Мемлекеттің салықтық қызметінің құқықтық негіздері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Заң факультеті

Инвестициялық және қаржылық құқық кафедрасы

Диплом жұмысы

Тақырыбы: «Мемлекеттің салықтық қызметінің құқықтық негіздері»

Орындаған: 3-курс студенті Рысқұлов А. Қ.

Ғылыми жетекші: аға оқытушы Қалымбек Б. Қ.

Норма бақылаушы: аға оқытушы Қожабек Қ. М.

Кафедра меңгерушісінің заң ғылымдарының

рұқсатымен қорғауға жіберілді кандидаты, доцент Рахметов Е. Ш.

Алматы, 2010ж.

М А З М Ұ Н Ы

Кіріспе . . . 3

1-тарау. Мемлекеттің салықтық қызметінің түсінігі . . . 5

1. 1. Мемлекеттің салықтық қызметінің түсінігі және салық салу саласындағы мемлекеттік органдардың құқықтық мәртебесі . . . 5

1. 2. Мемлекеттің салықтық қызметінің мақсаттары . . . 9

2-тарау. Мемлекеттің салықтық құрылысы және Қазақстан Республикасындағы салықтар ме басқа да міндетті төлемдерге жалпы

шолу . . . 11

3-тарау. Мемлекеттің салықтық қызметінің әдістері . . . 40

Қорытынды . . . 51

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 52

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Мемлекетіміздің егемендігі, оның әлеуметтік бағдарлы нарықтық қатынастарға бағытталған даму жолына көшуі, сондай-ақ мемлекет және қоғам мүддесіне қажетті қаржы-қаражаттардың мемлекет құзырында орталықтандырылуы және өтпелі кезеңдегі экономиканы реттеу барысында пайдаланылатын салық механизмінің жаңаша қалыптастырылуы салықтық құқықтың экономика және құқық аяларынан өзіне тиесілі орнын алуының басты себебіне айналып отыр. Демек, мемлекетгің материаддық мүддесі мен қоғам өмірінің айырықша аясының тоғысатын жері, көбінесе объективті қаржылық-құқықтық құбылыс ретінде жарқын көрініс табатын салық салу саласы әрқашанда мемлекеттің салықтық құқығының реттеуші ықпалының ауқымы болып табылады.

Мемлекеттің және нарықтық қатынастардың мызғымас атрибуттарына да осы салық салу жүйесі мен салық органдары жатады. Салықтарлық қоғамның әлеуметтік жағдайына және экономиканы басқару ісіне тигізер ықпалдары да өте зор. Мемлекеттің қаржылық тұрғыда нығаюы ең алдымен бюджеттік-салықтық саясаттың дұрыс жолға қойылуымен байланысты. Ал, бюджеттің толыққанды қалыптасуы салықтардың тиімді және ұтымды жиналуында болып табылады. Сөзіміз дәйекті болу үшін ТМД елдеріндегі салықтық түсімдердің бюджеттегі үлесіне шолу жасап өтсек. ТМД Статистика комитетінің мәліметінше, 2006 жылдың қаңтар - қыркүйек айларында салықтық түсімдер ( табыс салығы, қосымша құн салығы, акциз) Ресейде- 40. 9%, Тәжікстанда -67. 0%, Қазақстанда, Беларуссияда, 80 %-ға жуық мөлшерде болған[1] . Салықтарды алуға байланысты мемлекет осы салықтардың кемөгімен тиісті бюджеттің кірісіне ақша қаражаттарын жұмылдыру, тарту аркылы мемлекетгің әлеуметтік, саяси және экономикалық даму бағдарламаларының басымды бағыттарын ақшалай қамтамасыз ету сияқты мақсат-міндеттерді көздейді. Мемлекеттің салық салу саласындағы құқықтық қызметтер, яғни салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді белгілеу, мәжбүрлеп алу, олардың толығымен және уактылы төленуіне салықтық бақылау жүргізу, салық органдарының жүйесін айқындап, құзыреттерін белгілеу және т. б. тек салықтық - құқықтық нормалардың негізінде жүзеге асырылады.

Осы салықтық құқықтық нормалардың жиынтығы салықтық құқықты құраса, ал мемлекеттің құзыретті органдары қабылдайтын және шығаратын салықтық заңдар салықтық құқықтың болмысының нысаны ретінде көрініс табады.

Бүгінде салықтық құқықтың нарықтық экономика жағдайында маңызды құқықтық құрылым ретінде даму тенденциялары және салық заңдарының жүйеленіп, ұтымды қалыптасуының мәселелері өте өзекті болып отыр.

Салықтық құқықтың мемлекеттегі барлық аялар мен салаларға және тұлғаларға қатысы бар болса, ал мемлекеттік қызметкерлердің салық төлеуші заңды және жеке тұлғалардың, құқық қорғау органдарыны қызметкерлерінің, кәсіпорындардағы және басқа саладағы заңгерлердің, экономистердің және аудиторлардың салықтық құқыққа, салықтық заңдарға деген қызығушылықтары, ықылас - ынталары күн санап өсуде.

Сондықтан, салықтық құқық пен салықтық заңдарды зерделеу міндеттілігінің жоғарғы заң оқу орындарының студенттеріне, салық қызметі және қаржы полициясы агенттігі органдарының қызметкерлеріне, прокуратура мен сот органдарының қызметкерлеріне, кедендік бақылау агенттігінің кызметкерлеріне, экономистерге, бухгалтерлер мен аудиторларға жүктелуі күн тертібінде өткір тұрған көкейтесті мәселе екенін көрсетеді.

Диплом жұмысының мақсаты салықтық қатынастарды реттейтін заңнамаларды жетілдіру үшін теориялық және практикалық ұсыныстар жасау.

Зерттеу пәні ретінде салықтық қызметтер аясында кездесетін экономикалық қатынастар жиынтығы.

Зерттеу объектісі ретінде жалпы салық салу органдары органдары мен салық жүйесіне қатысты заңдық нормативтер қаралады.

Зерттеу жұмысының хабарламалық қоры ретінде Қазақстан Республикасының заңдық актілері Қазақстан Республикасы қаржы Министрлігінің нормативтік құжаттары, Қазақстан Республикасы қаржы нарығы және қаржы ұйымдарын реттеу мен бақылау Агенттігінің құжаттары алынды. Сонымен қатар жұмыста ғылыми конференция материалдары, арнайы әдебиеттер және шет елдік зерттеулердің еңбектері пайдаланылды.

1-ТАРАУ МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ ТҮСІНІГІ

1. 1. Мемлекеттің салықтық қызметінің түсінігі және салық салу саласындағы мемлекеттік органдардың құқықтық мәртебесі

Салықтар мемлекеттік кірістің (бюджеттің) ең мол түсім көздері болғандықтан олар қандай да болмасын мемлекеттің өсіп - өркендеуінің материалдық негізі болып есептелінеді. Сондықтан салықтық қызмет мақсатының басты бағыты салықтардың көмегімен бюджетке кірістерді тарту арқылы мемлекеттің қазынасын қалыптастыру және мемлекеттің функциялары мен қоғам мүдделерін ақшалай қамтамасыз ету болып табылады .

Бұл жерде мемлекетгің қызмет аясы қоғамның әлеуметтік-экономикалық инфрақұрылымын құруға бағытталған іс-қимылдарды қамтиды.

Мемлекеттің салықтық қызметі мына келесідей:

1. бұл мемлекет аумағындағы салықтар мен өзге де міндетті төлемдерді, олардың түрлерін, ерікті төлеу және мәжбүрлеп алу тәртібін белгілеу, салық жүйесі мен салықтық құрылымдарды қалыптастыру және олардың ойдағыдай қызмет атқаруларын қамтамасыз ету, сондай-ақ қоғамның әлеуметтік-экономикалық аясын салықтық реттеу жөніндегі мемлекеттің біртұтас өзінің немесе өзі айырықша уәкілеттілік берген мемлекеттік органдарының қызметі ретінде;

2. бұл барлық салық төлеушілердің өздеріне тиесілі салықтық міндетгемелерін дұрыс атқаруларына жағдай жасау және салық әкімшілігін толыққанды жүргізу, оның ішінде салықтық тексерулердің жемісті жүзеге асырылуына баса назар аудару, сондай-ақ заңда көзделген сәттердің орын алуына байланысты салықтарды мәжбүрлеп алу жөніндегі арнайы уәкілетті салық органдарының іс-қимылдары мағынасында сипатталынады.

Салықтық қызмет негізінде өзара тығыз байланысқан құқықтық және экономикалық қатынастардың жүйесінен тұрады. Жоғарыда айтқаңдай, мемлекет тиісті заңдар мен басқа нормативтік-құқықтық актілерді қабыддауы арқылы салықтар мен міндетті төлемдерді белгілейді, өзгертеді, жояды және олардың уақтылы, белгіленген мөлшерде бюджетке түсуіне бақылау жүргізеді.

Осы салықтар мен өзге де міндетгі төлемдердің белгіленуі және алынуы мемлекеттің салықтық кызметіне байланысты болады.

Мемлекеттің салықтық қызметі мынадай:

салықтар мен өзге де міндетті төлемдерді белгілеу;
мемлекеттің салық жүйесінің қазіргі кезең талаптарына сайқұрылуына, оның экономикалық және құқықтық негіздерінің тиімді болуына атсалысу;
салық төлеушілердің өз салықтық міндеттемелерін біржақты- ерікті орындауларына жағдай жасау және осыған орай салықтық бақылауды жүзеге асыру;
салық салу саласындағы мемлекеттік органдар мен арнайысалық органдарының жүйесін айқындау және олардың тиісті құзыреттерін белгілеу;
салық органдарының қызметтерін - тиімді ұйымдастыру жәнесалықтық құқықтарын ұтымды белгілеп, жетілдіру;
салықтық міндеттемелердің айтарлықтай көлемде орындалмағанына орай олардың мәжбүрлі негізде жүзеге асырылуын қамтамасыз ету;
салықтық заңдарды бұзғаны үшін заңи жауапкершілік белгілеу және осы жауапкершілік шараларына кіналы тұлғаларды тарту;
салық салу саласындағы салық органдары мен салық төлеушілердің құқықтық және салықтық мәдениеттерін қажетті деңгейде қалыптастыру арқасында олардың материалдық мүдделерінің мүмкіндігінше балансты болуына атсалысу;
отаңдық және шетелдік инвестициялардың мол және тиімдіағымының арнасын кеңейту мақсатында салық салу климатын жақсарту, тартымды жеңілдіктер беру және оларға қатысты салық әкімшілігін екі жақтың (тараптың) мүдделерін есепке ала отырып жүргізу сияқты негізгі бағдар-бағыттар бойынша жүзеге асырылады[2] .

Салықтық қызметті өздерінің құзыреттеріне орай жүзеге асыратын мемлекеттік лауазымды тұлға мен уәкілетті органдарға:

ҚР Президенті;
ҚР Парламенті;
ҚР Үкіметі;
Жергілікті Мәслихаттар мен Әкімдіктер;
ҚР қаржы полициясы агенттігі жатады;
ҚР Қаржы министрлігі;
Қаржы министрлігінін, Салық комитеті;
Астана, Алматы қалалары және облыстар мен аудандардағы және қалалардағы аудандар бойынша салық органдары және т. б. салық органдары болып табылады.

Салықтық қызмет мемлекет аумағында жүзеге асырылатын болғандықтан, оған қатысатын осы уәкілетті мемлекеттік органдар өз құзыреттеріне байланысты мынадай тәртіппен орналастырылады:

1) мемлекеттік өкімет билігі органдары:

а) жоғарғы өкілді және заң шығарушы орган - ҚР Парламенті;

ә) жергілікті өкілді органдар - Мәслихаттар;

2) Мемлекеттік атқарушы билік (мемлекеттік басқару) органдары;

а) жалпы құзыретті органдар:

Қазақстан Республикасының Үкіметі;
Жергілікті Әкімдіктер;

е) арнайы құзыретгі органдар;

1. Қаржы Министрлігі, оның тиісті басқармалары мен бөлімдері;

2. Қаржы министрліпнің Салық комитеті;

3. Қаржы министрлігінің Дәрменсіз борышкерлермен жұмыс жөніндегі комитеті.

Салықтық қызметтің құқықтық нысандарына мыналар:

1. салық заңдарын шығару;

2. салық заңдарына сәйкес және сол заңдарды атқару негізінде нормативтік құқықтық актілер шығару;

3. жекеленген салықтық-құқықтық актілер шығару;

4. келісімді негізде екі-жақты салықтық құқықтық акті қабылдау;

5. мемлекеттің немесе оның уәкілетті органдарының, салықтық заңдарда белгіленген өкілеттіліктерін өздері қатысатын нақты салықтық құқықтық қатынаста біржақты түрде жүзеге асыруы жатады.

Салықтық қызметті жүзеге асыру кезінде қолданылатын жолдар мен тәсілдер мына:

1. салықтарды белгілеу;

2. салықтарды алу;

3. салықтардың толығымен және уақтылы төленуіне салықтық бақылау жүргізу;

4. салық төлеушілердің есебін жүргізу;

5. табысты төлеу кезінде салықтарды ұстап қалуды ұйымдастыру;

6. мемлекеттің салық органдарының жүйесі мен қызметтерін ұйымдастыру;

7. салық заңдарын бұзған кінәлі тұлғаларға белгіленген заңи жауапкершілік шараларын қолдану;

8. салық салу жүйесін, әлеуметтік-экономикалық қатынастарды салықтық-құқыктық реттеуге атсалысу;

9. салықтық міндеттемелердің мүліктіксіз орындалуын қадағалау және қамтамасыз ету сипатында көрініс табады. [3]

Мемлекет аумағындағы салықтарды белгілеу мына келесідей нысандағы құқықтық актілер арқылы жүзеге асырылады:

а) Парламент қабылдаған ҚР заңы; ә) Президент шығарған ҚР заңы; в) ҚР Президентінің заң күші бар жарлығы. Салықтарды белгілеу элементтеріне белгілеу субъектісі, белгілеу нысаны және белгілеу тәртібі жатады1.

Салықтарды белгілеудің конституциялық қағидаттары мыналар: салықтарды белгілеу және жою кезіндегі өкімет билігінің заң шығару тармағының үстемдігі; салықтарды белгілеу кезінде заңдылықты сақтау; салықтық заңдардың конституцияға сәйкес болуы; салықтарды төлеу міндеттілігі; мемлекеттің салықтық қызметінің бұқаралылығы және жариялылығы болып табылады.

Салық органдарының негізгі міндеттері мыналар болып саналады:

өз құзыреттерінің шегінде мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
салықтардың, алымдардың, кедендік және басқа да міндеттітөлемдердің тиісті бюджеттерге түсуін қамтамасыз ету;
мемлекеттің фискальдық саясатын қалыптастыруға қатысужәне осы саясатты іске асыруға атсалысу;

4. халықаралық салық салу мәселерін тиісінше шешуге байланысты халықаралық салықтық құқықтық қатынастардың белсенді қатысушысы мәртебесіне ие болу болып саналады.

Салықтарды жоғары өкілді орган шығарған заңның негізінде тек мемлекет белгілейді және ол Қазақстан аумағында жүретін салықтарды енгізу және олардың төлеушілерін, салық салу объектісін, мөлшерлері мен төлеу мерзімін дөл көрсетеді. Салықтар белгілі кезеңде, яғни салық жылы ішінде салық салу объектісінен бір мәрте ғана алынады. Салықтарды белгілеу кезінде жеңілдіктер беру мәселелері қоса қарастырылады. Кейде, заңда көзделген жағдайда жергілікті міндетті төлемдерді алыну тәртібін, мөлшерін белгілеу жергілікті өкілді органдарға жүктеледі. Айта кететін тағы бір жәйт, салық салу объектілерін заңға негіздеп айқындау тек шаруашылық, көсіпкерлік қызметпен айналысатын, табыстары мен мүліктері және көрсететін қызметтері бар субъектілерге ғана қатысты болады. [4]

Алымдарды белгілеу де мемлекет тарапынан, жоғарғы өкілді орган шығарған нормативтік құқықтық актінің негізінде жүзеге асырылады. Дәлірек айтсақ, алымдарды белгілеудің жалпы ҚР Парламенті айқындаса, ал олардың нақты әкімшілік-аумақтардың ерекшеліктері мен жай-күйлерін есепке ала отырып белгілеу ҚР немесе жергілікті өкілді органдар - Мәслихаттарға жүктелуі әбден мүмкін.

Баждарды белгілеу тек Парламент арқылы, ол қабылдаған заң неггізінде жүзеге асырылады. Баж алу объектілері мемлекеттің мамандырылған органдары көрсететін немесе жасайтын және басқа да маңызы бар белгілі бір қызметтер болып және сол қызметтерді пайдаланған заңды және жеке тұлғалар баж төлеушілер болып есептелінеді. Баждардың өзіне тән қасиеті ақылы болып келеді немесе біршама - баламалы деген термин қолданылады.

Салықтарды, алымдар мен баждарды, сондай-ақ басқа да міндетті төлемдерді алуды тікелей салық органдарды жүзеге асырады. Салық органдары Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық комитетінің облыстардағы, аудандардағы мемлекеттік салық органдарынан тұрады. Салықтарды алу, яғни төлеу заңда, Қазақстан Рсспубликасы Үкіметінің, сондай-ақ салық органдарының нормативтік-құқықтық және нұсқаулық актілерінде көзделген мерзімде жүргізіледі. Салық органдары салық төлеушілер мен салық салыынатын және салық салуға байланысты объектілердің есебін уақтылы алу нәтижесінде салықтық мерзімінде орындалуына жағдай туғызады.

Салықтық реттеу салық салу жүйесінде пайдаланылатын арнаулы тәсілдер мен әдістер арқылы құқықтық негізде жүзеге асырылады. Салықтық реттеу әдістеріне: салық шегерімдері, иивестициялық салықтық преференциялар, салық демалыстары (каникулы), салықтық рақымшылық ету, қосарлы салық салуға қол бермеу жөніндегі халықаралық шарттар, салықтық түсімдерді бюджетгер арасында бөлу, тиісті салық ставкаларын таңдау және белгілеу жатады және олар бюджеттік реттеу әдістерімен тікелей байланысты болады. [5]

Ал салықтық ретгеу тәсілдері (стимулдары) жеңілдік беру және санкция қолдану жүйелері негізінде пайдаланылады.

Жеңілдік беру жүйесі: аванстық төлемдерді жою; берілген өтініш бойынша салықты төлеу мерзімін кейінге қалдыру; белгілі негіздерге қарай салықтық міндеттемелердің салмағын жеңілдету сияқты және т. б. әдістерден тұрады. Санкция қолдану жүйесінде қаржылық айыппұлдар, өсімақылар, салық берешегін мәжбүрлеп алу және әкімшілік айыппұлдар көрініс табады.

Салықтық бақылау әдісі - салықтық заңдардың атқарылуын, сондай-ақ мемлекеттік бюджетке түсетін салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің дұрыс есептелуін және уақтылы төленуін тексеру болып табылады. Салыктық тексеру жүргізуді тек салық органдары ғана жүзеге асырады. Кейбір занда көрсетілгсн жағдайда салық салу, салық қызметі саласын бақылау мемлекеттік арнайы уәкілетті органдарға жүктеледі. Қазіргі кезеңде тікелей салықтық бақылау жүргізетін салық органдарына мыналар: Қаржы министрлігі , Қаржы министрлігінің Салық комитеті және оның облыстардағы, аудандардағы, қалалар мен қалалық аудандардағы салық комитеті басқармалары жатады.

1. 2. Мемлекеттің салықтық қызметінің мақсаттары

Біздің ойымызша мемлекеттің салықтық қызметінің мақсаттары төмендегідей түрлерге бөлінеді:

1. салық төлеушілердің мүдделерін қорғау мақсатында мемлекеттің салықтық юрисдикциясының шегін ұтымды белгілеу;

2. салықтардың көмегімен мемлекеттік бюджет кірісіне, ақша
қаражаттарын тарту арқылы әлеуметгік-экономикалык және әкімшілік-саяси дамудың мемлекеттік бағдармаларын ақша қаражаттарымен қамтамасыз ету;

3. мемлекетгің салық жүйесінің заңи негіздерін жетілдіру;

4. өндіріс аясын және өндірістік қатынастарды тиісінше реттеуді қамтамасыз ету;

5. шаруашылық субъектілерінің халық тұтынатын тауарларды шығаруға және өнеркәсіп өнімдерін өндіруге бағытталған белсенді қызметтерін жеңілдік беру арқылы ынталандыру;

6. салық органдары қызметтерінің құқықтық негіздерін, әлеуметгік жағдайлары мен материалдық базасын жетілдіру түрінде көрініс табады2.

Мемлекеттің салықтық қызметінің құқықтық негіздеріне салықтық қызметгің жалпы бастамаларын, олардың принциптерін, міндеттері мен мақсатын, салықтар мен салық жүйесінің құрылымын, сондай-ақ салық төлеушілер мси салық органдарының құқықтары мен міндеттерін белгілейтін нормалар жатады. [6]

Салықтық қызметті жүзеге асыру барысында салықтардың экономикалық мән-жайын білдіретін фискальдық, қайта бөлу, бақылау және реттеуші функциялары да өз рөлдерін атқарады.

Мемлекет атынан жүзеге асырылатын салықтық құқықтық - бюджеттік) қызмет тек құқықтық негіздерге сүйене отырып атқарылады. Салықтық қызметтің құқықтық негіздеріне, бірінші кезекте Қазақстан Республикасының Конституциясы, арнайы қаржылық, салықтық заңдар мен басқа да нормативтііс қққықтық актілер жатады.

Салықтық қызметті жүзеге асыру кезінде белгілі бір принциптердің басшылыққа алынатын білеміз. Принцинтер ғылыми тұрғыдан негізделіп, қалыптастырылған және заң жүзінде бекітілген болып бөлінеді.

Салықтық қызметтің негізгі принциптері ретінде салық жүйесінің құрылысындағы мына: зандылық және ғылыми негізділік; жалпыға ортақтылық және міндеттілік; жариялылық және әділеттілік; ыңғайлылық және жеткіліктілік; қарапайымдылық және экономикалық бейтараптылық; жоспарлылық және нормативтілік; жеңілділік және бірдүркінділік; мерзімділік және кезеңділік; жүйелілік және тұрақтылық; айқындылық және нақтылық; мемлекет тарапынан шаруашылық субъектілеріне тең талап қоюды камтамасыз ету; субъектілердің (салық төлеушілердің) тапқан табыстарын пайдалануларына бірдей жағдай жасау; табыс табушы заңды және жеке тұлғалардың салық төлеу жөніндегі леттері; салық төлеушілер мен салық органдарының құқықтары мен міндеттерін белгілеу кезінде бірыңғай тәсіл қолдану; салық төлеушілер мен мемлекетгің заңды мүдделерін және қүқықтарын қорғау теңділігі, резиденттілік сияқты принциптерді атауға болады.

Осы принциптерге сай, мемлекет өзіне тән міндеттері мен функцияларын атқаруға және қоғамның қажеттіліктері мен мүдделерін қамтамасыз етуге қажетті қаражаттарды салықтарды белгілеу және алу арқылы мемлекет кірісіне-бюджетке жұмылдырады.

2-тарау. Мемлекеттің салықтық құрылысы және Қазақстан Республикасындағы салықтар ме басқа да міндетті төлемдерге жалпы шолу

Мемлекеттің салықтық құрылысы - мемлекеттің салық жүйесін құру негізіндегі ұйымдастыру - құқықтық және экономикалық-функционалдық принциптерді, салық жүйесінін негізгі функңияларын, салықтар мен салық нысанындағы міндетті төлемдердің түрлері мен топтастыру белгілерін, сондай-ақ оларды бюджеттер арасында бөлу тәртібін, салық жүйесін басқару әдістері мен басқару құрылымын және салық жүйесі барлық элементтерінің өзара байланыстарын айқындайтын салықтық құқықтық жалпы бөлімінің институты болып табылады. [7]

Мемлекеттің салықтық құрылысын құру негізінде жатқан салық жүйесі мен салық салу принциптері ұйымдастыру - құқықтық және функционалдық сипаттағы салықтық құқықтық қатынастар болып табылады. Сонымен бірге, мемлекетгің салықтық құрылысына трансферттік және индикативтік қасиетгер де тән болады.

Салықтық құрылыс негізінде міндетті түрде кезінде салық салу жүйесінің классигі болған Адам Смит тұжырымдаған мына: «Мемлекеттің тұрғындары өздерінің тапқан табыстарына қарай мемлекеттің мұқтаждығын қанағаттандыруға атсалысуы тиіс. Олар төлейтін төлем - салықтың мөлшері ете дәл айқындалғаны дұрыс болады, сондай-ақ төлеу мерзімі, төлеу тәсілі және төленетін сомасы өте анық болуы қажет. Салықты алу кезеңі мен уақыты немесе тәсілі салық төлеуші үшін ыңғайлы әрі қолайлы болуға тиіс. Сонымен қатар, әрбір салықтың салмағы халықтың қалтасын ойсыратып кетпей, мүмкіндігінше аздап алынуы қажет. Сонда мемлекет қазынасына түсетін табыс мөлшерлеген межеден артық болмаса, кем түспейді» деген қағидаларға қоса қазіргі заман және экономика талаптарына сай мына жөне т. б. :

тұрақтылық;
орнықтылық;
икемділік;
жүйенің бірыңғайлығы;
қоғамдық, корпоративтік және жекелей мүдделер теңділігінің сақталуы;
салық салу салмағының жеңілдетілуі;
салықтың арзандылығы;
қолайлылық;

9. жалпыға ортақтылық;

10. заңдылық сияқты принциптер жатады.

Сонымен қатар, салықтық құрылыстың құрылымдық элементтері ретінде салықтар мен өзге де міндетті төлемдердің нақты түрлерінің жиынтығы, олардың салық салу базалары мен салықтық төлем сомаларын қалыптастыру тәсілдері, салықтық іс-қимылдарды жүзеге асыратын қатысушылардың құқықтары мен міндеттерінің жиынтығы, мемлекеттік салық әкімшілігін жүргізу, сот билігі органдары мен прокуратура және т. б. өздеріне тиесілі орындарын алатынын айта кетуіміз қажет.

Мемлекеттің салықтық құрылысының құқықтық тұрғыдан ұйымдастырылуы мемлекеттің салықтық құқығының мақсатты-бағдарлы әлеуетіне (күш-қуатына), мемлекеттік салық әкімшілігін жүргізудің мақсатты-бағдарлы рұқсат беру және шектеу қою сияқты әрекеттеріне сүйенеді.

Мемлекеттің салықтық құрылысының ірге тасын қалау , салық салу жүйесін ұйымдастыру және оны іске басқару принциптері мемлекеттің салық саясатына сай саясаттың және мемлекеттің салықтық құқығы осы саясаттың негізі болып табылады. Мемлекеттің салық жүйесі тікелей салықтары басым англосаксондық модель мен көбінесе жанама салықтарға бас иетін континетальдық модельдердің жиынтығынан тұратын аралас салық салудың құқықтық моделін көрсетеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.