Салықтық құқықтық нормалар және салықтық құқықтық қатынастар, салық құқығығылымының мемлекеттік салық салу қызметіне тигізетін әсері

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 54 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ . . . 3

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1-ТАРАУ. САЛЫҚТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ НОРМАЛАР ЖӘНЕ САЛЫҚТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАР . . . 5

2-ТАРАУ. САЛЫҚТЫҚ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІ . . . 19

2. 1. Салықтық міндеттемелердің түсінігі және элементтері . . . 19

2. 2. Салықтық міндеттемелерді орындау . . . 24

2. 3. Салықтық міндеттеме аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу

шаралары . . . 26

3-ТАРАУ. САЛЫҚ ҚҰҚЫҒЫҒЫЛЫМЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК САЛЫҚ САЛУ ҚЫЗМЕТІНЕ ТИГІЗЕТІН ӘСЕРІ . . . 36

3. 1. Салық құқығының маңызы және халық шаруашылығында

атқаратын ролі . . . 36

3. 2. Салықтық құқықтық қатынастардың түсінігі, ерекшеліктері,

түрлері . . . 41

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 48

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН НОРМАТИВТІК ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕР МЕН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 52

КІРІСПЕ

Соңғы кездерде, мемлекетімізде салықтық құқықтың жалпы және арнайы теориялық проблемаларын, салықтық заңдардың елеулі мәселелерін ғылыми зерттеу ісі де кең көлемде жүзеге асырылып жатқаны мәлім. Осының нәтижесінде, жаңаша көрініс алып, қалыптасып келе жатқан Қазақстан Республикасының салықтық құқығы да мемлекетіміздің экономикалық-әлеуметтік түрлендірілуіне, өндіріс аясының тұрақтандырылуына және салық жүйесінің күшейтілуіне өз үлесін қосуда.

Осы жайлардың бәрі салықтық құқықтың жаңаша құрылымы мен мазмұнына, маңызына және реттелінетін салықтық қоғамдық қатынастарға айтарлықтай ықпалын тигізіп қана қоймай, сонымен бірге, салық салу мен салықтық құқықтың теориялық және практикалық мәселелерін бір бірінен бөлмей қарастыру арқылы салық жүйесінің тұрақтыландырылуына және ойдағыдай қызмет атқаруына жағдай жасап отыр.

Жұмысты орындау барысында Қазақстан Респубилкасының қазіргі кездегі салық жүйесі мен Салық кодексі тұрғысынан көптеген өзекті әрі күрделі мәселелерді қарастырып, негіздеу сондай-ақ салық салу саласының нормативтік-құқықтық базасын жетілдіру және осы саланы салық төлеушілердің мүдделерін есепке ала отырып жалпы мемлекеттік позициядан басқару жөнінде ғылыми негізделген ұсыныстар мен тұжырымдар және қорытындылар беру қолға алынды. Сонымен қатар, бұл жерде алға қойылған тағы бір мақсат мемлекеттің салықтық құрылысының, салықтық құқық пен салықтық заңдардың қағидалары мен ережелерін зерделеуге қажетті оқу құралдарына деген сұранысты қанағаттандыру ісіне аз да болса үлес қосу болып отыр.

Ел экономикасында болып жатқан маңызды өзгерістер қоғамның салықтық қатынастарға баса назар аударудың артуына ықпал етуде. Заң шығарушылар мен экономистердің салық жүйесінің жақсы жұмыс істейтін моделін белсенді іздеуі заң шығармашылығының осымен байланысты жаңа мәселелерді анықтауға септігін тигізді. Бұған мемлекеттік бюджеттің салықтық түсімдерге тікелей тәуелділігі себеп болып отыр. Осы жағдай мемлекеттік басқарудың салықтық әдісін нарық пен қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуын басқару жүйесіндегі ең басты құрамдас бөліктердің біріне айналдырды. Мәселен, 2003 жылы республикалық бюджеттің түсімі 865 млрд. теңгені құраса, соның 715 млрд. теңгесі салықтық түсімдер болды1.

Бітіру жұмысын жазу барысында қазіргі қолданыстағы Қазақстан Респуликасының нормативтік құқықтық базасы кеңінен қолданылып, белгілі ғалымдар А. И. Худяковтың, Н. Б. Мұхитдиновтың, М. Оспановтың, С. М. Найманбаевтың және басқа да отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектері пайдаланылды.

1-ТАРАУ. САЛЫҚТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ НОРМАЛАР ЖӘНЕ САЛЫҚТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАР

Негізінде құқықтық нормалар деп, құрамындағы әмірлі талаптарының сақталуы мемлекеттік мәжбүрлеу шараларымен қамтамасыз етілген, өзінің заңи күші таралатын ауқымындағы нормативтік-регламенттеу жағдайының темірдей құрсауына түсетін барлық тұлғаларға нақты айқындалған міндеттер мен құқықтар белгілейтін, сан мәрте қолдану мақсатында ұзақ мерзімді көздей отырып тиісті нормативтік-құқықтық актілерде қалыптастырылған жалпыға міндетті жүріп-тұру (міндеттерін атқару және (немесе) құқықтарын пайдалану) қағидаларын айтамыз.

Салықтық құқықтық нормалар мемлекеттің қаржылық қызметінің барысында туындайтын мемлекеттік қаржылық қатынастарды реттеуге атсалысатын көптеген қарылық құқықтық қатынастардың ішінен айырықша дараланып, мемлекеттің қаржы жүйесіне кең арналы транзиттік қаражаттар ағымын бағыттап, бұруды мақсаттайтын әрі күнделікті жүзеге асыратын, көбінесе императивті-әмірлі, сонымен бірге қажетті кездерді диспозитивті-икемді, мемлекет пен қоғам тарапынан әрдайым шексіз әлеуметтік үміт артылып және мол материалдық мүдде жүктелінетін құқықтық нормалар болып табылады2.

Сонымен, салықтық құқықтық нормалар деп, мемлекеттің салықтық қызметінің процесінде туындайтын салықтық қатынастардың қатысушылары үшін жүріп-тұру қағидаларын белгілейтін құқықтық нормаларды айтамыз.

Қаржылық құқықтық нормалардың айырықша түрі ретінде салықтық құқықтық нормаларға тән ерекшеліктер мына:

Олар уәкілетті мемлекеттік органдар тарапынан белгіленеді және мемлекеттік өктем-әмірлі сипатта болады;
Олар салықтық қатынастардың қатысушыларына субъективтік құқықтар беру және заңи міндеттер жүктеу арқылы олардың салық салу аясындағы тиісті іс-қимылдарына тікелей ықпал етіп отырады;
Олар салықтық заң актілерін қабылдау жолымен белгіленеді;
Олар мемлекеттің салық салу аясындағы салықтық қатынастарды реттеу шегінде (шеңберінде) заңдылықтың берік режимін орнатуға және салықтық тәртіптің сақталуын қамтамасыз етуге атсалысады;
Олар салық салуға байланысты жағдайлар мен жайларды мұқият сипаттауларымен, диспозицияларды құру кезіндегі жан-жақты нақтыландырылуымен және бачяндап, жазуға қатысты тіл ерекшелігімен көрініс табады;
Олар өздерінің жүйесіндегі императивтік, құзыреттік және есептеу нормаларымен ерекшеленеді;
Олар өздерінің құрамындағы нормалардың көбінесе мемлекеттің материалдық мүдделерін көздеулеріне орай, сондай-ақ салық салу аясындағы құқықтар мен міндеттердің біркелкі белгіленбеуіне байланысты қатысушы тараптардың арасында зиңа теңсіздік туындатады;
Олар өздерінің мән-жайына және бағыт-бағдарына қарай әрқашанда тиісті субъектілердің мемлекет алдындағы нақты салықтық міндеттемелерін айқындап көрсете отырып, сол міндеттемелердің туындауын негіздейді.

Салықтық құқықтық нормалардың құрылымы өзінің құрамдас элементтері мен ішкі құрылысын көрсетеді.

Салықтық құқықтық нормалардың құрылымындағы құрамдық элементтері ретінде гипотеза, диспозиция және санкция назарға түседі.

Гипотеза осы норманың ауқымындағы тұлғалардың шеңбері айқындалып, норманың іске асырылуына орай жағдайлар сипатталынады.

Диспозиция тараптардың нақты міндеттері мен құқықтарын айқындау арқылы көрініс табатын тиісті жүріп-тұру қағидаларынан тұрады. Демек, бұл әмірлі бұйырық, тыйым салу немесе рұқсат беру негізінде, көбінесе жүктелген міндеттерді бұлжытпай атқару түрінде жүзеге асырылатын іс-әрекеттерді нақтыландыратын қағида болып табылады.

Санкция салықтық құқықтық нормалардың сақталуын, олардың бұзылмауын және бұзылған құқықты қалпына келтіруді көздей отырып жүзеге асырылатын мәжбүрлеуді қолдану жөніндегі мемлекеттің әлеуметтік қабілетін көрсетеді. Салықтық құқықтық санкцияның: тек ақшалай сипатта болуы; тек мемлекет кірісіне түсуі; оны тек мемлекет мүддесін көздейтін субъектінің қолдануы; әрқашанда салық төлеушілерге бағытталуы сияқты өзіне тән белгілері болады3.

Мазмұн-бағыттары мен аяларына, жай-күйлері мен заңи мән-жайларына қарай әр түрге бөлінетін салықтық құқықтық нормалардың ішіндегі аса қажетті-реттеуші салықтық құқықтық нормалар болып табылады.

Реттеуші салықтық құқықтық нормалар өздерінің заңи мәніне байланысты:

Міндет жүктейтін салықтық құқықтық нормалар;
Тыйым салатын салықтық құқықтық нормалар;
Рұқсат беретін салықтық құқықтық нормалар болып бөлінеді.

Салық салу аясында қолданылатын құқықтық реттеу әдістеріне байланысты салықтық-құқықтық нормалар императивтік және диспозитивтік, сондай-ақ салықтық-құқықтық реттеу пәніне орай материалдық және ұйымдастыру салықтық құқықтық нормалары болып бөлінеді.

Салықтық құқықтық қатынастар мемлекеттің салық салу саласында салық әкімшілігін жүргізуге, салықтарды белгілеуге және алуға байланысты туындап, тиісті салықтық құқықтық нормалармен реттелген салықтық қатынастар болып табылады.

Осы салықтарды алу жөніндегі материалдық салықтық қатынастар салықтық-құқықтық қатынастардың өзегі ретінде аса маңызды көрініс табатынын білуіміз қажет. Ал салықтық құқықтық қатынастардың өзегі деген объективті қаржылық-құқықтық құбылысты ашып көрсетсек, оның тек салық төлеушіге қатысты біржақты салықтық міндеттемеден тұратынын байқаймыз. Демек, салықтық құқықтық қатынастардың материалдық көрінісі салықтық міндеттемелер болып табылады.

Салықтық құқықтық қатынастар мынадай өздеріне тән белгілері арқылы сипатталады:

Олар материалдық салықтық қатынастарды мемлекеттің құқықтық реттеуінің нәтижесінде және тек салық салу аясында ғана туындайды;
Олар ұлттық табыстың мемлекетке тиесілі бөлігін алуға байланысты қайта бөлу процесінде туындайды;
Олар мемлекет кірісін қалыптастыру барысында пайда болатындықтан экономикалық қатынастардың айырықша түріне-базистік қатынастар қатарына жатады;
Осы құқықтық қатынастардың объектісі өздеріне жүктелген міндеттеме бойынша салықтың затын (сомасын) мемлекет кірісіне аударылуына байланысты салық төлеушілердің іс-әрекеттері болып табылады. ;
Осы құқықтық қатынастардың субъектілері салықтық құқық қабілеттіліктері бар, сондай-ақ салықтық әрекет қабілеттілігіне ие болған тұлғалар болып табылады;
Осы құқықтық қатынастардың тұрақты әрі міндетті субъектілері ретінде мемлекеттің біртұтас өзі немесе өзі өктем салықтық өкілеттілік берген уәкілетті органы салық органы көрініс табады;
Осы құқықтық қатынастар материалдық және ұйымдастыру қатынастары болып бөлінеді;
Ұйымдастыру салықтық құқықтық қатынастары мемлекеттің салықтық құрылымын қалыптастыруға және оның қызметін атқаруына жағдай жасауға, сондай-ақ салық салуға байланысты операцияларға қатысатын субъектілердің өзара қарым-қатынастары мен байланыстарын білдіреді.

Материалдық салықтық құқықтық қатынастардың өздеріне тән белгілері:

Олар мемлекеттің өз материалдық мүддесін көздей отырып біржақты - өктем ерік білдіруінің нәтижесінде туындайды;
Олар қатаң міндеттелген түрде толығымен әрі уақтылы орындалатын біржақты салықтық міндеттемелердің жарқын көрінісі болып табылады:
Олар мемлекеттік-өктем сипатта және билік ету-бағыну түрінде болғанымен, салық салу аясындағы заңдылықтың қатаң сақталынатынын көрсетеді;
Мемлекет пен қоғамның материалдық мүдделеріне сай туындайтын құқықтық қатынастар болғандықтан мемлекет тұрғысынан мәжбүрлеу күшімен қорғалады;
Тұрақты әрі міндетті субъектісі мемлекеттен басқа субъектілері мұқият айқындалып, олардың біржақты міндеттемелері белгіленген мүліктік (ақшалай-заттай) сипаттағы құқықтық қатынастра болып табылады4.

Ұйымдастыру салықтық құқықтық қатынастары:

мемлекет пен оның салық органдарының арасында;
мемлекеттің салықтық құрылымының ішінде;
салық органдары мен салық агенттерінің арасында;
салық органдары мен салық өкілдіктерінің арасында салық салу мәселелері мен салықтық инфрақұрылымдар жөнінде туындайды.

Салықтық құқықтық қатынастардың негізгі субъектілеріне

Мемлекет (біртұтас) өзі;
Парламент;
Үкімет;
Қаржы министрлігі;
Қаржы министрлігінің Салық комитеті;
Қаржы министрлігінің Қаржы бақылау комитеті;
Қаржы министрлігінің Дәрменсіз борышкерлермен жұмыс жөніндегі комитеті;
Бюджеттен тыс мемлекеттік қорлардың органдары;
Кедендік бақылау Агеттігі;
Салық агенттері;
Салық өкілдігі;
Салық төлеуші жеке тұлғалар;
Салық төлеуші шаруашылық қызмет субъектілері;
Жергілікті Мәслихаттар;
Жергілікті Әкімдіктер жатады.

Салықтық құқықтық қатынастардың қосымша субъектілері:

Банктер;
Банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар;
Салықтық консультанттар;
Тіркеу органдары;
Лицензиялау органдары;
Құқық қорғау органдары;
Қаржы полициясы Агенттігі;
Судьялар;
Нотариустер және т. б. болып табылады.

Өзінің салықтық міндеттемесінде белгіленген мерзімде және көзделген тәртіп бойынша салық төлемінің сомасын (затын) мемлекет кірісіне өткізу жөніндегі заңи міндет жүктелген тұлға салық төлеуші деп танылады.

Салық төлеушілерге салықтық құқық қабілеттілігіне және әрекет қабілеттілігіне ие заңды және жеке тұлғалар жатады. Олар салық салудың экономикалық принциптері мен тиісті заңның талаптарына орай резиденттер және резидент еместер болып бөлінеді.

Салық кодексінің тиісті баптарында салық төлеушілердің негізгі құқықтары мен міндеттері белігленген.

Қазақстан Респубилкасының салық салу аясындағы салық төлеуші:

заң жүзінде белгіленген өзіне тиесілі салықтық міндеттемелерін дер кезінде және толық көлемде орындауға;
салық есептеулері мен салық салуға байланысты құжаттарды заңда белгіленген тәртіп негізінде табыс етуге;
салық органдарының анықталған салықтық заңдардың бұзылуын жою жөніндегі заңды талаптарын орындауға, сондай-ақ олардың өз қызметтеріне байланысты міндеттерін атқару кезіндегі заңды іс-қимылдарына кедергі жасамауға;
салық органдарының лауазымды адамдарын белгілі нысандағы әмірлі талап негізінде салық салу объектісі және салық салуға байланысты объектісі болып табылатын мүлікті тексеруге жол беруге;
сауда операцияларын жүзеге асыру немесе қолма-қол ақша, банктік төлем карточкасы, чектер арқылы қызмет көрсету кезінде тұтынушылармен есеп айырысуды фискальдық жады бар бақылау-кассалық машинаны міндетті түрде қолдануға және тұтынушының қолына бақылау чегін беруге міндетті.

Сонымен бірге, Қазақстан Республикасындағы салық төлеуші5:

салықтық бақылау нәтижелерін алуға;
салық құпиясының сақталуын талап етуге;
салық салуға қатысы жоқ ақпарат пен құжаттарды табыс етпеуге;
мемлекеттің салық салу құзырының ауқымындағы салықтар мен басқа да міндетті төлемдер туралы және салық заңдарындағы өзгерістер жөнінде салық органдарынан ақпарат алуға;
салықтық қатынастардағы мәселелер бойынша өзінің мүдделерін жеке өзі не болмаса өз өкілі арқылы білдіруге;
салықтық міндеттемелерді орындау бойынша бюджетпен есеп айырысудың жай-күйі жөнінде өзінің жеке шотынан көшірме алуға;
тиісті заң актілерінде белгіленген тәртіп негізінде салықтық тексеру актілері жөніндегі хабарламаға және салық органдарының лауазымды адамдарының іс-әрекеттеріне (әрекетсіздіктеріне) шағым жасауға;
салықтық бақылау нәтижелері бойынша салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер жөнінде салық органдарына түсіндірме табыс етуге құқылы.

Салықтық әрекет қабілеттілігі - белгілі бір заңды фактілердің болуына орай салық төлеуші ретінде нақты тұлғаға жүктелген тиісті міндеттер мен құқықтарды сол тұлғаның өз тарапынан жүзеге асыру қабілеттілігі болып табылады.

Қазақстан Республикасының салық салу кеңістігінде салық заңдарына, сондай-ақ мемлекет тарапынан берілген өктем өкілеттіліктерге сүйене отырып экономикалық және заңи маңызы бар өздеріне тиесілі негізгі қызметтерін кәсіби деңгейде жүзеге асыратын айтарлықтай дәрежеде мамандандырылған бірден-бір фискальдық орган салық органдары болып саналады.

Осы салық органдарының ағымдағы функционалдық қызметтерінің басымды бағыты көбінесе салық төлеушілердің салық заңдарының тиісті әмірлі талаптарын бұлжытпай орындауларына бақылау жүргізу және оларға қажетті жерінде міндеттілік жүктеу барысында өктем билік тұрғысынан ықпал ету түрінде жүзеге асырылады6.

Қазақстан Республикасының Салық кодексінде салық органдарына қызметтерін жүзеге асыруға байланысты құқықтар берілген, сондай-ақ мемлекет пен салық төлеушілердің мүдделі балансын сақтауға қажетті міндеттер жүктелген.

Салық органдары:

салық кодексінде көзделген нормативтік-құқықтық актілерді (заңның негізінде, заңға сәйкес) әзірлеуге және бекітуге;
өз құзыреттері шегінде салықтық міндеттемелердің туындауы, орындалуы және тоқтатылуы жөніндегі мән-жайларды өз аумақтарындағы салық төлеушілері мен басқа да мүдделі тұлғаларға түсіндіруге және соған байланысты түсініктемелер беруге;
салық кодексінде қатаң белгіленген тәртіп негізінде салықтық бақылауды жүзеге асыруға;
салық кодексінің ерекше бөлімінде көзделген жағдайларда салық төлеушінің салықтық міндеттемелерін жанама әдіс арқылы айқындауға;
Қазақстан Республикасының заң актілерінде белгіленген тәртіп бойынша салықтық тексеру жүргізу барысында салық төлеушілерден олардың салықтық құқық бұзушылық жасағандығын айғақтайтын құжаттарды алып қоюға;
Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін тізбе бойынша салық төлеушілерден уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген тәртіп негізінде электрондық құжаттар түріндегі ақпараттар алуға;
орналасқан жеріне қарамастан табыс табу үшін пайдаланылатын кез келген салық салу объектісі мен салық салуға байланысты объектілерді тексеруге және салық төлеушінің мүліктеріне (тұрғын үй-жайларынан басқа) түгендеу жүргізуге;
Қазақстан Республикасының заң актілерінде белгіленген талаптарды сақтай отырып салық төлеушінің ақша құжаттарына, бухгалтерлік кітаптарына, есептеріне, қолма-қол ақшасының бары-жоғына, бағалы қағаздарына, есептеулеріне, декларациялары мен салықтық міндеттемелерін орындауға байланысты өзге де құжаттарына тексерулер жүргізуге;
салық төлеушіден уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нысандар бойынша салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеу және төлеу (ұстап қалу және аудару) жөніндегі құжаттарды, оларды толтыру жөніндегі түсіндірмелерді, сондай-ақ салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің және жинақтаушы зейнеткақы қорларына аударылатын міндетті зейнетақылық жарналардың дұрыс есептелгендігін әрі толығымен төленгендігін (ұсталғандығын және аударылғанын) растайтын құжаттарды тапсыруларын талап етуге;
тексерілетін салық төлеуші - заңды тұлға мен жеке кәсіпкерге салық салуға байланысты мәселелер бойынша, Қазақстан Республикасның заң актілерінде белгіленген коммерциялық, банктік және өзге де заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мәліметтерді жария ету талаптарын сақтай отырып банктерден немесе банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардан оның банктік шоттарының және олардың нөмірлерінің бары-жоғы, сондай-ақ осы шоттардағы ақшалардың қалдығы мен қозғалысы жөніндегі мәліметтер алуға;
Қазақстан Респубилкасының заңдарына сәйкес соттарға (белгілі бір жәйттер бойынша) талап арыздар беруге құқылы.

Сонымен қатар, салық органдарының жоғарыда көрсетілген құқықтарына қоса Қазақстан Республикасының тиісті заң актілерінде көзделген өзге де құқықтарының болуы әбден ықтимал.

Салық органдары мемлекеттің салықтық юрисдикциясының ауқымына тиісті салық заңына сәйкес өздеріне жүктелген мынадай іс-қимылдарды жүзеге асыруға:

салық төлеушінің құқықтарын сақтауға;
мемлекеттің мүдделерін қорғауға;
салық кодексінің ережелерін сәйкес салық құпиясын сақтауға;
салықтық тексеруді тек әмірлі нұсқамалар бойынша жүргізуге;
салық есептілігінің белгіленген нысандарын толтыру тәртібін түсіндіруге;
салық кодексінде көзделген жағдайлар мен мерзімдерде салық төлеушіге салықтық міндеттемелерін орындауы жөніндегі хабарлама тапсыруға;
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексіне сәйкес салық төлеушіге әкімшілік айыппұлдар салуға;
салық төлеушінің өзіне тиесілі салықтық міндеттемелерін орындауына, сондай-ақ жинақтаушы зейнетақы қорларына аударылатын міндетті зейнетақылық жарналарының уақтылы ұсталынуына және аударылуына салықтық бақылауды жүзеге асыруға;
салық төлеушінің өтініші бойынша, оның жеке шотынан салықтық міндеттемелерді орындауы жөнінде бюджетпен есеп айырысуының жай-күйі туралы көшірме беруге;
белгіленген тәртіп негізінде салық төлеушілердің есебін, сондай-ақ салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілердің, есептелінген және төленген салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің есебін жүргізуге;
салық төлеушіге берілетін салықтар мен басқа да міндеттеі төлемдерді бюджетке төлеу жөніндегі салықтық міндеттемесінің орындалуы фактісін растайтын квитанциялар көшңрмелерінің бес жыл көлемінде сақталуын қамтамасыз етуге;
салықтық міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдерін қолдануға және салық кодексінің тиісті бабына сәйкес салық берешегін салық төлеушіден мәжбүрлеп өндіріп алуға;
мемлекет меншігіне айналған мүлікті есепке алу, сақтау, бағалау және өткізу (сату) тәртібінің сақталуына, сондай-ақ оны сатудан түскен ақшалардың толығымен және уақтылы бюджетке түсуіне бақылау жүргізуге міндетті7.

Салықтық құқықтық қатынастардың қатысушысы - салық төлеуші өзіне табыс әкелетін қызметтің сан алуан қандай түрін таңдап алса да, сол қызметіне орай салық заңдары мен құзыретті органдар тарапынан қабылданатын тиісті нормативтік-құқықтық актілерге сәйкес белгіленетін салықтық міндеттемеден қашып құтыла алмайды. Сонымен қатар, салық төлеушіге салық салу барысында салық органдары тигізетін ықпалдар әрдайым өктем билік ету, міндеттеу сипатында болады²8.

Айтылған жағдайларға қарамастан салықтық құқықтық қатынастардың қатысушыларын салық органдары мен салық төлеушілерді заңға бағындыру және жүгіндіру осы салықтық құқықтық қатынастардың мәні мен маңызына айналып отыр.

Демек, салық органдары жүргізетін салық әкімшілігінің түпкілікті мақсаты салық төлекшілерді өздеріне бағындыру емес, тек салық заңдарына (бұлжытпай орындалуын әрі тиімді болуын көздей отырып) бағындыру болып табылады.

Салықтарды белгілеу, бекіту және еліміздің экономикалық аумағында заңи күшіне енгізу кезінде көзделінетін мақсат мемлекет қарамағына (кірісіне) жоспарланған мөлшерде ақша қаражаттарын алу болып табылады. Егер мемлекет салықтық құқықтық қатынастарға тек салық сомасын (затын) алу үшін ғана қатысатын болса, ал салық төлеуші өзіне белгіленген заңи міндетке байланысты сол салық төлемінің сомасын (затын) мемлекетке беруге мәжбүр болғандықтан қатысады.

Осыған байланысты материалдық сипаттағы салықтық құқықтық қатынастрадың объектісіне тек салық төлеушіге ғана тән, оның салық төлеуге байланысты іс-қимылдары жатады. Салық төлеушінің дұрыс есептелінген,

толық мөлшерде әрі белгіленген тәртіп негізінде уақтылы (дер кезінде) төленген (енгізілген, аударылған) салық төлемінің сомасын міндетті түрде қабылдап алатын мемлекет оны мемлекет кірісіне есептеуге және мемлекет меншігіне айналдыруға, сондай-ақ өзінің ішкі және сыртқы саясаттарына орай өзі қажетті деп тапқан бағыттар бойынша қайта бөлуге хақылы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.