Ислам мәдениетінің қалыптасуы
Дін- әлемдік өркениеттегі барлық қоғамдық құрылыстарға тән тарихи, саяси-әлеуметтік дүниетанымдық және психологиялық құбылыс. Ол ықылым замандардан бері адамзатпен бірге жасасып келеді. Оны ең тұжырымды түрде құдай мен адамның арақатынасы, адамның танымынан тыс күштердің барлығын мойындау және соған илану деп анытауға болады.
Дін дегеніміз тұңғыш инсан Адам Атамыздан бері қарй мәужут нәрсе. Бәшириет тарихында дін әрқашан да болған, бола да бермек. Атақты философ Һенри Берсон (Henty Bergson); “Өткен тарихта және заманымызда ғылымды, пәнді яки фәлсәфәні білмейтұғын инсан қоғамдарын кездестіруге болады. бірақ, дінсіз ешбір қоғам болмайды» деген. Тағы бір батыстық философ Уильямс Жеймс (Williams Jemes). «Біздің ойымызша адам баласы ең соңғы күнге дейін құлшылығын жалғастырмақ»-деген Эрнест Ренан (Ernest Renan): Сүйген нәрселеріміздің, дүниедегі өміршілдіктің және нығметтердің бәрінің жоқ болып кетуі мүмкін. Діндарлығымыздың жоғалуы мүмкін емес»,-дейді. Діндер тарихи зерттеген мамандар діни сезімдердің адамдарды біріктіруге қандастық, жерлестік, руластық, нәсілдестік қатарлы факторлардың бәрінен күшті болғанын дәлелдеген. Ислам дініне түсінік берместен бұрын біз жалпы «дін» сөзіне тоқталып өттік. Ислам діні.
Бұл жердегі ұққанымыз діннің, мейлі христиан, мейлі будда, немесе ислам болсын әрбір адамның өмірінде алатын орны ерекше. Соның ішінде Ислам дініне тоқталамыз.
Әлемде үш дін адамзаттың мәдени қазынасы деп танылады. Олар: Будда дін, Христиандық және Ислам діні.
Дін дегеніміз тұңғыш инсан Адам Атамыздан бері қарй мәужут нәрсе. Бәшириет тарихында дін әрқашан да болған, бола да бермек. Атақты философ Һенри Берсон (Henty Bergson); “Өткен тарихта және заманымызда ғылымды, пәнді яки фәлсәфәні білмейтұғын инсан қоғамдарын кездестіруге болады. бірақ, дінсіз ешбір қоғам болмайды» деген. Тағы бір батыстық философ Уильямс Жеймс (Williams Jemes). «Біздің ойымызша адам баласы ең соңғы күнге дейін құлшылығын жалғастырмақ»-деген Эрнест Ренан (Ernest Renan): Сүйген нәрселеріміздің, дүниедегі өміршілдіктің және нығметтердің бәрінің жоқ болып кетуі мүмкін. Діндарлығымыздың жоғалуы мүмкін емес»,-дейді. Діндер тарихи зерттеген мамандар діни сезімдердің адамдарды біріктіруге қандастық, жерлестік, руластық, нәсілдестік қатарлы факторлардың бәрінен күшті болғанын дәлелдеген. Ислам дініне түсінік берместен бұрын біз жалпы «дін» сөзіне тоқталып өттік. Ислам діні.
Бұл жердегі ұққанымыз діннің, мейлі христиан, мейлі будда, немесе ислам болсын әрбір адамның өмірінде алатын орны ерекше. Соның ішінде Ислам дініне тоқталамыз.
Әлемде үш дін адамзаттың мәдени қазынасы деп танылады. Олар: Будда дін, Христиандық және Ислам діні.
Бекташ А. Тілегенова А. Дінтану. Шымкент., 2004.
Ислам энциклопедиясы Бас редактор Р. Нұрғалиев-Алматы Қазақ энциклопедиясы» 285-б.
Мехмет Соймен. Ислам дінінің негіздері. Анкара, 1999ж. 144-б.
Мұхаммед пағамбарымыздың ғадистері, Алматы., «Жазушы» 1993. 64-б.
Религии мира. В2-хт. М. Аванта 1996.
Хрестоматия по исламу. М., Наука 1994.
Пол Оливер. Мировые религиозные верование. Пер.с англиск. О. Перфицева, М., Фаир –Пресс. 2003.
Бухари, Таухид, 15,22; Муслим, Тәубә, 14-16
Сейфеддин Языжы. Негізгі діни мағлұматтар. Алматы 2004 28-бет.
Сейфеддин Языжы. Негізгі діни мағлұматтар. А., 2004, 29-31 бет
Ясин РАСУЛОВ с www.yaseen.ru
Ислам энциклопедиясы Бас редактор Р. Нұрғалиев-Алматы Қазақ энциклопедиясы» 285-б.
Мехмет Соймен. Ислам дінінің негіздері. Анкара, 1999ж. 144-б.
Мұхаммед пағамбарымыздың ғадистері, Алматы., «Жазушы» 1993. 64-б.
Религии мира. В2-хт. М. Аванта 1996.
Хрестоматия по исламу. М., Наука 1994.
Пол Оливер. Мировые религиозные верование. Пер.с англиск. О. Перфицева, М., Фаир –Пресс. 2003.
Бухари, Таухид, 15,22; Муслим, Тәубә, 14-16
Сейфеддин Языжы. Негізгі діни мағлұматтар. Алматы 2004 28-бет.
Сейфеддин Языжы. Негізгі діни мағлұматтар. А., 2004, 29-31 бет
Ясин РАСУЛОВ с www.yaseen.ru
Ислам мәдениетінің қалыптасуы
І. Дін туралы жалпы түсінік.
Дін- әлемдік өркениеттегі барлық қоғамдық құрылыстарға тән тарихи, саяси-
әлеуметтік дүниетанымдық және психологиялық құбылыс. Ол ықылым замандардан
бері адамзатпен бірге жасасып келеді. Оны ең тұжырымды түрде құдай мен
адамның арақатынасы, адамның танымынан тыс күштердің барлығын мойындау және
соған илану деп анытауға болады.
Дін дегеніміз тұңғыш инсан Адам Атамыздан бері қарй мәужут нәрсе.
Бәшириет тарихында дін әрқашан да болған, бола да бермек. Атақты философ
Һенри Берсон (Henty Bergson); “Өткен тарихта және заманымызда ғылымды,
пәнді яки фәлсәфәні білмейтұғын инсан қоғамдарын кездестіруге болады.
бірақ, дінсіз ешбір қоғам болмайды деген. Тағы бір батыстық философ
Уильямс Жеймс (Williams Jemes). Біздің ойымызша адам баласы ең соңғы күнге
дейін құлшылығын жалғастырмақ-деген Эрнест Ренан (Ernest Renan): Сүйген
нәрселеріміздің, дүниедегі өміршілдіктің және нығметтердің бәрінің жоқ
болып кетуі мүмкін. Діндарлығымыздың жоғалуы мүмкін емес,-дейді. Діндер
тарихи зерттеген мамандар діни сезімдердің адамдарды біріктіруге қандастық,
жерлестік, руластық, нәсілдестік қатарлы факторлардың бәрінен күшті
болғанын дәлелдеген.[i] Ислам дініне түсінік берместен бұрын біз жалпы
дін сөзіне тоқталып өттік. Ислам діні.
Бұл жердегі ұққанымыз діннің, мейлі христиан, мейлі будда, немесе
ислам болсын әрбір адамның өмірінде алатын орны ерекше. Соның ішінде Ислам
дініне тоқталамыз.
Әлемде үш дін адамзаттың мәдени қазынасы деп танылады. Олар: Будда
дін, Христиандық және Ислам діні.
Ислам бұлардың қатарындағы жаңа әрі жас дін. Бүгінде жер жүзінде
шамамен бір миллиард жүз жетпіс мыңдай адам осы дінді ұстанады. ХХ ғасырда
ислам дінін ұстанушылар саны екі есеге жуық өсті. Бұл біріншіден, ислам
діні тараған региондарға демографиялық жағдайларға байланысты болса,
екіншіден басқа діндер тараған дәстүрлі аймақтардың ислам жолына бет
бұруынан болып отыр.
Ислам араб тілінен аударғанда бой ұсыну деген мағынаны береді. Ислам
және мұсылман (муслимун-бой ұсынушы ерлер, муслиматун-бой ұсынушы әйелдер)
сөздерінің түбірі бір.
Ислам – монотеистік дін. Ол мейірімді және қайырымды Аллаға ғана
сенуді уағыздайды. Бүкіл әлемді-көк пен жерді жаратушы-Алла Барша әлем тек
соның хұзырында, Алла болмаса әлем сол сәтінде жоқ етілер еді. Адам
баласының фани (жалған) дүниеде жасаған жақсылық жамандығын таразылаушы,
заманның ақырында оларға осы қылықтарына қарай рахым жасаушы немесе
жазалаушы бір Алла. Барлық өлгендер заман ақырында қайта тіріліп, соның
алдына жауапқа келеді.
Ислам –адам баласына аян жолымен келген дін. Қасиетті Құран аяттарын
жиырма үш жыл бойында Жәбірейіл періште арқылы Мұхаммед (с.а.у.)
пайғамбарға жеткізіліп тұрған.[ii]
Ислам діни ғұрыптарды және дүниелік мәселелерді шариғат жолымен реттеп
отырады. Ол сөзсіз орындалууы тиіс мұсылмандық парыздарды және орындағаны
қосымша сауап болатын сұнна жолдарын айқындайды, жоғары адамшылыққа,
еңбекке әрі білімге уағыздайды және Құран Кәрімдегі (қасиетті Құран) аяттар
мен пайғамбарымыздың хадистері арқылы соның ережелерін белгілейді.[iii]
Исламның өз әлемдік діндерден айырмасы-оның айқын рәміздерінің болуы.
Мұсылманшылық екі сенім негізі бойынша құрылған: Біріншісі-Алладан басқа
құлшылық етілтін тәңірдің жоқтығына, екінші- Мұхаммедтің (с.а.у.) Алла
тарапынан бүкіл адам баласын жіберілген пайғамбар екендігіне сену
Сондықтан Алладан басқа (тәңір) жоқ, Мұхаммед оның елшісі, араб тілінде
Ла илаһа иллаллаһ Мухаммадур-Расулуллаһ;- деген мүбарак қағиданы тілімен
айтып, көңілмен бекіткен адам ислам дінінде болып саналады. Бұл сенімді
(символды) Иман, сенушіні Муһмин деп атайды.
Нағыз Ислам жоғары мәдениетті және гуманистік идеяларды насихаттайды.
Мұхаммед (с.а.у.) пайғамбар өзінің хадисінде: Дінде зорлық жоқ;-деген.
Яғни, ислам дініне біреуді мұқтаж ету немесе пайдасын беріп, енгізуге жол
жоқ. Әр пенде исламды өз еркімен, өзінің қалыбымен (жүрегімен) қабыладуы
тиіс.[iv]
Ислам діні Резюме (қысқаша мағлұмат)
- Ислам дін ретінде Арабия жарты аралында біздің заманымыздың VІІ
ғасырында пайда болған.
- Мұхаммед (с.а.у.) Мекке қаласында 570 жылы туылды.
- Мұхаммед(с.а.у.) 25 жасында Хадишаға (р.а.) үйленді.
- Мұхаммед(с.а.у.)-ке пайғамбарлық 40 жасында келеді.
-Қуғыншылықпен Мұхаммед (с.а.у.) пайғамбар және ерушілер Ясриб (Мадина)
қаласына қоныс аударды.
-Бұл қоныс аудару 622 жылы хижра деген атпен белгілі. Осы жылдан бастап
Ислам жыл санағы басталады.
-Меккемен қарсыласу жалғасты бірақ 630 жылы Мекке берлді.
-Мұхаммед пайғамбар өлгеннен кейін ислам қоғамының басшысы ретінде халиф
Әбу Бәкір тағайындалды.
-Кей мұсылмандар мұны мойындамай, бірінші халиф Мұхаммед пайғамбардың
күйеу баласы Әли болу керек деді.[v]
-Құран 114 сүреден тұрады.
-Кей мұсылмандар бүкіл Құран кітабын жатқа біледі.
-Исламның бес парызы-иман келтіру, намаз оқу, ораза айында ауыз бекіту,
зекет беру, қажылыққа бару.
-Сенімнің символы ретінде Алладан басқа тәңір жоқ, Мұхаммед (с.а.у.)
оның елшісі.
-Мұсылмандар күніне бес рет намаз оқу керек. (Меккеге қарап).
Намаздың алдында ғұсыл алу (шомылу) керек.
-Мұсылмандар зекет ретінде өзінің табысының екі жарым пайызын беруі
міндетті.[vi]
-Мұсылмандар ораза айында таң атқаннан, кеш батқанға дейін, тамақ пен
судан тыйылу керек.
-Мұсылманар өмірінде бір мәрте болса да, Меккеге қажылыққа баруы керек.
-Сүнниттер мен шииттер исламдағы 2 тарихи ағымды көрсетеді.[vii]
1. Ислам дінінің ерекшеліктері.
Ислам дінінің ерекшліктеріне мән беретін болсақ, бұл ойды ислами
көзқараспен қарастырып өтеміз.
Бұл көзқараста Сейфиддин Языжының Негізгі діни мағлұматтар кітабына көз
жүгіртеміз. Мұнда Ислам дінінің ерекшеліктері туралы былай деліген:
1) Ислам ең дұрыс иман діні. Сенім негіздері үнемі ұлы әрі мықты негізгі
тірегі.
2) Ислам-соңғы дін. Ислам дінінен бақа дін келмейді, үкімдері қиямет
күніне дейін жалғасады.
3) Ислам адамның рухын тойдыратын дін.
4) Ислам дүниежүзілік дін. Алдыңғы пайғамбарлар жеткізіп баяндаған діндер
тек қана белгілі бір ұлтқа, халыққа келсе, Ислам діні бүкіл дүние жүзіндегі
халықтарға жіберілген.
5) Ислам рахмет, мейірім діні. Хаққ Тағаланың Рахметім, рахымым ашуымды
озып кеткен сөздері де мұның бір белгісі.[viii]
Ислам дінінің ең маңызды негізгі ерекшеліктері арасында болғаны соншалық,
кітабұллаһ Құранның Бисмилләһир-рахманир-рахим деген ең басты сөзінде де
хаққ Тағаланың ең ерекше аты болған Аллаһ деген есімінің қасында мейірім
ерекшеліктерін баяндайтын. Рахман және Рахим деген есімдерін атаған, әрі ең
алғашқы сүре фатиха-йы Шәрифенің екінші аятында да осы есімдерін
қайталаған. Алаһ Тағаланың пайғамбарларына берген ең ұлы ерекшеліктерінің
біреуі мейірімділік екені де бұл мәселенің басқа бір тұсы. Әсіресе: Ей
Пайғамбарым! Біз сені күллі әлемге тек қана рахмет қылып жібердік.! (Әнбия
107) аятында баяндағанындай Хазіреті Пайғамбардағы (с.а.у.) бұл ерекшелік
ешбір адамның күші жете алмайтын бір шыңда көрісін табады және Тайфта өзіне
тас лақтырылып қан ішінде қалған кезінде оған келіп; Уа Расулуллаһ қаласаң
осы қауымды жоқ қылып жіберейін!-деген Жәбірейіл мен басқа періштелерге;
Жоқ, мұны қаламаймын! Мен рахмет пен мейірім пайғамбарымын!-деп жауап
берген әрі сол қауым үшін қайыр-дұға етуі оның кең мархабатынан жалғыз-ақ
тамшы.
6. Ислам дінінің үкімдері барлық адамдардың мұқтаждықтарына жауап бере
алатындай кәміл.
7. Ислам сыпайылық, көркемдік және әдемілік діні.
8. Ислам діні өзінен бұрын Аллаһ тарапынан жіберілген пайғамбар мен діни
кітаптардың бұзылып бұрмаланғанын түпнұсқаларын растап мойындайды.
9. Ислам діні алдыңғы пайғамбар баяндаған діндердің үкімдерінінің күшін
жойған. Өйткені, олар белгілі бір халыққа, әрі белгілі бір уақытқа
жіберілген. Ал, Ислам діні болса, барлық халыққа жіберілген және қиямет
күніне дейін жалғасатын дін.[ix]
Сейфиддин Языжының, Негізгі діни мағлұматтардан, Ислам дінінің әлемдік
дін болуының ерекшеліктері атты материалдарынан Ислам дінінің әлемдік дін
болуының бірталай ерекшеліктері бар. Олардың кейбіреулері мыналар:
1. Ислам бүкіл адам баласына жіберілген ең соңғы дін.
Ислам діні бүкіл адамзатқа жіберген және қияметке дейін жалғасатын соңғы
иләһи (тәңірлік) дін. Пайғамбарымыз Ислам дінін жер жүзіндегі барлық
халыққа жеткізу мақсатымен сол кездегі мемлекеттердің билеушілеріне,
басшыларына хат жолдай отырып, оларды Ислам дінін қабылдауға шақырған.
2. Ислам-ақыл мен ғылым діні.
Ислам діні ақылға зор мән бере отырып, діннің әірлерін тамаша орындау
үшін ақылды болуды талап етеді. Ілімнің де мәртебесін көтеріп, үлкен баға
беретін дініміз әрдайым оқуды, үйренуді бұйырған. Ілім үйренудің әрібр
мұсылман үшін парыз екендігін білдірген.
3. Ислам-дүние һәм ақирет діні.
Ислам дінінің көздеген мақсаты-адам баласының бұл ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І. Дін туралы жалпы түсінік.
Дін- әлемдік өркениеттегі барлық қоғамдық құрылыстарға тән тарихи, саяси-
әлеуметтік дүниетанымдық және психологиялық құбылыс. Ол ықылым замандардан
бері адамзатпен бірге жасасып келеді. Оны ең тұжырымды түрде құдай мен
адамның арақатынасы, адамның танымынан тыс күштердің барлығын мойындау және
соған илану деп анытауға болады.
Дін дегеніміз тұңғыш инсан Адам Атамыздан бері қарй мәужут нәрсе.
Бәшириет тарихында дін әрқашан да болған, бола да бермек. Атақты философ
Һенри Берсон (Henty Bergson); “Өткен тарихта және заманымызда ғылымды,
пәнді яки фәлсәфәні білмейтұғын инсан қоғамдарын кездестіруге болады.
бірақ, дінсіз ешбір қоғам болмайды деген. Тағы бір батыстық философ
Уильямс Жеймс (Williams Jemes). Біздің ойымызша адам баласы ең соңғы күнге
дейін құлшылығын жалғастырмақ-деген Эрнест Ренан (Ernest Renan): Сүйген
нәрселеріміздің, дүниедегі өміршілдіктің және нығметтердің бәрінің жоқ
болып кетуі мүмкін. Діндарлығымыздың жоғалуы мүмкін емес,-дейді. Діндер
тарихи зерттеген мамандар діни сезімдердің адамдарды біріктіруге қандастық,
жерлестік, руластық, нәсілдестік қатарлы факторлардың бәрінен күшті
болғанын дәлелдеген.[i] Ислам дініне түсінік берместен бұрын біз жалпы
дін сөзіне тоқталып өттік. Ислам діні.
Бұл жердегі ұққанымыз діннің, мейлі христиан, мейлі будда, немесе
ислам болсын әрбір адамның өмірінде алатын орны ерекше. Соның ішінде Ислам
дініне тоқталамыз.
Әлемде үш дін адамзаттың мәдени қазынасы деп танылады. Олар: Будда
дін, Христиандық және Ислам діні.
Ислам бұлардың қатарындағы жаңа әрі жас дін. Бүгінде жер жүзінде
шамамен бір миллиард жүз жетпіс мыңдай адам осы дінді ұстанады. ХХ ғасырда
ислам дінін ұстанушылар саны екі есеге жуық өсті. Бұл біріншіден, ислам
діні тараған региондарға демографиялық жағдайларға байланысты болса,
екіншіден басқа діндер тараған дәстүрлі аймақтардың ислам жолына бет
бұруынан болып отыр.
Ислам араб тілінен аударғанда бой ұсыну деген мағынаны береді. Ислам
және мұсылман (муслимун-бой ұсынушы ерлер, муслиматун-бой ұсынушы әйелдер)
сөздерінің түбірі бір.
Ислам – монотеистік дін. Ол мейірімді және қайырымды Аллаға ғана
сенуді уағыздайды. Бүкіл әлемді-көк пен жерді жаратушы-Алла Барша әлем тек
соның хұзырында, Алла болмаса әлем сол сәтінде жоқ етілер еді. Адам
баласының фани (жалған) дүниеде жасаған жақсылық жамандығын таразылаушы,
заманның ақырында оларға осы қылықтарына қарай рахым жасаушы немесе
жазалаушы бір Алла. Барлық өлгендер заман ақырында қайта тіріліп, соның
алдына жауапқа келеді.
Ислам –адам баласына аян жолымен келген дін. Қасиетті Құран аяттарын
жиырма үш жыл бойында Жәбірейіл періште арқылы Мұхаммед (с.а.у.)
пайғамбарға жеткізіліп тұрған.[ii]
Ислам діни ғұрыптарды және дүниелік мәселелерді шариғат жолымен реттеп
отырады. Ол сөзсіз орындалууы тиіс мұсылмандық парыздарды және орындағаны
қосымша сауап болатын сұнна жолдарын айқындайды, жоғары адамшылыққа,
еңбекке әрі білімге уағыздайды және Құран Кәрімдегі (қасиетті Құран) аяттар
мен пайғамбарымыздың хадистері арқылы соның ережелерін белгілейді.[iii]
Исламның өз әлемдік діндерден айырмасы-оның айқын рәміздерінің болуы.
Мұсылманшылық екі сенім негізі бойынша құрылған: Біріншісі-Алладан басқа
құлшылық етілтін тәңірдің жоқтығына, екінші- Мұхаммедтің (с.а.у.) Алла
тарапынан бүкіл адам баласын жіберілген пайғамбар екендігіне сену
Сондықтан Алладан басқа (тәңір) жоқ, Мұхаммед оның елшісі, араб тілінде
Ла илаһа иллаллаһ Мухаммадур-Расулуллаһ;- деген мүбарак қағиданы тілімен
айтып, көңілмен бекіткен адам ислам дінінде болып саналады. Бұл сенімді
(символды) Иман, сенушіні Муһмин деп атайды.
Нағыз Ислам жоғары мәдениетті және гуманистік идеяларды насихаттайды.
Мұхаммед (с.а.у.) пайғамбар өзінің хадисінде: Дінде зорлық жоқ;-деген.
Яғни, ислам дініне біреуді мұқтаж ету немесе пайдасын беріп, енгізуге жол
жоқ. Әр пенде исламды өз еркімен, өзінің қалыбымен (жүрегімен) қабыладуы
тиіс.[iv]
Ислам діні Резюме (қысқаша мағлұмат)
- Ислам дін ретінде Арабия жарты аралында біздің заманымыздың VІІ
ғасырында пайда болған.
- Мұхаммед (с.а.у.) Мекке қаласында 570 жылы туылды.
- Мұхаммед(с.а.у.) 25 жасында Хадишаға (р.а.) үйленді.
- Мұхаммед(с.а.у.)-ке пайғамбарлық 40 жасында келеді.
-Қуғыншылықпен Мұхаммед (с.а.у.) пайғамбар және ерушілер Ясриб (Мадина)
қаласына қоныс аударды.
-Бұл қоныс аудару 622 жылы хижра деген атпен белгілі. Осы жылдан бастап
Ислам жыл санағы басталады.
-Меккемен қарсыласу жалғасты бірақ 630 жылы Мекке берлді.
-Мұхаммед пайғамбар өлгеннен кейін ислам қоғамының басшысы ретінде халиф
Әбу Бәкір тағайындалды.
-Кей мұсылмандар мұны мойындамай, бірінші халиф Мұхаммед пайғамбардың
күйеу баласы Әли болу керек деді.[v]
-Құран 114 сүреден тұрады.
-Кей мұсылмандар бүкіл Құран кітабын жатқа біледі.
-Исламның бес парызы-иман келтіру, намаз оқу, ораза айында ауыз бекіту,
зекет беру, қажылыққа бару.
-Сенімнің символы ретінде Алладан басқа тәңір жоқ, Мұхаммед (с.а.у.)
оның елшісі.
-Мұсылмандар күніне бес рет намаз оқу керек. (Меккеге қарап).
Намаздың алдында ғұсыл алу (шомылу) керек.
-Мұсылмандар зекет ретінде өзінің табысының екі жарым пайызын беруі
міндетті.[vi]
-Мұсылмандар ораза айында таң атқаннан, кеш батқанға дейін, тамақ пен
судан тыйылу керек.
-Мұсылманар өмірінде бір мәрте болса да, Меккеге қажылыққа баруы керек.
-Сүнниттер мен шииттер исламдағы 2 тарихи ағымды көрсетеді.[vii]
1. Ислам дінінің ерекшеліктері.
Ислам дінінің ерекшліктеріне мән беретін болсақ, бұл ойды ислами
көзқараспен қарастырып өтеміз.
Бұл көзқараста Сейфиддин Языжының Негізгі діни мағлұматтар кітабына көз
жүгіртеміз. Мұнда Ислам дінінің ерекшеліктері туралы былай деліген:
1) Ислам ең дұрыс иман діні. Сенім негіздері үнемі ұлы әрі мықты негізгі
тірегі.
2) Ислам-соңғы дін. Ислам дінінен бақа дін келмейді, үкімдері қиямет
күніне дейін жалғасады.
3) Ислам адамның рухын тойдыратын дін.
4) Ислам дүниежүзілік дін. Алдыңғы пайғамбарлар жеткізіп баяндаған діндер
тек қана белгілі бір ұлтқа, халыққа келсе, Ислам діні бүкіл дүние жүзіндегі
халықтарға жіберілген.
5) Ислам рахмет, мейірім діні. Хаққ Тағаланың Рахметім, рахымым ашуымды
озып кеткен сөздері де мұның бір белгісі.[viii]
Ислам дінінің ең маңызды негізгі ерекшеліктері арасында болғаны соншалық,
кітабұллаһ Құранның Бисмилләһир-рахманир-рахим деген ең басты сөзінде де
хаққ Тағаланың ең ерекше аты болған Аллаһ деген есімінің қасында мейірім
ерекшеліктерін баяндайтын. Рахман және Рахим деген есімдерін атаған, әрі ең
алғашқы сүре фатиха-йы Шәрифенің екінші аятында да осы есімдерін
қайталаған. Алаһ Тағаланың пайғамбарларына берген ең ұлы ерекшеліктерінің
біреуі мейірімділік екені де бұл мәселенің басқа бір тұсы. Әсіресе: Ей
Пайғамбарым! Біз сені күллі әлемге тек қана рахмет қылып жібердік.! (Әнбия
107) аятында баяндағанындай Хазіреті Пайғамбардағы (с.а.у.) бұл ерекшелік
ешбір адамның күші жете алмайтын бір шыңда көрісін табады және Тайфта өзіне
тас лақтырылып қан ішінде қалған кезінде оған келіп; Уа Расулуллаһ қаласаң
осы қауымды жоқ қылып жіберейін!-деген Жәбірейіл мен басқа періштелерге;
Жоқ, мұны қаламаймын! Мен рахмет пен мейірім пайғамбарымын!-деп жауап
берген әрі сол қауым үшін қайыр-дұға етуі оның кең мархабатынан жалғыз-ақ
тамшы.
6. Ислам дінінің үкімдері барлық адамдардың мұқтаждықтарына жауап бере
алатындай кәміл.
7. Ислам сыпайылық, көркемдік және әдемілік діні.
8. Ислам діні өзінен бұрын Аллаһ тарапынан жіберілген пайғамбар мен діни
кітаптардың бұзылып бұрмаланғанын түпнұсқаларын растап мойындайды.
9. Ислам діні алдыңғы пайғамбар баяндаған діндердің үкімдерінінің күшін
жойған. Өйткені, олар белгілі бір халыққа, әрі белгілі бір уақытқа
жіберілген. Ал, Ислам діні болса, барлық халыққа жіберілген және қиямет
күніне дейін жалғасатын дін.[ix]
Сейфиддин Языжының, Негізгі діни мағлұматтардан, Ислам дінінің әлемдік
дін болуының ерекшеліктері атты материалдарынан Ислам дінінің әлемдік дін
болуының бірталай ерекшеліктері бар. Олардың кейбіреулері мыналар:
1. Ислам бүкіл адам баласына жіберілген ең соңғы дін.
Ислам діні бүкіл адамзатқа жіберген және қияметке дейін жалғасатын соңғы
иләһи (тәңірлік) дін. Пайғамбарымыз Ислам дінін жер жүзіндегі барлық
халыққа жеткізу мақсатымен сол кездегі мемлекеттердің билеушілеріне,
басшыларына хат жолдай отырып, оларды Ислам дінін қабылдауға шақырған.
2. Ислам-ақыл мен ғылым діні.
Ислам діні ақылға зор мән бере отырып, діннің әірлерін тамаша орындау
үшін ақылды болуды талап етеді. Ілімнің де мәртебесін көтеріп, үлкен баға
беретін дініміз әрдайым оқуды, үйренуді бұйырған. Ілім үйренудің әрібр
мұсылман үшін парыз екендігін білдірген.
3. Ислам-дүние һәм ақирет діні.
Ислам дінінің көздеген мақсаты-адам баласының бұл ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz