақырыбына байланысты жазылған еңбектерді үш кезеңге бөліп қарастыруға болады: біріншісі, Қытай ДСҰ-ға мүше болмағанға дейінгі кезең, осы ұйымға мүшеліктің пайдасы мен кемшіліктері жайлы жазылған еңбектері; екіншісі, Қытай ДСҰ-ға мүше болғаннан кейін өтпелі кезең нәтижелерін сараптап жазған еңбектер, үшіншісі, Қытайдың дүниежүзілік экономикаға араласуы, оған тәуелділігі, дүниежүзілік қаржы дағдарысының ықпалы жайлы жазылған еңбектер.

Бітіру жұмысын жазу барысында қазіргі Қытай экономикасының даму жағдайына және туындап отырған өзекті мәселелерге қатысты материалдарға баса назар аударылды.

Осы тақырып төңірегінде жазған батыс зерттеушілерінің ішінде Ф. Бергстен, Ч. Фриман, Н. Ларди, Д. Митчел, Д. Гатридің еңбектерін атап айтуға болады, олар жалпы Қытайда соңғы жиырма жыл ішінде жүргізілген реформалардың нәтижесі мен жаһандану үдерісіне Қытайдың ат салысуы елдің әлеуметтік-экономикалық өміріндегі ықпалына басты назарларын аударған.

ҚХР-дың ДСҰ-ға мүше болуының нәтижелері жайында жазған Хоу Шу Сын, Жэнь Ли Пин, Қытай қоғамындағы, экономика саласындағы өзекті мәселелерді қарастырған Цзян Цзин, экономикалық реформаларды зерттеген Дин Жуджунь және тағы да басқа қытайлық ғалымдардың еңбектері өте маңызды.

Ресейлік авторлар ҚХР тәжірибесін Ресейдің ДСҰ құрамына ену барысында қолдану мақсатында Қытайдың аталған ұйымға мүшелігінің нәтижелерін кеңінен қарастыруда, осыған байланысты Ресей баспасөз беттерінде де бірқатар мақалалар жарық көріп, ғылыми конференцияларда бұл тақырып жан-жақты талқылануда.

Мәселенің отандық зерттелу деңгейіне келер болсақ, бұл тақырыпқа тікелей арналған еңбектер жоқ, бірақ басқа мәселелермен бірге қарастырылып өткен.

Берілген бітіру жұмысы кең дерекнамалық негізде жазылған. Осыған байланысты дерек көздерін бірнеше топқа бөліп қарастыруға болады.

Бірінші топқа Қытайдың ДСҰ-ға кіру барысында қабылданған келісім-шарттар, ортақ декларацияларды қамтитын дипломатиялық құжаттар, ДСҰ-ның кезекті отырыстарында толтырылған хаттамалар, Қытай үкіметінің осы ұйымның мүшесі болғаннан кейін өзгертулер енгізілген заңнамаларын жатқызуға болады.

Екінші топты ҚХР-дың Коммерция Министрлігінің ағымдағы мұрағатындағы ақпаратты-аналитикалық анықтамалар мен сызбалардан тұратын мәліметтері және қытай тілінде талданған ҚХР Ұлттық Статистика Бюросы құрастырған Қытайдың Статистикалық Жылнамасы 2010 ( China Statistical Yearbook 2010) [1], сонымен қатар БХӨЖ 4-сессиясының 11-шақырылымында талданған «2010 жылдың экономикалық және әлеуметтік даму жоспарының орындалып, 2011 жылға арналған жоспар нұсқасын қарастыру жайлы баяндамасы» құрайды.

Үшінші топқа ҚХР-дың билік өкілдері, саяси қайраткерлерінің, сонымен қатар ДСҰ-да, жалпы әлем экономикасында маңызды орынға ие экономист, ғалымдардың берген сұхбаттары мен сөйлеген сөздері кіреді. Мысалы, 2011 жылы Давоста өткен Дүниежүзілік Экономикалық Форумда ДСҰ-ның Бас Хатшысы Паскаль Ламидің сөйлеген сөздері, ҚХР Мемлекеттік Кеңес премьері Вэнь Цзябаодың сөздері келтірілген, Қытай Коммерция Министрі Чэнь Дэминнің Қытайдың ДСҰ-ға кіргеніне он жыл толған мерейтойына байланысты сөйлеген сөзі.

Төртінші топқа Қытай экономикасындағы ағымдағы үдерістері жайлы бай мәліметпен қамтамасыз еткен «Renmin ribao» газетінің Интернет кеңістігінде жарияланған баспасөз материалдарын, Xinhua Агенттігінің ақпараттық материалдарын, ДСҰ-ның және басқа да аймақтық ұйымдардың ресми сайттарынан алынған мәліметтерді жатқызуға болады.

Сонымен қатар бітіру жұмысын жазу барысында қытайлық, ресейлік және отандық ғалымдар мен экономистердің монографиялары, баспасөз беттерінде жарық көрген мақалалар негізге алынды.

Қытайдың ДСҰ мүшелігіне енер алдында болжанған нәтижелер мен салдарлар осы ұйымға мүше болғаннан кейін қаншалықты жүзеге асқанын анықтау мақсатында Қытай ғалымдары Hou Shu Sen мен Zhang Jin Kai жазған Қытай ДСҰ-ға мүше болуы қандай пайда әкеліп, мәселелер туындататыны жайлы 2 томдық «Вступление Китая в ВТО» еңбегі қарастырылды [2] . Ал Жэнь Ли Пинның «Международная торговля: теория и практика» атты монографиясында Қытайдың ДСҰ-ға мүше болып, жаһандық экономикалық үдерістерге белсене қатысуынан ҚХР экономикасында болып жатқан нәтижелерді теориялық және практикалық тұрғыдан баяндалады, яғни теориялық жағынан аспан асты елі осы ұйымға мүше болған соң ұстанып отырған принциптері мен саяси бағыты айқындалса, практикалық жағынан халықаралық тауарларды сату және сатып алу келісімі бойынша нақтылы баптар мен заңнамаларды жүзеге асыру барысын сипаттайды [3] . Қытай экономисті Ши Миннің «ВТО и административное преобразование в КНР» мақаласынан Қытай үкіметі экономиканың бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін қандай іс-шараларды жүзеге асыруы керек және Қытай ДСҰ-ға мүше болуынан барынша пайдаға кенелу үшін экономика салаларына қажетті өзгерістерді жазып өткен.

ҚХР ДСҰ-ға мүше болғаннан кейін Қытайдың банк саласында, шетелдік инвестицияларды тарту, ғылыми-техникалық өндірісін дамыту мақсатында жүргізіп жатқан реформалары жайында белорус экономистері М. М. Ковалев, В. В. Новик пен Қытайдың экономика ғылымдарының профессоры Дин Жуджунның «Феномен экономического развития Китая» атты монографиясында жазылған, бұл еңбектің құндылығы - бірігіп жазылған еңбек болғандықтан Қытай экономикасының жағдайын нақты сипаттап, объективтілік дәрежесінің жоғары болуында. [4]

Қытайдың ДСҰ-ға мүше болуынан кейінгі жағдайын, экономикалық мәселелеріне тікелей немесе жанама түрде қатысы бар ресейлік ғалымдардың да жұмыстары қарастырылды. ҚХР осы ұйымға мүше болғаннан кейін Қытай қоғамында, экономика саласында туындаған мәселелерді анықтауда В. В. Михеев басшылығындағы бірқатар ресейлік тарих, экономикалық ғылымдар докторларының біріккен еңбегі «Китай: угрозы, риски, вызовы развитию» үлкен көмек көрсетті [5] . Ресейдің СІМ мен МГИМО халықаралық зерттеулер бойынша ғылыми-үйлестіру кеңесінде қарастырылған Ван Иннің «Присоединение Китая к Всемрной торговой организации: условия и последствия» тақырыбындағы аналитикалық баяндамасының Дүниежүзілік Сауда Ұйымына мүше болу Қытайдың қоғамдық-саяси, шаруашылық-экономикалық өмірінің құқықтық, әкімшілік және басқа да салаларына тигізген әсері жайлы мәліметтері берілген бітіру жұмысына арқау болды [10] . Сонымен қатар Ресей Ғылым Академиясының Қиыр Шығыс Институтының «Проблемы Дальнего Востока» ғылыми және қоғамдық-саяси журналында ҚХР-дың экологиялық мәселері, дүниежүзілік қаржы дағдарысының Қытай экономикасына әсері сияқты өзекті мәселелерді қарастырған мақалаларына көп көңіл бөлінді.

Отандық ғалымдар А. Т. Ашимбаеваның «Китай в мировой экономике: динамика роста, стратегия и тактика преобразований, факторы конкурентоспособности» [6] және Л. М. Музапарованың басшылығымен жазылған «СОВРЕМЕННЫЙ КИТАЙ: экономика, демография и внешняя политика» ұжымдық еңбектерінде келтірілген мәліметтердің пайдасы зор болды [7] .

Берілген бітіру жұмысында жоғарыдағы дерек көздері мен монография, мақалалар негізінде ҚХР-дың ДСҰ-ға мүше болуының он жылдығына байланысты Қытай экономикасындағы осы жылдарда болған оң өзгерістер мен әлем қауымдастығына ашықтық саясатына байланысты туындаған мәселелері біріктіріліп, қорытындыланды.

Зерттеу пәні - Қытай Халық Республикасының Дүниежүзілік Сауда Ұйымына мүше болуы.

Зерттеу нысаны - ДСҰ-ға мүше болғаннан кейінгі жылдардағы Қытай экономикасы.

Зерттеу әдістемесі. Бітіру жұмысының міндеттерін зерттеу барысында жалпыға ортақ әдістемелік қағидалар басшылыққа алынып, экономикалық және статистикалық сараптау, салыстыру, жинақтау тәсілдері қолданылды.

Зерттеу жұмысын жазу барысында келесі тұжырымдарға келдік:

Қытайдың ДСҰ механизмі арқылы жан-жақты сауда жүйесіне қатысуы экономикалық жаһанданудың артықшылықтарын тиімді қолдану мүмкіндігін берді. Яғни ДСҰ-ға мүше болу елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының басты факторы болып табылады, ол ЖІӨ көрсеткішінің, сыртқы сауда айналымы, алтынвалюталық қор көлемінің және ел экономикасына тартылып жатқан шетел инвестицияның артуымен сипатталады.
Қытай ДСҰ-ға мүше болғаннан кейінгі жылдарда шетел капиталын тарту мақсатында жүргізген шаралардың нәтижесінде аймақтық жіктеліс арта түскені және ел экономикасын қарқынды дамыту жолында қоршаған ортаға немқұрайлы қараудың зардаптары анықталды.
ДСҰ-ға мүше болған Қытайдың қол жеткізген жетістіктері мен туындаған мәселелерін жан-жақты талдау арқылы аталған ұйымға мүше болуға талпыныс жасап отырған Қазақстан үшін үлгі боларлық жақтары айқындалды.

Бітіру жұмысының практикалық маңызы: Зерттеу жұмысы алдына қойылған мақсатты орындау барысында қол жеткізілген нәтижелерді Қытай экономикасын зерттеу барысында, арнайы курстар жүргізуде пайдалануға болады.

Бітіру жұмысының құрылымы. Зерттеу мақсаты мен міндеттеріне жету үшін бітіру жұмысы кіріспе, үш тараудан және қорытыныдыдан тұрады, сонымен қатар пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшадан құралған.

Кіріспеде тақырып өзектілігіне негізделіп, жұмыстың мақсат, міндеттері мен зерттелу деңгейі айқындалып, құрылымына талдау жасалды.

Негізгі бөлімнің «ҚХР-дың ДСҰ-ға мүше болуы және оның экономикалық даму жағдайы» атты 1-тарауында Қытайдың осы ұйымға мүше болуының басты мақсаты, оның мемлекеттің экономикалық және қоғамдық дамуындағы маңыздылығы қарастырылады, Аспан асты елінің дүниежүзілік шаруашылыққа белсене қатысуына жағдай жасаған ДСҰ-ға мүшелік елдің экономикалық макробалансын қолдаудың басты құралы және ҚХР-дың сыртқы экономикалық байланыстарының негізгі құрамдас бөлшегі болып табылатын сыртқы саудаға тигізген әсері статистикалық мәліметтерге сүйене отырып талданады. Сонымен бірге экспорт-импорт үдерістерінің қарқынды дамуымен қатар жүріп жатқан елдің индустриялық әлеуетінің даму жағдайына тоқталып, ДСҰ құрамына енгеннен кейін қол жетімді болған «жаңа технологияларды импорттаудың» Қытай өнеркәсібінің бәсекеге қабілеттілігін, өндіріс өнімділігін арттырудағы маңызды орнына сипаттама берілген.

2-тарау «Дүниежүзі Сауда Ұйымы құрамындағы Қытай экономикасының дамуына шетел капиталының ықпалы» деп аталады. Бұл тарауда арзан жұмыс күші, мемлекеттік қолдау, ішкі нарықтың дамуы, әлемдік шараушылық үдерістерге жан-жақты қатысуға деген талпынысы сияқты факторлар арқылы шетелдік инвесторларды тарту және осы инвестициялардың Қытай экономикасындағы маңыздылығы қарастырылады. Жергілікті билеушілердің ҚХР Дүниежүзі Сауда Ұйымының мүшесі атанғаннан кейін тоқтаусыз ағылып келіп жатқан шетел инвесторларын өз аймағына тарту мақсатында жасаған жеңілдіктері мен артықшылықтары сыбайлас жемқорлықтың артуының көрінісі екендігі дәлелденіп, аймақтардың дамуының бір қалыпты болмауы сияқты мәселелерді туындатқаны анықталған.

«Жаһандық үдерістердегі Қытай» атты 3-тараудың мақсаты ДСҰ-ға мүше болған Қытай Халық Республикасының экономикасына ХХІ ғасырдағы дүниежүзілік қаржы дағдарысының әсерін талдау, сонымен қатар әлем қауымдастығын алаңдатып отырған маңызды жаһандық мәселелердің бірі қоршаған ортаның ластануына Қытайдың қарқынды дамып жатқан экономикасының қаншалықты зиян келтіріп отырғандығын анықтап, осы мәселелерді шешу барысында Қытай үкіметінің қолданып отырған шараларын қарастыру болып табылады

Қорыта келгенде, Қытайдың ДСҰ-ға мүше болуы және оның ҚХР экономикасына тигізген пайдасы мен туындатқан мәселелері айқындалған, сол мәселелермен: яғни сыбайлас жемқорлық мәселесі, аймақтық дифференциацияны жою, экономиканың «ысынуы», қоршаған ортаның ластануы сияқты келелі мәселелермен күресу үшін қолданып жатқан шаралар тұжырымдалып, ДСҰ-ға мүше болғаннан кейін аз уақыт ішінде қарқынды дамып кеткен Қытай экономикасының тәжірибесін басқа елдерде қолдану мүмкіндігі анықталған.

1 ҚХР-ДЫҢ ДСҰ-ҒА ӨТУІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ

1. 1 Қытай Халық Республикасының ДСҰ-ға мүше болуының алғышарттары

Қытай экономикасы, оның ширақ өсуі, соңғы жылдардағы экспорт, импорт және инвестициялардың көлемінің қарқынды дамуы шетелдік экономистер мен кәсіпкерлердің назарын өзіне аударып отыр.

2001 жылдың желтоқсан айында Қытай үкіметінің күш салуы мен 15 жыл бойы үздіксіз жүргізген келіссөздері нәтижесінде ҚХР ДСҰ-ның мүшесі болып, шаруашылық дамудың жаңа сатысына көшті, бұл елеулі оқиға елдің экономика саласында ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік өміріне де үлкен жаңалықтар енгізді.

Қытайдың ДСҰ-ға мүшелігі қытай реформаларының теориясы мен практикасына айтарлықтай өзгерістер әкеліп, Қытайдың құқықтық, әкімшілік, қаржылық және басқа да қоғамдық-саяси және шаруашылық-экономикалық салаларына ықпалын тигізді.

Дүниежүзілік шаруашылық жүйесінің өсуі, сатылып жатқан тауар көлемінің көбеюі Қытай нарығында шикізат құнының қымбаттауына себеп болды. Шикізат тауарлары мен азық-түлік өнімдерінің бағамының өсуі біртіндеп қытай экономикасына қиындық туғыза бастады, себебі шикізаттың өзіндік құны АҚШ, Еуропа, Жапонияға қарағанда әлдеқайда жоғары.

ДСҰ-ға ену кезінде Қытай әлемдік экономикаға интеграция жасауды ғана көздемей, сонымен қатар ашық дүниежүзілік сауда жүйесіне ену нәтижесінде ел экономикасының дамуы үшін айтарлықтай жеңілдіктер мен артықшылықтарға ие болуды басты мақсат етті. Толығырақ тоқталсақ, Қытай келесі себептер бойынша ДСҰ-ға мүшелікке енуді ұйғарды:

Біріншіден, ҚХР-ға ДСҰ-ға толыққанды мүшесі болу халықаралық еңбек бөлінісі шеңберіндегі салыстырмалы артықшылықтарын, әсіресе сансыз көп арзан еңбек күшін тиімді қолдануға мүмкіндік берді.

Екіншіден, 1970-80 ж. ж. қабылданған дамыған елдермен екіжақты сауда-экономикалық келісімдері Қытайды әділетті сауда жағдайларымен қамтамасыз етпеді. Қытай тауарларына қатысты көптеген кемсітушілік шаралар және мөлшерлік шектеулер қолданылатын. Қытай ДСҰ-ға мүше болғаннан кейін оған екіжақты саудада мерзімсіз Ең Қолайлы Жағдай Тәртіптемесі (РНБ) ұсынылатынына және де дамушы ел ретінде ерекше қолайлы қарым-қатынас орнатылатынына сенім білдірген болатын. Дегенмен ДСҰ-ға толыққанды мүше болу ұйымның басқа да қатысушы-мемлекеттерімен саудада қолайлы жағдай тәртіптемесін бірден қолдануды қарастырмайды. Бұл қолайлы жағдай тәртіптемесін келесі жағдайда: «егер екі жақ тарифтер бойынша өзара келіссөздер жүргізбесе немесе келіссөз барысында бір жақ бірден келіспеген жағдайда» қолдануға болмайды. Ал Қытай ДСҰ-ға мүше болған жағдайда да бірқатар мемлекеттер Қытайға қолайлы жағдай тәртіптемесін ұсынуға асықпады. [22; 35 б. ]

Үшіншіден, Қытайдың ДСҰ-ға мүше болуы сауда шарттарын жақсартып, өткізу нарығын тұрақтандырып, оның шекарасын кеңейтіп, бірқатар тауар топтамаларын әлемдік сапа деңгейіне жеткізу мүмкіндігін берді.

Төртіншіден, Қытай фирмаларына қытай экспортының бәсекеге қабілетті тауарларын (тоқыма, киім, ойыншық, электроника, кермикалық және пластмассадан жасалған бұйымдар, химия және фармацевтикалық өнеркәсіп өнімдерін) дүниежүзілік нарыққа шығару жолы жеңілдене түсті. Әлемдік банк және Экономикалық Ынтымақтастық және Даму Ұйымының (ОЭСР) бағалауы бойынша, Қытайдың ДСҰ-ға енуі қытай экспортын 10 жыл ішінде 38%, ал ЖІӨ-ді 1, 8 - 2, 5% арттыруға мүмкіндік берді.

Бесіншіден, Қытайдың ДСҰ-ға енуі көрсетілетін қызметтермен сауда жасауды кеңейтуді ынталандырып, қытай нарығына шетелдік инвестициялардың тартылуын жандандырады, ұлттық экономиканың ашықтығын арттырып, тиімді технологияларға қол жеткізу мүмкіндігін береді. Бұл өнеркәсіптің техникалық деңгейін жоғарылатып, заңнамалық негізді жаңартуға әкеліп, мемлекеттік өнеркәсіпте реформа жүргізуді тездете түседі.

Алтыншыдан, әлемдік нарық конъюнктурасынан Қытай экономикасының барған сайын артып отырған тәуелділігіне, халықаралық бәсекелестікті қатайтуға байланысты ҚХР-ның ДСҰ-ға мүшелігі дүниежүзілік экономикалық үдеріс барысына шынайы ықпал етуге және ұлттық экономикалық қауіпсіздікті жоғары деңгейге жеткізу мүмкіндігін береді. [10, 6 б. ]

Ғасырлар тоғысында Қытайдың ДСҰ-ға мүше болуы - бұл мемлекеттің экономикалық және қоғамдық дамуының ұзақ жолында жасаған өте маңызды қадамы.

Қытайдың ДСҰ-ға енуі оны күрделі әлем шаруашылығы жүйесінің толық құқықты мүшесі етті. Қытайдың осы ұйымға мүше болуы елдің ішкі экономикасында бірқатар артықшылықтар мен қиыншылықтарды да туғызды. Артықшылықтардың қатарына күрделі әрі өзара байланысты жаһанды экономикалық жүйеге қатысуы экономикалық өсім мен реформалардың қалыптасқан қарқынына тигізетін жағымды ықпал етуін жатқызуға болады. ДСҰ-ның өз мүддесін қорғау бойынша келіспеушіліктерді ретке келтіру жүйесіне сүйене отырып, Қытай өз экономикасын барлық салаларда бәсекелеік қабілеттілігін арттыру есебінен дамытуды көздеп отыр. ДСҰ-ға мүше болу Қытай экономикасының жаһанды шаруашылық жүйесіне интеграциясын тереңдете түсіп, жұмыс басшылық пен инвестиция саласындағы мүмкіншіліктерін кеңейте түсті. ДСҰ-ға кіргеннен кейін Қытай беліглі құқықтарға ие болды, сонымен қатар кең ауқымды міндеттемелерді де өз мойнына алды, ол міндеттемелердің басым бөлігі қытай тауарын экспорттайтын ірі нарық болып табылатын АҚШ, ЕО елдеріне қатысты. Қытай экспортына тиімсіз міндеттемелердің қатарында тауарлар мен қызмет көрсетулерге тарифтердің төмендетілу міндеттемесін атап айтқан жөн. Қытай қол қойған тауарлар мен қызмет көрсетулер бойынша міндеттемелерді орындау Хаттамасы мен Орындау Кестесі бойынша өнеркәсіптік өнімдерге қойылатын тарифтер 25%-7%; америкалық фермерлерге маңызды ауылшаруашылық өнімдерінің тарифтері 31%-14%-ға түсті. Қызмет көрсетуге қатысты міндеттемелер қызмет көрсету саласындағы: банк қызметі, сақтандыру, телекоммуникация, мамандандырылған қызметтер сияқты бірқатар секторлардың ашылуымен байланысты болды. Қытай сонымен бірге ДСҰ-ның талаптары бойынша айқындық мәселесінде де реформалар жүргізуі қажет еді. [32; 21 б. ]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.