«Едігелік» идеологиясының мәні

«Едігелік» идеологиясының мәнің тану кейде бір-біріне қарсы тұратын алуан түрлі идеологиялық көзқарастар мен ағымдардың өмір сүруіне жол берілетінін білдіреді. Заңдылықтың басты шарты бірде-бір идеологиялық ағымның мемлекеттік идеология болу жөніндегі ерекшелік құқыққа үміт артпауы болып табылады. Бір идеологияның үстемдігін жою, идеологиялық әралуандылыққа жол беру, әлбетте, қоғамдық санаға игі ықпал ететіні, адамдарды бір жалпыға бірдей идеологияның «азаптау тұғырынан», зиянды бірыңғай ойлау жүйесінен арылтып, оларды рухани жағынан азат етеді және қоғамның идеялық дамуына жәрдемдеседі.
Алайда бұл мемлекеттік идеология болуы мүмкін еместігін білдірмейді. Мемлекеттік идеология – бұл саяси, экономикалық, әлеуметтік, мәдени көзқарастардың, көзқарастар идеяларының және т.б. жүйесі, «оларды азаматтар қабылдайды және мемлекет қоғамдық қатынастарды өзгертудің идеялық құралы ретінде басшылыққа алады. Қазақстан жағдайында мемлекеттік идеология азаматтық қоғам орнатуға, экономика, мәдениет прогресіне, материалдық игілікті арттыруға қызмет етеді».
Саяси әралуандылық алуан түрлі саяси партиялар мен қозғалыстардың өмір сүруінің заңдық мүмкіндігін білдіреді, сондай-ақ негізгі саяси партиялар мен ұйымдардың өзара іс-қимылы мен «қарсы күштеріне» негізделген билік жүйесін көздейді.
Саяси және идеологиялық әралуандылық – өзара байланысты құбылыстар. Идеология саясатпен тікелей қосылып кетеді, өйткені соңғысы адам, таптар, бұқара, ұлттар және басқа да әлеуметтік топтар санасынан, олардың мүдделерінен, қажеттіліктерінен, дүниетанымынан бөлінбейді. Нақты саясат әр түрлі идеялардың, көзқарастардың күресі, қақтығысуы процесінде жасалады және жүзеге асырылады. Алайда бұл идеологияны заттандыруды, саясатты идеологияландыруды білдірмеуге тиіс. Идеология мен саясаттың табиғи өзара іс-қимылы, егер идеялық факторларға шешуші мән беретін болса, идеологияның саясатқа жыртқыштықпен енуіне ұласып кетуі мүмкін. Идеологиялық сипат берілген саясаттың лебирализмнен бастап бүкпесіз ашық реакцияшылдыққа дейін алуан түрлі болуы мүмкін. Егер қоғамда идеогиялық сипат алған саясат басым түсіп жатса, онда бұл мемлекеттің, оның органдарының қызметіне теріс әсер етуі мүмкін. Қоғам мұндай құбылыстан сақтандырылмаған. Сондықтан Қазақстан Республикасының Конституциясында идеологиялық және саяси әралуандылықты танумен қатар қоғамдық және мемлекетік институттардың қосылуына жол берілмейді. Социализм тұсында қоғамдық және мемлекеттік институттар қосылып кеткен болатын. Бұл ұйымдық нысандардан ғана емес, сонымен бірге олардың бірлескен нормалар шығаруынан білінді. Бұлай қосылудың мемлекеттік және қоғамдық институттар үшін барынша қайғылы зардаптары болды. Бұл табиғи құбылыс, өйткені мемлекеттік институттар бүкіл халықтың мүдделері үшін, ал қоғамдық институттар – жекелеген әлеуметтік топтардың мүдделері үшін жұмыс істейді. Неғұрлым «жыртқыштық» күштер саяси партиялар болып табылатындықтан, мемлекеттік органдарда олардың ұйымдары құруға тиым салынған. Сөйтіп Конституцияға сәйкес мемлекет, оның органдары әр түрлі партиялар күресінің салдарынан олардың ыдырап кету мүмкіндігінен қорғалады.[11]

1. Сологуб С. В. - Конституционно-правовое регулирование статуса политических партий в Российской Федерации. – М: 2008, 278 с.
2. Қазақстан Республикасының Конституциясы. Ғылыми-құқықтық түсініктеме. Авторлар ұжымы. Қазақстан Республикасының заң шығару институты. Алматы: Жеті жарғы, 2005. – 392 бет.
3. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі.
4. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Ведомостары. 1998. №11. 173-құжат.
5. Мұхамедов М. – Идеология ел дамуының қуатты құралы. Егемен Қазақстан, 2009.
6. Амандықова С. К. – Қазақстан Республикасының Конституциялық құқығы. Оқу құралы. – Астана, 2001.- 63б.
7. Шантора А. А. - Принцип политического многообразия в российском праве: Дис. ... канд. юрид. наук: Москва, 2002 ,165с. РГБ ОД.
8. Табанов С. А. – Салыстырмалы құқықтану негіздері. Оқулық. – Алматы: Жеті жарғы, 2003. – 464 бет.
9. www. alashainasy.kz – Саяси партиялардың платформаларындағы ұқсастық идеялық дағадарыс емес пе?
10. Страшун Б.А. Конституционное право зарубежных стран: Учебник - М.: БЕК, 2003.