Ипотекалық компанияның несиелік қызметтерін басқару

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 74 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: «Ипотекалық компанияның несиелік қызметтерін басқару»

ЖОСПАР

Кiрiспе . . .

Кiрiспе . . .: 1 ИпотекалыҚ несиелеудiң теориялық негiзi

Кiрiспе . . .: 1. 1 Ипотекалық несие мәнi және қажеттiлiгi . . .

3: 5

Кiрiспе . . .: 1. 2 Ипотекалық несиелеудiң халықаралық тәжiрибеде қолданылатын негiзгi үлгiлерi . . .

3: 10

Кiрiспе . . .: 1. 3 Қазақстан Республикасында ипотекалық компаниялардың құрылып қалыптасуы . . .

3: 16

Кiрiспе . . .: 2 Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудi ұйымдастыру тәжiрибелерi

Кiрiспе . . .: 2. 1 Қазақстан Ипотекалық Компаниясы және оның негiзгi функциялары мен ипотекалық нарықтағы рөлi . . .

3: 23

Кiрiспе . . .: 2. 2 Ипотекалық несиенi беру механизмi . . .

3: 32

Кiрiспе . . .: 2. 3 Екiншi деңгейдегі банктердiң ипотекалық несиенi беру тәртiбi . . .

3: 48

Кiрiспе . . .: 3 Қазақстан Республикасында ипотекалық несиелеудiң даму болашағы . . .

3: 55

Кiрiспе . . .: Қорытынды . . .

3: 66

Кiрiспе . . .: Пайдаланылған әдебиеттер тiзiмi . . .

3: 67

КІРІСПЕ

Диплом жұмысының өзектiлiгi. Қазақстан экономикасындағы әлеуметтiк-экономикалық мәселелердiң iшiндегi ең бастысы, ол халықты баспанамен қамтамасыз ету болып отыр.

Тұрғын үйдi қаржыландырудың кеңестiк жүйесi, мемлекеттiк тұрғын үй құрылысына бюджеттiк ресурстарды бөлу және оны өз тұрғын үй жағдайларын жақсартуға мұқтаж деп танылған азаматтарға тегiн бөлумен сипатталды. Нарықтық экономикаға өтумен бiрге, жағдай мүлдем өзгердi. Мемлекеттiң бұл мiндетi тек бюджет есебiнен шешуге жағдайы жоқ.

Республиканың тұрғын үй сферасының қазiргi жағдайы келесi негiзгi факторлармен сипатталады: тұрғын үймен жеткiлiксiз қамтамасыз етiлуi; тұрғын үй құрылысы деңгейiнiң жеткiлiксiздiгi; тұрғын үй қоры бойынша қызмет көрсету сапасының төмендiгi; тұрғын үй коммуналдық шаруашылығын қаржыландырудың жеткiлiксiздiгi; тұрғын үй қоры мен инженерлiк коммуникацияларының тозуының жоғарғы деңгейде болуы.

Сонымен қатар әлемдік қаржы нарықтарындағы тұрақсыздық Қазақстанның несие нарығының даму қарқынына әсер етті.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Ұлттық Банкінің және Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау агенттігінің Экономиканы және қаржы жүйесін тұрақтандыру жөніндегі 2009-2010 жылдарға арналған бірлескен іс-қимыл жоспары Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмаларын орындау үшін әзірленді және жаһандық дағдарыстың Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық ахуалға теріс салдарын жұмсартуға және болашақтағы сапалы экономикалық өсу үшін қажетті негізді қамтамасыз етуге бағытталған шаралар кешенін айқындады.

Бұл жоспардың мақсаты Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық жағдайға ғаламдық дағдарыстың теріс салдарын жұмсарту және болашақта сапалы экономикалық өсу үшін қажетті негіздерді қамтамасыз ету болып табылады. Мақсатқа жету үшін Үкімет, Ұлттық Банк пен Қаржылық қадағалау агенттігі бес бағытта шоғырланатын болды. солардың негізгісі диплом жұмысымның тақырыбына қатысты мәселе жылжымайтын мүлік нарығындағы проблемаларды шешу. Азаматтардың тұрғын үй проблемаларын шешу және Астана мен Алматы қалаларында жылжымайтын мүлік нарығын жандандыру үшін «Самұрық-Қазына» қоры арқылы ипотекалық несие берудің және тұрғын үй секторын дамытудың арнайы бағдарламасы іске қосылатын болады. Осы бағдарламаны қаржыландыруға Қор Ұлттық қордың және жинақтаушы зейнетақы қорларының қарыз қаражатын тарту есебінен қалыптастырылатын 5 млрд АҚШ доллары (600 млрд. теңге) мөлшерінде сома беретін болады. Осы бағдарламаның қаражаты есебінен екінші деңгейдегі банктер арқылы Алматы және Астана қалаларында құрылысы аяқталмаған тұрғын үй кешендерін аяқтауға қарыздар беру қамтамасыз етілетін болады.

Екінші деңгейдегі банктер мен тұрғын үйді әділ бағасы бойынша сатуға дайын құрылыс салушы компаниялар осы бағдарламаға қатысушылар болады.

Ипотекалық несиелеу жүйесiн құру, халықтың тұрғын үй жағдайын жақсартуға байланысты маңызды әлеуметтiк мәселенi шешудi күрт жеңiлдетiп қана қоймай, тұрғын үй құрылысын қарқынды жүргiзу арқылы, елдегi жалпы макроэкономикалық ахуалға оңды ықпал етiп, экономиканың өрлеуiне серпiн берiлуiне жәрдемдеседi. Сөйтiп, елiмiз экономикасының өзге салалары үшiн өзiндiк «локомотив» бола алады.

Диплом жұмысының мақсаты. Ипотекалық несиелеу жүйесiнiң мәнiн толық ашу.

Диплом жұмысының мiндеттерi:

ипотекалық несие туралы тусiнiк беру; ипотекалық компанияның функциясын анықтау; ипотекалық несиені беру механизмін ұйымдастыру; ипотекалық несиелеу жүйесiн ұйымдастырудың шетел тәжiрибесiн қарастыру; ҚР-дағы ипотекалық несиелеудiң жағдайы мен даму перспективасына, мәселелерiне қатысты соңғы кездегi экономикалық басылымдарда жазылған материалдарды жинақтап қорыту; ҚР-дағы екiншi деңгейдегі банктермен ипотекалық несиелеу процесiн ұйымдастыру тәжiрибесiн қарастыру және оған талдау жасау.

Зерттеу обьектiсi - Қазақстанның ипотекалық компаниясы.

Зерттеу пәнi - ипотекалық несиелеудi ұйымдастыру процесінде пайда болатын экономикалық қатынастар.

Ипотекалық несиелеуге байланысты негiзгi түсiнiктер берiлген, сонымен бiрге, халықаралық тәжiрибеде қолданылатын ұзақ мерзiмдi ипотекалық несиелеу жүйесiнiң негiзгi моделдерi сипатталған, ҚР-нда ипотекалық несиелеу жүйесiнiң дамуы мен ипотекалық облигациялар нарығын құруға қатысты айтылған.

Екінші бөлімде «Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» АҚ-ның негiзгi функциялары мен нарықтағы рөлі, нарықтағы ипотекалық несиелердiң берiлу механизiмi мен берiлу тәртiбi қарастырылған.

Үшініш бөлімде, Қазақстан Республикасында ипотекалық несиелеудiң даму перспективалары жайында сөз қозғалған.

Диплом жұмысы кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

1 ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ

1. 1 Ипотекалық несие: мәнi және қажеттiлiгi

«Ипотека» түсiнiгi алғаш рет б. э. д. VI ғасырдың басында Грецияда пайда болды, және ол қарыздардың белгiлi бiр жер иелiктерi және онымен байланысты құрылыстар арқылы, қарыз берушiге мiндеттемесiн қарыз етумен қатысты болды. Бұл үшiн, мiндеттемелер рәсiмделген, ал қарыз алушының иелiгiндегi жер территориясының шекарасында осы көрсетiлген меншiк, аталған сомада қарыз берушiнiң талабын қамтамасыз ету мақсатында қолданылатындығы жайлы жазылған бағана қойылатын болған. «Ипотека» деп аталатын мұндай бағанада жер иесiнiң барлық келiп түскен қарыздары белгiленген. Кейiнiрек, осы мақсатта ипотекалық деп аталатын ерекше кiтаптар пайдалана бастады. Грек тiлiнен «hypotheca» - тiреу, тұғырық деген мағынада. Ежелгi Грецияда-ақ жариялылық қамтамасыз етiлген, яғни ол әрбiр мүдделi тұлғаға кедергiсiз белгiлi жер меншiгiнiң жайын анықтауға мүмкiндiк бередi.

Бiртiндеп ипотека, ортағасырлық еуропалық заңдарына ене бастады. Грецияда ол ХIV жүзжылдықтан, ерте емес кезде пайда болған (бұған дейiн қарыз үшiн жеке жауапкершiлiк принципi үстем болды) . Францияда ХIV ғасырдың соңынан ашық (жария) емес ипотека әрекет еткен.

Еуропалық мемлекеттiң заңдарында ипотеканың сондай-ақ, екi сипатты белгiлерi болды. Бiрiншiден, ол жылжымайтын мүлiкке ғана қатысты қолданылған, екiншiден, кепiлге қойылған иелiктi сату, қарыз берушiмен емес, сот шешiмiмен жүзеге асырылады.

Ипотекалық несиелеу - коммерциялық және маманданған банктермен, несие қаржы мекемелерiмен, жылжымайтын мүлiк кепiлдiгiмен (жер, тұрғын үй, өндiрiстiк немесе коммерциялық арналымдағы жылжымайтын мүлiк) берiлетiн ұзақ мерзiмдi қарыздар болып табылады. Оған меншiк құқы, несиелеу кезеңiнде кредиторға өтедi, бiрақ мүлiк қарыз алушының пайдалануында болады. Уақытша меншiк құқынан алу, қарыз алушының қарызды өтегенге дейiн кепiлге қойылған мүлiктi сата алмайтындығын және тек несиенi өтегеннен соң ғана, кепiлден босатылған мүлiкке басқару құқы оған қайтарылатындығын бiлдiредi.

Несиелеудiң кепiл формасының механизмi мен процедуралары кепiлдеме мiндеттемелерi, кепiл болушылық және т. б. салыстырғанда күрделiрек, әсiресе, жылжымайтын мүлiк жағдайында ипотекалық несиелеу механизмiнiң мәнi, яғни, белгiленген мерзiмде қарыз алушының төлем мiндеттемесiн орындамаған жағдайда (негiзгi қарыз + % сомасын қайтару), банктiң кепiлге қойылған жылжымайтын мүлiктi (үй, жер) меншiгiне алу құқын растайтын кепiл мiндеттемесiн, қарыз алушы банк - кредиторға бередi.

Ипотеканың пайда болу қажеттiлiгi, тауар айналымының дамуы және жылжымайтын мүлiкпен жасалатын келiсiмдердiң көбеюiмен түсiндiрiледi. Ипотекаға сәйкес мiндеттеме, кепiлмен қамтамасыз етiледi, және ең бастысы ол кепiл берушiнiң, яғни қарыз алушының пайдалануында болады.

Кең мағынада, ипотекалық несиелеу жүйе ретiнде ипотекалық несиелердi беру процесiнде капитал нарығынан қаржылық ресурстарды тарту механизмдерiн де, жылжымайтын мүлiк нарығындағы операцияларды да қосатын көп факторлы бiртұтас механизiм болып табылады.

Мұнда тек қарыз алушылар мен қарыз берушiлердiң мүдделерi ғана емес, сонымен бiрге инвесторлардың, риэлторлардың, құрылыс компанияларының, сақтандыру компаниялары мен нарықтың басқа да субъектiлерiнiң де мүдделерi ескерiледi. Ипотекалық несиелеудiң негiзiн тiкелей несиелiк қатынастар құрайды. Осыған байланысты, ипотекалық несиелеудiң, бiрнеше ипотекалық нарықтарда ипотекалық активтерiн беру, ол бойынша қызмет көрсету, сату мен секьюритизацияға қатысты пайда болатын құбылыстар жүйесi ретiнде қарастыру дұрыс болады. Қазiргi жағдайларда, экономикасы дамыған елдерде ипотекалық нарық қалыптасты және белсендi дамуда.

Ипотекалық нарық - банктермен және басқа мекемелермен үй шаруашылықтарына баспананы сатып алу мақсатында, осы үй кепiлдiгiмен берiлетiн ипотекалық несиелер және ипотекалық несиелiк ресурстарды тарту мақсатымен нарықта орналастырылатын қаржы активтерiнiң нарығы. Осылайша, ипотекалық нарық қаржы нарығының ипотекалық сегментiмен және ипотекалық несиелердi ұсыну және ол бойынша қызмет көрсетумен байланысты банктiк қызметтер нарығы сегментiнен қалыптасады. Ипотекалық несиелер нарығы бiрiншi реттегi нарық және екiншi реттегi нарыққа бөлiнедi.

Алғашқы нарықта ипотекалық несиелер берiледi және сатылуы мүмкiн. Бұл нарықта қарыз алушы мен кредитор тiкелей бiр-бiрiмен шарттық қатынастарға түседi. Мысалы, коммерциялық немесе ипотекалық банк азаматтарға несие ұсынады. Алғашқы нарық субъектiлерi арасындағы қатынастар, несиелiк шарт немесе салынған мүлiк туралы актiсi деп аталатын негiзгi құралдың көмегiмен және ол арқылы құралады.

Салынған мүлiк туралы актiсi - несиенi қамтамасыз етуге қарыз алушының меншiгiн салуға байланысты қаржылық мiндеттемесi; несие берушiге қарыз алушының беретiн жылжымайтын мүлiк түрiндегi кепiлi туралы қарыздық куәлiк .

Ипотекалық ссуда алу барысында толтырылатын салынған мүлiк актiсi арнайы несиелiк келiсiм шартты бiлдiредi. Салынған мүлiк туралы актiсiнiң қайталама нарығының мiндетi, басқа аймақтардағы басы артық несиелiк ресурстарды, яғни оларға деген тапшы аймақтарға несиелеу мақсатында тартуды қамтамасыз ету болып табылады.

Қарыз алушы мен банк арасындағы қатынастарға, сәйкесiнше салынған мүлiк актiсi формасы мен заем түрiне, клиенттiң жалпы әлеуметтiк статусы, және мүлiктiк жағдайы, жылжымайтын мүлiк ерекшелiктерi, несие мүлшерi, қарыз капиталы нарығындағы жалпы жағдай және басқа да факторларға әсер етедi.

Салынған мүлiк туралы актiнiң алғашқы нарығы - нақты жылжымайтын мүлiк объектiлерiн кепiлдiкке ала отырып, жеке тұлғаларды несиелеуге байланысты ипотекалық банктермен басқадай, қаржы мекемелерiнiң қызметтерiн тiкелей қамтитын жалпы несие-қаржы нарығының сегментiн бiлдiредi. Сызба түрiнде бұл нарықтық қатынастарды былайша көрсетуге болады:

Сурет 1 - Алғашқы нарық ипотекалық нарықтың субъектiлерi мен құралдары

Клиент банкпен несиелiк шартты жасағаннан соң, ол несие сомасын уақытылы қайтару және %-тердi төлеу, оны пайдалану бойынша өзiне мiндеттемелердi ала отырып, оның мәнiсiнде, ипотекалық жүйемен қарым-қатынасындағы қажеттiлiктерi бiтедi.

Қарыз алушыға қарағанда, бұл туралы банкке қатысты айтуға болмайды. Банк үшiн, клиенттермен екi жақты қарым-қатынастарды жүргiзу және сәйкес салынған мүлiктiң актiсi портфелiн толтыру, ипотека нарығындағы тиiмдi қамтамасыз етудiң тек бiр жағы ғана болып табылады. Ипотекалық банктiң екiншi маңызды жағы, клиенттерге ұсына алатын несиелiк ресурстарды толтыру болып саналады.

Бұл мiндеттердi шешудiң бiр жағы, ол өз портфелiнен салынған мүлiк актiлерiн ипотекалық нарықтың басқа кәсiпқой қатысушыларына сату болып саналады. Банкпен басқа инвесторға өз салынған мүлiк актiсiн ұсыну - алғашқы нарықтай, қайталама нарыққа өтудiң өзiндiк көпiрi болып қарастырылады. Ал, оның қызметi басқа негiзде ұйымдастырылады.

Қайталама нарықта ипотекалық несие бойынша берiлген салынған мүлiк актiсi сатылады, яғни жылжымайтын мүлiктi кепiлге ала отырып. Несие берген банк және компания салынған мүлiк актiсiмен қамтамасыз етiлген бағалы қағаздар шығарады да, оларды басқа инвесторларға сатады.

Салынған мүлiк актiсi қайталама нарығының негiзгi субъектiлерiне:

ипотекалық несиелердi беруге маманданған несие қаржы мекемелерi мен ипотекалық банктер; қуатты эмиссиялық-қаржы корпорациялары (ЭҚК), олар банктерден алғашқы нарықта салынған мүлiк актiлерiн сатып алады, және айырбасқа жылжымайтын мүлiкке салынған мүлiк актiлерiмен қамтамасыз етiлген әр түрлi бағалы қағаздарды шығаруды қамтамасыз етедi, яғни ипотекалық несиелердiң секьюритизациясын жүзеге асырушы делдалдар болып бағаланады; басқа банктер, зейнетақы қорлары, сақтандыру компаниялары, азаматтар және т. б. түрiнде нақты ақшаға ЭҚК-дан бағалы қағаздар сатып алатын инвесторлар; ипотекалық несиелердi сақтандырумен айналысатын делдалдар.

Қайталама ипотекалық нарықта айналыста жүретiн бағалы қағаздың әр түрлi сипаттамалары бар, несие тәуекелiнiң бар болуы, ипотекалық пулмен қамтамасыз етiлуi дәрежесi сияқты. Бұл нарықты ұйымдастырудың және қызметiнiң негiзгi мақсаты, ақырғы тұтынушылар үшiн, несиелiк ресурстарды арзандату болып табылады. Арзандату, ипотекалық несиелеу субъектiлерi үшiн қосымша ресурстарды ұсыну есебiнен жүзеге асырылады, олардан ипотекалық несиелердi қайта сатып алу жолымен. Сызба түрiнде қайталама нарықтық қызмет етуiн былайша көрсетуге болады:

Сурет 2 - Қайталама нарықта салынған мүлiк актiсiн ақшаға ауыстырудың стандартты схемасы

1. Қайталама нарықтың атқаратын қызметтерi, келесiдей: Өтiмдiлiктi қамтамасыз ету. Салынған мүлiк актiлерi сапасының белгiлi бiр деңгейiнде, инвестор немесе басқа бiр ұстаушы, оларды нарықта өткiзе алады. Бұл оған, мемлекеттiк бағалы қағаздарға қарағанда, әдетте, жоғары табыстылық деңгейiнде өз өтiмдiлiк қажеттiлiктерiн қанағаттандыруына мүмкiндiк бередi.

2. Тұрғын үйдi қаржыландырудың циклдiгiн азайту. Капитал жетiспеушiлiгi жағдайында, тұрғын үй құрылысының мөлшерi, әдетте, шұғыл төмендейдi. Қайталама ипотекалық нарық арқылы несие мекемелерiнiң қайта қаржыландыруы, жылжымайтын мүлiк нарығының циклдiгiн төмендетедi, бұнымен бiрге, ол жылжымайтын мүлiк нарығы мен капитал нарығы арасын байланыстырушы бөлiк ретiнде рөл атқарады.

3. Капиталды аймақтар арасында бiлу. Қайталама нарық капитал артықшылығы бар аймақтардан, баспананы қаржыландыруға капитал жетiспеушiлiгi байқалған аймақтарға оның құйылуын қамтамасыз етедi. Дефицит несиеге сүраныс, жинақтардан артық болатын аймақтарда байқалады, яғни капитал ұсынысы.

4. Несиелеу бойынша ставкалары және инвестициялық портфелiнiң диверсификациясындағы өзгешелiктердi тегiстеу. Капиталдың мобильдiлiгi, аймақтар арасындағы несиелер бойынша ставкаларындағы өзгешелiктердi аймақтын тәуекелге қарсы инвесторлардың портфелiн диверсификациялауға мүмкiндiк бередi.

Ипотекалық несиенiң жiктелiмi:

Несиелеу объектiсiне қарай:

жер учаскелерiн иемдену - жердi жеке меншiкке алуды бiлдiредi; жер учаскелерiн (бөлiмшелерiн) игеру - осы жер учаскесiнде жасыл желектердi отырғызу, сонымен бiрге үй құрылысы; тұрғын үй құрылысы - салынған және салынып жатқан үйдi сатып алуға несиенi беру, және тiкелей үй құрылысын қаржыландыру; тұрғын үй емес құрылыс - өнеркәсiптiк тұрғын үй емес объектiлерiнiң құрылысы.

Кепiлдемелерге қарай:

сақтандырылған несиелер - әр түрлi сақтандыру компанияларымен сақтандырылған; сақтандырылмаған несиелер - осы несие бойынша ешқандай компания, сақтандырушы ретiнде болмайды; басқа кепiлдемелер, бұл жағдайда несиенi қайтарудың кепiлдемесi болып, сақтандыру емес, үшiншi тұлғалардың кепiл болушылығы табылады.

Ипотекалық облигациялардың нарығына қарай:

алғашқы нарық - ипотекалық облигацияларын эмиссиялау; қайталама нарық - ипотекалық облигацияларды орналастыру және оның әрi қарай айналысы.

Несиелеу субъектiсiне қарай :

құрылысты жүргiзушiнi несиелеу - баспананың болашақ иесiне тiкелей несие беру ; мердiгердi несиелеу - құрылыс жұмыстарын жүргiзу кезеңiнде, ғимараттың ақырғы иесi белгiсiз болған жағдайда, немесе ол жобаны өз бетiнше қаржыландыра алмайтын болса, немесе дайын объектiнi иемденуге мүдделi болған жағдайда ғана тәжiрибеде кездеседi.

Ссуданы беру мерзiмiне қарай:

1 жылдан 3 жылға дейiн3 жылдан 10 жылға дейiн10 жылдан жоғары.

Экономикалық белсендi жанұялары, өздерiнiң тұтынушылық стандарттары мен болашақтағы табыстарды күту деңгейiне қарай, болашақтағы табыстарды есепке ала отырып, қазiр тұтынғысы келедi. Нарықта өз баспанасын сатып алу үшiн көп жылдық жинақтаудың қажетi туындайтын едi. Осылайша, ипотекалық несиелеудiң нарықтық қатынастар жүйесiнде негiзгi рөлi, ол өмiр стандарттары мен жинақтарға байланысты болатын күтулер арасындағы қарама-қайшылықтарды шешуде болып табылады. Баспана сияқты тауар құнының жоғары болуынан пайда болатын, ағымдағы табыстар мен тұтыну стандарттарындағы тепе-теңсiздiк, ипотекалық несиелеудiң шаруашылықта айналымда жүру қажеттiгiн туғызады. Халықты тұрғын үймен қамтамасыз етуде, АҚШ, Еуропа сияқты мемлекеттерде бiрнеше жылдар бойы сәттi қолданылып жүрген ипотекалық несиелеудiң маңызы зор.

Келесi кезекте халықаралық тәжiрибеде қолданыста жүрген ипотекалық несиелеудiң негiзгi классикалық модельдерiн қарасытырып өтейiк.

1. 2 Ипотекалық несиелеудiң халықаралық тәжiрибеде қолданылатын негiзгi үлгілері

Әлемдiк тәжiрбиеден белгiлi, бүгiнгi таңда ипотекалык несиелеу жүйесiнiң үш түрлi моделi бар. Олардың әрқайсысы әр мемлекетте қалыптасып, әр түрлi әлеуметтiк топтарға бейiмделе отырып, солардың мүддесiне сай қызмет етедi. Бұл моделдердi үш топқа жiктеуiмiздiң нышандары мыналар;

несиелiк ресурстарды құрау көздерi мен әдiстерi; ипотекалық несие бойынша %-тік ставканың қалыптасу деңгейi; ипотека нарығына мемлекеттiң ықпалы және халықтың табысы есебiнен ақшаларын есеп-шотта жинақтау мүмкiндiктерi.

Бiрiншi модель - ипотекалық несиелеудiң қарапайым моделi (Франция, Испания) . Мұнда екi контрагент болады:

кредитор, яғни несие берушiнесие алушы жеке тұғалар.

Кредитордың рөлiн кез-келген коммерциялық банк атқара алады. Мысалға, елiмiзде осы модель негiзiнде жұмыс iстеп жатқан «Халықтық банктiң» Ипотека Lights бағдарламасын жатқызыуға болады.

Бұл модельдiң бастапқы принцiптiк сипатына тоқталсақ, ипотекалық несиелерге деген барлық клиенттердiң жалпы өтiнiшi банктiң меншiктi және сырттан тартылған қаражаттары: депозиттерде жатқан клиенттердiң қаражаттары, банкаралық несиелер және т. с. с. есебiнен қамтамасыз етiледi.

Қарапайым моделдiң екiншi бiр принцiптiк сипаты, ипотекалық несиелер бойынша белгiленетiн %- мөлшерi елдегi несие-қаржы нарығындағы жалпы жағдайға тiкелей тәуелдi болып табылады. Бұл тәуекелдiлiк банктердiң ипотекалық несиелеуге байланысты олардың активтерiне және ауқымына әсер етедi.

Бұл модель негiзiнде ипотекалық несиелеудi ұйымдастыру, әсiрiсе қаржы нарығы мен бағалы қағаздар нарығы толық қалыптасып болмаған көптеген елдерде iс жүзiнде кеңiнен таралған.

Ал екiншi модель - американдық модель.

Американдык модель, басқа да атпен белгiлi - кеңейтiлген ашық модель. Бұл модельде ипотекалық несиелеу жүйесiне несие ресурстарының негiзгi ағымы, арнайы ұйымдастырылған жылжымайтын мүлiкке салынған мүлiк актiсiмен қамтамасыз етiлген бағалы қағздардың екiншi реттiк нарығынан түседi. Ипотекалық несиелеудiң бұл жүйесi АҚШ-та Рузвельдтiң жаңа бағыты кезiнде пайда болды. Ұлы депрессияның салдарымен күресе отырып, Федералды банк, ипотекалық несиелердiң қайта қаржыландыру мәселелерiн шешу бойынша өздерiне жауапкершiлiк алды. Бүгiнде АҚШ тұрғын үйдi қаржыландыру жүйесi - болып жалпы ұлттық масштабтағы күрделi нарық, мұнда мекемелердiң көптеген түрлерi әрекет етедi, атап айтқанда, ипотекалық банктер, жинақ және несиелiк ассоциациялар, коммерциялық және жинақ банктерi, сақтандыру компаниялары және т. б. американдық модельдiң оңды жағы, несиенiң құрылыстың қандайда белгiлi бiр объектiсiне байланбағандығында. Бұл модельге құрылған ипотекалық несиелеу жүйесi күрделiрек.

Бұл жүйенiң қатысушылары:

коммерциялық банктер, ипотекалық компания, инвесторлар.

Р1 3 Несие үшiн төленетiн 3% (7-

9% жылдық)

2 Ипотекалық несие (70-75% үйдiң

бағасынан)

1 Бiрмезгiлдiк бастапқы салым (25-

30%)

15-30 жыл

Р - нарықтан тұрғын үйдi сатып алу бағасы;

Р1- несиенi есепке алғандағы тұрғын үйдiң нақты құны.

Абсцисса осiнде - баға ординат осiнде - жылдар.

Сурет 3 - Ипотекалық несиелеудiң американдық моделi

Бұл модель бойынша банктердегi ипотекалық несиелеу жүйесi үшiн несиелiк ресурстардың қалыптасуы арнайы ұйымдастырылатын, жылжымайтын мүлiктермен қамтамасыз етiлген екiншi реттегi бағалы қағаздар нарығы арқылы жүзеге асырылады. Американдық модель тек кеңейтiлген ипотекалық нарық құрылымының құрылған жағдайында, қайталама нарықта айналыста жүретiн бағалы қағаздардың эмиссиясына мемлекет тарапынан көмек көрсетiлетiн және жиi бақылауға алу жағдайында ғана iске асырылады. Бұл модель iс жүзiнде тұрақты экономикасы бар елдерде кеңiнен таралған. әсiресе, бұл үлгiнiң дамуы АҚШ-та қанат жайды. Осындай себептерге байланысты бұл үлгiнi көбiне «ипотеканың американдық үлгiсi» деп атап кеткен.

Ипотекалық несиелеудiң американдық моделi келесiдей:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.