Қазіргі кәсіпорындардың қызметтерін дамытуды талдау.ШҚО Үржар ауданының «Ерхан» ет комбинатының қазіргі жағдайына сипаттама

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.тарау. Кәсіпорын қызметінің теориялық аспектілер ... ... ... ... ... ... .
1.1 Кәсіпорын қызметінің теориялық негіздері мен маңыздылықтары ... .
1.2 Кәсіпорын түрлері мен ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.3 Кәсіпорын қызметтерінің даму кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

2.тарау. Қазіргі кәсіпорындардың қызметтерін дамытуды талдау...
2.1 ШҚО Үржар ауданының «Ерхан» ет комбинатының қазіргі жағдайына сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 ШҚО Үржар ауданының «Ерхан» ет комбинатының қызметтерін талдау
2.3 ШҚО Үржар ауданының «Ерхан» ет комбинатының қызметтерін бағалау

3. тарау. Қазіргі кезеңдегі кәсіпорын қызметтерінің бәсекелестіктерін арттырудағы басты бағыттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.1 Қазіргі уақытта кәсіпорын бәсекелестіктерінде туындап отырған мәселелер
3.2 ШҚО Үржар ауданы «Ерхан» ет комбинатының қазіргі бәсекелестікке қабілеттілігін арттырудағы жасалған бағыттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.3 Мемлекет тарапынан кәсіпкерлік бәсекелестігіне ықпал етуші іс шаралар

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қолданылған әдеби оқулықтар тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Дипломдық жұмыстың өзектілігі «2003-2015жж. ҚР индустриялық-инновациялық даму стратегиясының мақсаты–экономика саласын әртараптандыру жолымен еліміздің тұрақты дамуына қол жеткізу, сонымен қатар шикізат бағытынан қалдықтың болуына себепші болу, ұзақмерзімді сервистік-технологиялық экономикаға көшу үшін дайындыққа жағдай жасау».
Бұл бағдарлама ауылда шаруашылықты пайдалы жүргізу мен өндірістің құлдырауының алдын алу мақсатында, шұжық өнімдерін өндіруде кластерлік жүйені қолдануға, ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігін арттыруға бағытталған.
Өндірістің пайдалылық көрсеткіштері кәсіпорын жұмысының жалпы тиімділігін, әртүрлі бағыттағы қызметтердің табыстылығын, түсімділігін сипаттайды, пайдаға қарағанда олар шаруашылықтың соңғы нәтижелерін анықтайды, себебі олардың шамалары тиімділігінің қолда бар немесе тұтынылған ресурстармен арақатынасын көрсетеді.
Дипломдық жұмыстың негізгі зерттеу обьектісі «Шығыс Қазақстан облысы Үржар ауданының Ерхан ет комбинатының бәсекелестік қабілеттілігін арттыру жолдары».
Дипломдық жұмыстың мақсаты - "Ерхан" ет комбинатының бәсекелестік қабілеттілігін арттыру жолдары, бәсекелестік қабілеттіліктерін дамыту, шұжық өнімдерінің сапасын арттыру және клиенттердің төлем қабілеттіліктеріне сәйкес шұжық өнімдерін шығару.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
1) пайдалылықты есептеудің теориялық негіздерін, оны анықтау әдістемесін қарастыру.
2) ауылшаруашылық кәсіпорындарының қызметінің пайдалылығына талдау жасау.
3) «Ерхан» ет комбинатының қаржылық-шаруашылық қызметін бағалау
4) «Ерхан» ет комбинатының пайдалылығына талдау жасау.
5) Ауылшаруашылық кәсіпорнының пайдалылығын арттыру бағыттарын негіздеу.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 40 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1-тарау. Кәсіпорын қызметінің теориялық аспектілер ... ... ... ... ... ... .
1.1 Кәсіпорын қызметінің теориялық негіздері мен маңыздылықтары ... .
1.2 Кәсіпорын түрлері мен
ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3 Кәсіпорын қызметтерінің даму
кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

2-тарау. Қазіргі кәсіпорындардың қызметтерін дамытуды талдау...
2.1 ШҚО Үржар ауданының Ерхан ет комбинатының қазіргі жағдайына
сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 ШҚО Үржар ауданының Ерхан ет комбинатының қызметтерін талдау
2.3 ШҚО Үржар ауданының Ерхан ет комбинатының қызметтерін бағалау

3- тарау. Қазіргі кезеңдегі кәсіпорын қызметтерінің бәсекелестіктерін
арттырудағы басты
бағыттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...
3.1 Қазіргі уақытта кәсіпорын бәсекелестіктерінде туындап отырған
мәселелер
3.2 ШҚО Үржар ауданы Ерхан ет комбинатының қазіргі бәсекелестікке
қабілеттілігін арттырудағы жасалған
бағыттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.3 Мемлекет тарапынан кәсіпкерлік бәсекелестігіне ықпал етуші іс шаралар

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қолданылған әдеби оқулықтар
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Кіріспе

Дипломдық жұмыстың өзектілігі 2003-2015жж. ҚР индустриялық-инновациялық
даму стратегиясының мақсаты–экономика саласын әртараптандыру жолымен
еліміздің тұрақты дамуына қол жеткізу, сонымен қатар шикізат бағытынан
қалдықтың болуына себепші болу, ұзақмерзімді сервистік-технологиялық
экономикаға көшу үшін дайындыққа жағдай жасау.
Бұл бағдарлама ауылда шаруашылықты пайдалы жүргізу мен өндірістің
құлдырауының алдын алу мақсатында, шұжық өнімдерін өндіруде кластерлік
жүйені қолдануға, ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігін арттыруға
бағытталған.
Өндірістің пайдалылық көрсеткіштері кәсіпорын жұмысының жалпы
тиімділігін, әртүрлі бағыттағы қызметтердің табыстылығын, түсімділігін
сипаттайды, пайдаға қарағанда олар шаруашылықтың соңғы нәтижелерін
анықтайды, себебі олардың шамалары тиімділігінің қолда бар немесе
тұтынылған ресурстармен арақатынасын көрсетеді.
Дипломдық жұмыстың негізгі зерттеу обьектісі Шығыс Қазақстан облысы
Үржар ауданының Ерхан ет комбинатының бәсекелестік қабілеттілігін арттыру
жолдары.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - "Ерхан" ет комбинатының бәсекелестік
қабілеттілігін арттыру жолдары, бәсекелестік қабілеттіліктерін дамыту,
шұжық өнімдерінің сапасын арттыру және клиенттердің төлем
қабілеттіліктеріне сәйкес шұжық өнімдерін шығару.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
1) пайдалылықты есептеудің теориялық негіздерін, оны анықтау әдістемесін
қарастыру.
2) ауылшаруашылық кәсіпорындарының қызметінің пайдалылығына талдау жасау.
3) Ерхан ет комбинатының қаржылық-шаруашылық қызметін бағалау
4) Ерхан ет комбинатының пайдалылығына талдау жасау.
5) Ауылшаруашылық кәсіпорнының пайдалылығын арттыру бағыттарын негіздеу.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен және қорытындыдан тұрады.
Дипломдық жұмыстың бірінші бөлімінде ауылшаруашылық кәсіпорындарының
пайдалылығы, мәні, анықтау әдістемесі, жалпы ҚР-дағы ауылшаруашылық
кәсіпорындарының қаржылық экономикалық көрсеткіштеріне, пайдалылық
деңгейіне талдау жасалған.
Дипломдық жұмыстың екінші бөлімінде Ерхан ет комбинатының қазіргі
жағдайына сипаттамасы келтірілген, мұнда кәсіпорынның мінездемесі,
айналысатын қызметі немесе өндірілетін өнімнің түрлері келтіріліп
талданған, сондай-ақ пайдалылық көрсеткіштері анықталған.
Дипломдық жұмыстың үшінші бөлімінде ауылшаруашылық өнімдерін өңдейтін
кәсіпорындардың пайдалылығын арттыру жолдары келтірілген.
Дипломдық жұмысты жазу барысында Қазақстан Республикасының статистикалық
жинақтарының мәліметтері, монографиялар, оқу құралдары, кәсіпорынның
мәліметтері пайдаланылған.

1.Кәсіпорын қызметінің теориялық аспектілері:
1.1 Кәсіпорын қызметінің теориялық негіздері мен маңыздылықтары

1. 2 Нарықтық экономикадағы ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының қызметінің
пайдалылық деңгейіне талдау
1.3 кәсіпорын қызметтерінің даму кезеңдері

Ауыл шаруашылығы өндірісінің пайдалылық көрсеткіштеріне талдау және
бағалау жасағанда нәтиженің деңгейі мен өсуі өндірістің жағдайларына ғана
емес, көптеген басқа да факторларға, соның ішінде топырақтың табиғи
құнарлығына, климаттық жағдайларға, басқаруды ұйымдастыруға , кәсіпорынның
мамандармен қамтамасыз етілуіне және олардың біліктілік дңгейіне де
бағынышты. Нәтиженің көбеюі қолда бар ресурстарды интенсивті пайдаланудан
да көрінуі мүмкін. Сондықтан өндіріс тиімділігінің барлық факторларын
оларды бағалаған кезде былай жүйелеу орынды: ресурстар, өндіріс шығындары,
негізгі факторлар және өндірісті интенсивтендірудің бағыттары бойынша.
Ресурстық тұжырымдама ұдайы өндіріс үдерісінде қолданылатын өндірістік
ресурстардың барлық нысанын пайдаланудың тиімділігін бағалауға және
өндіріс тиімділігін арттыру мен қоғамдық еңбекті үнемдеу қандлай
ресурстардың есебінен болғанын анықтауға мүмкіндік береді.
Өндіріс ресурстары – қажетті тауарларды өндіру үдерісінде пайдалануға
болатын табиғи, әлеуметтік, рухани күштердің жиынтығы. Өндірістік
ресурстардың 4 түрі бар:
1) табиғи - өндірісте пайдалану үшін тарауы мүмкін табиғи күштер мен
заттар.
2) материалдық – Адам жасап шығарған барлық өндіріс құралдары.
3) еңбек – еңбекке жарамды жастағы халық, ресурстық тұрғыдан оны 3
көрсеткіш бойынша бағалайды: әлеуметтік, демографиялық, кәсіби-
біліктілік және мәдени біліктілік.
4) қаражат – кәсіпорынның қызметін одан әрі жалғастыру және кеңейту үшін
қажетті қаржы ресурстары.
Ауыл шаруашылығы өндірісінің, салалардың, жеке кәсіпорындар мен өнім
түрлерінің пайдалылығының көрсеткіштерін талдау мен бағалау өзінің кешенді
мәселе екенін көрсетеді. Оған жататындар:
1) экономикалық тиімділіктің негізгі өлшемдері мен көрсеткіштер жүйесін
олардың өзара қарым-қатынасында анықтау;
2) бұл көрсеткіштерді анықтаудың әдістерін әзірлеу;
3) жеке кәсіпорындардың шаруашылық қызметін, аудан, облыс, республиканың
ауыл шаруашлығының қазіргі жағдайы мен даму серпінін талдаған және
бағалаған кезде тиімділіктің рентабельділік көрсеткштерін қолдану.
Шетелдік тәжірибеде ең соңғы көрсеткіш табыс маржасы деп аталады.
Оның экономикалық мазмұны - айналымдағы әр теңгеге таза табыстың үлес
салмағы.
Шаруашылық есеп пайдалылығы – бұл жеке ауыл шаруашылығы кәсіпорнының
немесе өнімнің жеке түрінің рентабельділігі. Ол өнімнің саны мен сапасына,
сату бағасының деңгейіне және өнім өндіруге жұмсалатын шығынның көлеміне
байланысты. Алайда мемелекеттік сату бағасы арқылы ауылшаруашылығында
жасалған қосымша өнімнің бір бөлігін жалпы халықтық мұқтажы үщін өз
қарамағына алады.
Бөлшек сауда бағасымен және оны өңдеу, дайын ауылшаруашылық өнімін
сақтау мен сату сатыларында жұмсалатын қосымша шығынмен салыстырып өлшесе,
онда осы тәсілмен алынған нәтиже халық шаруашылық рентабельділік болып
табылады.
Ауылшаруашылық өндірісінің рентабельділігін ең алдымен оның
өлшемдері мен көрсеткіштері арқылы сипаттауға болады.
Өлшем (критерий) – бұл терминнің ғылыми түсінігі бойынша анықтаушы
белгіні, баға өлшемін білдіретін негізгі сапаны, басты қасиетті көрсеткішті
білдіреді.
Өлшемдердің көрсеткіштерден айырмашылығы – ол ішкі, түпкілікті
белгі, ол бойынша әлеуметтік-экономикалық түрлі пікір айтылады.
Көрсеткіштердің рөлі өндіріс рентабельділігі мен экономикалық
тиімділік өлшемінің мазмұнын сандық тұрғыдан сипатталады. Ауылшаруашылық
өндірісінің пайдалылығын есептеу үшін экономикалық тиімділік барлық
көрсеткіштерін есептеу қажет.
Халықаралық қаржылық есеп беру стандартында, пайда іс-әрекеттің
тиімділігі ретінде немесе басқадай өлшеу негізі үшін, инвестицияға пайда
немесе акцияларға пайда немесе акцияларға пайда түрінде жиі қолданылады.
Пайданы өлшеумен байланысты тікелей элементар табыс пен шығын анықтамалары.
Бухгалтерлік және таза экономикалық пайда арасындағы қатынас
келесідей түрде көрініс табады.
Нақты шығындыр – аралық бұйым мен өндіріс факторларының
жабдықтаушының тікелей (ақшалай) төлемдерін жасауға қатысатын альтернативті
шығын.
Имплициттік (айқын емес) шығындарға ресурстарды пайдаланудың
альтернативті шығыны, фирманың иесіне тиісті (немесе заңды тұлға ретінде
фирманың меншігіндегілер).
Таза табыстың (Р) мөлшері келесі формуласы бойынша анықталады:
Сонымен қатар барлық нәтижелі, қорытындылаушы көрсеткіштерді жер
көлемінің бірлігіне есептеуге болады. Мысалы, жалпы, тауарлық өнімнің
көлемі, жалпы табыс, таза табыс т.б. Жерді тиімді пайдаланудың натуралды
көрсеткіштерінің бірі – ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігі, өсімдік
шаруашылығының негізгі өнім түрлерін өндіру (астық, қант қызылшасы, картоп
т.б.) 100 га жыртылған жерге, центнермен есептегенде, сүтті ірі қара мал
етін, қой етін тірі салмақпен өндіру , 100 га ауылшаруашылығына
есептегендегі жүн, ц; 100 га жыртылған жерге тірі салмақпен есептегенде
шошқа еті, ц; құс етін өндіру, ц; жұмыртқа, мың дана; 100 га астық
дақылдары егілген жерге есептелінген.
Ауыл шаруашылық өнімдерін өндірудің өзіндік құны - өндіріске
жұмсалған шығындармен жалпы өндіріс көлемі. Өзіндік құнды мына жағдайда
төмендетуге болады:
1) егер жалпы өнімнің белгілі бір көлеміне өндірістік шығындардың
сомасы азаятын болса;
2) егер шығындардың белгілі бір көлеміне өндірілетін жалпы өнімнің
массасы көбейетін болса;
3) жалпы өнімді шығындардың көлемі шығындардың көлемінің өсуінен
көбірек дәрежеде өссе.
Экономиканың нарыққа көшкен жағдайында баға белгілеу маңызды рөл
атқарады, нарықтық тетіктерді игеру мен пайдалану мүмкін болады. Баға–
сатып алушылар мен сатушылардың іс-әрекетін бағдарлайтын ақпарат береді.
Экономиканың аграрлық секторындағы баға саясаты және оны жетілдіру
жолдары
Шаруашылықтағы нарықтық механизмнің қызмет етуінде бағаның қалыптасуы
маңызды рольге ие. Өйткені баға қоғамдық еңбек шығындарын өлшеуге,
айырбастың эквиваленттігін қамтамасыз етуге, өндірісті ынталандыруға,
сұраныс пен ұсыныстың қатынасын реттеуге, нақты тепе-теңдікке жетуге
мүмкіндік береді.
Баға саясаты экономиканы монополияға қарсы реттеу және баға арқылы
реттеу мемлекеттік органдарының, сонымен қатар салық және бюджет – несие
заң актілерінің қызмет ету барысында жүзеге асады.
Еліміздегі мемелекеттік деңгейде өндірісті баға арқылы реттеу
нарықтық қатынастарға сай келмейді: өзіндік құнды анықтау кәсіпорындарда
нарықтық шаруашылық жүргізуге сәйкес емес; қызмет етіп тұрған салық жүйесі
өндірістің дамуын ынталандырмайды; инфляция бағаның мәнін өзгеше етіп отыр.
Республикамыздың экономикасының аграрлық секторын зерттеу нәтижелері
нарықтық механизмнің кезеңінде бағасы мемлекеттік бақылау керектігін
көрсетеді. Ол өз алдына нарықтық бағаға бірте-бірте өтуге мүмкіндік береді.
Мұнда мемлекет, біріншіден, өз құнынан үлкен мөлшерде ауытқу байқалған
тауарлар бойынша нақты баға белгілейді. Екіншіден, нарықтық баға
белгіленетін тауарлар тізімін анықтайды. Үшіншіден, баға бойынша шектеулер
енгізеді (бағаның максималды деңгейі, өнім, қызмет рентабельдігі).
Бағаны қалыптастыру – мемлекеттік реттеудің маңызы сұрақтарының бірі.
Монополисттер бағаны белгілейтін ауыл шаруашылығында бағаны реттеу
механизмінің толық жұмыс істеуіне мүмкіндік бермейді.
.

1 - сурет - Табысты және зиянға шыққан ауылшаруашылық кәсіпорындарының
жалпы санының серпіні

2. Қазіргі кәсіпорындардың қызметтерін дамытуды талдау:
2.1 ШҚО Үржар ауданының Ерхан ет комбинатының қазіргі
жағдайына сипаттама.
Компания туралы түсінік.
1994 жылы қалыптасқан компания, Нурсилинов А.Қ. және
Рахымгалиев Ж..Н. деген екі кәсіпкер өз кәсіптерін біріктіріп,
меншікке бірдей үлес және басқаруда бірдей құқықтармен А.Қ
(Акционерлік Қоғам Айгерім сауда үйін құрды. Компанияның
негізгі қызмет бағыты жихаз жасау және мұнай өнімдерін сол
кезде болған дүкендер мен жанармай станцияларына өткізу
болған. Мемлекет және мемлекет аралық орталықтандырылған
жабдықтау қызметінің тоқтауын компанияның жаңа бағытта, яғни
ет дайындау және жеткізу қызмет көрсетуіне алып келді.
Компания өз етін Қазақстанның мұнай өндіретін аймақтарына,
Өзбекстанға және Россияға өткізетін. 1995 жылы АҚ Айгерім
сауда үйі, Үржардың қой сою, көп мөлшердегі етті өңдеуге
арналған Семей ет комбинатының филиалын өз меншігіне сатып
алады. Онда 1000 тонна ет сақтауға арналған тоңазытқыш жасау
сияқты жөндеулер енгізіп, ет комбинатына айналдырды. Дәл
осындай мақсатпен Аякөз ет комбинаты акцияларының біршама
мөлшерін сатып алып, онда тазалық сақтауды жақсарта отырып,
ірі қараны сою және өңдеуге арналған. өндірісті қайта құрған.
Семей облысында колбаса өндіретін жалғыз семейдің үлкен
ет комбинатының жұмысы тоқтауына байланысты, сауда нарығы
тауарды қолдан жасайтын ешқандай өндіріске қабілеті жоқ ұсақ
кәсіпкерлермен толықты. Бірақ олар өз сатып алушыларының
сұранысын тауардың сапасы жағынан да, саны жағынанда еш
қанағаттандыра алмайтын. Кәсіпорынның болашағы ет өңдеу
дайындау сияқты қызмет көрсетуден жақсаратындығын білгеннен
кейін бұл қызмет түрі бағалана түсті. 1996 жылы жұмыс
орындарын жөндеуден өткізіп, алдында пайдаланылған жұмыс
құралдарын жөндеуден өткізіп, ет комбинаты жаіа жұмыс
құралдарымен жабдықтап оларды білікті мамандармен толықтырып,
АҚ Айгерім шұжық өнімдерін шығаруын игерді (қызметін қолға
алды). өнімді дайындауға арналған шикі зат, яғни шошқа еті
және ірі қара малдың етін мемлекет тұрғындары және шаруашылық
жұмысшысынан сатып алса Ресей және Қазақстан кәсіпорындарынан
басқада материалдан дәмдеуіштер сатып алып отырған. Содан
кейін бұл цех Ресей мен Қазақстанда жасалған сүрлеу және
қайнату камераларымен толықтырылды және жабдықтау
машиналармен, басқада қажетті жұмыс құралдарымен толықтырылды.
Өндіріске палиомитті және коллагенді термо қабық енгізілді.
Бұл қабық өнімнің сақтау мерзімін ұзартуға мүмкіндік береді.
Могунция фирмасының қосымша толықтырғыштарын пайдалану өнімнің
дімдеуіштік қасиеттерін төмендетпей, азайтпай өнімнің
шығарылуын көбейтті.
Өнім сақтандыру комитетімен сертефикатталған және сатып
алушылар арасында үлкен сұранысқа ие. Шұжық өнімдерін аз және
көп мөлшерде сатуға арналған жүйе – Семей, Өскемен, Алматы
қалаларында ашылған. Өндіріс көлемі 1 айда 50 тоннаға жеткен.
Қайнатылған және жартылай сүрленген шұжықтың 30 түрі және
деликатестің 15 түрі жіне басқада ұлттық тағам түрлері сонымен
қатар; май, суб өнімі, сорпа түрлері шығарылады. Бірақ
кәсіпорынның техникалық дамуы осымен тоқтады. Бірінші ет
тауарын, содан соң шұжық өнімдерін өндіруге қалыптасқан
өнеркәсіп ет комбинаты жаңартылған жоқ.. Көп пайдаланып
ескірген және сапасы кете бастаған жұмыс құралдары өнімінің
сапасын жоғарлатуға және оның тауарлық түрін жаұсартуға, өнім
түрлерін көбейтуге және өнімділігін көтеруге үлес қоса
алмайтын еді. Вакуумдық технология өнімі мен батонды
толықтыруға арналған жаңа жұмыс машиналарының жоқ болуы
өнімнің жасалуын және сақтау мерзімін ұзарта, көбейте алмайды.

АҚ Айгерім сауда үйі жабылған соң өндіріс орны ЖШС Нура
Концерн кәсіпкерлігіне берілді. Бұл кәсіпкерлік АҚ Айгерім
басқарушыларымен құрылды және басқарылды. Кәсіпкерліктің басты
мақсаты өндіріс өнімін көбейтіп, сапасын жоғарлатып, тауар
түрлерін жаңа заманға сай бәсекеге түсе алатын өнімдерді
шығаруды қарқынын көбейту еді. Бұл пайдаланылып жатқан жұмыс
құралдарын жаңарту жасау , сондай-ақ үлкен мөлшердегі
инвестицияны қажет етті. 1999 жылы Наурызында ең негізгі
қажетті жұмыс құралының үш түрі сатып алынды. (Куттер,
клипсатор, мұз генераторы)
Бұл жоғары технологиялы Германияның негізгі өндіруші
фирмаларының құралдары. Куттер К- 120 ДС, Ультра жұмыс
құралы тартылған етті жақсы өңдейді. Біркелкілігін сақтайды
дайын өнімнің сапасын жақсартады және оған деген
қызығушылықты арттыра түседі. Еттің жоғары дәрежелі ұсақтаушы
ақуыз торларының, энзимдер мен ферменттер бөлінуіне өз үлесін
қосады. Бұл процестің вакуумделуі майдың қышқылдануымен
ақуыздың жарылуын тоқтатады және өнімнің сақталу мерзімін
ұзартады. Ал клипсатор болса батондарды жіппен қол көмегімен
байлайтын сегіз қызметкерді жұмыстан босатады, дайын өнімнің
сапасын жоғарлатады және тауардың сыртқы көрінісін жақсартады,
өнімнің өзіндік құнын азайтады. Мұз генераторы технологиялық
қабыршақты мұз дайындауға арналған энергиялық сыйымды
компрессорды құрудан (сатып алудан) босатады. Ол сағатына 182
квт электро энергиясын пайдаланады және ауқымды түрде
өндірістің шығынын төмендетеді. 2000 жылы 26 мамыр Үржардың
ет комбинаты жеке меншік ЖШС Үржар ет комбинаты деп
тіркелді. 2005 жылы 26 мамыр барлық жиналысқа қатысушылар
компания басшыларының бірі Нурсилиновтың тұрақты мекен-жайын
ауыстыруына байланысты жұмыстан кететіндігі туралы шешім
қабылдады. Осыған байланысты бұрынғы ЖШС Үржар ет комбинаты
ЖШС Шваб шұжықтары деп жаңадан ашылды. ЖШСШваб шұжығы
Үржар ет комбинатының қабылдау құқығына ие, және ол
ЖШСТарбағатай компаниясының құрамында 3 560 000 теңге
сомадағы жарғылық капитал мен қалады. 2005 жылы 3 маусым
Үржардың ет комбинаты ЖШСШваб шұжығы деп тіркелді.

1Кесте. Негізгі капитал құрамы мен құрылымы
Кәсіпорында өнім өндіруге және жағдай жасауға қажетті негізгі құралдар
2005 жылы 42179009 теңге болған, оның 18% үйлер мен ғимараттар, 81 %
маашиналармен жабдықтар, 1 % басқа да негізгі қорлар құрап отыр. Ал есептік
жылы базистік жылмен салыстырғанда 45093721 теңге басқа да негізгі қорлар
сатып алынған

р\сНегізгі 2005жыл 2006жыл 2007жыл А. абс
құралдар (+; -)
теңге % теңге % теңге %
1. Үйлер мен 7465370 18 7465370 9 7465370 9 0
ғимараттар
2. Машиналар 3402302781 3402302739 3402302739 0
мен
жабдықтар
3. Басқада 690612 1 4726700454 4578463353 45094021
негізгі
қорлар
4. Барлығы 42179009100% 88755401100% 87273030100%

.

2 кесте. Негізгі капиталдық пайдалану тиімділігін сипаттағыш көрсеткіштер
р\сКөрсеткіштер2005жыл 2006жыл 2007жыл
А%уытқу
Абс.
Салыст.
1. өнімді 9412105994121059209315971115194 912222,390
өткізуден
түскен
түсім, теңге
2. Негізгі 421790098875540187237030 45058021 206,825
капитал,
теңге
3. Капитал 2,231 1,060 2,399 0,168 107,530
қайтарылымы,
теңге
4. Капитал 0,448 0,942 0,416 -0,032 -7,142
ағымдылығы,
теңге

Негізгі капиталдың пайдалану тиімділігін капитал қайтарымдылығы
капитал сиымдылығы көрсеткіштері сипаттайды . есептік жылы жұмсалған
капиталдың әрбір теңгесіне 2 теңге 40 тиынның өнімі өндірілген. Ал 1
теңге өнімін өндіру үшін 42 тиынның негізгі капиталға жұмсалған. Алдыңғы
жылмен салыстырғанда негізгі капитал тиімді пайдаланылған.

4 кесте. Рентабельділік көрсеткіштері
р\сКөрсеткіштер2005жыл 2006жыл 2007жыл А. абс
і (+; -)
1. өнімді 94121059209315971235812116+1416 91057
сатудан
түскен
түсім, теңге
2. өзіндік құн,9130103 22183871 31085584 +21955481
теңге
3. Пайда, теңге84990956187132100204726532 +119735576
4. Р өнім 90,299 89,401 86,817 -3,482
5. Р өнд. 930,887 843,550 86,817 -844,07

р\сАғымдағы 2005жыл 2006жыл 2007жыл
активтер
1. Ақша 6977588 6977588 10717588
2. қаражаттары 3740000 3740000
Қысқа мерзімдік
қаржылық
инвестиция
1 Топ барлығы 10717588 10717588 10717588
3. Дайын өнім 0 0 0
4. Дебиторлық 5139448 5139448 15054372
қарыздар
2 Топ барлығы 5139448 5139448 15054372
5. материалдар 11732983 11732983 24527584
3 топ барлығы 11732983 11732983 24527584
6. Ағымдағы актив 27590019 27590019 50318845
(1,2,3) топтың
барлығы
7. Қысқа мерзімдік55113523 39096074 47267004
қаржылық
міндеттемелер

3 кесте. Жою дәрежесі бойынша ағымдағы активтерді топтастыру

Ертеректе игерілген өніммен қызмет түрлері.
Келісім бойынша ет тауарларын өндіру АҚ Айгерім сауда
үйіне өнімді дайындау, сою, өңдеу уақытша сақтау және
транспорттың ауқымды көлем сонымен қатар жеткізу қабілетін
арттыра түсу және бағалау барысында ортақ келісімге келуге жол
ашты. Соңғы ет өнімдерін дайындау технологияның дамуына,
қосымша жұмыс құралдарын енгізуге, жаң ақосымша
толықтырғыштармен жаңартылды. Бұл өнім түрлерінің көбеюіне
сапасының жоғардауына , көлемінің өсуіне, бағаны төмендете
отырып қол жеткізді. 2003 жылы 441 тонна шұжық пен деликатес
жасалып шығарылды, барлық тауардың көлемі 105 млн. тенге
құрады. Жасалған жүйе өнімді аз мөлшерде сататын Семей,
Өскемен, Алматы сияқты бір апталық тапсырыс бойынша
жоспарланатын болды. Ірі қараны өңдеуден өткізу фирмаға жаңа
бағытта, яғни қалған аң терісінен және тондық бұйымдарды
даярлайтын жеке меншік кәсіпкерлік құруға мүмкіндік береді.

Өндіріс бөлімі
Үржар ет комбинатының Семей және Өскемен қалаларында
шығарылатын өніміне негізгі бәсекелестер Ленингорск ет
комбинаты Павлодарлық ЖШС Рубикон, Алматыда ЖШС Беккерик,
Қарағандыда Тұлпар Бекон фирмалары болып табылады. Одан
басқа Өскеменде АО Шығыс ет комбинаты бар. Қарағанды да
Грин фирмасының орташа цехі бар, ал Семейде ЖШС Руц ет
комбинаты аз мөлшерде шұжық шығара бастады, ал -Алматыда тағы
40 аса шұжық шығаратын цехтар бар. Маркетингте қызмет
көрсетуші орталық жүргізген Үржар ет комбинаты мен оның
бісекелестік өнімінің бағасы мен салыстыру көрсеткіші.
• Өскемен ет комбинаты шұжықтары сатып алушыларға 1996 жылдан
танымал. Нарықта тек өнімнің бағасы төмен болғандықтан (15%
төмен)қалып отыр. Өнімнің сапасы төмен болғандықтан
(көбінесе 1,2 сорт) бағасы арзаң. Өнім түрлері аз.
• 1997 жылдан бері нарықта Павлодардың Тор рубикон
дайындайтын шұжық пайда болды. Ол жана заман құралдармен
дайындалады, поиамитті қабықпен қапталады, жоғары сапалы,
айтарлықтай төмен бағамен сатылады. Бірақ цех қуаттылығы
төмен болуы мен тауарды аз мөлшерде шығаруы үлкен
бәсекелестікті тудырмайды.
• Минигорск АО Шем Азат ет комбинатының қайнатылған
шұжықтары табиғи қабықпен қапталуына байланысты өте дәмді,
жоғары сапаға ие. Ол нарықты 1994 жылдан бері жаулап алған.
өнімнің барлық түрі Үржар ет комбинатының 100% қымбат.
Бірақ сақтау мерзімі 72 сағат ол сарделька сату мерзімі 48
сағат Семейлік Тор руц Компанияның негізгі өнімі ет
консервлері қосымша шығарылатын бағасы қымбат бәсекелестік
тудырмайды.
• Алматылық ЖШС Беккерик компаниясы жоғары сапалы
қайнатылған шұжықтар шығаруда.
• Оңтүстік Астананың нарығында басым орынға ие.

Өндіріс технологиясына қысқаша түсінік
Шұжық цехна қой еті, жылқы еті, шошқа еті, дайын түрінде,
бөлшек түрінде мал сойылатын цехтан келеді немесе тоңазытқышта
қатырылған күйде келеді. Етті кесіп бөлшектеп тазартып сортқа
бөледі және салмағын өлшейді.
Бөлшектеу- етті арнайы бөлшектеу конвейрде пышақ көмегімен
кеседі. Шошқаның сан етін төстігін бөліп алады, бұл сүрлеу
үшін қажет. Басқа бөліктері (обвалкаға) жіберіледі.
Сіңірлерден тазарту және сорттау- бұның басты мақсаты
сіңірден айырылу, шаңдыр, шеміршекқан жүретін тамырларымен
ұсақ сүйектерден тазалау. Бұл жұмыс арнайы пышақпен қолдың
көмегімен жасалады. Сіңірі болса етті біркелкілігімен
майлылығына байланысты, шошқа етін майлылығына байланысты
сортқа бөледі.
Фарш дайындау – Путтер машинасы көмегімен етті жақсылап
ұсақтайды, дәмдеуіштер қосады және ет біркелкі болғанға дейін
араластырып отырады. Шұжықтың әр түріне байланысты фаршты
рейепт және арнайы технология бойынша жасайды.
Қабықтарды фаршпен толтыру – қабықты екі жағынан ұстап
толтырып отыратын вакуумды шприц машиналар және батондарды
байлауға арналған стөл көмегімен жасалады. Шприц машиналар
порциялау көмегі 5-10 грамға жетеді 380 порциямин.
жылдамдықпен жұмыс істейді.
Батон байлау – басты мақсаты фарштың тығыздығын арттыру,
шұжықты өлшеуге ынғайлы бөлу үшін және таяқшаларға бөлу үшін.
Батондарды байлау клипсатор машинасы көмегімен шпагатпен
байланады, ал кіші шұжық пен сардельканы айналдыру арқылы
бөледі.
Термо обработка – шұжық өнімдері (осадки), сүрлеу
(қайнату, қуыру, суық және ыстық сүрлеу) суытумен кептіру
тұрады. әр түрлі қоспалармен жасанды дәмдеуіштерді қосқанда
қайнатылған шұжық, кіші шұжық және сарделька (осадка) қажет
емес.
Сүрлеу – температура көрсеткішіне байланысты сүрлеудің үш
түрі бар; қуыру – аз уақытқа ғана, яғни 30-150 минутқа 70-120С
температурада кіші шұжық сарделька әр түрлі (қайнатудан бұрын)
сүрлеу. Ыстық сүрлеу – 12-48 сағ 35-50С температурада сүрлеу.
Суық сүрлеу – 12-22С, 2-5 күн.
Шұжықтарды кептіру – арнайы камераларда кептіріледі, онда
арнайы жұмыс құралдары ауа және температураны ылғалдылықты бір
қалыпты сақтайтын тоңазытқыш жұмыс істейді. Кептірудің басты
мақсаты – шұжықтың сақтау мерзімін ұзарту. Құрғақ шұжық
өнімдеріне сұраныс өте көп. Бұл олардың өте дәмді және
қолайсыз жағдайға сақтау мүмкіндігінің көп болуы.
Сүрленген өнімдер – ет пен (шпиг) сүрлеуге жіберіледі,
олар дәрігерлік тексеру ережелеріне сәйкес тамақ жасау
мақсатына жарамды: өнімнің шығарылған түріне байланысты
деликатестерді арнайы термо камераларда сүрлейді, әрбір
өнімнің түріне байланысты технологиялық ережеге сәйкес
қайнатады. Термо обработкадан соң өнімнің ұзақтығы 10 күнге
жететін суыту мен құрғату процесінде болады.
Қаптау - өнімдерді дайын болған соң, фирмалық белгісі бар
қабықпен қаптау.

Директор

Мұздатқыш цехтың шебері

Бас бухгалтер

Технолг

Кассир
Бухгалтер
Шұжық цехның
шебері
Шұжық склады

Кладовчик колбасног склада

Гл. бугалтер

бугалтер по производству бугалтер по учету материалов

Кассир

2.2ШҚО Үржар ауданының Ерхан ет комбинатының
қызметтерін талдау
Маркетинг
Шикізат нарығын талдау.
Өндірістің басты қажеттілігін қанағаттандыру шикізатпен
бірінші орында тұрғындардан ірі қара малдын және дайын ет
түрінде сатып алу арқылы жүзеге асады. Үржар мен Аякөз
аудандарында ірі қара малдың саны статистика мәліметтеріне сай
31.12.2001 ж-118589 бас. Егер облыста малдың азаюы тіркелсе
бұл аудандарда мал санының сақталуын қадағалайды. Қой еті тек
осы аймақтың өзінде 16577 тонна етті құрайды, ал ет
комбинатының бір жылдық жоспары бойынша қажеттілігі жеті жүз
тонна. Осы жоспар тұрғындар мен шаруашылық жұмысшыларынан қой
етін сатып алу компания үшін қиындық тудырмайды. Ет
комбинатының шошқа етіне қажеттілігі бір жылына бес жүз тонна,
облыс аймақтарынан сатып алынады, көбінесе Жаңашүлбі және
Борадулихин аудандарынан алынады. Шошқа басының көбеюі өткен
жылда 122,8 %-ды құрайды. Бір ретке келісім бойынша шошқа еті
Павлодар облысының (ЖШС Алтын-Дэн, ЖШС Прилинг, АО
Иртыш) мал санының көп болуына байланысты сол жерден сатып
алынған.
1998 жылдан бері шұжық қабықшасы тұрақты жеткізуші болып ООО
Атлантис Пак компаниясы болған. Ұзақ мерзімді келісімге
байланысты шикізатты жеткізу ет комбинатының қажетті көлеміне
сәйке тапсырыс бойынша жеткізіледі. Түрлі түсті қабықтың шұжық
түріне байланысты ЖШС Шваб шұжық белгісі және өнім аты
бейнеленген. Сонымен қатар ұзақ мерзімді тікелей қатынасты ет
комбинаты Қазақстан Республикасының шұжық қоспалары Шаллер
фирмаларымен байланысты.
Жшс Шваб шұжықтары компаниясының шұжық өнімін сатып
алушылар Алматы, Семей, Өскемен қалаларының және ауылды аймақ
тұрғындары . тамыз айында Ресейдің Әлеуметтік Комуникация
университетінің ШҚО на, Павлодар және бұрынғы Семей облысында
жүргізген маркетингтік бақылау нәтижесі шұжық өнімін пайдалану
мен нарық мүмкіндігі туралы толығымен талдау жасалған . бұл
нәтиже көрсеткіші бойынша әрбір облыста шұжық шығаратын ет
комбинаты ШҚО да екеу болса да бағаның өзінде де, Семей
қаласындағы күнделікті шұжық алатын адамдардың жартысы
Павлодар облысының тұрғындарына қарағанда 1,5 есе артық
Өскемен тұрғындарына қарағанда 2 есе артық сатып алады екен.
Сатып алушыларға 36-45 жастағы қала және қала маңындағы
тұрғындар жатады. Сатып алушылардың көбі, яғни 77,8%-ы
отандық өнімдерді алғанда ұнатады. Үржар ет комбинатының
өнімдері 3 облыс тұрғындарының 14,3%-на ұнаса, Семей
тұрғындарының 37,4%-ына ұнайды. Тек Алматы қаласының нарығын
жаулап алған жоқ.. дегенмен соңғы айлардың сату нәтижелерінің
көрсеткіші көп тұрғындар отандық өнімге бет бұрып, тауардың
жетпей жатқанын көрсетеді. өткен жылдан бері нарық жағдайы
өзгере бастады. өнім шығару көлемін екі есеге арттырған
Үржардың ет комбинаты өнімі қымбат тұратын Ленингорск ет
комбинатының нарықта ығыстырып, Семейдің 45%-ы Өскемен
нарығының 30%-ын жаулап алды. Семей қаласындағы Ленингорск ет
комбинатының фирмалық дүкені жабылып, көп мөлшерде сататын
керекті көрсеткішке жете алмады. Алматы қаласының нарығында 5-
7% ға ие. Онда сату көлемін арттыруға мүмкіндік бар.
Жұмыс құралдарын таңдау
ЖШС Шваб шұжықтарының даму бағдарламасына сәйкес жаңа
технологиялық жұмыс құралдарын сатып алу жоспарлануда.
• Екі аралас клипсатор
• Германия мен Россияның ет дайындаушы дүниежүзінің көш басшы
фирмалары негізгі жұмыс құралдарымен жабдықтайды. Нақты
жабдықтаушы серіктерін таңдау келесі факторға байланысты;
• Сенімділікпен жоғары беделге ие Шаллер Лебенсмитель
Техник, Хадтманн,Майя;
• Сатып алынатын жұмыс машиналарының қолданыстағы жұмыс
машиналарымен сәйкестігі
• Жұмыс құралдарының қосымша құрал саймандармен бірге
жіберілуі
Өз ісін жақсы білетін қызметкерлері бар, яғни компанияны
жабдықтаған жұмыс құралдармен жөндей алатын; бағамен сапаның
жақсы үйлесімі. Жұмыс құралдарын таңдау жоғары технологиялық
және тқмен бағада таңдау ет дайындайтын жоғарғы беделге ие
фирмаларының Германия мен Россия жәрменкесін техника бөлімінің
директоры көрген соң таңдалды. Жұмыс құралы өте ыңғайлы
қолдануға оңай технологиялық аса біліктілікті қажет етпейтін
сенім артуға болатын және ұзақ мерзім жұмыс істейтін болып
табылады. Техникалық бұл жаңарту энергия пайдалануды
көбейтпейді, яғни компания шығынын азайтады.
2.3 ШҚО Үржар ауданының Ерхан ет комбинатының қызметтерін
бағалау
Компанияның қазіргі уақытқа және болашаққа қойған
мақсаттары. Бір жылдық жоспар. Мақсатқа жетудің стратегиясы.
Компанияның қазіргі кезге және болашаққа қойған негізгі
мақсатының бірі өнеркәсіптің күнделікті өркендеуі және жоғары
сапалыөнім шығару, отандық тауармен нарықты қанағаттандыру.
ЖШС Шваб шұжықтарының өнімді шығаруға бейімделу көрсеткішін
жоғарлату арқылы жаулап алған нарық көлемін көбейте түсу
негізгі мақсаты болып табылады.
Өндіріс жоспары бойынша шұжықтарды шығару көлемін
қазіргі кездегі орташа айлық көрсеткіші 90 тоннадан 100
тоннаға дейін көбірек шығару(2006 ж). Сол тауар нарықта
өнімнің шығару көлемін жоғарлату тек тауар сапасын жақсарту
түрлерін көбейту, бағасын түсіру сияқты коипания
стратегияларының көлемін жүзеге асырылады. Дәл осы жоба алға
қойған мақсатқа жету, ет өнімдерін уақтылы дайындау және сатып
алушыларға қолайлы бағамен өнім шығару арқылы жүзеге асады.

Заң шығарушы және нормативті база.
Ет және шұжық өнімдерін дайындауға рұқсат алу немесе
лицензия алу қажет емес. Дүниежүзілік мемлекет органдарының,
Қазақстан Республикасының мемлекеттік және жергілікті органның
басқаруы ешқандай тыйым салмайды. Өнім СанПИНнің техникалық
жағдайымен нормаларына сәйкес болуы қажет. өнімнің сапасы
тексерілген соң әр тоқсан сайын Сәйкестік сертефикаты
стандарттау мен тетрология орталығынан беріледі. Дайын
өнімнің әрбір партиясына жергілікті қызметкерлердің қатысуымен
шикізаттың материалмен азық түліктің қолдануға болатын жайлы
мал дәрігерлік куәлігі және сапа куәлігі беріледі.
өнеркәсіптің тазалығын бақылау мен өндіру процесін ірқашан
санитарлық жағдайын тексеру қызметі бақылап отырады. Сату
инспекциясы өнімнің сатылған кездегі сапасы мен дайындалу
мерзімін тексеріп отырады.
Өнімнің бәсекелес компаниялардың тауарына негізгі
айырмашылығы.
Жаңа сойылған етті пайдалану оны ұзаққа қатыру
немесе еріту процестерінен босатады, сонымен қатар ет спасының
төмендеуіне жол бермейді. Бұл бәсекелес компаниялардан
тауардың бірінші өзгешелігі артықшылығы.
Даярлаудың жылдамдатылған әдісіне қарағанда өнеркәсіп
құрылғаннан бері дәстүрлі даярлау технологиясына мән берген
болатын, бұл әдіс ұзақ сақтаумен еттің табиғи жетілуі, яғни
жоғары температурадағы жылы өңдеуді қажет етпейді және
шикізаттың пайдалы сапасын сақтайды.
Дәстүрлі қоспалар мен дәмдеуіштер рецепінің
сақталғандығына байланысты Үржардың ет комбинаты шұжықтарында
өнімге бағалы құнарлы да физикалық және технологиялық
қасиеттері бар Шаллер фирмасының концентраттары мен қоспалар
қолданылады. Бұл пайдаланылған қоспалар дайын өнім көлемін
отыз пайыз көбейіп өнімнің өзіндік құнын он бес пайызға дейін
азайтады.
Қайнатылған шұжықтарға жоғары сапалы қабық шығаратын
Атлантис- Пак фирмасының жаңа жетістіктеріт өндірісте
пайдаланылатын болды. Табиғи шұжық қабықтарынан бас тарту
бацилл флорасын қоспауға мүмкіндік береді. Олар жоғары
белсенділікпен ақуыздың жарылуына үлес қосып өнімнің сапасынын
төмендеуіне және өнімнің тез бұзылуына әкелетін. Қабықтардың
негізгі ерекшеліктері: термо өңдеумен сақиау кезінде
ылғалдығын жоғалтпау, ет сыйымдылығының жоғарлауы биологиялық
инертті (инертнось) және өнімнің сорпа майлылығын азайту
тәуекелдігін төмендету. өте мықты, термо шыдамды палиолитті
және коллогенді қабықтар тек қана санитарлы гигеналық жағын
ғана емес сонымен қатар технологиялық процесін және сақтау
мерзімін 10 күнге дейін (қайнатылған шұжық) ұзартуға мүмкіндік
береді.
Өндірістің жұмыс технологиясында қайнатылған, қайнатыла
сүрленген, жартылай сүрленген шұжықтың 30 түрі және
деликатестің 15 түрі әр түрлі ассортиментте өнім шығаруға
мүмкіндік береді.
Дәстүрлі және наваторлық үйлесімдік өндірісте өнімнің
өте жоғары сапасы және дәмді болуын, сатып алушыларға қолайлы
бағада алуға мүмкіндік береді. Бұл өнімінің басқа да нарықтағы
бәсекелес компаниялардың өнімінен өзгеше басты ерекшеліктері.
ЖШС шваб шұжықтары компаниясы басшыларының назары өнімді
жергілікті газеттермен радио және теледидарда жарнамалауға
аударылады. Билборд, түрлі түсті буклетжәне газеттердегі
басылымдар сатып алушыларға әсер етудің жаңа түрі. Сатып алу
кезінде жеңілдік беретін купондармен дәмін татып көруге
болатын жәрменке сонымен қатар өнімді дайындайтын
қызметкерлермен сатушылармен кездесу ұйымдастыру сияқты
жарнама түрлерін өткізу қарастырылған.
Барлық өнім Шваб шұжығы деген белгісі бар қабықпен
шығарылады. Түрлі түсті дизайн тек дайындаушысын ғана емес
сонымен қатар өнімнің құрамын сортын көрсетеді және сатып
алушылардың оған деген қызығушылығын арттырады.
Өнімді бағалау әдісі.
Нарықта тауардың өтуіне көбінесе оның бағасының төмен
болуы көп әсер етуіне байланысты, бұл мәселеге көп көңіл
бөлінеді. өнімдерді сату бағасы өндіріске кеткен шығын мен
салық төлеуге қатысты бағаланады және де басқа бәсекелес
компаниялардың өнімдерінің бағасына да көңіл бөлінеді. ЖШС
Шваб шұжықтары бағасы менеджерлер тобы келгеннен бері екі рет
төмендеді және теңге девальвациясы болып жатса да баға
көтерілген жоқ.. Өнім бағасы өз құрамына өнімнің өзіндік
құнына кеткен барлық шығын мен салық төлеуге кеткен шығынды
қосқанда шығады. Сонымен қатар өнім бағасы қандай көлемде
сатылуына да байланысты және бәсекелестікке түсе алатындай
баға қояды. Қазіргі кезде нарық бағасы бойынша 1-ға
қайнатылған шұжықтарының 1,2 сорты 290-300 тенге, жоғарғы
сорт 310-335, жартылай сүрленген шұжықтар 370-460 тенге,
қайнала сүрленген шұжықтар 550-600 тенге. Дегенмен нарықта
тұрақты орын алып, даму өркендеу үшін баға әлі де төмендеуі
қажет, сонымен қатар сапасы жақсарып, шығарылатын өнімнің
көлемін көбейту керек.

Шикізат және өнімнің есеп қисабының реті.
Ет комбинаты қажетті тауарды жіберген соң 7-10 күн
көлемінде, ал дүкендерден өнім сатылған соң бірақ тауардан
түскен табысты алады. Түскен табыс, қаражат ЖШС ң есеп шотына
аударылады. өнімнің біразы жұмысшыларға еңбек ақы ретінде
беріледі. ЖШС Шваб шұжықтарының 5% ға жуығы басқа тауалар мен
бартер түріне ауыстырылады сатып алуын қолмақол ақша
төленеді. Төлем ет комбинатына шикізат өткізумен және
даярлаушыларға бірдей көлемде төленеді. Етті дайындау екі
айлық қажетіне жететіндей әрқашан дайындалады. Етті
компанияның қыс мезгілінде тоқтаусыз жұмыс істеу үшін қазан
қараша айларында үлкен көлемде мал сою, яғни ет өнімін
дайындау тығыз Тауарды өткізуге байланысты ақша төленеді. Ет
өнімінен үлкен көлемді жабдықтаушылар мен есептеу жзылған
келісімшарт бойынша, көбінесе 50-70% алдын ала төлеу арқылы
жүргізіледі.
Ресейде сатып алынатын негізгі материалдарға рубл мен
АҚШ долларымен есептеседі. Аттлантис Пак компаниясымен
жасалған ұзақ мерзімді келісім бойынша шұжыққа арналған
қабықтар мен жабдықтау үшін 50% алдын ала төлеп қояды. Басқа
да материалдар: фосфат, нитрат (пищекомплект
г. Гороно Алтайскі) Шаллер, Могунция (Euro Azia г. Алматы)
фирмалардың қоспалары ұлттық валюта теңгемен төленеді. Басқа
да материалдар мен дәмдеуіштер керегінше ақшаны есеп шотқа
аудару арқылы немесе қолмақол төлем ретінде беріледі.

3.Қазіргі кезеңдегі кәсіпорын қызметтерінің бәсекелестіктерін
арттырудағы басты бағыттар
3.2ШҚО Үржар ауданы ерхан ет комбинатының қазіргі
бәсекелестікке қабілеттілігін арттырудағы жасалған бағыттар
Орындалу жоспары.
Қарастырылып отырған жоспар орындалған соң ж өнім көлемі
айына жүз тоннаға дейін өседі. өнімнің шығарылуы жоспар
бойынша отандық нарықта жоқ кіші шұжық (сосиска) жасалуын
игеру. Әлеуметтік Комуникация институты жүргізген нарықтың
маркетингтік бақылау нәтижелері бұл жаңа өнім тұрғындардың өте
жоғары сұранысына ие болды. Ет комбинатының өндірістік дамуы
жоспар бойынша өнім көлемін көбейту шұжық пен деликатес
сапасын жақсарту бағдарлама бағытына негізделген. өнімді
өндіру Семей, Өскемен, Алматы сияқты қалалардағы филиал жүйесі
аз мөлшерде алатын организаторларға, тауар сатушыларына, жеке
меншік кәсіпкерлерге сатылады және Алматыда жеке меншік
дүкендерімізде сатылады. Тек шұжық сатуға арналған дүкен
экономикалық тұрақсыздықты байқатты. Сондықтан болашақта тек
көп мөлшерде сату ғана қарастырылған. Көп мөлшерде сату дара
сату бағасына қарағанда он пайыз төмен. Осыған байланысты
орындалу көлемі төмен. өнім өндіру заводы аптасына бір рет
Алка сияқты рефрижератор көлігімен өнім жеткізу жүзеге
асырылады.
Саудадағы коммерциялық тәуекел.
Коммерциялық тәуекелдегі негізгі факторы болып нарықта
өнімнің бағасы төмен, бақада бәсекелес компаниялардың болуы.
Қазіргі таңда отандық өндірушілерге де осындай көзқарас болып
отыр. Павлодардың ЖШС Рубикон компаниясының өнім бағасы біраз
төмен. Осыған байланысты Үржар ет комбинаты басқа бәсекелес
компаниялар алдында мынандай артықшылыққа ие:
• Ет комбинатының ауыл шаруашылық орталығында орналасқан мен
шикі затпен тұрақты қамтамасыз етіледі. Шикі затты
дайындауда көлікке аз шығын шығуы.
Еттің бағасы доллардын курсына тәуелсіз емес оған
байланысты өзгермейді.
• Ет комбинатының ынғайлы болуы аз орын алуы инженерлік шығын
мен әкімшілік шығыны төмен болады. өнім өндірудін көлемі
өссе өнімнің өзіндік құны азаяды, бұл дайын өнімнің бағасын
азайтуға мүмкіндік береді.
• Шетелдік тауарлардың бағасы (сүрленген шұжықтарға, кіші
шұжықтарға) әрдайым доллардын курсы көтерілген сайын
қымбаттап отырады. Бұл өнімнің импортталуына теріс әсер
береді.
Технология таңдау негізі.
Шұжықтар мен ет өнімдерін дайындау технологиясының негізгі
барлық өндірушілер үш дәстүрлі бірдей және ешқандай өзгеріске
түскен жоқ. Сонымен қатар жаңа машиналар және жұмыс құралдарын
технологиялық процесте пайдалану негізінде оның одан әрі
жетіліп отырады. өнімнің сапасын көтеру басты мақсат болып
отыр. Шұжық шығарумен ет дайындаудың дүниежүзілік сөз жетпес
көшбасшысы Германия ол жаңа технологиялық жұмыс құралдарымен
қамтамасыз етіп отыр, сондықтан Германия өндірушілерінің
тәжірибесі технологияны өркендету жолында негізгі болып отыр.
Директор Сейтханов ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.