Банктік қызметтер нарығын кешенді зерттеу негізінде, отандық және шетел тәжірибесін талдай отырып, халыққа банктік қызмет көрсетуді жетілдіруге бағытталған әдістемелік және тәжірибелік ұсыныстары

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 73 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі . Мемлекеттің банктік жүйесі - ең бір маңызды, әрі нарықтық экономиканың ажырамас құрылымдарының бірі. Тарихи тұрғыдан тауар өндірісі мен тауар айырбасы және банктер бір-бірімен қатар және біріне-бірі аралас дамыды. Онда банктер есеп айырысуда, шаруашылықты несиелеуді жүргізу арқылы капиталды қайта бөлуде делдал ретінде өндірістің жалпы тиімділігін арттырып және қоғамдық еңбектің өнімділігін өсіруге әсер етеді.

Қазіргі дамыған тауар және қаржы нарығы жағдайында банктік жүйе құрылымы аса күрделене түсуде. Қаржы-несие мекемелерінің жаңа түрлері, сондай-ақ клиентке қызмет көрсетудің жаңа әдістері мен несие құралдары пайда болуда.

Қазақстанның нарықтық жүйеге өту кезінде шетел банктік практикасына қызығушылық арта түсуде. Коммерциялық табысқа бағытталып, жеке және ұжымдық меншікке негізделген динамикалық, икемді несие жүйесі қалыптасуда. Қазіргі кезде капитал нарығында тиімді қызмет ететін механизм, несие жүйесінің институциональдық құрылымының оптимальды формасы және коммерциялық құрылымдарға қызмет көрсетудің жаңа тәсілдері іздестірілуде. Солардың бірі - коммерциялық банктердің бөлшек сауда нарығындағы қызметтері.

Банктік қызмет нарығының дамуы - көп жағдайда көрсетілетін банктік қызмет түрлерінің оптимальды арақатынасына және әртүрлі шаруашылық субъектілер қызметіне тәуелді, сонымен қатар өзара байланысты. Банктік қызмет нарығының дамуын тежейтін мәселелердің бірі аймақтарда банк желісінің қысқартылуы болып табылады. Осыған орай, республика территориясында банктердің әркелкі орналасуынан банктер тартқан қаражат пен берілген несиелердің аймақаралық диспропорциясының нәтижесінде Қазақстанның кейбір облыстарының жекелеген үлкен елді мекендері банктік қызметтермен толық қамтамасыз етілмеуі байқалады.

Қазақстанда несиелік қатынастардың дамуына жағдайлар жасалған, бірақ оларды бірқатар себептерге байланысты шектеулі түрде пайдаланады. Осы себептердің қатарына жататындар: экономиканың нақты секторының қажеттіліктерін толық қанағаттандырылмауы; қарыздардың әртүрлі топтарына несиенің нақты проценттік мөлшерлеме деңгейінің жоғарлылығы; берілу мерзімінің өзгермеуі; банк секторының несиелік және валюталық тәуекелдерге ұшырағыштығы; несие валютасындағы үлкен айырмашылықтар; банктердің валюта түрлері бойынша несиелік және депозиттік портфелінің теңгерімсіздігі.

2003 жылы үкімет қабылдаған ˝2015 жылға дейінгі Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық даму стратегиясында˝ аталып өткен несиелендірудің үш деңгейлі жүйесінің дамуы банктік қызметтерді ұсынудың сапасын жақсарту шараларының бірі деп айқындалды. Нарықтық қатынастар жағдайында Қазақстанда банктер мен клиенттердің арасындағы ынтымақтастығы, ал клиенттердің банкті таңдаған кезде қызмет сапасы мен деңгейі сияқты критерийлерді басшылыққа алуы қажет. Алайда, көптеген банктер тек өз мүдделерін ғана басшылыққа алады. Клиенттермен серіктестік қатынастардың құрылуына кедергі болатын себептердің бірі клиенттердің әртүрлі және қомақты қаржылық қажетін қанағаттандыру үшін стандартты қызмет пакетін қайта жасақтауға ынтасының болмауы болып табылады. Шетел банк тәжірибесін талдау кезінде тек өз мүдделерін ғана ойлайтын банктерге қарағанда клиенттерге қызметтерді ұсыну барысында көрсетілетін қызмет сапасына көп көңіл бөлетін банктердің елеулі бәсекелік артықшылығы бар. Қазіргі кезде Қазақстанның банктік қызмет нарығының жағдайы нарықтық экономиканың талаптарына сәйкес банктік бизнес-процестерді қайта құруды (реинжиниринг) талап етеді. Көрсетілетін қызметтің сапасын жоғарылату мақсатында клиенттерге қызмет көрсетудің жеке банктік технологиясын құру бүгінгі таңда өзекті мәселелердің бірі болып табылады.

Диплом жұмысының мақсаты мен міндеті. Диплом жұмысының мақсаты - банктік қызметтер нарығын кешенді зерттеу негізінде, отандық және шетел тәжірибесін талдай отырып, халыққа банктік қызмет көрсетуді жетілдіруге бағытталған әдістемелік және тәжірибелік ұсыныстарды оқып үйрену, оларды болашақта пайдалана білу.

Қойылған мақсатқа жету үшін диплом жұмысының құрылымын анықтайтын белгілі бір міндеттер қойылған:

банктік қызметтер нарығының қызмет етуінің теориялық негіздерін оқып, меңгеру;
бөлшек сауда нарығына көрсетілетін банктік қызметтердің түрлерін анықтау;
Қазақстандық банктердің бөлшек сауда нарығында көрсететін қызметтеріндегі ˝Темірбанк˝ АҚ-ның алатын орнын сараптап, анықтау;
банктер көрсететін қызметтердің сапасын жоғарылатуға ұсыныстар жасауға ұмтылу.

Диплом жұмысының пәні - Қазақстанның қазіргі жағдайдағы банктік қызмет нарығына қатысушыларының өзара қарым-қатынастары жиынтығын талдау.

Диплом жұмыстың объектісі болып ˝Темірбанк˝ Акционерлік қоғамының бөлшек сауда нарығында көрсететін қызмет түрлерінің сандық көрсеткіштері табылады.

Диплом жұмысында банктік қызмет нарығының базалық қағидаларын баяндауға арналған. Оның ішінде қазіргі коммерциялық банктердің банктік қызметтің дәстүрлі және жаңа тәсілдерінің практикалық жағын көрсетуге көп көңіл бөлінген. Логикаға сай зерттеу жұмысы үш тараудан, бес баптан құрылған.

Бірінші тарауда банктік қызметтің теориялық негіздері қаралса, екінші тарауда коммерциялық банктердің бөлшек сауда нарығындағы қызметтері «Темірбанк» АҚ-ның сандық материалдарын талдауға арналған. Ал үшінші тарауда Қазақстанда ұсынылатын банктік қызметтердің түрлерін көбейту және олардың сапасын жоғарылату жолдары қарастырылған.

Диплом жұмысының ақпараттық базасын Қазақстан Республикасының заңдық актілері, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің статистикалық материалдары, отандық және шетел ғалымдардың экономика саласындағы әдебиеттері, Қазақстанда және шетелдерде жарыққа шығатын газеттер мен журналдар, «Темірбанк» Акционерлік қоғамының Бөлшек сауда бизнес басқармасының сандық материалдары құрады.

БАНКТІК ҚЫЗМЕТТЕР НАРЫҒЫНЫҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІБАНКТІК ҚЫЗМЕТТЕР: МАҢЫЗЫ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Нарықтық қатынастардың дамуы дамыған банк қызмет көрсету нарығының болуын талап етеді. Нарық − ол нақты бір тауар немесе қызметке сұраныс және ұсыныс.

Қазақстандық экономистер осы нарықты - нарықты экономиканың басты элементі ретінде көрсетіп және оны әртүрлі критерийлер бойынша, соның ішінде келесілерді ерекшелейді: нарықтық қатынастар объектілерінің экономикалық бағыты (тауарлар мен қызметтер нарығы, еңбек нарығы, ноу-хау нарығы және т. с. с. ) ; географиялық орналасуы жағынан жіктелуі; сала мен аймақ бойынша және т. б. 1

Банктік қызмет нарығының қызмет етудің теориялық негіздерін қарастыру негізгі түсініктерін нақтылаудан бастау қажет.

Қазіргі кездегі отандық және шетел әдебиеттерінде ˝банктік операциялар˝, ˝банктік қызметтер˝ және ˝банктік өнімдер˝ деген түсініктерге әртүрлі анықтамалар мен сипаттамалар ұсынылған. Көптеген авторлар осы категориялар арасында айтарлықтай өзгешеліктер жасамайды. Зерттеу объетілерін анықтау мақсатында және оның ˝банктік операция˝ мен ˝банктік өнім˝ түсініктерінің арасындағы өзара байланысты анықтау үшін ˝банктік қызмет˝ түсінігін нақтылап, ашу керек. Ол үшін экономикалық әдебиеттерде жиі кездесетін ˝банктік операция˝ түсінігін нақтылаудан бастау керек.

Н. Қ. Мамыровтың редакциясындағы Банктік және қаржылық-экономикалық терминдер сөздігінде келесі анықтама келтірілген: ˝Банктік операция - бұл коммерциялық банктермен жүргізілетін операциялар, олар пассивті (банк шотына ресурстарды түсіру), активті (банктік ресурстарды орналастыру бойынша) және комиссиялық болып бөлінеді˝. 2

Қазақстан Республикасы Президентінің ˝Қазақстан Республикасындағы банктер мен банктік қызмет туралы˝ Заң күші бар Жарлығының 30 баптың 2б. сәйкес, банктер бірқатар операцияларды жүргізе алады. Банктік операцияларға жатқызылатын көптеген операциялар (есеп-айрысу, кассалық, несиелік, сенімді басқару және т. б. ) арнайы уәкілетті органның сәйкес рұқсатымен тек банктер ғана емес, сонымен бірге басқа да несиелік ұйымдар жүргізе алады.

Алайда, банктердің ерекше қызметі бар - ол төлем құралдарын құру, оларды айналымға шығару және алып тастау. Сонымен бірге, кейбір ресейлік экономистердің пікірі бойынша айналымды төлем құралдармен қамтамасыз ету - банктердің қызметінде жекеленген бағыты болып табылмайды, ол депозитті, есеп-айырысу, несиелік және басқа операциялар арасындағы үздіксіз байланысты айқындайды.

Жоғарыда аталғанды ескере отырып, банктердің табиғатын анықтайтын операцияларға келесілерді жатқызуға болады: заңды және жеке тұлғалардан депозиттерді қабылдау; несие беру; инкассация мен кассалық қызмет көрсету.

˝Банктік операция˝ түсінігінің әртүрлі түсіндірмесін қарастырғаннан кейін, оны келесі түрде нақтылауға болады: банктік операция - елдің Орталық банкісімен лицензияланған, банктердің меншікті және келтірілген ресурстарды жасау және орналастыру бойынша, сондай-ақ банктердің комиссиялық сыйақы үшін клиенттердің тапсырмасын орындау.

Енді, ˝қызмет˝ және ˝банктік қызмет˝ түсінігін қарастыру қажет.

Үлкен экономикалық сөздікте келесі анықтама берілген: ˝қызмет - зат түрінде емес, әрекет түрінде берілетін игілік˝3. Р. Кохтың пікірінше, қызмет, сервис, - материалдық өнім емес, материалды емес немесе дайын өнімнің құнын жоғарлататын бизнес. ˝Сервис - сатып алушыларға қамқорлық көрсету, олардың талаптарын қанағаттандыруға дайындық. Сервис деңгейі - кез-келген компанияның маңызды сипаттамасы, бәсекелестік күрес, негізгі қаруы, өзінің нарықтағы үлесін жоғарлатуға және үлкен табыс алуға мүмкіндік береді˝4.

Экономикалық көзқарас бойынша, қызмет (сервис) - бұл еңбек, кеңес беру, басқару өнері түріндегі тауар немесе игілік.

˝Банктік қызметті клиенттің мүддесі үшін банкпен нақты іс-әрекеттерді орындау деп сипаттауға болады˝. 5

Банктік қызмет - банк қызметінде клиенттердің қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған жеке банктік операциялар. Көпшілік банктік қызметтер материалды емес, идеалды өнім болып табылады, сонымен бірге, олар тағы бір ерекше өнім - ақшамен байланысты, олардың құнын дәстүрлі түрде анықтауға болмайды.

Е. С. Стоянованың пікірінше, банктік қызмет - клиенттердің қажетсінулерін қанағаттандыру формасы, ал банктік өнім - клиентке қызметті көрсету әдісі. Осыдан барып, банктік өнімдерді, бір ғана қызмет көрсету арқылы банктің бір функционалдық бөлімшесі жүзеге асыратын қарапайым өнімдер, және күрделі өнімдер, оларды жүзеге асыруда клиентке кешенді қызмет көрсету арқылы ұзақ уақыт аралығында банктің бірнеше бөлімшелері тартыла алатын өнімдер деп бөлінеді.

Е. С. Стоянова ˝Финансовый менеджмент˝ деген еңбегінде ˝банктік триада˝ терминін енгізеді - ˝өнім - операция - қызмет˝ үш түсініктің ұштасуы. ˝Банктік триада˝ түсінігін енгізудің мақсаты - оның көмегімен ˝клиенттерге қызмет көрсетудің банктік технологиясы˝ түсінігін нақтылауға болатындығы.

Күрделілік дәрежесі бойынша Е. С. Стоянова триаданы 3 топқа бөледі: қарапайым, құрамдастырылған және біріктірілген. Олар келесі кестеде көрсетілген6:

Триадалар

Өнім + Операциялар + Қызметтер

Триадалар: элементарлы

Өнім + Операциялар + Қызметтер: қарапайым

типтік

бұқаралық

Триадалар: құрамдастырылған

Өнім + Операциялар + Қызметтер: күрделі

кешенді

топтық

Триадалар: біріктірілген

Өнім + Операциялар + Қызметтер: жүйелі

процесске біріктірілген

жеке

Е. С. Стояновамен барлық үш түсінікті - ˝банктік операцияны˝, ˝банктік өнімді˝ және ˝банктік қызметті˝ триада көзқарасынан қарастыру қажет, алайда ˝банктік операция˝ түсінігі ˝банктік қызмет˝ түсінігінен кең болғаны дұрыс емес. Өйткені, банктік операциялардың әрбір тобына көптеген әр түрлі қызметтер сәйкес келеді, ал банк әрбір банктік қызмет бойынша белгілі бір банктік өнімдерді жасайды. Мысалы, пассивті операция бойынша банктік қызметтің бірі - жеке тұлғалардан депозиттерді қабылдау болып табылады. Нақты бір клиентпен белгілі бір мерзімге және белгілі бір проценті бар сомаға депозиттік келісімшарт жасасу - банктік өнім болып табылады. Сонымен, жоғарыдағы мысалда: операция - пассивті, банктік қызмет - жеке тұлғадан депозитті қабылдау, банктік өнім - рәсімделген депозиттік келісімшарт.

Демек, банктік триаданы, ˝операция - қызмет - өнім˝ дәйектілікпен қарастырған дұрыс.

Отандық және Ресей әдебиеттері мен тәжірибесінде ˝банктік өнім˝ термині нарықтық экономикаға өтумен пайда болды. ˝Кез-келген банктік өнімнің негізіне қандай да бір қажетсінуді қанағаттандыру қажеттілігі жатыр˝7.

Американың экономикалық әдебиеттерінде банкпен жасалған кез-келген қызметті немесе операцияны ескере отырып, банк өнімі (bank product) туралы айту қалыптасқан. Банктік өнім-клиенттерге типтік шартта ұсынылатын, жеке банктік қызмет немесе банктік қызметтердің жиынтығы. Мысалы: бағдарламалық несие, мақсатты салым, депозиттік сертификат, пластикалық карточкалар.

Ресейлік ғалымдар, маркетинг мамандары банктік өнімді банктің активті және пассивті операциялары бойынша қызметтер кешені ретінде қарастырып, банктік өнімнің 3 деңгейін бөліп көрсетеді8:

бірінші деңгей - негізгі өнім, басқаша айтқанда, базалық ассортимент: несиелеу, есеп-айырысулар, валютамен операциялар бойынша және т. б. қызметтер;
екінші деңгей - нақты өнім, немесе банктің негізгі бағытына әсерін тигізбейтін, үнемі өзгеріп отыратын ағымдағы ассортимент;
үшінші деңгей - кеңейтілген банктік өнім. Осы деңгейдің қызметтері клиенттермен достық қарым-қатынасты қалыптастыруға бағытталған, оған жан-жақты көмек көрсету, сыртқы экономикалық байланыстарға қызмет көрсету, қаржы, менеджмент облысындағы шығармашылық ойлар, банкирдің жеке кеңесі, бейресми қатынас.

Екінші және үшінші деңгейдегі қызметтерді бөлу шартты болып табылады, банктік өнімнің - базалық және кеңейтілген екі деңгейі туралы айтқан дұрыс.

Өкінішке орай, банктік өнім мен банктік қызметтің қазіргі кездегі экономикалық категория ретіндегі түсіндіруі қайшы келеді. Қайшылық -атауларында, бір жағынан, бұл түбегейлі емес, алайда ары қарай зерттеу мақсатында оларды нақтылау қажеттілігі туады. Әр түрлі авторлардың көз-қарастарын зерттеп және талдау жасағаннан кейін, қазіргі кездегі банктік қызметтің жиі кездесетін анықтамасы келесідей. Банктік қызмет - бұл клиент мүддесі үшін клиентке қызмет көрсетудің бірыңғай технологиясымен біріктірілген банктің іс-әрекет жиынтығы, басқаша айтқанда, клиенттің банктік қызмет көрсетуде қажеттілігін қанағаттандыруға, сонымен бірге банк рентабельділігін жоғарлатуға бағытталған банктің қызметі.

Экономикалық категория ретінде банктік қызмет банк (қызметтерді өндіруші) пен клиент (қызметтерді тұтынушы) арасындағы белгілі бір экономикалық қатынастарды білдіру қажет. Атап өту керек, нарықтық экономикада осы қатынастар келісім негізде құрылады. Сонымен қатар, тараптардың әр қайсысы белгілі бір мақсатты көздейді. Клиент үшін - бұл қандай да бір қаржылық қажеттіліктерді (мысалы, өзінің бос ақша қаражаттарын сақтап, пайыздық табыс алу үшін орналастыру, немесе керісінше, қосымша қарыз ақша қаражаттарына деген қажеттілікті қанағаттандыру) қанағаттандыру, коммерциялық банк қызмет көрсету арқылы клиентпен пайда алуға жәрдемдесу. Банк осы қатынастарға табыс алу мақсатында, моменталды (комиссиялық операциялар бойынша қызмет көрсету кезінде, мұнда комиссиялық сыйақы түріндегі табыс шотына есепке жатқызылады) немесе болашақтағы (несиелеуден пайыздық табыс) табыс алу үшін кіріседі. Банк пассивті операциялар бойынша қызметтерді көрсету кезінде болашақ активті операциялардың фундаментін қалыптастыратын, өзінің ресурстық базасын құрайды және кеңейтеді. Нарықтық экономика жағдайында әрбір банктік қызмет табыс алып келуі тиіс, өйткені коммерциялық банктерді құрудың басты мақсаты - пайда алу болып табылады.

Жоғарыда аталғанды қорытындылай келе, банктік қызметтер банк персоналының іс-әрекеттері арқылы ресурстық базаны кеңейтуге және банкке табыс әкелуге бағытталған, клиенттердің қаржылық қажеттілігін қанағаттандыру жөніндегі банк пен клиент арасындағы экономикалық қатынастар.

Банктік өнім - аяқталған сипаты бар және банктің клиентке қаржылық, заңдық және ұйымдастырушылық іс-шаралар арқылы қызмет көрсету кезінде өзара іс-қимылды реттейді. Яғни, банктік өнім банк қызметінің клиенттерге қызмет көрсету бойынша нәтижесі болып табылады. Мысалы, нақты бір заңды тұлғамен рәсімделген несиелік келісімшарт банк пен қарызгердің қолы қойылып, мөрмен расталған болса, банктік өнім болып табылады, яғни банк қызметінің несиелеу бойынша қызмет көрсетудің нәтижесі.

Банктік қызмет пен банктік өнімнің ұқсастығы, клиенттің қаржылық қажеттілігін қанағаттандырады. Алайда, айта кету керек, банктік қызмет бірінші ретті сипатта, ал банктік өнім - екінші ретті. Банктік қызмет материалдық жақтан болмашы, ал өз кезегінде банктік өнім елеулі.

Енді қазіргі кездегі әдебиеттерде кездесетін банктік қызметтердің жіктелуін (классификация) қарастырайық.

Қазіргі кездегі экономикалық әдебиеттерде көрсетілген банктік өнімді жіктелуі үлгілерінің елеулі жетіспеушілігі бар: ол жіктелудің бір ғана критерийін болуы. Бұл нарықтық экономика жағдайында қолданылуы мүмкін емес, өйткені нақты банктік қызметтің түрін белгілеуге мүмкіндік бермейді, ал бұл жағдай оны жетілдіру жолдарын жасауды күрделендіреді.

Мысалы, американдық маркетологтар банктік қызметтердің 4 деңгейін бөліп көрсетеді9.

пайдалы кешенді кеңейтілген күрделі

Жоғарыдағы суретте банктік қызметтердің келесі жіктелімі көрсетілген:

- 1 деңгей - көпшілік тұтынушылармен, басқа адамдардың көмегінсіз бағалана алатын пайдалы қызметтер;

- 2 деңгей - кешенді түрде көрсетіле алатын, оларды түсіну үшін арнайы дайындық деңгейін талап етпейтін қызметтер;

- 3 деңгей - жете техникалық білімді немесе мамандандырылған кеңесті алу мүмкіндігін талап ететін кеңейтілген қызметтер;

4 деңгей - өнімді сатып алу жағдайын ескере отырып, тұтынушының айналасындағы банктік өнімдер туралы арнайы білімді қажет ететін күрделі қызметтер.

Ресей экономистері сондай-ақ банктік қызметтердің 4 деңгейін бөліп көрсетеді, алайда оларды өткізу жағынан жіктейді10:

Жоғарыдағы суретте банктік қызметтердің келесі жіктелімі көрсетілген:

- түпкі ой бойынша қызмет, бұл банк өзінің және өзінің клиенттерінің пайдасына жүзеге асырылған қызметтер;

- нақты орындаудағы қызметтер (қызметтер жиыны), бұл банк ұсынатын және өзінің клиенттеріне ұсынатын қызметтер;

- қосымша күші бар қызметтер, яғни клиенттерге сервистік қызмет көрсетудің барлық түрін кіріктіретін қызметтер, мысалы траст, лизинг т. б. сияқты дәстүрлі емес банктік қызметтерді рәсімдеген кезде ерекше жағдайлар;

- қоғамдық мойындауын алған қызметтер, яғни сәтті бәсекелестік күресті сипаттайтын, банктің беделін қалыптастыратын, қызметтерді дамытуға және пайда әкелуге мүмкіндік беретін қызметтер.

Кейбір экономистер банктік қызметтерді жіктеудің келесі нұсқасын ұсынады:

банктердің материалдық қызметтері - бұл ақша-несие айналымы жүйесінде несиелік ұйымдардың функционалдық ролін сипаттайтын қызметтер. Банктік қызметтердің кешенді сипаты банк қызметінің әмбебаптығын көрсетіп, банктер бір қызметті көрсету кезінде, бір уақытта клиенттерге бірқатар өзара байланысты қызметтерді көрсетеді. Коммерциялық банктердің материалдық қызметтеріне жататындар: несиелік, операционды, инвестициялық, есеп-айырысу, факторингтік, лизингтік, траст және т. б.
- бұл тұлғаға бағытталған қызметтер (кадрларды даярлау, кеңес беру қызметтері, талдамалы зерттеулер) .

Әр түрлі авторлардың көзқарастарын қарастырғаннан кейін, нарықтық қатынастар жағдайында банктік қызметтерді келесі критерийлер бойынша жіктеуге болады:

Банктік қызметтің ерекшелігіне байланысты:

- арнайы - банктерді қаржылық-несиелік институттар негізінде сипаттайтын өзгешелік;

- арнайы емес, немесе көмекші сипаттағы қызметтер, мысалы экономикалық және заңды, ақпараттық-анықтамалық, аналитикалық және т. б. сұрақтар бойынша кеңес беру;

Банктік операциялардың сипатына қарай:

пассивті операциялар бойынша қызметтер;
активті операциялар бойынша қызметтер;
делдалдық операциялар бойынша қызметтер.

Алатын табыстардың және жасалатын шығындардың түрлеріне қарай:

проценттік операциялар бойынша;
проценттік емес операциялар бойынша қызметтер.

Клиенттердің категорияларына қарай:

жеке тұлғаларға көрсетілетін қызметтер;
заңды тұлғаларға көрсетілетін қызметтер.

Клиентке жеке қызмет көрсету дәрежесіне байланысты:

жеке қызметтер, яғни нақты бір клиентке көрсетілген қызметтер;
бұқаралық тұтынуға арналған әмбебап қызметтер.

Күрделілік дәрежесіне қарай:

қарапайым - банктің бір функционалдық бөлімшесін жүзеге асыратын қызметтер;
кешенді - жүзеге асыруда банктің бірнеше бөлімшелері қатысатын қызметтер.

Табыстылық дәрежесі бойынша:

моменталды табыс әкелетін қызметтер, мысалы, коммуналдық төлемдерді қабылдау (қазіргі кезде банктер коммисиялық сыйақының тұрақты мөлшерін белгілеп, қызмет көрсету кезінде ˝Банктік табыс˝ шотына есепке жатқызылады;
белгілі бір уақыт аралығында табыс әкелетін қызметтер (мұндай қызметтерге несиелеуді жатқызуға болады, өйткені несие бойынша проценттік табыс белгілі уақыттан кейін, несиелік шартта белгіленген проценттік төлем графигіне сәйкес алынады) ;
табыс әкелмейтін табыстар. Оларға депозиттерді қабылдау бойынша қызметтерді жатқызуға болады, олар банкке тікелей табыс әкелмейді, тек ресурстық базаны кеңейту мақсатында жасалады.

Қызметтер үшін төлем;

ақылы;
тегін. Мұндай қызметтерге жарнамалық мақсаттарда немесе тұрақты клиенттерге мадақтаулар жасау арқылы және шектелген уақыт аралығында тегін көрсетілетін қызметтерді жатқызуға болады; мысалы, тегін банктік шотты ашу, ақша аударымын жасау, пластикалық карточкаларды рәсімдеу және т. с. с.

Табыстылықтың тәуекел дәрежесі бойынша:

тәуекелі жоқ қызметтер - оларға көбінесе комиссиялық операциялар бойынша қызметтер немесе кеңес беру қызметтері, кассалық, сейфтік және т. с. с. қызметтер жатады;
тәуекелдің белгілі бір үлесі бар қызметтер, депозиттерді келтіру, инкассация, айырбастау операциялары;
жоғары дәрежелі тәуекелі бар қызметтер, оларға несиелерді беру бойынша, лизинг, факторинг, форфейтинг қызметтері жатқызылады.