Жердің әлем теңсіздігіндегі орны

Пән: Астрономия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жердің әлем теңсіздігіндегі орны

Жер күн жүйесіндегі тоғыз планетаның бірі, ол көлемі жағынан шағын планеталар тобына кіреді. Жердің планета ретіндегі эволюциясын біліп, геологиялық тарихын түсіну үшін оның Күн жүйесіндегі алатын орнын, осы жүйенің қалыптасуын түсіндіретін тұжырымдамалармен бірге қарастыру керек.

Қазіргі кезде біздің Күн жүйесі орналасқан Ғалам осыдан 10-18 млрд жыл бұрын қалыптасқаны анықталды, яғни Ғалам Күн жүйесінен екі есе көнелеу. Оның жаралуының себебі сутек пен гелийдің тұратын бұлт шоғырын туындатқан зор жарылыс болуы мүмкін. Осы шоғырдың сығылу нәтижесінде ішкі белдемдері миллиондаған градусқа дейін қызып, жұлдыздар пайда болған. Сутек ядроларының бірігуі термоядролық процесті, ал өз кезегінде ол гелий, көміртек, оттек және басқа элементтерді қалыптастырды. Жұлдыздардың 18 млрд жылдай уақыт бойындағы эволюциясы жаңа жұлдыздар жаралуы мен олардың қайта ыдырауы жолымен жүрді. Дегенмен, жұлдыздар жаралуын түсіндіретін пікірлер әлі гипотеза түрінде қалып келеді. Бұл қатардағы оқиғаларға осыдан 4. 6 млрд жыл бұрын орын алған Күн жүйесінің жаралуы да кіреді. Сонымен, Күн жүйесі бір-бірімен ара-қашықтықтағы ондаған миллиард жарық жылы болатын Ғаламдағы көптеген галактикалардың бірі-Құс жолы Галактикасында жаралған.

Қазіргі түсінік бойынша Күн жүйесінің туындауы мен дамуы былайша жүрген. Жұлдызаралық заттың бұлтына протопланеталық массасы Күннен шамамен жүз мың есе көп бір үлкен күш әсер еткен.

Күннің диаметрі шамамен қырық астраномиялықбірлік, оның массасы Күн жүйесінің жалпы массасының 99. 8%-ін құрайды. Қалған 0. 2% масса планеталардан тұрады, ал олардың Күннің тартылыс әсерінде болуы түсінікті нәрсе. Күннің ішкі температурасы 10 млн градус, ал бетіндегі температурасы 5600°С шамасында болып, Жердегі тіршілікке өзініің игі әсерін тигізуде. Болжам бойынша Күннің термоядролық отыны-сутек қоры 5 млрд жылға жетеді. Болашақта Күн сығыла түседі, оның гелийден тұратын ішкі ядросы қатты сығылса, ал сыртқы қабаттары керісінше ұлғаяды. Ол алғаш” қызыл алыпқа”, ал одан кейін “ақ ергежейліге” айналып, кәдімгі жұлдыздар эволюциясы жолымен жүріп өтеді.

Жоғарыда айтылғандай, жұлдызаралық тозаңның конденсациясы Күн төңірегінде зор сақиналар қалыптасуына әкелді, ал олардан-планеталар пайда болды. Ерекше белсенді күйдегі Күн массасы, оның сыртындағы заттарды жел ұшырып әкетуінен жылдам азаяды. Бұл аномал белсенділік астрофизиктердің деректері бойынша небәрі бір миллион жылдай уақытқа ғана созылған. Күн жүйесіндегі ұшпа элементтер Күндегі күшті дүмпулер мен олардың нәтижесінде туындаған жел әсерінен жылдам сейіліп кетеді. Осындай процеске қарамай Күн төңірегіндегі сфераларда ұшпа заттар жеткілікті мөлшерде қалып, олардан Жер де пайда болған көрінеді. Күнге жақын орналасқан планеталар ( Меркурий, Шолпан, Жер, Марс), сыртқы планеталарға қарағанда( Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун, Плутон) ыстықтау жағдайда қалыптасқан.

Қазіргі кезде планеталар жаралуын түсіндіретін екі теория бар. Олар аккрецияға негізделген. Аккреция- заттың бір-бірімен гравитациялық жолмен тұтылып, бірігіп, ұлғайып ғарыш денесіне гравитация күші ықпалынан құлауы.

Гамогенді аккреция моделі.

Күн жүйесінде алғаш гамогендік планеталар жарылған. Олар жұлдызаралық заттан пайда болып, кейін эволюциялану нәтижесінде бірнеше қабаттан тұратын құрылымға ие болған. Бірақ бұл модель бойынша құрамы әр түрлі ( тас, темір, тас-темір) метеориттердің қайдан шыққанын түсіндіру қиын.

Гетерогендік аккреция моделі

( Э. В. Соботович, А. П. Виноградов, А. Рингвуд, Турекян, С. Кларк ұсынған) . Бұл модель бойынша Жер геосфералары планетамен бір мезгілде қалыптасқан. Фракциялану процесінің нәтижесінде құрамында радиобелсенді элементтер жоқ дерлік темір планетазимальдардан тұратын жоғары температуралы фаза-Жер ядросы жаралған. Темір планетазимальдар толығымен дерлік таусылған соң әртүрлі алюмосиликаттардан тұратын тас планетезимальдар( тас метеориттер типі) келіп жабыса бастайды. Жердің ішкі сфераларына сыртқы қабаттар көп жабысқан сайын, олардың құрамында Айдағы сияқты радиобелсенді элементтер мөлшері де арта түскен.

Жер сфераларының жаралысымен, олардың экзотермиялық сипатты дифференциациясы қатар жүрген. Қалыңдығы артқан мантияның жылу қалқалағыш әсері артуына байланысты сыртқы ядроның қызуы артып, балқуға жақын майысқақ күйге түскен. Сыртқы ядроның балқуына планетезимальдардың өзара соғысуынан туындаған кинетикалық энергияның қызуы да әсер етуі мүмкін. Сонымен, ядро жаралғаннан кейін дедифференциациялану процесі жалғасып, металл және алюмосилекат фазалардың жіктелуі нәтижесінде Жердің әртүрлі қабаттардан тұратын құрылымы қалыптасқан. Баяндалған аккреция моделі бойынша ядроның жаралу уақыты жүздеген миллион жылдан аспайды.

Осы уақыт аралығында протомантия мен протоқыртыс қалыптасқан. Протоқыртыс пайда болған Жер қыртысы- алғашқы мантияның жоғарғы жағы мен қыртыстың біршама ұзақ дифференциялану нәтижесі. Промантия мен қыртыс радиобелсенді элементтерге қаныққан сайын дүркін-дүркін балқу мен метаморфизм процестерінің әрекетіне ұшырап отырған. Жерді бомбалаған метеориттер де жер қыртысын қыздырған.

Күн жүйесін, жұлдыздар шоғырларын айтамыз. Күн массасының 98%-і сутек пен гелийден тұрады, қосымша көміртек, азот, оттек, темір кіреді. Құс жолының бір шағын ғана бөлігі- Кұн жүйесі. Ортасында күн. Бетінің қызуы-5770°К, ортаның қызуы 5*10 К.

Күн 9 планетамен және олардың 54 серіктерімен қоршалған. Олар Күнді бір жазықтықта орналасқан дөңгелек дерлік орбитамен бір бағытта айналып жүреді. Планетаның денесі суық, жылуды Күн сәулесінен алады да, соның шағылысуынан жарқырайды.

Мысалы, Жерге 2* 10 Ватт сәуле энергиясы түседі. Планеталар Күннен шетке қарай мына тәртіппен орналасады Меркурий, Шолпан, Жер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун, Плутон. Күнге ең жақын орын тепкен 4 планетаны Жер типтес, Жер тобының планеталары деп атайды. Олар басқалармен салыстырғанда кішігірек, мөлшері бір-бірімен шамалас, химиялық құрамы ұқсас. Орташа тығыздығы да артық -3. 97-5. 52 г/см шамасында, атмосферасы сұйық келеді және әрқайсысының 1-2 ғана серіктері бар. Күннен алыстаған сайын планеталар алып денелі болады, тығыздығы да кемиді. Мысалы, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептунның тығыздығы 0. 7-1. 5 г/см. Ал барлық планеталар массасының 70% -ін жалғыз Юпитер қамтиды

Күн жүйесінің планеталары арасында толып жатқан денелер бар. Олардың бірі кометалар. Олар Плутонның әрі алшақ жатқан кеңістіктен ұшып келеді де айналу мерзімі өте ұзақ болады. Массасын планета массасымен салыстырсақ өте шамалы. Кометалар сорайған ұзын орбитамен қозғалады. Олардың басы (ядросы) мен құйрығы болады. Бас өзегі қатқан тозаң мен газдардан түзілген мұздан тұрады да ұзын құйрығы (ондаған млн км) газ йондарымен тозаң қосындысынан тұрады. Кометалардың мөлшері тым ауқымды- кейбіреуінің басы Күннен де үлкен.

Күн жүйесінің келесі бөлшектерін астеройдтар -кіші планеталар деп атайды. Олардың диаметрі мың км- ге жетеді де барлығының массасы Жер массасының 1/700 мөлшерінде. Саны бірнеше мың, олар негізінен, Марс пен Юпитер орбиталарының шегінде шоғырланған (астеройдтар белдеуінде) . Ең ірілері Церера, Паллада, Веста тб деп аталады. Біреуі академик Қаныш Сәтпаев есімімен аталған. Бұлармен қатар аспан кеңістігінде сансыз көп метеоридтер бар. Ең ірісінің бірі Гоба метеоридінің массасы 60 тонна шамасында. Құрамына қарай темір, тас, жартылай темір, шыны метеоридтер болып бөлінеді. Жер бетіне түскеен метеоридтердің 92. 7 %- ті тас метеоридтер, 5. 6% темір, 1. 3%-і осы темірлі тас.

Осыған орай біз Күн жүйесінің 4 заңдылығын ескерейік:

1) Планеталар орбитасы шеңбер дерлік бір жазықта жатқан орбитамен бір бағытта қозғалады, өз білігінен айналуы да көбінесе бір бағытта.

2) Планеталардың арасы Күннен алыстаған сайын бірыңғайда геометриялық проссиямен өсе бастайды.

3) Ішкі жер типтес планеталардың салыстырмалы мөлшері кішкентай, бірақ тығыздығы артық, айналу қозғалысы, баяу, серіктері жоқ, не біреу - екеу ғана.

4) Күн жүйесінің барлық массасының 99. 87%-і шарпығанына қарамай, моменттік қозғалу санының тек 2%- тен кемін ғана қамтиды. Бұл жәйт көптеген космогониялық болжамдар үшін шешілмес жұмбақ болды.

Жер элипсойд пішінді екен. Оны ғалымдар XVII- XVIII ғ дәлелдеген. Ондай пішінді математика жолымен атақты И. Ньютон дәлелдеген еді. Элипсоид- геометриялық сызық, ал жер бетінің дөңес - ойыстары бар емес пе? Сондықтан, геодезистер Жер пішінін геоид (жер тәріздес) деп атайды. элипсоид сияқты геоид та сопақ, экваторлық бүйірі шығынқы. Жердің экваторлық радиусы

а= 6378245м, ал полярлық радиусы в= 6356863м.

Жер негізінен екі қабаттан тұрады: ішкі және сыртқы қабат. Сыртқы қабатқа атмосфера, гидросфера және биосфера кіреді. Бұл біздің планетамыздың басқа планеталармен салыстырғандағы, өзіндік ерекшкліктері болып саналады. Сондықтанда олар жер қыртысының құралу және даму барысында маңызды роль атқарады. Жердің сыртқы қабаттарына ортақ қасиет - олардың тез өзгергіштігі. Жердің геосфералары бір - бірімен өте тығыз байланысты. Егер олардың біреуінің құрамы сәл өзгерсе, қалғандары да соған сәйкес тез арада өзгеріске ұщырап отырады. Енді біз олардың әр біреуіне қысқаша тоқталамыз.

Атмосфера жердің ауа қабатын құрайды. Оның жоғарғы шекарасы аса анық емес. Жеке иондардың шамамен 2000 км биіктікте байқалатындығы белгілі болып отыр. Атмосфераның төменгі шекарасы - Жер беті болып табылады. Бірақ бұл шекара да дәл емес. өйткені ауа жердің ішкі қабаттарына да өте алады. Сонымен бірге ол мұхит және теңіз суларында да ерітінді түрінде кездеседі. Оның салмағы 5. 15* 10т. Жалпы атмосфераның 90 %-і жердің бетінен 16 км биіктікке дейін шоғырланған. Ал жалпы атмосфераның биіктігі -1300 км. Оның негізгі мақсаты Күн сәулесі мен аспан денелерден сақтау болып келеді. Атмосфера негізінен үш бөлігінен тұрады: трапосфера, стратосфера, ионосфера.

Гидросфера - бұл су қабаты. Үстіңгі шекарасы су бетімен шектелген. Ал астыңғы қабаты дәл анықталмаған. Гидросфераға мұхит сулары, жер асты сулары, мұздықтар, теңіздер және көлдер жатады. Су қабаты Жер бетінің 72 %-ін құрайды.

Биосфера - тіршілік дамыған қабат. Үстңгі шекарасы атмосфераның астыңғы қабатымен шектеледі. Төменгі шекарасы гидросферамен шектеледі. Жалпы жер планетасының Биосфера қабаты басқа планеталардан айрықша өтеді.

Енді ішкі қабатқа келетін болсақ, ол негізінен үш бөліктен тұрады. Жер қыртысы, мантия, ядро.

Жер қыртысының қалыңдығы су астында 10-15 км, құрлық астында 70-80 км. Орташа қалыңдығы 33 км. Ол үш бөліктерден тұрады.

1) Шөгінді қабат - қалыңдығы 5-20 км. Бұл қабат шөгінді тау жыныстарынан түзілген, яғни сазды және вулканды тау жыныстары. Бұл қабаттағы тау жыныстарының тығыздығы

2. 5 г/см. Серпімді толқындардың таралу жылдамдығы 1. 5-5 км ⁄с.

2) Гранитті қабат - қалыңдығы 10-30км. Оның ішіне құрамы бойынша кіреді: гранит, гранодиорит, гнейстор, мәрмәр тб тау жыныстары. Бұл қабаттың тығыздығы 2. 7 г\см . Серпімді толқындардың таралу жылдамдығы 5-6. 5 км\ см.

3) Базальтті қабат - тереңдігі 40 км дейін барады. Құрамы базальт тектес тау жыныстары. Тығыздығы 2. 9 г\см . Серпімді толқындардың таралу жылдамдығы 6-7. 5 км\ с.

Жер қыртысының типтері:

1) Континентік.

2) Мұхиттық. Оның континенттік типтен ерекшелігі мұхиттық типте базальтті қабаттың болмауы және қалыңдығы аз.

3) Аралық тип. Континеттің мұхитқа ауысатын аралық тип.

Жер қыртысының құрамы әр түрлі тау жыныстарынан тұрады. Ал кез келген тау жынысытабиғи минералдардың парагенисіздік ассоциациясы. Қазіргі кезде адамға 3000 жуық минералдар белгілі.

Мантия 3бөліктен тұрады: ұстіңгі, ортаңғы, астыңғы мантиялары.

Үстіңгі мантия басталған жерде астиносфера бар. Ол құрлықтар астында тереңдігі 100-150 км. Ал теңіз бен мұхиттар астында 300-400км.

Ортаңғы мантия 400-1000 км -ге созылады. Астыңғы мантия 1000-2900 км созылады.

Жер қыртысы мен мантия арасындағы шекарасын Мохоровичич жазықтығы деп атайды.

Ядро -сыртқы ядро, аралық зона және субьядро болып үшке бөлінеді. Ядро мен мантия арасындағы шекара - “Вихерт -Гутенберг” деңгейі.

Сыртқы ядро “Вихерт-Гутенберг” деңгейінен 4990 км-ге дейінгі аралықты алып жатады және сұйық күйде болады. Аралық зона 4990 км-ден 5120 км-ге дейінгі аралықты қамтиды. Субьядро планетаның орталық бөлігін ( 5120-6371) құрайды, диаметрі 2500км шамасында.

Ядроның құрамында ауыр элементтерінің мөлшері көбейе түседі. Қазіргі кездегі көзқарас бойынша ядро темір мен никель элементтерінен құралады, сонымен қатар қосымша күкірт, кремний қоспалары да болуы мүмкін. Кейбір ғалымдардың пікірінше, ядроны құрайтын алғашқы заттар мантиялық синикаттар түрінде болып, кейін ол жоғары қысым әсерінентығыздала келе, металлдық қасиетке ие болады деп саналады.

Жердің физикалық қасиеттеріне ауырлық күші, тығыздығы, қысымы, магниттік, жылулық және тб қасиеттері жатады.

Жер бетінде жердің өзіне қарай бағытталған центрге тартқыш күш және центрден сыртқа қарай қарай бағытталған центрден тепкіш күштің болатындығы үнемі байқалады. Осы күштердің ортақ әсері ауырлық күшін көрсетеді. Ауырлық күшінің үдеу шамасы жердің құрылысы мен сыртқы пішінінің өзгерістеріне қарай анықталады. Оның үдеу шамасы полюспен экваторға қарай біртіндеп азаяды (0. 5%) . Үдеу шамасы жер қойнауына тереңдеген сайын әр түрлі өзгеріп отырады. Мысалы, жер бетінде 982 см \ с. 2900-ге дейінгі тереңдікте 1037см\с дейін өзгереді; кейінірек кенеттен тез төмендеп, 6000км тереңдікте 126см\с дейі жетеді, ал жердің центрінде нөлге тең болады.

Жердің ауырлық күшін зерттеу жұмыстары оның орташа тығыздығын анықтауға мүмкіндігін берді (5. 52г\ см )

Жердің тығыздығын оның құрамына байланысты болады. Шөгінді тау жыныстарының орташа тығыздығы 2. 4 - 2. 5г\см, граниттердің -2. 7 г\см, базальттардың -2. 9 - 3. 0 г\ см екендігі белгілі. Ал жалпы жер қыртысын құрайтын тау жыныстарының орташа тығыздығы 2. 7 - 2. 8 г\см шамасында, жердің орталық бөлігін құрайтын заттардың тығыздығын -12. 3 -12. 5г\см шамасында болады. Ал жердің қысымы жердің центріне қарай тығыздықтың артуымен қатар, қысым дәрежесі де ұлғайа түседі. Жердің орталық бөлігінде қысым күші 3. 5млн атмосфералық қысым дәрежесіне дейін жетеді.

Магниттік қасиет - жер планетасына тән. Сонымен жер пайда болғаннан кейін жер бетінде Ай реголиті типті шашылған материядан тұратын қыртыс қалыптасты. Қалыңдығы біршама болуына байланысты (оншақты метр), бұл протоқыртыс жылу қалқаны ретінде радио белсенді элементтер бөлген қызуды шығармай жатты. Осы кезде Жер бетіне құлаған әр түрлі планетазимальдар, әсіресе олардың ірілері қызуды арттырып, нағыз магмалық балқымалар жаралуына әкелді.

Протоқыртыс қалыптасқан кезде Жерде атмосфера мен гидросфераның болуы және олардың құрамы мәселе де талас тудырады. Жер бетінде балқыған магмадан протоатмосфера мен протогидросфера сулары бөлініп шығуы мүмкін. Мұхит сулары да бастапқы кезеңінен тұзды болған.

Геология негізінен Кембрий кезеңінен бастап жерді зертте келеді. Ал Кембрийге дейінгі сатыны яғни 0. 6 млрд жылдай «геологияға дейінгі саты», тарихи геология зерттейді. Тарихи геология Кембрийге дейінгі кезеңді прекембрий деп атап, жердің дамуын екіге бөлді. Архей эрасы және Протерозой эрасы.

Архей жыныс қабаттары арасында шөгінді әсіресе магмалық жыныстар бар. Олардың барлығы дерлік жоғары температура мен қысым кеселінен күшті метаморфизмге ұшыраған. Жыныстары ішінен микроскопта ғана көзге ілінетін балдырлар мен бактериялар табылды. Олардың ең байырғылары оңтүстік Африкадан табылған, абсолюттік жасы 3. 2млрд екен. Архей эрасы бұдан 4. 5жыл бұрын басталып, 2. 6 жыл бұрын аяқталды. Архей кезенінде әкті- сілтілі орташа құрамды Вулканиттерден тұратын континеттік типті жер қыртысы болған. Бірақ ол жер бетін тұтас жауып жатқаны немесе оның шектеулі бөліктерінде ғана болғаны туралы деректер жоқ. Бұл ретте жер қыртысында тік және латероел бағыттарда бірдей дифференция орын алғанын айтуға болады. Архей кезеңінде атмосфера мен гидросфера болған. Атмосфера құрамы бойынша қазіргі шолпан немесе марс атмосферасына сәйкес болуы мүмкін, яғни құрамында негізінен CO, N, H Oсондай ақ NH, C H, H S, болған. температурасы жоғары болғанымен судың қайнауына жете қоймаған. Гидросфераның болғанын гренландияның Исуа ауданындағы ең көне тау жыныстар кешеніндегі кварциттердің суда түзілгендігінен білеміз.

Протерозойд эрасының жыныстары Археймен салыстырғанда кемірек метоморфталған және түрлі қабаттарының ішінде балдырлар қалдықтарына түзелген әктастар, көмір, теміртектес жыныстар бар. Организм қалдықтары да әр қилы. Олардың арасынан радиолярилер, губкалар, медузалар, таспа құрттар, буынаяқтылар кездеседі. Бірақ табылған мақлұқтардың сауыты қаңқасы болмаған, тек жыныс бетінде таңбалары сақталған. Ас тұзы мен сульфаттар кездеседі. Ендеше атмосфера мен гидросфера қалыпқа келіп, қазіргі климатты белдеулер болғаны.

Жер дамуының ең соңғы эрасы- полеозой эрасы. Ол Кембрий кезеңінен басталып қазірге дейінгі дамуды қамтиды. Негізінен геология полеозой эрасындағы жер дамуын, құрылысын зерттеп келеді. Бұл эрада Жер мен көптеген өзгерістер болып, тау жыныстары, минералдар, континеттер өзгерісі мен тіршілік қабатының өзгерісіне және қалыптасуына әкелді ол әлі де жалғасуда.

Осыдан 4. 5 млрд жыл бұрын басталған Жердің тарихы, яғни қатты сынықтар мен тозаң және газ жиынтығынан біздің планета- Жер пайда болған кезден, оның қазіргі адамдар мекені болған кезге дейін, ұзақ және күрделі даму жолынан өткен. Салқын туған Жер, оған планетазимальдар келіп соғылуынан көтерілген температурадан және табиғи- радиобелсенді элементтер ыдырауынан бөлінген температурадан, сонымен бірге Айдың тартылыс күшінен туындаған температурадан жылдам қызып, балқу жағдайына дейін жеткен. Алғаш атмосферасы да, гидросферасы да жоқ болған Жер 3. 8 млрд жылға дейін метеориттік бомбалауға ұшыраған. Осыдан 3. 8 млрд жыл бұрын, үлкендігі Марстай метеориттің соқтығуынан Жердің бір бөлігі ұшып кетіп, одан өзінің мәңгі серігі - Ай пайда болған деген пікір айтылады.

Осындай бомбалаудың келесі басты салдары - кратерлердің пайда болуы. Кратерлерде метеорит соғылуынан көтерілген температурадан базальт лавасы жаралған. Жердің жоғарғы қабатының қызуынан оның материалы балқи бастайды. Осы кезде жер қойнауынның газсыздануы жүріп, бөлініп шыққан газдардан атмосфера қалыптаса бастайды. Ал содан кейін, яғни 4 млрд жылдан бастап су буының конденсациясы нәтижесінде гидросфера да пайда болады. Атмосфераның бастапқы құрамында оттек жоқ, көмір қышқылы басым болған.

Шамамен 4 млрд жыл бұрын Жердің геологиялық эволюциясы басталады, оның эндогендік және экзогендік процесстері бөлінеді. Бастапқы базальт қыртысының балқуынан және мантия флюиді қосылуынан, бірінші сиал аралдар - протоконтиненттер пайда болып, олар әлі өте саяз сулы мұхиттар бетінде көтеріліп тұрған. Оларды “ сұр гнейстер”- гранитоидтар құраған. Бұл гранитойдтардың кейінгі “ қалыпты” граниттерден айырмасы- олардың құрамында натрий калийден басым болған. Осы құрлық аралдардың шайылуынан, алғашқы шөгінді- сынықты таужыныстар түзілген, олардың Гренландияда табылғандарының жасы 3. 8 млрд жылды көрсетеді.

Шамамен 3. 5 млрд жыл шегіндегі жаңа маңызды оқиға - магнит өрісі пайда болғанына қарағанда, Жердің сұйық ядросы жаралған, оған үстінде жатқан мантиядан темір жылыстай бастайды. Магнит өрісі ғарыш сәулесінен қорған қалқан болып, тіршілік пайда болуға жағдай туындатқан. Тіршіліктің алғашқы белгілері Оңтүстік Африкадағы осы жасты таужыныстарда табылған. Ең алғашқы сатыда, бейорганикалық материядан органикалық молекулалардың пайда болуына қатаң ғарыштық сәуленің әсері болуы ықтимал. Ең алғашқы организмдер - бактериялар.

Архей эонотемасы біртіндеп құрамы мен қалыңдығы бойынша қазіргіге жақындаған континенттік қыртыстың ұлғаюымен сипатталады. Қыртысіштік метаморфизм және граниттену процесстері континенттік қыртысты сусызданған және өте терең метаморфталған ( гранулит фациясы) төменгі, және граниттенген және метаморфтанған ( амфиболит және жасыл тақтатас фациялары) жоғары қыртыстарға жіктеген.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.