Мұнайдың әлемдік нарығының қазіргі жағдайы

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Мұнайдың әлемдік нарығының қазіргі жағдайы
1.1. Мұнайға әлемдік сұраныс пен ұсыныс ... ... ... ... ... ..5
1.2. Сұраныс пен ұсыныстың бағаға тигізетін әсері ... ... ...9
2. Мұнайдың әлемдік нарығының даму келешегі ... ... ... ... 11
3. Қазақстан . мұнай мен газдың ірі өндірушісі
3.1. Қазақстанның мүмкіндіктері мен нарықта алатын
орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
3.2. Мұнайды тасымалдау мәселелері ... ... ... ... ... ... ... 17
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20

Адамның қалыпты өмірлік қайраткерлігін қамтамасыз ету үшін арналған энергетикалық ресурстардың ең маңыздыларының бірі болып бірқалыпсыз таралған мұнай мен газ қорлары есептеледі. Осылайша, мұнай қорлары Таяу Шығыс елдерінде орын алады, мұнда мұнай қорлары әлемдік мұнай қорының шамамен 64%-ін құрайды, бұл 695,5 млрд. баррель мұнайға теңеледі. Мұнай қорлары бойынша екінші орынды Солтүстік Америка алады, Мексиканы қоса алғанда 86,6 млрд. баррель мұнай, одан кейін Орталық және Оңтүстік Америка- 78,9 млрд.баррель.
Бұл тізімдегі 4-ші орынды қорлары 73,1 млрд.баррель мұнай құрайтын Африка алып отыр. Бұрынғы Кеңес одағының қорлары 57,0 млрд.баррель мұнай құрайды, Австралия мен Азиянікі – 44,1 млрд. баррель мұнай және Еуропанікі – 17,7 млрд. баррель.
Мұнайдың әлемдік нарығындағы ең танымалы – 1960 жылы құрылған және 13 егемен мемлекетті біріктірген мұнайды экспорттайтын елдердің ұйымы ОПЕК (МЭЕҰ) болып табылады. Бұл 13 егеменді мемлекеттердің әрқайсысы географиялық орналасуымен, табиғи ресурстардың жағдайымен, қаржы мен өндірісінде әр түрлі сипаттамаларға ие. Олар: Иран, Ирак, Кувейт, Катар, Сауд Аравиясы, Біріккен Араб Эмираттары, Индонезия, Эквадор, Венесуэлла, Алжир, Ливия, Нигерия, Габон.
Шикі мұнайдың әлемдік қорларының 77%-ы ОПЕК елдеріне келеді.
ОПЕК мәліметтеріне сәйкес, қазіргі кезге дейін дәлелденген жалпыәлемдік мұнай қорларының 2/3 үлесі (64%) Таяу Шығыстың 5 еліне келеді: Сауд Аравиясы (25,5%), Ирак және БАЭ (10%), Кувейт (9,5%), Иран (9%). Қосымша Бахрейнге, Оманға, Сирияға, Йеменге, Бейтарап аумақ пен Катарға жалпыәлемдік қордың 2% –ы келеді.
Осы шақта Таяу Шығыстың мұнайгаз қорлары әлі де толық қолданылмаған, дәлелденген қорлар мен өндіру деңгейі пропорционал емес.
Мұның негізгі себебі ретінде шикі мұнайға жоғары бағаны сақтау үшін ОПЕК-пен қолданылатын өндіру саясаты есептеледі. Дегенмен, бұл тек кішкене ғана берілген пропорцияны дәлелдейді.
Маңызды фактор болып табылатын тағы бір жәйт, бұл күрделі экономикалық мәселелердің болуы мен қажетті құралдардың болмауы кезінде ірі ішкі және сыртқы қарызда бұл 5 елдерде дамуы үшін үлкен инвестицияларды қажет ететін ірі кенорындар орын алады. Құралдардың болмауы жаңа кенорындардың дамуына мүмкіндік бермейді. Ал мұнсыз дамушы әлемдік сұранысты қанағаттандыру өте күрделі. Жаңа резервуарлардың географиялық орналасуы тек жаңа өндірістік және тасымалды инфрақұрылымды өндіруге ғана емес, сол сияқты оны түзуге де көп шғынды қажет етеді.

1. Мамыров Н.Қ., Тілеужанова М.Ә. Макроэкономика – Алматы, «Экономика», 2003;
2. Есенғалиева Қ.С., Мамыров Н.Қ., Тілеужанова М.Ә. Микроэкономика – Алматы, «Экономика», 2000;
3. Мәуленова С.С., Бекмолдин С.Қ., Құдайбергенов Е.Қ. Экономикалық теория – Алматы, «Экономика», 2003;
4. Шеденов Ө.Қ., Сағындықов Е.Н., Жүнісов Б.А., Байжомартов Ч.С., Комягин Б.И. Жалпы экономикалық теория – Ақтөбе, «А-Полиграфия», 2004;
5. Сахариев С.С., Сахариева А.С. Әлем экономикасы, І-ІІ бөлім – Алматы, «Дәнекер», 2003;
6. «Нефть, газ и энергетика» №6,2005(ноябрь) – Россия, Москва, КВЦ «Сокольники»;
7. «Магистраль» №14(56) , 2005 – Астана;
8. «Эксперт» №38(401), 2005;
9. «Эксперт» №2, 2004.