Шу мен вибрация

Шу деп түрлі жиіліктегі және қуаттағы дыбыстардың шым-шытырық қозғалысын айтады. Дыбыс үнемі газды, сұйық және тығыз ортада ғана толқын түрінде тараған тербелмелі қозғалыстан тұрады. Газды, сұйық немесе нығыз орта болғанда ғана дыбыс адамдардың құлағына естіледі. Ауа жпқ жерде дыбыс толқындары таралмайды да, ешқандай дыбыс естілмейді.
Дыбыстың негізгі физикалық сипаттамалары мыналар: тербелу жиілігі, таралу жылдамдығы, күші және қысым.
Дыбыстың тербелу жиілігі герцпен өлшенеді. Бір герц (гц) - 1 секунд ішінде толық бір цикл өтетін тербеліс жиілігінің өлшеу бірлігі.
Адамдардың құлағы жиілігі 16 гц пен 20мың гц аралығындағы механикалық тербелімдер дыбысын естіп,одан төменгі және жоғарғы тербелімдер дыбыстрады естімейді. Бірақ бұл жиіліктегі дыбыстардың адамдар үшін өте зиянды әсері бар.
Шудың адам ағзасына әсері:
Шу тербелімінің 16 гц-тен төмен болса, оны инфрадыбыс деп атайды. Олар құлаққа естілмегенімен адамдардың ішкі мүшелеріне күшті әсер етіп жұмыс ырғағын өзгертеді.
Қалалар мен өндіріс орталықтарында шу жылдан жылға көбейіп, елдің мазасын ала бастады. 1948 жылы қала тұрғындарының 23 %, дыбыстың өсуіне наразылық білдірсе , 1961 жылы олардың саны 50% жетті. Соңғы 20жылда үлкен қаладағы дыбыс қуаты 10-15 есе көбейді.
Зерттеулер көрсеткендей ұзақ уақыт шуы көп жерде боған адамдардың денесінде қолайсыз өзгерістер пайда болып, зат алмасу процесі, рухани күйі, ішкі сезімі нашарлайды. Көздің көруі, құлақтың естуі төмендеп, қан қысымы артып, жұмысқа, оқуға үйренуге ұқыптылық азаяды.
Әрине, дыбыс жоқ жерде тұрып, қызмет ету де қиын. Туғаннан бері жолсерік болған дыбыс естілмей қалса бір нарсе жетпей тұрғандай, кісінің көңіл-күйі келіспей жүреді. Осыған мысал келтірейік : Ганновер (ГФР) қаласында жаңа құрастырушылық бюросы құрылысын жобалағанда сәулетшілер көшедегі дыбыстың жұмыс орнына, өтпеуі үшін барлық шараларды алып, терезеге 3 қабат әйнек орнатып, қабырғаны дыбыс өтпейтін ойық бетоннан салып, ішін арнаулы пластикалық түсқағазбен жапсыған. Бір жеті өткеннен кейін қызметкерлер мылқау тыныштықта жұмыс істеу ауыр екенін жүйкелері жұқарып іскерлік қабілеттері азайғанын айтып арызданатын болған . Магнитафон арқылы көшедегі үйреншікті дыбысты мезгіл сайын қайталап отырса көңілдері көтеріліп, жұмыстары жақсара бастаған.