Әлемдік діни мәтіндердің салыстырмалы талдауы

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Философия және саясаттану факультеті

Дінтану және мәдениеттану кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

ӘЛЕМДІК ДІНИ МӘТІНДЕРДІҢ САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУЫ

Орындаған:

1 курс магистранты

Ғылыми жетекші:

ф. ғ. д., профессор

Норма бақылаушы:

ф. ғ. к., доцент

Қорғауға жіберілді

“___” 2011 ж.

Кафедра меңгерушісі:

ф. ғ. д., профессор

Алматы, 2012

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі

Қазіргі уақытта дінді, діни мәдениетті, діни сана-сезімді тереңдеп зерттеуге әлеуметтік қажеттілік арта бастады. Өзгеріс үстіндегі әлеуметтік жағдай қоғамдағы рухани өмірге қатаң саяси бақылау жағдайында қалыптасқан, идеологиялық мәжбүрлеу жүйесі бойынша философиялық ойларды шектеу бойынша дін туралы біздің көптеген түсініктерімізді қайтадан қарастыруға итермелейді.

1000 жыл бойы ислам Орта-Азия аймағының тарихи мен саясатының ажырағысыз бөлігі болып табылады. Осы уақытта дін және саясаттың біртұтастығы қаншама рет саяси шеңбердегі мүмкін болған барлық пікірталастар мен аймақтағы дін ғұламаларының көптеген діни тартыстарының нысанына айналып үлгерді.

Қазіргі уақыттағы жаһандық өзгерістер және үндеулер кезеңінде саясаттағы діннің мәртебесі және діни ортадағы саясат туралы мәселелер жиі-жиі көтерілу үстінде.

Орта Азияның негізінен сунниттік бағыттағы ханафиттік мазхабты ұстанатын аймақ ретінде басқа ислам әлемімен аз салыстырмалы түрде бірегей діни тарихы бар. Кеңес дәуірінің ұзақ жылдар бойы жүргізілген дінге қарсы саясаты және оның алдындағы патшалық Ресейдің отарлық саясаты Орта Азиядағы исламның жеке тарихына өзіндік үлесін қосты.

Бүкіл адамзат тарихының дамуымен біздің тарихымыздың тығыз байланысы және өзара қатынасының нәтижесі болып табылатын мәдениет ескерткіштерін сақтауға бәріміз борыштымыз. Президентіміз бір сөзінде: «Мәдениет - ұлттың бет-бейнесі, рухани болмысы, жаны, ақыл-ойы, парасаты. Өркениетті ұлт, ең алдымен, тарихымен, мәдениетімен, ұлтын ұлақтаған ұлы тұлғаларымен, әлемдік мәдениеттің алтын қорына қосқан үлкенді-кішілігі үлесімен мақтанады. Сөйтіп тек өзінің ұлттық төл мәдениеті арқылы ғана басқаға танылады» деген. Осы мақсатта «Мәдени мұра» стратегиялық ұлттық жобасын дайындауға нұсқау берген. Бұл бағдарлама тарихи-мәдени дәстүрлерді қайта жаңғырту мен дамыту сабақтастығын, еліміздің мәдени мұрасын насихаттау, қолдану, сақтау және зерделеумен байланысты негізгі аспектілерді анықтайды, мәдени мұраны зерделеудің тұтас жүйесін жасауды, соның ішінде осы замандық ұлттық мәдениет, фольклор, салт-дәстүрлер, жазба және ұлттық әдебиеттің ғасырлар бойғы тәжірибесін жинақтау, ғылыми және көркем сериялар құру бойынша, сондай-ақ тарихи-мәдени ескерткіштерді реставрациялау, консервациялау және мұражайландыру, мәдени мұра мәселелерін топтастыратын материалдық-техникалық, ғылыми-зерттеулерді дамыту мен нығайтуды қарастырады. Бағдарлама зерттемесінде мәдени құндылықтарымызды тиімді пайдалану және сақтау жөніндегі жұмыстарды жоспарлы қаржыландыру жолында мәдени мұра саласындағы қордаланған жағдайларға барынша белсенді, сындарлы түрде кірісу қажеттігі айтылған.

Орта Азия халықтарының өзіне тән көне жазуы, әдебиеті, бай мәдениеті, болғаны мәлім. Түркістан жері исламның келуімен адамзат өркениетінде өзіндік орны бар ірі мәдениет орталықтарының біріне айналды. ІХ ғасырда көне Отырарда дүниеге келген Әбу Наср әл-Фараби әлемде екінші ұстаз атанды. Жүсіп Баласағұн, Махмуд Қашғари, Ахмет Йүгенеки, Ахмет Ясауи сияқты ұлы ойшылдар осы Түркістан жерінде дүниеге келіп, тек түркі халықтары емес, бүкіл адамзат өркениетіне өз үлестерін қосты. Түркі халықтары ислам мәдениетін тек тұтынушы емес, сол мәдениетті жасаушы халықтың біріне айналды. Сол ғалымдардың ізбасарларының қатарына Сармолданы жатқызуға болады. Молдекеңнің көкірегін кернеп тұрған Қожа Ахмет Ясауидің хикметтерімен ұласып жатқан даналық сенім күші бар.

Араб жазуының алғашқы нұсқасы «набатейлік» жазу. Набатейлер арабтармен туыс семит тайпаларына жатады. Олар біздің дәуірімізге дейінгі V ғасырда Арабиядан Палестинаға ауып келген. Олардың тілдері біртіндеп арамей тіліне айналады. Ал набатей жазуы арамей-пальмира жазуының негізінде қалыптасқан. Арабтардың дүние жүзі тарихына мәлім бола бастауы VІІ ғасырдың басынан, яғни ислам дінінің шығуымен байланысты. Умаялар әулеті (661 - 750) тұсында астана Дамаск, Аббастықтар әулеті (750 - 1258) билеп-төстеп тұрғанда Бағдат шаһары болады. Ал олар біздің эрамыздың VІ ғасырында пайда болған забад, херрин әріптерінің үлгісімен өздерінің «куфи» және «насх» деген жазуларын қалыптастырады. Ефрат өзені бойындағы Куфа қаласының атымен аталған куфи жазуы ірі, кең, шеңберлі болып келеді де, жеке-жеке жазылады. «Құранның» бастапқы нұсқасы мен мемлекеттік ресми құжаттар осы әріптермен жазылған. Ал насх әріптері дөңгелене, жантая, аралары қосылып жазылады. VІІІ ғасырдың аяғында араб халифаты бірнеше мұсылман мемлекеттеріне бөлінеді. Осыған байланысты араб алфавитінің бастапқы нұсқасына түзетулер жасалады. Сөйтіп, Х ғасырда Испания мен Солтүстік Африкада куфи жазуының «мағрыб» түрі, Х - ХІ ғасырда Иранда насхтің «тағлық» пен «настағлық» нұсқасы пайда болады. Сондай-ақ «диуани», «реқа» жазбалары да халыққа кеңінен тарайды. Араб жазуы оңнан солға қарай жазылады. Бас әріптері болмайды. Әріптер жеке-жеке және бір-біріне қосылып жазылады. Араб жазуы 28 әріптен тұрады.

Араб жазуымен жазылған тұңғыш кітаптардың бірі - «Қудатқу білік». Оны 1069 жылы баласағұндық ірі ғұлама Жүсіп Баласағұни жазып алып, сол кезде Қашқария мен Жетісуды билеген Сутук Боғраханға сыйлаған. Бұдан соңғы кітап «Диуан луғат ат түрік» (Түрік тілдерінің сөздігі, 1072 - 1074 жылдары жазып бітірген) араб алфавитімен жазылған, тілі көнетүрікше, авторы белгілі, ұлы ғалым Махмуд Қашқари. Осыдан бастап Орта Азияның ұлы ғалымдары мен ақындары, тарихшылары араб жазуын орта ғасырға дейін пайдаланған. Ал араб алфавиті Қазақстанда ХХ ғасырдың басына дейін, яғни 1929 жылға дейін, яғни 900 жыл бойы қолданылған. Күмбездер мен қақпалардағы, мешіттер мен медреседегі ою-өрнекті жазулар аса шеберлікпен көркемдікті талап етті. Мұның үлгілерін Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің сыртына салынған жазулардан, есігіндегі өрнегінен, көне Исфиджап (Сайрам) қаласынан табылған бағанадан, Жетісуда, Маңғыстауда, Талас бойынан жинаған археологтардың материалдарынан, бейіт басына қойылған құлпытастардан көреміз. Латын алфавиті 1928 - 1929 жылдары Әзербайжанда, Өзбекстанда, Қазақстанда, Татарстанда кеңінен қолданыла бастады. 1929 - 1939 жылдары Қазақстанда шыққан кітаптар мен газет-журналдар латын әрпімен жарияланды. Жаңа алфавитке көшу - жазба мәдениетімізде белгілі бір тарихи кезең болды. Орыс алфавиті негізінде қазақ әріптерін жасау 1939 жылы қолға алынды. 1939 - 1940 жылдары түгелдей орыс алфавитіне көшу туралы үкіметіміз арнаулы қаулы алды.

Кеңестік жүйе кезінде кейбір жалпылама этнографиялық зерттеулер болғанымен бұл дүниелер сол идеологияға қызмет ететін аналитикалық тар шеңберден әріге аса алмады. Қазақтың ителлектуалдық элитасы мен дәстүрлі дүниетанымы жаппай қуғын-сүргін мен ашаршылық кезеңінде-ақ жан түршігерлік жауыздықпен жойылуға жуық қалған. Ал тың игеру жылдарынан кейінгі Қазақ ССР-ін Шығыстың ажырамас бөлігі деп тіпті ең жанашыр шетелдік ғалымдар да айта алмас еді. 1970 жылдары енді ғана жыраулық әдебиетімізді түгендеуге кіріскен тұс классикалық парсы мен шағайтайды былай қойыңыз, қадымша араб әліпбиімен жазылған ескі қазақ тілінде әріп танитын кәсіпқой ғалымдардың саны бес-алтыдан аспады. Сирек қолжазба қорлары мен құпия құжаттар шетелдіктер тұрмақ, совет ғалымдары үшін алынбас қамалға айналды. Қате мәлімет, теріс тұжырым жасауға алып барады.

1. 1 ҚҰРАН КІТАБЫНЫҢ МӘТІНДІК ТАЛДАНУЫ

Құран - күллі мұсылман қауымының шариғат заңдылықтарында, діни ғұрыптарында, тіпті, күнделікті тіршілігінде басшылыққа алатын, аса киелі, қасиетті кітабы. Ол мұсылмандар ұғымында құдайлық аян арқылы Мұхаммед пайғамбарға (ғ. с. ) түскен Алланың сөзі. Адамзатты ізгілікке бастайтын Алланың рахымы. Қадір сүресінде баяндалғандай, алғашқы аян ( уахи ) 610 ж. рамазан айының Қадір түні Мекке тауының Хира үңгірінде Мұхаммед пайғамбарға (ғ. с. ) түсті. Құранда аят, 114 сүре бар. Ең қысқа сүре үш аяттан тұратын Кәусар сүресі. Ал ең ұзағы 286 аяттан тұратын Бақара сүресі. Құран Алла әмірімен Жебірейіл періште арқылы, Мұхаммед пайғамбарға (ғ. с. ) жиырма үш жыл бойы түскен. Мұсылман ғалымдар Құран аяттарын мағыналық мазмұны бойынша былай үшке бөледі:

1. Иман, сенімге байланысты аяттар;

2. Шариғат үкімдеріне қатысты аяттар;

3. Пайғамбарлар өмірі жайлы қиссалар.

Мұхаммед пайғамбар (ғ. с. ) оқу-жазу білмейтін кісі болған еді. Ол құдайлық аян келгенде уахи хатшыларына сүре аяттарын түскен жерде жаздырып отырған. Хатшыларына жазғандарын дауыстап оқуды талап етіп, қателессе дереу түзеген. Пайғамбардың сахабалары Құран аяты түскен мезетте толық жаттап алып, оны оқудың тәртібін де жете меңгеріп отырды. Осман ибн Аффан, Әли Ибн Әбу Тәлиб, Әбу Ибн Кағб, ибн Масғуд, Заид ибн Сәбит, Әбу Дарда, Муғаз ибн Жәбәл, Әбу Зайд және т. б. сахабалар Құранды жатқа білуімен танымал болды. Құран «Лаухы махфуздан» бөлек-бөлек түсуі оның оңай жатталуына мүмкіндік жасады. Ислам әдебиеттерінде Мұхаммед (с. ғ. с. ) пайғамбардың өзі өмірінің соңғы кездерінде Рамазан айында Жебірейіл періштеге Құранды екі рет қайталап оқығаны, періште аяттардың қатесіз жатталғанын тексергені жайлы баяндайды. Ғалымдар Жебірейіл періштенің пайғамбарды тыңдаудағы негізгі мақсат: біріншіден, Құран Кәрімнің дұрыс сақталу жолын мұсылмандарға үйретіп, оның мінсіз сақталуы Алла Тағала үшін қаншалықты маңызды екендігін білдіргендігі; екінші, аят пен сүрелердің бір - бірінің жалғасын тауып, орналасу жүйесін көрсетуі болды дейді. Сондықтан да, мұсылмандар Рамазан айында тарауих намазын оқып, Құранды хатым етуді сүннет деп біледі.

Мұхаммед пайғамбардың (ғ. с. ) өмірінің ақырына дейін уахи келуі ықтимал болғандықтан, оның көзі тірісінде Құранды бір кітап етіп жинақтау мүмкін болмады. Ол өмірден өткеннен кейін ғана уахи тоқталғаны айқындалып, алғашқы халиф Әбу Бәкр кезінде Құран бір кітап етіп жинақталды. Аң терісіне, құрма ағашына, сүйекке, тегіс тастарға жазылған Құран аяттарын жинақтап, бір кітап ету Зәйдке тапсырылды. Оған хазіреті Омар, Әли, Оспан, Ибн Кағб көмектесті. «Мұсхаф ал-Имам» деп аталған осы кітап алдымен Әбу Бәкрде, ол қайтыс болғаннан кейін Омарда, кейін Омардың қызы - Хафсаның қолында сақталды.

Ислам дінінің Араб жартыаралынан тыс алыс шалғайларға тарап, әр түрлі халықтардың дін қабылдауы, Құран нұсқаларын көбейту қажеттілігін тудырды. Осман халиф Құран Кәрімнің нұсқаларын жазатын кеңес құрды. Оның құрамына Зайд ибн Сәбит, Абд Алла ибн Зубайр, Сағд ибн Әби Уаққас, Абд ар-Рахман ибн әл -Харис ибн Һишам сияқты Құранды пайғамбардың өз аузынан жаттаған сахабалар енді. Құранның нұсқасы Мұхаммед пайғамбардың көзі тірісінде хафиз атанған сахабаларға оқыту арқылы тексеріліп, кітаптың алғашқы нұсқасымен салыстырылып көбейтілді. Осман халиф Омардың қызы Хафса Уммул-Мүмининде сақталған қолжазбаның негізінде жасалған Құран нұсқаларын ислам орталықтары болған Басра, Куфа, Дамаскіге бір-бір нұсқадан жіберілді. Бір бір нұсқа Мекке мен Мәдинада қалдырылды. Құран аяттары кітаптың мағынасы мен сөздері Алла тарапынан өзгеріске ұшыраудан сақталғанын, бұдан кейін басқа бір қасиетті кітап келмейтінін, Құран белгілі бір қоғамға немесе қауымға ғана емес, барлық адамдар игілігіне ортақ кітап сияқты бірнеше ерекшеліктерін көрсетеді.

Ислам ілімі . Ислам дінде Құдайды үшке не екіге бөлу немесе оған серік қосуға болмайды. Алладан басқа табиғат құбылыстарына, қолдан жасалған мүсіндерге, рухтарға т. б. нәрселерге табынуға, сыйынуға тыйым салынған. Аллаға берілген сипаттар адамдарға, жануарларға, жанды-жансыз заттарға берілмейді. Ислам сенімдері мен ілімдері адам ұғымына түсінікті, анық, қабылдауға жеңіл, ақыл мен қисынға қонымды. Бұл діннің басты негізі және мұсылмандықтың кілті - Алланың барлығына, бірлігіне сену, оған ешкімді тең көрмеу және Мұхаммед пайғамбар оның елшісі екенін мойындау. Сондықтан ислам дінінің ұстанымы: «Лә иләһә илла Аллаһ, Мухаммад расул Аллаһ», яғни мағынасы «Алладан басқа құдай жоқ, Мұхаммед оның елшісі» деген сөйлемде жинақталған. Бұл қасиетті сөйлемді айтып, жүрегімен бекіткен адам ислам дініне кірген болып есептелінеді. Мұны «кәлима таухид» деп атайды.

Бұл дінде рухтың енуі, рухтың көшуі (реинкорнация), тумысынан күнәһар болу сияқты адамның өмірін қиын етіп көрсететін сенімдер кездеспейді. Ислам дінінде адамның өміріне қиыншылық туғызатын қағидалар жоқ, барлық қағидалар адамның жаратылысына, мүмкіндігіне сай етіп белгіленген. Сондай-ақ, адамның ішкі жан дүниесін таза ұстауға көңіл бөлетін дін.

Ислам діні бес ұстынға негізделген. Оның біріншісі - иман.

Иман Ұлық Аллаға, періштелеріне, кітаптарына, пайғамбарларынға, ахирет күніне, өлгеннен соң қайта тірілуге және тағдыр мен қазаға сенуден тұрады.

Аллаға иман - Алланы тану. Бұл түрде Құдай бар, ойға келетін бар емес. Бір, ойға келетін бір емес. Барлығы, бірлігі ой жетпейтін көңілдегі барлықтан да барырақ, көңілдегі бірліктен де бірірек. Көңілдегі барлықтың пішіні бар, көңілдегі бірліктің соңы бар. Алла соңынан, пішіннен, денеден пәк. Пәктігі ойға келетін қандайда бір пәктіктен де пәгірек. Барлығы, бірлігі, кәмілдігі, заты ойшының ойы, ақылдының ақылы жетуден өте қашық. Алланы осылай тану әрбір мұсылманға парыз.

Бұл түсіндірме Қызылорда өңірінде ХІХ ғасырда өмір сүрген Ақмырза Даммолла Ишанның «Түркі иман» деген еңбегінен алынған.

Алла қандай мысал берді, Алладан басқа ешбір тәңір жоқ деген көркем сөз тамыры мықты, бұтағы көктегі бір көркем ағаш тәрізді. Ол ағаш Алланың бұйрығынша, әр уақыт жемісін береді. (14- сүре, 24, 25- аят. ):

Алла қандай мысал берді, Алладан басқа ешбір тәңір жоқ деген көркем сөз тамыры мықты, бұтағы көктегі бір көркем ағаш тәрізді. Ол ағаш Алланың бұйрығынша, әр уақыт жемісін береді. (14- сүре, 24, 25- аят. )

Періштелеріне иман періштелер міндетіне берік, жынысы жоқ, ішіп-жемейтін, адамның көзіне көрінбейтін жаратылыстар деп білу. Періштелер нақты бір іске міндеттеледі және соған орай бірнеше түрге бөлінеді. Жәбрейіл - Алладан пайғамбарларға хабар жеткізуші періште. Микаил - әлемдегі табиғатты басқару қызметіне тағайындалған періште. Исрафил - Алланың әмірімен сүр (керней) үрлейтін періште. Оның сүр үрлеуімен қиямет қайым болады. Әзірейіл - жан алу қызметіне тағайындалған ажал періштесі. Бұл төрт періште ұлы періштелер деп саналады. Одан басқа адамның жақсылығы мен жамандығын жазып отыратын - Кирам Катибин, өлімнен кейін қабірде адамның жасаған істері жайлы сұрайтын Мүнкір-Нәңкүр сияқты бірнеше періштелер бар.

Кітаптарға иман. Мұсылман нанымында Алла Тағала қайсы бір пайғамбарларға парақтар, қайсы біріне кітаптар жіберген. Дәуіт пайғамбарға «Забур», Мұса пайғамбарға «Тәурат», Иса пайғамбарға «Інжіл», Мұхаммед пайғамбарға «Құран» кітабы түскен. Бұл кітаптардың ақиқат екенін қабылдау иманның үшінші шарты болып саналады.

Пайғамбарларға иман келтіру - олардың өсиеттеріне, өнегелі өмірлеріне ғибратлану, тарихта шын болғанына сену, Алланың шын елшісі деп мойындау. Ислам дінінде алғашқы пайғамбар ол - Адам, соңғы пайғамбар - Мұхаммед. Бұл екі пайғамбардың арасында 124 мың пайғамбар өткен. Алайда Құранда олардың жиырма бесінің ғана аты аталған. Олар: Адам, Идрис, Нұх, Һуд, Салих, Лұт, Ибрахим, Исмаил, Исхақ, Яқұб, Юсуф, Шұғайб, Һарұн, Мұса, Дәуіт, Сүлеймен, Әйюуб, Зү-л-Кифл, Юнус, Ильиас, Әляса, Зәкәрия, Яхия, Иса және Мұхаммед.

Ахирет күніне иман - ислам сенімі негіздерінің бірі. Дүниедегі өмір өліммен аяқталады деп білу. Өлімнен кейін басталатын шексіз өмірді «ахирет» деп атайды.

Тағдырға иман - барлық нәрсенің Алланың қалауы мен жаратуы арқылы жүзеге асатынына сену. Ұлы Алла барлық нәрсенің жаратылысынан бастап соңына дейінгі олардың орны мен уақытын, пайда болу түрлерін және жағдайларын, көлемі мен мөлшерін өлшеп, біліп пішеді. Оны тағдыр (ар. т. «тақдир») деп атайды. Ал, Алланың қалаған нәрселердің уақыты келгенде тағдырға сай жүзеге асуын «қаза» дейді. Тағдыр мен қазаның жүзеге асуында адамның да белгілі бір дәрежеде атқаратын рөлі болады. Адам ісі мен ондағы ниетіне сай нәтижесін жемісін не жазасын көреді. Алланың қалауындағы іс әділдікпен және сынақпен болады. Алла - жақсылық пен жамандықты жаратушы, ал адам өз ісімен, ниетімен соны көруші. Алла адамға жақсылық пен жамандықты қылу, я қылмау, таңдау еркіндігін берген. Осындай бір сенімге, жүрек үндестігіне және рухани бірлікке бір ұлттай ұйысқан, тілектері мен мақсаттары ортақ мұсылман қауымын «Үмбет» деп атайды.

1. 2 ИУДАИЗМДЕГІ ДІНИ МӘТІНДЕР

Таурат иудей дінінің басты кітабы болып саналады. Дін басылары рөлін Таурат жазбаларын оқитындар - «софеример» атқарды. Соферимдер еврей халқының мәдениетін сақтаушылар, иудейлік дінінің ілімдерін жаңғыртушылар деген ұғыммен үлкен құрметке ие болды. Олар жазба Таураттағы (Тора ше-би-хтаб) өсиеттерге түсіндірме беріп, ауызша Таураттың (Тора ше-бе-аль бе) үлгісін қалыптастырды. Сан ғасырлардан кейін жазба Торамен қатар, ауызша Торадағы үкімдер мен тыйымдар иудей өмірінің барлық саласын қамтып, діни рәсімінің негізіне айналды. Б. з. б. 2 ғ. иудейлікте екі топ - саддукеи мен фарисеи пайда болды. Жоғары тап өкілдері - саддукеилер ауызша Торадағы дін қызметшілерінің (соферим, амораим, раввин т. с. с. ) жадынан жазған үкімдер мен тыйымдарды мойындағысы келмеді. Олар жазба Торадағы өсиеттерді ұстануға шақырды. Ал, орта тап өкілдері - фарисеилер ауызша Торадағы кімдер мен тыйымдарды орындау, рәсімдерді атқару міндетті деп білді және басымдыққа ие болды.

Иудейлік ілімі бойынша адам құдайдың қолымен өзіне ұқсас етіп жаратылған. Сондықтан, құдай мен адам арасында ешкім делдал бола алмайды. Адам жамандығы мен жақсылығына құдай алдына барғанда есеп береді және оның күнәсі кешірілмейді. Ол өмір заңдылығы - себеп пен салдарға еріксіз бағынышты. Алайда, адамның жақсылық не жамандық жасауды таңдау еркі бар. Құдайға есеппен құлшылық жасауға болмайды, жақсылықтың сыйын о дүниеде не алдағы өмірінде алады. Иудейлік адам жаны өлмейтініне сенеді. Жанның тәнге қайта келуі жайлы бірнеше қайшылықтар бар. Тозақ пен жұмақтың барына сенеді. Құлшылық жасау иудейлікте міндетті іс есептеледі. Ол адамның Құдайды қаншалықты мойындайтынының көрсеткіші саналады. Діни ритуалдар халықтың діні мен дәстүрі жалғастығының бірден-бір жолы есептеледі. Еврей күніне үш рет мінәжат жасап, Тораны (Таурат) үнемі оқуы керек. Оны синагогада көпшілікпен жасау сауабтырақ. Иудейлік дініндегі сенімнің негізі тәңірінің барлығы мен бірлігін мойындау болып табылады. Құдайларының аты «Яхве» немесе «Элохим», ол біреу тарапынан жаратылмаған, әуелгісі мен соңы шексіз, әлемнің жаратушысы және бұл дүниенің иесі. Олардың сенімдері бойынша құдайдың сүйген ұлты иудейлер, бұл жайында Мұса пайғамбар мен Исраиль ұлдары тәңірімен Синада серттескен. Сондай-ақ, иудейлер періштелерге, ахирет күніне, тағдыр мен қазаға, құтқарушы мәсіхтің келетініне сенеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.