ҚР шағын бизнес проблемалары және даму жолдары
Кіріспе
1. Шағын және орта бизнес.
1.1. Экономист ғалымдардың кәсіпкерлік туралы тұжырымдамалары.
1.2. Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің жағдайы.
2. Шағын және орта бизнестің проблемалары және дамытуға қолданылатын нақты шаралар
2.1. Шағын және орта бизнестегі проблемалар.
2.2. Шағын және орта бизнесті дамытудың нақты шаралары.
3. Қазақстандық шағын және орта бизнестің халықаралық дәрежедегі қызметі.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1. Шағын және орта бизнес.
1.1. Экономист ғалымдардың кәсіпкерлік туралы тұжырымдамалары.
1.2. Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің жағдайы.
2. Шағын және орта бизнестің проблемалары және дамытуға қолданылатын нақты шаралар
2.1. Шағын және орта бизнестегі проблемалар.
2.2. Шағын және орта бизнесті дамытудың нақты шаралары.
3. Қазақстандық шағын және орта бизнестің халықаралық дәрежедегі қызметі.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Кәсіпкер өз – өзіне жұмыс орнын жасаушы адам. Нақтылай айтқанда, кез келген жан өзіне төленетін төлемақы, сыйақы, еңбекақы қанағаттандырмаған жағдайда өз ойларын іске асыру жолдарын іздеп, кәсіпкерге айналады. Кәсіпкердің басты ерекшелігі – тұрлаусыздық және тәуекелдік жағдайында жұмыс істейді. Ол ең алдымен жаңарту менеджері. Кәсіпкерге айтар қарапайым кеңес: қашанда шешім қабылдарда, яғни тауар алуда, өнім шығаруда мәлімет жинау, экономикалық есеп, тауар таңдау және өндіріс жоспарының оряндалуын басқару секілді төрт сатыны жадына түю керек.
Кәсіпкерге қойылатын талаптар: біріншіден төлем қабілетті, тәртіпті, сақ, адалдық пен тұрақтылық, екіншіден қарыз түрінде капитал тарта білу және несиені уақытында қайтару, үшіншіден бизнесті жете білушілік пен табандылық сияқты моралдьдық қасиеттерге әдеттеніп, өз бойына қалыптастыру, төртіншіден тауар ерекшелігі мен маңыздылығын, оны өндіру әдістерімен болжамды сұранысын жеткілікті дәрежеде нақты бағалай білу жағдайына жету керек. Бүгінгі кәсіпкердің қиналатын бір тұсы базар бәсекесі. Өндірген өнімнің өзіндік құны ақталып, пайда түсіру мәселесі. Бұл орайда барлық саланың түрі экономикаға тіреледі. Сондықтан есеп – қисапқа жүйрік адамдар кәсіпкерліктің қай саласымен айналысамын десе де оны тоқтатуға болмайды.
Шағын және орта бизнес пен ірі өндірістің ара – жігін ажыратып алу керек. Жұмысшы саны 50-ге дейін өндірілетін өнім көлемі 60 мың есептік көрсеткіштен аспайтын ұжымдар шағын және орта бизнесті дамытушылар тобына жатады.
Кәсіпкерге қойылатын талаптар: біріншіден төлем қабілетті, тәртіпті, сақ, адалдық пен тұрақтылық, екіншіден қарыз түрінде капитал тарта білу және несиені уақытында қайтару, үшіншіден бизнесті жете білушілік пен табандылық сияқты моралдьдық қасиеттерге әдеттеніп, өз бойына қалыптастыру, төртіншіден тауар ерекшелігі мен маңыздылығын, оны өндіру әдістерімен болжамды сұранысын жеткілікті дәрежеде нақты бағалай білу жағдайына жету керек. Бүгінгі кәсіпкердің қиналатын бір тұсы базар бәсекесі. Өндірген өнімнің өзіндік құны ақталып, пайда түсіру мәселесі. Бұл орайда барлық саланың түрі экономикаға тіреледі. Сондықтан есеп – қисапқа жүйрік адамдар кәсіпкерліктің қай саласымен айналысамын десе де оны тоқтатуға болмайды.
Шағын және орта бизнес пен ірі өндірістің ара – жігін ажыратып алу керек. Жұмысшы саны 50-ге дейін өндірілетін өнім көлемі 60 мың есептік көрсеткіштен аспайтын ұжымдар шағын және орта бизнесті дамытушылар тобына жатады.
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
ҚазБСҚА
Құрылыстағы экономика кафедрасы
Экономикалық теория негізінен
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: “ҚР шағын бизнес проблемалары және даму жолдары”
Орындаған: _____________
Қабылдаған: _____________
Алматы - 2003
Жоспар:
Кіріспе
1. Шағын және орта бизнес.
1.1. Экономист ғалымдардың кәсіпкерлік туралы тұжырымдамалары.
1.2. Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің жағдайы.
2. Шағын және орта бизнестің проблемалары және дамытуға қолданылатын нақты
шаралар
2.1. Шағын және орта бизнестегі проблемалар.
2.2. Шағын және орта бизнесті дамытудың нақты шаралары.
3. Қазақстандық шағын және орта бизнестің халықаралық дәрежедегі қызметі.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Кәсіпкер өз – өзіне жұмыс орнын жасаушы адам. Нақтылай айтқанда, кез
келген жан өзіне төленетін төлемақы, сыйақы, еңбекақы қанағаттандырмаған
жағдайда өз ойларын іске асыру жолдарын іздеп, кәсіпкерге айналады.
Кәсіпкердің басты ерекшелігі – тұрлаусыздық және тәуекелдік жағдайында
жұмыс істейді. Ол ең алдымен жаңарту менеджері. Кәсіпкерге айтар қарапайым
кеңес: қашанда шешім қабылдарда, яғни тауар алуда, өнім шығаруда мәлімет
жинау, экономикалық есеп, тауар таңдау және өндіріс жоспарының оряндалуын
басқару секілді төрт сатыны жадына түю керек.
Кәсіпкерге қойылатын талаптар: біріншіден төлем қабілетті, тәртіпті,
сақ, адалдық пен тұрақтылық, екіншіден қарыз түрінде капитал тарта білу
және несиені уақытында қайтару, үшіншіден бизнесті жете білушілік пен
табандылық сияқты моралдьдық қасиеттерге әдеттеніп, өз бойына қалыптастыру,
төртіншіден тауар ерекшелігі мен маңыздылығын, оны өндіру әдістерімен
болжамды сұранысын жеткілікті дәрежеде нақты бағалай білу жағдайына жету
керек. Бүгінгі кәсіпкердің қиналатын бір тұсы базар бәсекесі. Өндірген
өнімнің өзіндік құны ақталып, пайда түсіру мәселесі. Бұл орайда барлық
саланың түрі экономикаға тіреледі. Сондықтан есеп – қисапқа жүйрік адамдар
кәсіпкерліктің қай саласымен айналысамын десе де оны тоқтатуға болмайды.
Шағын және орта бизнес пен ірі өндірістің ара – жігін ажыратып алу
керек. Жұмысшы саны 50-ге дейін өндірілетін өнім көлемі 60 мың есептік
көрсеткіштен аспайтын ұжымдар шағын және орта бизнесті дамытушылар тобына
жатады.
Америка Құрама Штаттарындағы кәсіпкерліктің 200 жылдан астам тарихы
бар. Соңғы бір деректер бойынша онда 20 миллионнан астам кәсіпорындар бар
екен. Соның 6 пайызы ғана шағын және орта бизнесті жүргізген
кәсіпорындардың екі ғысарда түгелге жуық ірі кәсіпорындарға айналып
кеткенін көрсетеді. Біздің қоғам дамуында республикамызда шағын және орта
бизнес 16, облысымызда 13 пайызды құрайды. Бұл біздің елімізде әлі майда
кәсіпорындардың орнының көптігін көрсетеді. Кіші кәсіпкерліктің пайдалы бір
жағы, кешегі 1997-1998 жылдардағы Азиялық дағдарысты көрінеді. Қытай,
Тайланд,, Малайзия елдерінде ішкі өнім өндірушілердің 70 пайызын осы кіші
кәсіпкерлік құрайды.
2. Шағын және орта бизнес.
1.1. Экономист ғалымдардың кәсіпкерлік туралы тұжырымдамалары.
Халық шаруашылығы кешеніндегі құрылымдық қайта құруларға иек артқан
түбегейлі өзгерістер қажеттілігі сонау 70- ші жылдардың аяғында – ақ,
белгілі бола бастаған еді. КСРО экономикасының бүгінгі күн талаптарына
“жауап бере алмай ” отырғандығы турасында аттары танымал Р. Мартин
(Ұлыбритания), Д.Ж. Миллер (АҚШ), К. Оппенлендер (Германия), М. Эльман
(Нидерланды), Х. Канамори (Жапония), сияқты щетелдік экономистер мен Л.И.
Абалкин, И.Е. Заславский, С.Н. Красавченко, Б.В. Ракитский, Г.А. Явлинский,
А.Я. Лившиц (соңғылары 80 – ші жылдардың соңынан бастап сахнаға шыға
бастады) тәріздес кеңестік, кейіннен ресейлік экономист - ғалымдар да
ашықтан – ашық мәлімдей бастады. Қайта құрудың нақты яки дәйекті
тұғырнамасының болмауы, идеологиялық сыңаржақтылық пен қобалжулар және М.
Горбачев бастаған ел басшылығының радикалдық шаралардан ат тонын ала қашуы
жаппай дағдарыс пен Беловежьедегі әйгілі мәлімдемеге тікелей жол ашты.
Көптеген жылдар бойы мінсіз қызмет атқарып келе жатқан өзара экономикалық
байланыстардың тамырына балта шабылды. Бірегей қаржы жүйесі де құрдымға
кетті.
“Коммерция табиғаты хақындағы жалпы очерктер ” атты XVҚҚҚ ғасырдағы
ағылшын экономисі Р. Кантильонның сөзіне құлақ түрсек, кәсіпкер өз басының
пайда табуы арқылы жаңа идеялар өнім өндіру және қызмет көрсетуге қатысты
ойлардың ұтымды жолдарын ұсына білетін адам. Сондай – ақ, шағын және орта
бизнестің “пионерлеріне ” Франсуа Кэнэ, Анн Робер Жан Тюрго, Жан Батист Сэй
(француздар), Йозеф Алоиз Шумпетер мен Фридрих Август Хайектің (немістер)
еңбектерін де жатқызуға болады. Мәселен, “Нарық заңының” “әкесі” Жан Батист
Сэй: “кәсіпкер кірістер шеңберінен де биікке көтеріле алады” тәрісдес
пікірлерге жол береді. Ал Кембридждің түлегі Альфред Маршалл болса алғаш
рет шағын және орта бизнестегі иновациялық немесе қадамдардың және ең
бастысы, осы кәсіпкерлердің өзіндік эктикасына қатысты бірсыпыра тың ойлар
айтады. Сөйтсе тұра, ірі “бизнес акулаларының ” аяқтан шалуы мен түрлі
монополиялық әлімжеттіліктеріне қарамастан, нақ осы капитализмнің -
кәсіпкерліктің рухани қайнар көзі бола отырып, шағын және орта бизнестің
гүлденуіне елеулі ықпал жасайтындығын ойдан шығармаған жөн.
Шағын және орта кәсіпкерлік немесе бизнес – бүгінгі өркениетті
дүниенің экономикалық даму жүйесіндегі болашағы күмән келтірмейтін
салаларының бірі. Осы тұрғыда қазақстандық шағын және орта бизнес пен
шетелдік тәжірибелер тоқталып кетейік. Мәселе желісін Қазақстан
экономикасының құрылымдық өзгерістеріне қатысты стратегиялық мәселелерден
бастаған жөн.
1.2. Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің жағдайы.
Қазақстан Республикасының экономикасы да әйгілі “500 күн тәріздес (нақ
сондай болмаса да соған ұқсас) экономиканы тұрақтандырудың монетарлық
тұғырнамаларынан (концепция) бастап, “макроэкономикалық тұрақтандыруға”
дейінгі талай тар жол, тайғақ кешулерді басынан кешірді. Ал сайып келгенде,
экономикадағы құрылымдық қайта құру яки өзгеріс атаулылар инвестициялық
саясатқа бейімделгені жөн. Екіншіден, экономикадағы құрылымдық өзгерістер
үш мәселені қатты ескеруі тиіс:
а) бірінші кезектегі қажеттіліктермен қамтамасыз ету (тамақ, киім,
тұрғын үй яки баспана, дәрі - дәрмек);
ә) жұмыссыздықпен күрес;
б) шағын және орта бизнеске қолайлы инвестициялық ахуал қалыптастыру.
Аталмыш мәселелерді шешу арқылы елдің экономикалық және саяси-
әлеуметтік тұрақтылыққа қол жеткізуге болады. Біздің пікірімізше, алдыңғы
“а” және “ә” принциптерін шешу үшін соңғы “б” принципіне мемлекет тарапынан
айрықша ықылас пен назар ауадай қажет. ґкінішке орай, “макроэкономикалық
тұрақтылыққа” барлық күш – жігерін төккен біздің үкімет ертеңгі ісі оңға
басқан орта таптың базалық негізі боп табылатын – шағын және орта бизнестің
болашақ қуатын енді ғана сезіне бастаған секілді. “Ештен – кеш жақсы”. Енді
осы саладағы қайсыбірөзекті – ау дейтіндей түйіндерге тоқталсақ дейміз.
Үстіміздегі жылдың бірінші қазанындағы мәлімет бойынша облыстағы 5600
тіркелген кәсіпорындар заңды тұлғалар, сондай –ақ 49728 шаруа қожалығы,
жеке кәсіпкерлердің барлығын қосқанда 198500 адам еңбек етеді. Бұлардың
өндірген өнімдері, көрсеткен қызмет ауқымы 33,8 млрд. теңгені құрайды.
Жобалы салық түсімі 1,9 млрд. теңге. Бұл сандар арқылы өндірілетін өнім
ауқымын көреміз. Әрі өнім сапалылығы таразыланады.
2. Шағын және орта бизнестің проблемалары және дамытуға қолданылатын
нақты шаралар
2.1. Шағын және орта бизнестегі проблемалар.
Қазақстан Републикасында болып жатқан оңды өзгерістердің бірі –
адамдардың рынокті қабылдауы, рынокті түсінуі, одан өз орнын табуы, десек
болғандай. Адамдар өз еңбегінің нәтижесін көре бастады. Адам тек бизнеспен
шұғылданғанда ғана өз тағдыры өз қолында екендігін сезінеді, тек бизнесте
ғана нағыз кәсіп иелері тәрбиеленіп шығады. Әлемдік тәжірибеде де осыны
дәлелдейді және рыноктың ірі кәсіпорындардың оңтайлы үйлесуін талап
ететінін аңғартады.
Елімізде әлі де болса кәсіпкерліктің күрт өсуі байқалмайды. Кейінгі
кезде “Жеке кәсіпкерлік туралы”, “Шағын кәсіпкерлікке мемлекеттік қолдау
туралы” сияқты жап – жақсы Заңдар қабылданды, Азаматтық кодекске де шағын
кәсіпкерліктің дамуына жағдай тудыратындай бірталай өзгерстер енгізілді.
Алайда, олардың бәрі де, тұтас алғанда, тиімді қызмет атқарып жатқан жоқ.
Соның нәтижесінде еңбек рыногіндегі жағдай бұрынғыдай күрделі боп отыр.
Жұмыссыздық көп, адамдардың әлеуметтік жағдайы тұрақтандырылған жоқ,
инфлияция да (ақшаның құнсыздануы да) сақталуда. Мұның бәрінің себептері
әралуан.
2001 – 2002 жылдары шағын және орта дамыту мен оған қолдау көрсету
жөніндегі жаңа бағдарламалар жасалды. Алматыда қалалық әкімшілік осы
жұмысқа кірісіп, тиісті жұмыс тобы мен комиссия құрылған. Онымен
әкімшіліктің шағын кәсіпкерлік жөнінлегі департаменті, табиғи монополияны
реттеу жөніндегі департаменті шұғылданды.
Бүгінгі күні шағын және орта бизнесті дамытуға бөгет болып отырған
және алдағы уақытта жасалатын бағдарламаларда өз шешімін табуға тиісті
мәселелер баршылық. Солардың бастысы ең шағын кәсіпкерлік субъектілерінің
қаржы, материалдық және интеллектуалдық ресурстарға қолдарының жете
бермейтіндігі, мүмкіндіктерінің шектеулігі.
Шағын және орта бизнесті қолдау үшін қажетті инфрақұрылымның нашар
дамуы, оның ішінде ақпараттық қамтамасыз етудің жеткіліксіздігі.
Сонымен бірге отандық тауар өндірушілер үшін қолайлы жағдайлардың
шетел инвесторларына қарағанда баяу жасалуы, салық жөнінлегі заңдарының
жетілмегендігі, өз ісін жаңа бастаған кәсіпкерлер үшін салық
жеңілдіктерінің болмауы, статистикалық, бухгалтерлік есептердің күрделілігі
кәсіпкерлер үшін қолға байлау сияқты. Әрине, осының бәрі де қайта қаралуын,
түзетілуін, жетілдіруін қажет етеді.
2.2. Шағын және орта бизнесті дамытудың нақты шаралары.
Осы аталған және басқа да мәселелерді бірнеше топқа бөлелік.
Біріншісі топтағы ең үлкен мәселе – қабылданған заңдарды, нормативтік
құқықтық актілерді жүзеге асырудың тетіктерінің жоқтығы, соның салдарынан
олардың көбі қағаз жүзінде қалып отыр. Мұның шешімі былай болуы қажет:
кәсіпкерлік жайлы қабылданған қандай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ҚазБСҚА
Құрылыстағы экономика кафедрасы
Экономикалық теория негізінен
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: “ҚР шағын бизнес проблемалары және даму жолдары”
Орындаған: _____________
Қабылдаған: _____________
Алматы - 2003
Жоспар:
Кіріспе
1. Шағын және орта бизнес.
1.1. Экономист ғалымдардың кәсіпкерлік туралы тұжырымдамалары.
1.2. Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің жағдайы.
2. Шағын және орта бизнестің проблемалары және дамытуға қолданылатын нақты
шаралар
2.1. Шағын және орта бизнестегі проблемалар.
2.2. Шағын және орта бизнесті дамытудың нақты шаралары.
3. Қазақстандық шағын және орта бизнестің халықаралық дәрежедегі қызметі.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Кәсіпкер өз – өзіне жұмыс орнын жасаушы адам. Нақтылай айтқанда, кез
келген жан өзіне төленетін төлемақы, сыйақы, еңбекақы қанағаттандырмаған
жағдайда өз ойларын іске асыру жолдарын іздеп, кәсіпкерге айналады.
Кәсіпкердің басты ерекшелігі – тұрлаусыздық және тәуекелдік жағдайында
жұмыс істейді. Ол ең алдымен жаңарту менеджері. Кәсіпкерге айтар қарапайым
кеңес: қашанда шешім қабылдарда, яғни тауар алуда, өнім шығаруда мәлімет
жинау, экономикалық есеп, тауар таңдау және өндіріс жоспарының оряндалуын
басқару секілді төрт сатыны жадына түю керек.
Кәсіпкерге қойылатын талаптар: біріншіден төлем қабілетті, тәртіпті,
сақ, адалдық пен тұрақтылық, екіншіден қарыз түрінде капитал тарта білу
және несиені уақытында қайтару, үшіншіден бизнесті жете білушілік пен
табандылық сияқты моралдьдық қасиеттерге әдеттеніп, өз бойына қалыптастыру,
төртіншіден тауар ерекшелігі мен маңыздылығын, оны өндіру әдістерімен
болжамды сұранысын жеткілікті дәрежеде нақты бағалай білу жағдайына жету
керек. Бүгінгі кәсіпкердің қиналатын бір тұсы базар бәсекесі. Өндірген
өнімнің өзіндік құны ақталып, пайда түсіру мәселесі. Бұл орайда барлық
саланың түрі экономикаға тіреледі. Сондықтан есеп – қисапқа жүйрік адамдар
кәсіпкерліктің қай саласымен айналысамын десе де оны тоқтатуға болмайды.
Шағын және орта бизнес пен ірі өндірістің ара – жігін ажыратып алу
керек. Жұмысшы саны 50-ге дейін өндірілетін өнім көлемі 60 мың есептік
көрсеткіштен аспайтын ұжымдар шағын және орта бизнесті дамытушылар тобына
жатады.
Америка Құрама Штаттарындағы кәсіпкерліктің 200 жылдан астам тарихы
бар. Соңғы бір деректер бойынша онда 20 миллионнан астам кәсіпорындар бар
екен. Соның 6 пайызы ғана шағын және орта бизнесті жүргізген
кәсіпорындардың екі ғысарда түгелге жуық ірі кәсіпорындарға айналып
кеткенін көрсетеді. Біздің қоғам дамуында республикамызда шағын және орта
бизнес 16, облысымызда 13 пайызды құрайды. Бұл біздің елімізде әлі майда
кәсіпорындардың орнының көптігін көрсетеді. Кіші кәсіпкерліктің пайдалы бір
жағы, кешегі 1997-1998 жылдардағы Азиялық дағдарысты көрінеді. Қытай,
Тайланд,, Малайзия елдерінде ішкі өнім өндірушілердің 70 пайызын осы кіші
кәсіпкерлік құрайды.
2. Шағын және орта бизнес.
1.1. Экономист ғалымдардың кәсіпкерлік туралы тұжырымдамалары.
Халық шаруашылығы кешеніндегі құрылымдық қайта құруларға иек артқан
түбегейлі өзгерістер қажеттілігі сонау 70- ші жылдардың аяғында – ақ,
белгілі бола бастаған еді. КСРО экономикасының бүгінгі күн талаптарына
“жауап бере алмай ” отырғандығы турасында аттары танымал Р. Мартин
(Ұлыбритания), Д.Ж. Миллер (АҚШ), К. Оппенлендер (Германия), М. Эльман
(Нидерланды), Х. Канамори (Жапония), сияқты щетелдік экономистер мен Л.И.
Абалкин, И.Е. Заславский, С.Н. Красавченко, Б.В. Ракитский, Г.А. Явлинский,
А.Я. Лившиц (соңғылары 80 – ші жылдардың соңынан бастап сахнаға шыға
бастады) тәріздес кеңестік, кейіннен ресейлік экономист - ғалымдар да
ашықтан – ашық мәлімдей бастады. Қайта құрудың нақты яки дәйекті
тұғырнамасының болмауы, идеологиялық сыңаржақтылық пен қобалжулар және М.
Горбачев бастаған ел басшылығының радикалдық шаралардан ат тонын ала қашуы
жаппай дағдарыс пен Беловежьедегі әйгілі мәлімдемеге тікелей жол ашты.
Көптеген жылдар бойы мінсіз қызмет атқарып келе жатқан өзара экономикалық
байланыстардың тамырына балта шабылды. Бірегей қаржы жүйесі де құрдымға
кетті.
“Коммерция табиғаты хақындағы жалпы очерктер ” атты XVҚҚҚ ғасырдағы
ағылшын экономисі Р. Кантильонның сөзіне құлақ түрсек, кәсіпкер өз басының
пайда табуы арқылы жаңа идеялар өнім өндіру және қызмет көрсетуге қатысты
ойлардың ұтымды жолдарын ұсына білетін адам. Сондай – ақ, шағын және орта
бизнестің “пионерлеріне ” Франсуа Кэнэ, Анн Робер Жан Тюрго, Жан Батист Сэй
(француздар), Йозеф Алоиз Шумпетер мен Фридрих Август Хайектің (немістер)
еңбектерін де жатқызуға болады. Мәселен, “Нарық заңының” “әкесі” Жан Батист
Сэй: “кәсіпкер кірістер шеңберінен де биікке көтеріле алады” тәрісдес
пікірлерге жол береді. Ал Кембридждің түлегі Альфред Маршалл болса алғаш
рет шағын және орта бизнестегі иновациялық немесе қадамдардың және ең
бастысы, осы кәсіпкерлердің өзіндік эктикасына қатысты бірсыпыра тың ойлар
айтады. Сөйтсе тұра, ірі “бизнес акулаларының ” аяқтан шалуы мен түрлі
монополиялық әлімжеттіліктеріне қарамастан, нақ осы капитализмнің -
кәсіпкерліктің рухани қайнар көзі бола отырып, шағын және орта бизнестің
гүлденуіне елеулі ықпал жасайтындығын ойдан шығармаған жөн.
Шағын және орта кәсіпкерлік немесе бизнес – бүгінгі өркениетті
дүниенің экономикалық даму жүйесіндегі болашағы күмән келтірмейтін
салаларының бірі. Осы тұрғыда қазақстандық шағын және орта бизнес пен
шетелдік тәжірибелер тоқталып кетейік. Мәселе желісін Қазақстан
экономикасының құрылымдық өзгерістеріне қатысты стратегиялық мәселелерден
бастаған жөн.
1.2. Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің жағдайы.
Қазақстан Республикасының экономикасы да әйгілі “500 күн тәріздес (нақ
сондай болмаса да соған ұқсас) экономиканы тұрақтандырудың монетарлық
тұғырнамаларынан (концепция) бастап, “макроэкономикалық тұрақтандыруға”
дейінгі талай тар жол, тайғақ кешулерді басынан кешірді. Ал сайып келгенде,
экономикадағы құрылымдық қайта құру яки өзгеріс атаулылар инвестициялық
саясатқа бейімделгені жөн. Екіншіден, экономикадағы құрылымдық өзгерістер
үш мәселені қатты ескеруі тиіс:
а) бірінші кезектегі қажеттіліктермен қамтамасыз ету (тамақ, киім,
тұрғын үй яки баспана, дәрі - дәрмек);
ә) жұмыссыздықпен күрес;
б) шағын және орта бизнеске қолайлы инвестициялық ахуал қалыптастыру.
Аталмыш мәселелерді шешу арқылы елдің экономикалық және саяси-
әлеуметтік тұрақтылыққа қол жеткізуге болады. Біздің пікірімізше, алдыңғы
“а” және “ә” принциптерін шешу үшін соңғы “б” принципіне мемлекет тарапынан
айрықша ықылас пен назар ауадай қажет. ґкінішке орай, “макроэкономикалық
тұрақтылыққа” барлық күш – жігерін төккен біздің үкімет ертеңгі ісі оңға
басқан орта таптың базалық негізі боп табылатын – шағын және орта бизнестің
болашақ қуатын енді ғана сезіне бастаған секілді. “Ештен – кеш жақсы”. Енді
осы саладағы қайсыбірөзекті – ау дейтіндей түйіндерге тоқталсақ дейміз.
Үстіміздегі жылдың бірінші қазанындағы мәлімет бойынша облыстағы 5600
тіркелген кәсіпорындар заңды тұлғалар, сондай –ақ 49728 шаруа қожалығы,
жеке кәсіпкерлердің барлығын қосқанда 198500 адам еңбек етеді. Бұлардың
өндірген өнімдері, көрсеткен қызмет ауқымы 33,8 млрд. теңгені құрайды.
Жобалы салық түсімі 1,9 млрд. теңге. Бұл сандар арқылы өндірілетін өнім
ауқымын көреміз. Әрі өнім сапалылығы таразыланады.
2. Шағын және орта бизнестің проблемалары және дамытуға қолданылатын
нақты шаралар
2.1. Шағын және орта бизнестегі проблемалар.
Қазақстан Републикасында болып жатқан оңды өзгерістердің бірі –
адамдардың рынокті қабылдауы, рынокті түсінуі, одан өз орнын табуы, десек
болғандай. Адамдар өз еңбегінің нәтижесін көре бастады. Адам тек бизнеспен
шұғылданғанда ғана өз тағдыры өз қолында екендігін сезінеді, тек бизнесте
ғана нағыз кәсіп иелері тәрбиеленіп шығады. Әлемдік тәжірибеде де осыны
дәлелдейді және рыноктың ірі кәсіпорындардың оңтайлы үйлесуін талап
ететінін аңғартады.
Елімізде әлі де болса кәсіпкерліктің күрт өсуі байқалмайды. Кейінгі
кезде “Жеке кәсіпкерлік туралы”, “Шағын кәсіпкерлікке мемлекеттік қолдау
туралы” сияқты жап – жақсы Заңдар қабылданды, Азаматтық кодекске де шағын
кәсіпкерліктің дамуына жағдай тудыратындай бірталай өзгерстер енгізілді.
Алайда, олардың бәрі де, тұтас алғанда, тиімді қызмет атқарып жатқан жоқ.
Соның нәтижесінде еңбек рыногіндегі жағдай бұрынғыдай күрделі боп отыр.
Жұмыссыздық көп, адамдардың әлеуметтік жағдайы тұрақтандырылған жоқ,
инфлияция да (ақшаның құнсыздануы да) сақталуда. Мұның бәрінің себептері
әралуан.
2001 – 2002 жылдары шағын және орта дамыту мен оған қолдау көрсету
жөніндегі жаңа бағдарламалар жасалды. Алматыда қалалық әкімшілік осы
жұмысқа кірісіп, тиісті жұмыс тобы мен комиссия құрылған. Онымен
әкімшіліктің шағын кәсіпкерлік жөнінлегі департаменті, табиғи монополияны
реттеу жөніндегі департаменті шұғылданды.
Бүгінгі күні шағын және орта бизнесті дамытуға бөгет болып отырған
және алдағы уақытта жасалатын бағдарламаларда өз шешімін табуға тиісті
мәселелер баршылық. Солардың бастысы ең шағын кәсіпкерлік субъектілерінің
қаржы, материалдық және интеллектуалдық ресурстарға қолдарының жете
бермейтіндігі, мүмкіндіктерінің шектеулігі.
Шағын және орта бизнесті қолдау үшін қажетті инфрақұрылымның нашар
дамуы, оның ішінде ақпараттық қамтамасыз етудің жеткіліксіздігі.
Сонымен бірге отандық тауар өндірушілер үшін қолайлы жағдайлардың
шетел инвесторларына қарағанда баяу жасалуы, салық жөнінлегі заңдарының
жетілмегендігі, өз ісін жаңа бастаған кәсіпкерлер үшін салық
жеңілдіктерінің болмауы, статистикалық, бухгалтерлік есептердің күрделілігі
кәсіпкерлер үшін қолға байлау сияқты. Әрине, осының бәрі де қайта қаралуын,
түзетілуін, жетілдіруін қажет етеді.
2.2. Шағын және орта бизнесті дамытудың нақты шаралары.
Осы аталған және басқа да мәселелерді бірнеше топқа бөлелік.
Біріншісі топтағы ең үлкен мәселе – қабылданған заңдарды, нормативтік
құқықтық актілерді жүзеге асырудың тетіктерінің жоқтығы, соның салдарынан
олардың көбі қағаз жүзінде қалып отыр. Мұның шешімі былай болуы қажет:
кәсіпкерлік жайлы қабылданған қандай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz