Қазақстан Республикасындағы жастарға арналған қызмет көрсету жүйесі
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Әлеуметтік қызмет көрсетудің түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5
1.1.Әлеуметтік қызмет көрсету . әлеуметтік жұмыстың ажырамас бөлігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
1.2.Әлеуметтік қызмет көрсетудің түрлері, қазіргі түсінігі ... ... ... ... ... ... .. 6
2. Жастарға арналған әлеуметтік қызмет көрсетудің жүйесі, даму перспективалары және жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
15
2.1 Жастар әлеуметтік қызметтің объектісі ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 15
2.2 . Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс әдістері және оларды жүзеге асыру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
16
2.3 Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың шетелдік тәжірибелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 36
1. Әлеуметтік қызмет көрсетудің түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5
1.1.Әлеуметтік қызмет көрсету . әлеуметтік жұмыстың ажырамас бөлігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
1.2.Әлеуметтік қызмет көрсетудің түрлері, қазіргі түсінігі ... ... ... ... ... ... .. 6
2. Жастарға арналған әлеуметтік қызмет көрсетудің жүйесі, даму перспективалары және жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
15
2.1 Жастар әлеуметтік қызметтің объектісі ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 15
2.2 . Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс әдістері және оларды жүзеге асыру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
16
2.3 Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың шетелдік тәжірибелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 36
Тақырыптың өзектілігі: Осы заманғы мемлекет қызметiнiң ең маңызды бағыттарының бiрi — жастар саясаты. Елбасымыз "Болашақ — жастардың қолында" деу арқылы жастарға үлкен сенiм бiлдiретiндiгiн айтып өткен едi. Ал, елiмiздiң ертеңi саналатын бiздер, яғни жастар кiмбiз? Мемлекет жастар саясатын қалай ұстанып отыр? Бұл мәселе кiм-кiмдi болсын толғандырары анық.
Ел саясатының негiзгi мiндеттерi — жастардың заңды мүдделерi мен құқықтарын қорғау, оларға жәрдем беру әрi әлеуметтiк, саяси қызметтер көрсету, әлеуметтiк маңызы бар жас буын өкiлдерiнiң маңызды бастамаларын жүзеге асыру. Ал жастар саясатындағы "жүгi ауыр" мiндеттердiң орындалуына септiгiн тигiзiп жүрген бiршама жастар ұйымдары бар. Бiрақ олардың көбi "саны бар, сапасы жоқтардың" кебiн киiп отыр. Статистикалық мәлiметтерге сүйенсек, 180-нен астам жастар ұйымдарының тек 10-ы ғана белсендiлiк танытса, қалғандарының "аты бар, затыжоқ".
Кемеңгер антикалық философ Аристотель: "Жастар мәселесi — мемлекет мәселелерiнiң негiзгiсi", — десе, ата-бабамыз: "Балам" дейтiн жұрт болмаса, "жұртым" дейтiн бала қайдан шықпақ", — деп нақты айта бiлген. Иә, елiмiздiң жастар саясаты туралы заңы, оған қоса "Қазақстан жастары — 2009" бағдарламасы да бар. "Бүгiнгi жастардың тәрбиесiне келсек, олардың көпшiлiгiнде "жастық максимализм" көзқарасы құрып бара жатыр. Мәселен, жасөспiрiмдер арасында мен болашақта депутат болып, елiме адал қызмет етемiн деген идеялардан гөрi, өздерiнiң қарнын қалай тойғызатындығы жөнiнде, бұған қандай жолмен жетсе де тырысып-бағатындығы жайында идеялары басым. Бұл — қоғамға өте қауiптi. Сондықтан да бiз балаларымыздың материалдық жағдайын ғана ойламай, олардың саяси сауатына, спортқа деген қызығушылығына, жалпы ортақ әлемдiк көзқарасына ерекше назар аударуымызкерек.
Жастармыздың әлеуметтiк жағдайын талдасақ, бұл жерде де келеңсiздiктер толы. Жастар бiр сәт отбасылық болашағын елестетсе, олардың алдынан сөзсiз қара түнек шығады. Ауылды жерлерде — жұмыссыздық, қалада — тұрғын үй жас буынның басты түйiткiлi екенi ақиқат. Бұл жағдайлар жастардың ажырасуына да әкелiп соқтырады. Сондықтан да бiз жастарға өмiр сүру моделiн жасап беруiмiз қажет. Нарықтық заманда бұл мүмкiн емес шығар? Бiрақ нарықтық экономикасы бар Ресейдiң астанасы Мәскеудiң өзiнде әке-шешесi мұғалiм болып, өзi де жас ұстаз болса, оларға тегiн үй берiледi. Бұл жастарға үлкен көмек емес пе?
Бiздегi жастар арасындығы жұмыссыздықты шешуге болады. Мәселен, бiр ғана "Шеврон" компаниясында жыл сайын 5 мың адам зейнетке шығады екен. Ал олар не iстейдi? Бұл кадрлердi шетелден алып келедi. Неге мемлекет осы кадрлардың орнын қазақстандық жастармен толығуын қамтамасыз етпейдi?
Ел саясатының негiзгi мiндеттерi — жастардың заңды мүдделерi мен құқықтарын қорғау, оларға жәрдем беру әрi әлеуметтiк, саяси қызметтер көрсету, әлеуметтiк маңызы бар жас буын өкiлдерiнiң маңызды бастамаларын жүзеге асыру. Ал жастар саясатындағы "жүгi ауыр" мiндеттердiң орындалуына септiгiн тигiзiп жүрген бiршама жастар ұйымдары бар. Бiрақ олардың көбi "саны бар, сапасы жоқтардың" кебiн киiп отыр. Статистикалық мәлiметтерге сүйенсек, 180-нен астам жастар ұйымдарының тек 10-ы ғана белсендiлiк танытса, қалғандарының "аты бар, затыжоқ".
Кемеңгер антикалық философ Аристотель: "Жастар мәселесi — мемлекет мәселелерiнiң негiзгiсi", — десе, ата-бабамыз: "Балам" дейтiн жұрт болмаса, "жұртым" дейтiн бала қайдан шықпақ", — деп нақты айта бiлген. Иә, елiмiздiң жастар саясаты туралы заңы, оған қоса "Қазақстан жастары — 2009" бағдарламасы да бар. "Бүгiнгi жастардың тәрбиесiне келсек, олардың көпшiлiгiнде "жастық максимализм" көзқарасы құрып бара жатыр. Мәселен, жасөспiрiмдер арасында мен болашақта депутат болып, елiме адал қызмет етемiн деген идеялардан гөрi, өздерiнiң қарнын қалай тойғызатындығы жөнiнде, бұған қандай жолмен жетсе де тырысып-бағатындығы жайында идеялары басым. Бұл — қоғамға өте қауiптi. Сондықтан да бiз балаларымыздың материалдық жағдайын ғана ойламай, олардың саяси сауатына, спортқа деген қызығушылығына, жалпы ортақ әлемдiк көзқарасына ерекше назар аударуымызкерек.
Жастармыздың әлеуметтiк жағдайын талдасақ, бұл жерде де келеңсiздiктер толы. Жастар бiр сәт отбасылық болашағын елестетсе, олардың алдынан сөзсiз қара түнек шығады. Ауылды жерлерде — жұмыссыздық, қалада — тұрғын үй жас буынның басты түйiткiлi екенi ақиқат. Бұл жағдайлар жастардың ажырасуына да әкелiп соқтырады. Сондықтан да бiз жастарға өмiр сүру моделiн жасап беруiмiз қажет. Нарықтық заманда бұл мүмкiн емес шығар? Бiрақ нарықтық экономикасы бар Ресейдiң астанасы Мәскеудiң өзiнде әке-шешесi мұғалiм болып, өзi де жас ұстаз болса, оларға тегiн үй берiледi. Бұл жастарға үлкен көмек емес пе?
Бiздегi жастар арасындығы жұмыссыздықты шешуге болады. Мәселен, бiр ғана "Шеврон" компаниясында жыл сайын 5 мың адам зейнетке шығады екен. Ал олар не iстейдi? Бұл кадрлердi шетелден алып келедi. Неге мемлекет осы кадрлардың орнын қазақстандық жастармен толығуын қамтамасыз етпейдi?
1. «Технология социального обслуживания» Москва,2002 2.«Социальная работа: теория и практика» Москва 2004
4. « Социальное государство» Москва,2004
5. «Қазақстан -2030» стратегиясы
6. Жалғызбасты зейнеткерлер мен мүгедектерге арналған әлеуметтік тұрғын-үй туралы ереже. Алматы, 2009
7. «Социальная работа» Холостова, Москва,2004
8. «Введение в социальную работу» Тетерский, Санкт- Петербург,2003
9. «Егемен Қазақстан»: 2009ж. 23 желтоқсан
10. Қ.Р. Президенті мен Қ.Р. Үкіметінің актілер жинағы: 1996ж. №21
11. «Егемен Қазақстан»: 2008ж. 5 мамыр
12. «Заң» газеті: 2009ж. №12
13. «Ақиқат»: 2009ж. №8-9
14. «Егемен Қазақстан»: 2008ж. 13 қаңтар
15. «Егемен Қазақстан»: 2009ж. 2 сәуір
16. «Егемен Қазақстан»: 2009ж. 3 маусым
17. А.А. Козлов «Социальная работа за рубежом»: 2004 год
18. Социальная работа с молодежью. Учебное пособие. Под. Ред. Проф. Басова Н.Ф. Москва, 2007.
19. Социальная защита населения. Учебный курс. Под. Ред. Кукушина В.С. Москва-Ростов-на-Дону, 2004.
20. Социальная работа. Учебное пособие. Курбатов В.И. Москва, 2007.
21. Социальная работа:теория и технологии. А.Н.Агафонов, К.Н.Менлибаев, К.М.Туганбекова, Г.Г.Черная.,Астана-2005
4. « Социальное государство» Москва,2004
5. «Қазақстан -2030» стратегиясы
6. Жалғызбасты зейнеткерлер мен мүгедектерге арналған әлеуметтік тұрғын-үй туралы ереже. Алматы, 2009
7. «Социальная работа» Холостова, Москва,2004
8. «Введение в социальную работу» Тетерский, Санкт- Петербург,2003
9. «Егемен Қазақстан»: 2009ж. 23 желтоқсан
10. Қ.Р. Президенті мен Қ.Р. Үкіметінің актілер жинағы: 1996ж. №21
11. «Егемен Қазақстан»: 2008ж. 5 мамыр
12. «Заң» газеті: 2009ж. №12
13. «Ақиқат»: 2009ж. №8-9
14. «Егемен Қазақстан»: 2008ж. 13 қаңтар
15. «Егемен Қазақстан»: 2009ж. 2 сәуір
16. «Егемен Қазақстан»: 2009ж. 3 маусым
17. А.А. Козлов «Социальная работа за рубежом»: 2004 год
18. Социальная работа с молодежью. Учебное пособие. Под. Ред. Проф. Басова Н.Ф. Москва, 2007.
19. Социальная защита населения. Учебный курс. Под. Ред. Кукушина В.С. Москва-Ростов-на-Дону, 2004.
20. Социальная работа. Учебное пособие. Курбатов В.И. Москва, 2007.
21. Социальная работа:теория и технологии. А.Н.Агафонов, К.Н.Менлибаев, К.М.Туганбекова, Г.Г.Черная.,Астана-2005
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
1. Әлеуметтік қызмет көрсетудің 5
түсінігі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
1.1.Әлеуметтік қызмет көрсету - әлеуметтік жұмыстың ажырамас
бөлігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..
1.2.Әлеуметтік қызмет көрсетудің түрлері, қазіргі 6
түсінігі ... ... ... ... ... ... ..
2. Жастарға арналған әлеуметтік қызмет көрсетудің жүйесі, даму
перспективалары және 15
жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
...
2.1 Жастар әлеуметтік қызметтің объектісі 15
ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 . Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс әдістері және оларды
жүзеге асыру 16
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...
2.3 Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың шетелдік
тәжірибелері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
Пайдаланылған 36
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: Осы заманғы мемлекет қызметiнiң ең маңызды
бағыттарының бiрi — жастар саясаты. Елбасымыз "Болашақ — жастардың қолында"
деу арқылы жастарға үлкен сенiм бiлдiретiндiгiн айтып өткен едi. Ал,
елiмiздiң ертеңi саналатын бiздер, яғни жастар кiмбiз? Мемлекет жастар
саясатын қалай ұстанып отыр? Бұл мәселе кiм-кiмдi болсын толғандырары анық.
Ел саясатының негiзгi мiндеттерi — жастардың заңды мүдделерi мен
құқықтарын қорғау, оларға жәрдем беру әрi әлеуметтiк, саяси қызметтер
көрсету, әлеуметтiк маңызы бар жас буын өкiлдерiнiң маңызды бастамаларын
жүзеге асыру. Ал жастар саясатындағы "жүгi ауыр" мiндеттердiң орындалуына
септiгiн тигiзiп жүрген бiршама жастар ұйымдары бар. Бiрақ олардың көбi
"саны бар, сапасы жоқтардың" кебiн киiп отыр. Статистикалық мәлiметтерге
сүйенсек, 180-нен астам жастар ұйымдарының тек 10-ы ғана белсендiлiк
танытса, қалғандарының "аты бар, затыжоқ".
Кемеңгер антикалық философ Аристотель: "Жастар мәселесi —
мемлекет мәселелерiнiң негiзгiсi", — десе, ата-бабамыз: "Балам" дейтiн жұрт
болмаса, "жұртым" дейтiн бала қайдан шықпақ", — деп нақты айта бiлген. Иә,
елiмiздiң жастар саясаты туралы заңы, оған қоса "Қазақстан жастары — 2009"
бағдарламасы да бар. "Бүгiнгi жастардың тәрбиесiне келсек, олардың
көпшiлiгiнде "жастық максимализм" көзқарасы құрып бара жатыр. Мәселен,
жасөспiрiмдер арасында мен болашақта депутат болып, елiме адал қызмет
етемiн деген идеялардан гөрi, өздерiнiң қарнын қалай тойғызатындығы
жөнiнде, бұған қандай жолмен жетсе де тырысып-бағатындығы жайында идеялары
басым. Бұл — қоғамға өте қауiптi. Сондықтан да бiз балаларымыздың
материалдық жағдайын ғана ойламай, олардың саяси сауатына, спортқа деген
қызығушылығына, жалпы ортақ әлемдiк көзқарасына ерекше назар
аударуымызкерек.
Жастармыздың әлеуметтiк жағдайын талдасақ, бұл жерде де
келеңсiздiктер толы. Жастар бiр сәт отбасылық болашағын елестетсе, олардың
алдынан сөзсiз қара түнек шығады. Ауылды жерлерде — жұмыссыздық, қалада —
тұрғын үй жас буынның басты түйiткiлi екенi ақиқат. Бұл жағдайлар жастардың
ажырасуына да әкелiп соқтырады. Сондықтан да бiз жастарға өмiр сүру моделiн
жасап беруiмiз қажет. Нарықтық заманда бұл мүмкiн емес шығар? Бiрақ
нарықтық экономикасы бар Ресейдiң астанасы Мәскеудiң өзiнде әке-шешесi
мұғалiм болып, өзi де жас ұстаз болса, оларға тегiн үй берiледi. Бұл
жастарға үлкен көмек емес пе?
Бiздегi жастар арасындығы жұмыссыздықты шешуге болады. Мәселен, бiр ғана
"Шеврон" компаниясында жыл сайын 5 мың адам зейнетке шығады екен. Ал олар
не iстейдi? Бұл кадрлердi шетелден алып келедi. Неге мемлекет осы
кадрлардың орнын қазақстандық жастармен толығуын қамтамасыз етпейдi?
Осындай компанияларды мәжбүрлеуге болады ғой.
Әйтседе, елiмiздегi жастар саясатының ең басты проблемасы — бiлiм. Бiлiм
және ғылым министрлiгiнде соңғы 17 жыл iшiнде көптеген реформалар
жүргiзiлдi. Басқа облыстарда мемлекеттiк оқу орындарының 5-10-ы ғана
мемлекеттiк бiлiм грантымен оқиды. Олар мемлекеттiк оқу орындары
болғандықтан, мемлекеттiк бiлiм гранты көп бөлiнуi қажет. Бiзде бiр
студентке бiр ғана оқулықтан келедi. Байқасаңыз, материалдық жағдайымыз да
жақсы деңгейде емес. Ал, идеологиялық бағытымыз, мәселен, үштiлдiлiк саясат
өзiмiзге кереғар. Ауылды жерлердiң жастары үш тiлдi бiрден меңгеру мүмкiн
емес. Ол ауылда дәнекерлеушi болып жұмыс iстесе оған ағылшын тiлiн бiлудiң
қажетi не? Бiр тiлдiң өзiн адам баласы 50 жылда ғана жан-жақты меңгерiп
шығады екен.
Курстық жұмыстың мақсаты: Қазақстан Республикасындағы жастарға
арналған қызмет көрсету жүйесін анықтау.
Курстық жұмыс кіріспеден, 2 тараудан, қорытындыдан және пайдаланған
әдебиеттерден тұрады.
1. Әлеуметтік қызмет көрсетудің түсінігі
1.1.Әлеуметтік қызмет көрсету - әлеуметтік жұмыстың ажырамас бөлігі
Әлеуметтік кызмет көрсету- бұл әлеуметтік қолдану, әлеуметтік- тұрмыстык,
әлеуметтік- медициналық, психоло- педагогикалық, әлеуметтік-құқықтык кез-
келген материалдык көмек көрсету болып табылады.
Аталған көмек пен жәрдемақылар өмірдің киын кезеңдеріндегі адамдар мен
отбасыларына көрсетіледі.
Әлеуметтік кызмет көрсетудің негізгі мазмұны:
- материалдық көмек
- стационарлык жағдайда әлеуметтік қызмет көрсету
- әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінде бір тәулік ұйымдасытыру
- консультациялык көмек
- азаматтардың, отбасылардыи әлеуметтік патронажы.
Қазақстан Республикасының заңнамалары жеке әлеуметтік топтарға кызмет
көрсетуді толықтырып, оның мазмұныны кеңітті.. Заңнамалық негізде
әлеуметтік қызмет көрсету өрісіндегі қарт адамдардың, мүгедектердіц
катынастардың реттеуге бағытталған. Бұл халыкты әлеуметтік қорғаудыц бір
түрі болып саналады.
Әлеуметтік кызмет көрсету біркатар принциптерге негізделеді.
1)атаулы
1.2) қол жеткізу деңгейіндегі
1.3) еріктілік, кайырымдылық
2) Өмірдің киын жағдайларындағы қарт адамдарға, мүгедектерге басымдылык
жағдайда бірінші кезекте көмек көрсету
3) конфеденциалдык принципі
4) алдын-ала көмек көрсету
5) адамнын және азаматтың құқықтарын сақтау.
6) әлеуметтік кызмет көрсетудің барлық түрлерін беру, олардың жалғасып
жатуы. Әлеуметтік қызмет көрсету термин сиякты мінсіз жоғары дәрежеде
калыптаскан деп санайды. Бұл объект көптеген жүйелерге кіретін
элементтерден тұрады. Формальды тұрғыдан қарағанда әлеуметтік кызмет
көрсету- бұл клиенттерге әлеуметтік кызмет түрлерін берегін әлеуметтік
жұмыстың түрі .
Сондықтан да әдістемелік түрғысынан қарағанда Әлеуметтік кызмет
үғымының мәнін түсіну, танып білудің практикалық маңызы арта түседі.
Отандык әдебиетге әлеуметтік қызмет әдетте әлеуметтік жұмыстың
ұйымдастыру түрі ретінде құрастырылған. Кейбір авторлар әлеуметтік қорғау
қызметінің ішінде көптеген жүйелердің, элементердің барлығын айырыкша атап
көрсетеді. Олар әртүрлі функционалдық жүктемелерді көтереді, өзара күрделі
іс-әрекетте болады. Әдебиеттер келесідей қызмет түрлерін ажыратады:
1. Отбасындагы әлеуметтік қызмет көрсету
2. Әлеуметтік- медициналық қызмет көрсету
3. Психологиялык көмек көрсету қызметі
4. Әлеуметтік қамтамасыз ету кызметі
5. Құкыктық комек көрсету кызметі
6. Экологиялык қызметтер
7. Жұмыспен камту кызметі
8. Балалардың әлеуметтік кызметтері
Екінші жагынан аймақтық әлеуметтік кызметтер-ведомствааралык,
муниципалдық әлеуметтік қызметті ұйымдастыру проблемасы, аймақтық сондай-ақ
ведоствааралык позиция тұрғысынан қарастыру қажет. Бірақ әртүрлі
министрліктер мен ведомствалардың әлеуметтік торабының ажыратылмайтын
компоненті болып табылады. Әлеуметтік қызметкерлік мекемелері екі жақты
әкімшілік бағыныштылықта болып келуі және қаржыландырудың көптеген көздерін
иеленуі жекелеген ведомствалардың қарамағында жұмыс атқаратындағы атап
керсетеді. Мысалы: ведомствалардың құрамында ішкі істер органдарында
әлеуметтік кызмет көрсетудің мәні келесідей проблемаларды ажыратып көрсету
арқылы аныкталады.
1. Әлеуметтік кызмет көрсету түрлері мен тәсілдері
2. Халыкка әлеуметтік көмек көрсету кызметінің және мекемелерінің
құрылымдары
3. Аймақтық және ведомствалык әлеуметтік кызметтін компоненттері мен
элементтері
4. Мемлекеттік, муниципалдық, қоғамдық, діни жеке мекемелер
5. Әлеуметтік кызмет көрсетуді ресурстармен қамтамасыз ету: мүліктік,
қаржылық, кадрлық, ғылыми- әдістемелік, ақпараттық.Әлеуметтік кызмет
көрсетудің жоғарыда аталған компоненттері мен элементтерінің құрылымы бұл
жүйенің тұрақтылығын сапалық жағынан анықталғанын сипаттайды.
Шын мәнінде әлеуметтік қызмет көрсетудің мәні осы өрісте жұмыс істейтін
мекемелердің әлеуметтік жұмыстарының әртүрлі субъектілерін талдау арқылы
айқындалады.
1.2. Әлеуметтік кызмет көрсетудің түрлері, қазіргі түсінігі, проблемалары.
Әлеуметтік кызмет көрсету проблемаларын зерттеушілср осы жүйе
функциясының екі тобын ажыратады.
1. мәндік қызметтегі функциялар: алдын-ала көмек көрсету, әлеуметтік-
реабилитациялық қызмет, әлеуметтік қорғауга бейімделу, әлеуметтік патронаж.
2. рухани- қайырымдылық функциялар: жеке адамдарға қайырымдылык,
әлеуметтік кызмет көрсету
Осы функцияларды практикада жүзеге асыру әлеуметтік қызмет көрсету
жұмысын тиімді басқарумен байланысты болып көмекті микро деңгейде бейнелей
алады.
Әлеуметтік кызмет көрсетудің тиімділігі нақтылық органдар бар кезде ғана
іске асырылады: мемлекеттік, муниципалдык жеке қызмет көрсету түрлері.
Қызмет көрсетудің келесідсй түрлері бар:
Материалдык көмек көрсету, ақшалай каражат, тағам өнімдері, медицииалык
көмектер, тазалық, денсаулык сақтау кұралдары, аяк киім, бірінші
қажеттіліктегі заттар, арнайы көлік техникалык құралдары, мүгедектерге
көмек көрсету.
2. Бөтен беруден стандартты емес, мұқтаж болып отырған азаматтар мен
отбасылық әлеуметтік патронаж. Әлеуметтік тұрмыс қажеттіліктерін өтейтін
көмек, медициналық көмекпен қамтамасыз ету, жартылай және толық өзін-өзі
қамтамасыз етуге қабілеті жоғары адамдарға көмек көрсету: медициналық,
психилогиялық, әлеуметтік еңбек қызметін ұйымдастыру
3. Тұрақты тұрғын үй, пәтері жоқ адамдарға, яғни қорғаныссыз қалған
балалар мен жасөспірімдерге уақытша бөлме беру
4. Өз бетімен жүріп тұратын кабілеттілік сақтаған қарт адамдарга,
мүгедектерге өмірдің қиын жағдайындағы адамдарга бір тәулік бойы баспана
беру.
5. Азаматтарлың отбасыларга әлеуметтік-экономикалык салада
консультациялық көмек көрсету жэне өмірлік
қызметін медициналык- әлеуметтік көмек көрсету, психологиялык,
педагогикалық, құқықтарын қорғау қызметтерін ұйымдастыру.
6. Реабилитациялык қызметтер: адамдарды кәсіби-әлеуметтік психологиялык
реабилитациялауда көмек көрсету. Жасөспірімдермеи реабилитациялык жұмыс
жүргізу.
Әлеуметтік қызметтер- әлеуметтік қызмет көрсетудің түрлеріне сәйкес
әлеуметтік органның қызметіне көмек беру іс- әрекеті
Қызметтер акылы және тегін болып келеді. Тегін кызмет түрлері келесідей
жағдайда беріледі.
1. Жасынан ауыруына, мүгедектігіне байланысты өзін-өзі күтуге кабілетсіз
адамдарға;
2. кәмілетке толмаған жетімдер мен қорғансыз балалар
3. жиынтық табысы әрбір отбасы мүшесіне есептегендегі 4- айлык
көрсетікіш тек төмен отбасыларға.
Қазакстан Республикасының мемлекеттік билік және жергілікті өзін-өзі
басқаратын органдары қызметтерді тегін берудің бөтен де бір қосымша
негіздерін белгілей алады. Акылы әлеуметтік қызметтен мемлекеттік және
тегін берудің бөтен де бір қосымша алады.
Ақылы әлеуметтік кызметтер мемлекеттік жэне муниципалдык әлеуметтік
органдарда қолданып жүрген заңнамалардыц тәртібі бойынша көрсетіледі. Жеке
немесе басқа органдарда дербес түрде және келісім шарт негізінде
көрсетіледі.
Әр түрлі отбасы клиент категориясына қарай: мүгедектер, зейнеткерлер,
әскери қызметкерлер, босқындар т.б. әлеуметтік тұрмыстын, әртүрлі
технологиялары колданылады.Олардың мақсаты-отбасын әлеуметтік кызметін
реттеу, сақтау. Әлеуметтік қызмет көрсетудің келесі түрлерін белгілеуге
болады.
1. Отбасының қатаюына бағытталған
а) жедел көмек көрсету, шұғыл әлеуметтік көмек
б) Отбасының тұрактылығын қолдауға отбасын және оның мүшелерінін
әлеуметтік дамуына бағытталған.
Отбасы қатыгездіктегі жедел көмек. Мұндай карым-қатынаста жасырын болады.
Біздің елімізде осы проблема ғылыми тұрғыдан казіргі кезде ғана
қарастырылып отыр.
Патронаж- бұл маманның жеке кызметі, оның көмегімен отбасы әлеуметтік
кызметтен накты көмек және қолдау алады. Қазіргі уакытта отбасы әлеуметтік
патронажының 2 бағытын ажыратуга болады.
1. Ерекше тәуекелді отбасылар және балаға қатысын әлеуметтік кызметті
жүзеге асыратын іс-әрекеттер сипатында негізделеді. Сонымен қоса ол өзіне
патронаждың бірнеше түрлерін камтиды:
- әлеуметтік
- әлеуметтік- медициналык
- әлеуметтік педагогикалық
- әлеуметтік- психологиялык
- әлеуметтік- экопомикалық (ж2рдемақы)
2. Патронаж обьектінің сипатына негізделеді.- Олар:
- жасы бойынша (балалар, жасөспірім)
- жынысы бойынша (қыз бала, үл бала)
- медициналык көрсетумен бойынша (мүгедектер, жүкті эйелдер)
- Әлеуметтік статусы бойынша (қараусыз бала, зорлық-зомбылық құрбаны)
- Отбасы проблемасы бойынша (бей берекетсіз отбасы, ішімдікке салынған
ата-аналар, балалар) бөлінеді.
Балалардың медициналық - әлеуметтік мекемелерінде әлеуметтік қызметтер
көрсету жүйесін одан әрі дамыту тақырыбына арналған дөңгелек үстел өтті.
Кемтар, басқа адамның күтімі мен көмегіне мұқтаж балаларға әлеуметтік
қызметтер көрсету жүйесін республикадағы интернат-үйлері мен үйде
әлеуметтік көмек көрсету бөлімшелерінің жүйесі көрсетеді. Қазіргі уақытта
дамуында терең ментальды ерекшеліктері бар балалардың - 18 интернат - үйі
қызмет етеді. 10 мыңнан астам кемтар
балаларға үйде қызметтер көрсетуді 90 бөлімше жүзеге асыруда.
Үстіміздегі жылы сәуір айында Қазақстан Республикасында мүгедектерді
әлеуметтік қорғау туралы Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануына орай
түрлі меншік құқығындағы медициналық-әлеуметтік ұйымдарды ашу мүмкіндігі
пайда болды.
Әлеуметтік қызметтер көрсету мекемелерінің қызмет істеуі Әкімдер шешімімен
бекітілетін жекелеген Ережелер негізінде жүзеге асырылады, практикада бұл,
бұрын қолданылып жүрген Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік
қорғау туралы Заңды іске асыру үшін қабылданған, ұсынылатын мемлекеттік
қызметтердің көлемі мен сапасын айтарлықтай салааралық және функционалдық
саралауға әкеліп соғады.
Қазіргі уақытта медициналық-әлеуметтік мекемелердің қызметін реттеуде
нормативтік-құқықтық негізді жаңарту қажеттілігі туындады.
Министрлік көрсетілетін қызметтердің көлемі мен сапасына біріңғай
талаптарды көздейтін Мүгедектер мен қарттарға үйде әлеуметтік көмек
көрсету бөлімшелерінде, аумақтық әлеуметтік қызметтер көрсету
орталықтарында, мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде және
мемлекеттік емес медициналық-әлеуметтік мекемелерде әлеуметтік қызметтер
көрсету Мемлекеттік стандарттың жобасын әзірледі.
Әлеуметтік қызметтер көрсетудің үлгі ережесінің жобасы әзірленді, ол
мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде сияқты, мемлекеттік емес
медициналық-әлеуметтік мекемелерде де әлеуметтік қызметтерді көрсету
тәртібін көздейді.
Мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелер жүйесін қайта құру қажеттігі
туындады, үйде әлеуметтік қызметтер көрсету бөлімшелерінің жұмысын
ұйымдастыруды жетілдіру талап етіледі. Осыған байланысты Дөңгелек үстелде,
Кеңес мүгедектер қоғамдық бірлестігінің базасында сынамадан өткен Кемтар
балаларды кешенді оңалтудың бағдарламасы қаралды. Кеңес кешенді оңалту
бағдарламасы дамуында ерекшеліктері бар балаларды оқытудағы жаңа тәсілдерге
құрылған. Бағдарламаның негізіне өмірге қажетті, әлеуметтік жағынан
мағыналы машықтарды үйрету жөніндегі қызмет салынған. Бағдарлама, дамуында
ауыр паталогиялар бар балаларға әлеуметтік машықтар мен танылатын
процестердің деңгейін жетілдіре отырып, балаға сатыдан сатыға көшу
мүмкіндігін береді.
Кемтар балаларды кешенді оңалту мұқтаж балаларға техникалық көмекші
(компенсаторлық) құралдар беруді қамтамасыз етуді көздейді. Министрлік
қызметтер көрсету рыногынде белгілі Otto Bock (Германия), ЭШЕД-
прогрессивті ортопедия (Израиль) фирмаларының қатысуымен протездік-
ортопедиялық бұйымдар әзірлеу жөнінде келіссөздер жүргізуде.
1. Осы Үйде әлеуметтік қызмет көрсетудің қарттар мен мүгедектерді
қабылдаудың шарттарын және оларға бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін
әлеуметтік қызметтерді көрсетудің тәртібін айқындайды.
2. Үйде әлеуметтік қызмет көрсетуді (үйде қызмет көрсетуді) жергілікті
атқарушы органдар, мемлекеттік емес ұйымдар жүзеге асырады.
3. Үйде қызмет көрсету жалғізілікті, сондай-ақ жалғыз тұратын қарттарға
және бөгде адамның күтімі мен әлеуметтік қызмет көрсетуге мұқтаж бірінші,
екінші топтағы мүгедектерге (бұдан әрі – қызмет көрсетілетін адамдар)
көрсетіледі.
Мамандандырылған медициналық ұйымдарда стационарлық емдеуді талап ететін
ауру процесінің белсенді стадиясындағы туберкулездің, невроздарды
қоспағанда, психикалық аурулардың, соматикалық ауру кезіндегі невроз ұқсас
жай-күйлердің, жарыместің жеңіл дәрежесінің, ақыл-ес кемшіндігі мен жеке
басының айқын білінетін өзгеруі жоқ, сирек ұстамасы бар (айына 2-3 реттен
артық емес) тырыспалы синдромдардың, карантинді инфекциялардың, жұқпалы
тері мен шаш ауруларының, венереологиялық аурулардың, ЖҚТБ болуы үйде
қызмет көрсетуге қарсы айғақтамалар болып табылады.
4. Үйде қызмет көрсету Қазақстан Республикасының Конституциясына,
Қазақстан Республикасының заңдарына, өзге де нормативтік құқықтық
актілеріне, сондай-ақ осы Үлгілік Ережеге сәйкес жүзеге асырылады.
5. Әлеуметтік қызметтерді қарттар мен мүгедектерді күту жөніндегі
әлеуметтік қызметкерлер (бұдан әрі - әлеуметтік қызметкерлер) қызмет
көрсету аумағы мен аймағының көлемі ескеріле отырып, әлеуметтік қызметтерді
көрсетудің мемлекеттік стандарттарында көзделгендерден кем емес көлемде
және түрлерде көрсетеді.
6. Әлеуметтік қызметкерлер үйде әлеуметтік қызметтер көрсету
бөлімшелерінің, жергілікті атқарушы органдардың және үкіметтік емес
ұйымдардың штат санында болуы мүмкін.
7. Әлеуметтік қызметтер көрсету кезінде қызмет көрсетілетін адамдардың
жасы мен денсаулық жай-күйі, оңалтудың жеке бағдарламасының (бұдан әрі -
ОЖБ) мазмұны, қозғалу белсенділігінің төмендеу дәрежесі мен басқа да
объективті факторлар ескеріледі.
2. Үйде әлеуметтік қызмет көрсетудің міндеттері мен функциялары
Үйде әлеуметтік қызмет көрсетудің негізгі міндеттері қызмет
көрсетілетін адамдардың үйреншікті әлеуметтік ортада болуына қолайлы
жағдайлар туғызу, гигиеналық талаптарға сәйкес өмір сүру жағдайларына
қолдау жасау, әлеуметтік қызметтерді көрсетудің мемлекеттік стандарттарына
сәйкес әлеуметтік қызметтер көрсету және оңалту іс-шараларын жүргізу болып
табылады.
Үйде әлеуметтік қызмет көрсету функциялары:
1) жалғызілікті (жалғыз тұратын) қарттарды және үйде қызмет көрсетуге
мұқтаж мүгедектерді анықтау және олардың есебін жүргізу;
2) қызмет көрсетілетін адамдардың дербес құқықтылығын және қауіпсіздігін
қамтамасыз ету;
3) әлеуметтік-құқықтық қызметтер көрсету;
4) қызмет көрсетілетін адамдарды олардың құқықтары, көрсетілетін
әлеуметтік қызметтің көлемі мен түрлері туралы хабардар ету;
5) әлеуметтік қызмет көрсетудің сапасы мен тиімділігін арттыру;
6) әлеуметтік қызметкерлердің еңбегін ұйымдастыруды жетілдіру және
олардың біліктілігін арттыру;
7) Заңды тұлғалардың Жарғыларына сәйкес өзге де функциялар.
Әлеуметтік қызметкерлердің қызметін басқару
1. Қызметтерге тапсырыс беруші басшылықты, практикалық көмекті және
қызметтерді жеткізушілердің қызметіне бақылауды жүзеге асырады.
2. Әлеуметтік қызметкер халықты әлеуметтік қорғау саласындағы орталық
уәкілетті орган бекіткен Біліктілік сипаттамаларына сәйкес болуы керек.
3. Үйде қызмет көрсетудің іс-қағаздарын жүргізу олардың болуы, үйде
қызмет көрсетудің сапасы мен тиімділігін арттыру, әлеуметтік
қызметкерлердің қызмет көрсетілетін адамдардың құқытары мен заңды
мүдделерін бұзуына жол бермеу мақсатындағы бақылауды жүзеге асыруға
мүмкіндік беретін құжаттарды қамтуға тиіс.
4. Іс-қағаздарын жүргізудің тәртібін уәкілетті орган бекітеді және ол
қызметтерді жеткізушілер мен әлеуметтік қызметкерлердің назарына
жеткізіледі.
5. Іс-қағаздарын жүргізу мынадай міндетті құжаттамалардың болуын
көздейді:
1) жылға, тоқсанға арналған жұмыс жоспары;
2) қызмет көрсетуге келіп түскен адамдарды тіркеу журналы (осы Үлгілік
Ережеге 4-қосымша);
3) қызмет көрсетілетін адамдарға жақындарының келіп-кету кестесі;
4) көрсетілген әлеуметтік қызметтер есебінің журналы (осы Үлгілік Ережеге
5-қосымша);
6. Іс-қағаздары мен жұмыс есебінің жай-күйі, олардың дұрыс жүргізілуі
үшін әлеуметтік қызметкер, бөлімше меңгерушісі, орындаушы мен қызметтерді
жеткізуші жауаптылықта болады.
7. Үйде қызмет көрсетудің сапасын бақылауды жүзеге асыру мақсатында
Осы Аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарында әлеуметтік қызмет
көрсетудің аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарының қызмет
тәртібін, қарттар мен мүгедектерді қабылдаудың шарттарын және оларға
әлеуметтік қызметтер көрсетудің тәртібін айқындайды.
2. Аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталығы (бұдан әрі – аумақтық
орталық) заңды тұлға болып табылады және оны құрылтайшысы қолданыстағы
заңнамаға сәйкес құрады.
3. Аумақтық орталық өзінің қызметін құрылтай құжаттарына сәйкес
медициналық қызметке берілетін лицензияның негізінде, ал әлеуметтік-
педагогикалық қызмет түрлерін көрсеткен жағдайда – білім беру қызметіне
берілетін лицензияның негізінде жүзеге асырады.
4. Аумақтық орталықтар өз қызметінде Қазақстан Республикасының
қолданыстағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерін, осы
Үлгілік Ережені басшылыққа алады.
5. Аумақтық орталық жеке оңалту бағдарламасына немесе медициналық ұйымның
қорытындысына сәйкес бөгдее адамдардың күтіміне және әлеуметтік қызмет
көрсетуге мұқтаж қарттар мен бірінші, екінші, үшінші топтағы мүгедектердің,
оның ішінде мүгедек балалардың (бұдан әрі – қызмет көрсетілетін адамдар)
медициналық-әлеуметтік және оңалту қызмет түрлерін алу, бос уақыты мен
демалысын өткізу мақсатында күндізгі уақытта болуына арналған.
Мамандандырылған медициналық ұйымдарда емдеуді талап ететін процесі
белсенді стадиядағы туберкулездің, карантинді инфекциялардың, тері мен шаш
жұқпалы ауруларының, венереологиялық ауруларының, ЖҚТБ, соматикалық ауру
кезіндегі невроздарды, неврозға ұқсас жай-күйлерді қоспағанда, психикалық
аурулардың, ақыл-ес кемшіндігі мен жеке басының айқын білінетін өзгеруі
жоқ, сирек ұстамасы бар (айына 2-3 реттен артық емес) этиологиясы әртүрлі
тырыспалы синдромдардың болуы аумақтық орталықта медициналық қызмет
көрсетуге қарсы айғақтамалар болып табылады.
Аумақтық орталықтың міндеттері мен функциялары
Аумақтық орталықтың негізгі міндеттері қызмет көрсетілетін адамдарға
үйдікіне жақындатылған қолайлы тұрмыс жағдайларын жасау, әлеуметтік қызмет
көрсетудің мемлекеттік стандарттарына сәйкес әлеуметтік қызмет көрсету және
оңалту шараларын жүргізу болып табылады.
Аумақтық орталықтардың функциялары:
1) қызмет көрсетілетін адамдардың дербес құқықтылығын және қауіпсіздігін
қамтамасыз ету;
2) әлеуметтік қызметтер көрсету;
3) медициналық, әлеуметтік және кәсіптік оңалту жөніндегі іс-шаралар
жүргізу;
4) балалардың оқыту бағдарламаларын игеруіне жағдайлар жасау (әлеуметтік-
педагогикалық қызметтер көрсету кезінде);
5) қолайлы моральдік-психологиялық климат жасау;
6) қызмет көрсетілетін адамарды олардың құқықтары, әлеуметтік қызмет
көрсетудің көлемі мен түрлері, Ішкі тәртіп ережесі туралы хабардар ету;
7) қызметкерлер еңбегінің ұйымдастырылуын жетілдіру және олардың
біліктілігін арттыру;
8) әлеуметтік қызмет көрсетудің сапасы мен тиімділігін арттыру;
9) аумақтық орталықтың қаржы-шаруашылық қызметін жүзеге асыру;
10) аумақтық органның Жарғысына сәйкес өзге де функциялар.
Медициналык әлеуметтік патронаж- отбасының ауру жэне еңбеккс жарамсыз
мүшелеріне қатысты жұмыс жасайды. Медициналық- әлеуметтік патронаждың
мазмүны аталган клиенттердің категорияларына байланысты болып келеді.
Оларға дәрілерді жеткізу, түнгі кезекшелік, гигиеналық кызмет көрсету соның
бәрі жатады.
Әлеуметтік психологиялық патронаж- отбасына ұзақ психологиялык және
әлеуметтік көмек көрсетудің әртүрлі формада жүзеге асады. Бұл отбасы
дағдарыс стрестік жағдайда басынан кешеді, эмоционалдық жағдайда болады.
Әлеуметтік патронаж клиенттің әлеуметтік және психологиялық жағдайын есепке
ала отырып мән-жайды зерттеугс себепші болады. Ол сонымен катар отбасында
қалыптасқаи күйзелісті немесе күйзеліс жағдайын жою бойынша нақты көмек
көрсетуге және тұрақты тенденцияларды тұрақтандыруга бағытталган.
Әлеуметтік патронаж әлеуметтік жұмыс маманының әртүрлі әдістер іс-
әрекетін қарастырады.
Әлеуметтік педагогикалық патронаж- әртүрлі проблемалары бар отбасына жан-
жақты сонымен бірге әрекет ететін көмектерді жатқызады.
Отбасының әлеуметтік патронажы келесідей бағыттарды құрайды:
1. Қолайсыз немесе қауіпті сияқты жағдайлардың қалыптасуына байланысты
ақпараттық аналитикалық мәліметтер
2. Жағдайларға тура араласу
3. Ынтымақтастығы немесе оны жоспарлау туралы әлеуметтік жұмыс
келісімдерін жасау
4. патронаж клиенттерін тікелей қорғау
5. Клиенттермен жұмысты бакылау, бағалау, аяқтау. Патронаждык жұмыстың
нысандары мен әдістері
Клиенттермен жұмыстардың барлық кезеңде патронажга жауапты мамандар
клиенттермен жұмыстың негізгі мазмұнын арнайы есеп карточкаларына тіркейді.
Отбасын патронаждаң әртүрлі формалар немесе әдістер қолданылады.
Материалдық колдау, әлеуметтік кеңес, психотерапия немесе т.б.
Сондықтан патронаж өзінің жүйесінде келесілерді білдіреді.
1. Клиент деңгейінде -оның бастамасы өзі үшін клиенттің өмірлік
жағдайының қиын немесе тіпті қауіпті екендігін анықтау кезеңінен басталады.
2. патронаждык жұмыстың мазмұнының деңгейінде-әдеттегі дәстүрлі түрде
әлеуметтік көмек шеңберінен шыққан міндеттемелерді көтеру
3. Патронаждың әдістемелік деңгейінде көмек көрсетуге арнайы косымша
жолдарды қолдану
4. Ұйымдастыру дсңгейінде клиенттермен қатынасты ұйымдастыру
2. Жастарға арналған әлеуметтік қызмет көрсетудің жүйесі, даму
перспективалары және жағдайы
2.1 Жастар әлеуметтік қызметтің объектісі ретінде
Ғылым объектісі –нақты өмір сүретін шындық (табиғи және әлеуметтік)
және бұл жай ғана табиғаттың және қауымның заты емес, адам әрекеті
саласында қолданылатын зат болып табылады.
Қоғамда қандай да бір объектіні зерттеу қажеттілігі туғанда ол белгілі-
бір көзқараста қарастырылатыны белгілі. Әрбір объект жеке-жеке зерттеуді
қажет ететін бірнеше тараптар мен қасиетке ие болады, яғни қандай да бір
ғылымның заты болып табылады. Ғылым затын анықтау көптеген факторларға, ең
алдымен осы саладағы жеткен жетістіктерге, ғалымдар алдына қоятын
әлеуметтік практиканың дамуына байланысты.
Қазіргі кезеңде -әлеуметтік қызметтің өзіндік әлеуметтік ғылым және оқу
пәні болып қалыптасуы қарқынды жүріп жатқан кезеңде әлеуметтік қызметтің
мәні мен негізгі белгілері туралы көптеген көзқарастар бар. Бірақ барлық
авторлар әлеуметтік қызметтің объектісіне өмірлерінде кездесетін
проблемаларды шешуде қиындықтар көретін жеке адамдар мен әртүрлі адамдар
тобын жатқызады.
Жастар кез-келген қоғамда үлкен немесе кіші деңгейде кемсітілетін топ
болып табылады. Қазіргі кезде жасөспірімдерді, бозбалалар мен
бойжеткендерді, жастарды қорғау проблемалары, жастар мен жасөспірімдер
қылмыстары, девиантты мінез-құлқы проблемалары, жас жұмысшылар мен
жасөспірімдерді қызметте және өнеркәсіп орындарында кемсіту проблемалары
және т.б. белгілі болып отыр.
Халықтың белгілі-бір жасына байланысты бөлінетін тобына жататындықтан
да жастар қазіргі таңда әлеуметтік қызметтің негізіне айналып отыр, яғни
оның объектісі болып табылады.
Жастарға әлеуметтік жұмыс объектісі ретінде сипаттама беру үшін жастар
–оны құрастыратын көптеген құрамдардан тұратын, жеке және топтық формасы
бар, соматикалық, психологиялық және әлеуметтік даму ерекшеліктеріне ие,
қоғамдық қарым-қатынастардың тарамдалған желісінде жатқан күрделі жүйе
екенін есте сақтау керек. Ресейлік социолог В.Н.Боряздың жастар түсінігін
объективтік, әлеуметтік табиғаттан тұратындықтан антропологиялық және
психологиялық бағыттарда қараумен шектелмеу керек, жастар туралы мәселені
қозғағанда оны бір-бірімен салыстырмай, бөліп қарамай әлеуметтік жұмыс
объектісі ретінде қарап, антропология, психология, педагогика, социология
және басқа да ғылымдардың жастар мен олардың проблемаларын зерттеудегі
жетістіктеріне сүйене отырып қарау керек деген пікірімен келісеміз, өйткені
жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс құралын, нысанын және әдістерін
анықтау, оның тиімділігі ең алдымен халықтың осы тобының, әлеуметтік
мәртебесі мен әлеуметтік проблемалары білімі мен жас ерекшеліктеріне,
психологиялық және әлеуметтік-экономикалық, социо-мәдениеттік
ерекшеліктеріне тікелей байланысты.
Жастар зерттеу объектісі ретінде әлеуметтік жұмыс, әлеуметтік
педагогика және социология сияқты ғылымдарда да кездесетінін есте сақтау
керек.
Әлеуметтік қызметтің объектісіне кез-келген жас іліге бермейді, оның
міндетті түрде қандай да бір проблемасы болуы керек. Ол проблемалар
психологиялық, медициналық, құқықтық, материалдық және басқа да сипатта,
немесе адамға тәуелсіз кейбір сыртқы факторларға, болмаса ішкі жеке басының
жағдайларына байланысты болуы мүмкін, қалай болғанда да әлеуметтік жұмыс
үшін жас адам осы проблемасын өз бетімен шеше алмай, әлеуметтік
қызметкердің кәсіптік көмегін қажет етуімен маңызды.
әлеуметтік педагогика үшін жай ғана жас адам емес, әлеуметтену
процесінде көмекті қажет ететін бала –жеке тұлғадан әлеуметьік субъектіге
айналатын, яғни дамушы, қалыптасушы жеке адамның болуы маңызды.
Міне ,осындай әлеуметтік қызметтің әлеуметтік педагогика сияқты
ғылымның әлеуметтік бір құбылысты зерттеудің сипаттамаларына қарамастан
оларды біріктіретін де, алшақтатын да белгілері бар.
Әлеуметтік қызметкердің жастар проблемасына осындай кеңкөзқараста
болуы жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізетін маман мен жастармен жұмыс
жүргізетін маманның лауазымды міндеттерін ажырата білуді қажет етеді.
Жастармен жұмыс жүргізетін маманның міндетіне балалар мен жастар
ұйымдарының әрекеттерін үйлестіру, жастардың қалыпты құрылымы бұзылған
бейресми бірлестіктерімен жұмыс, жастардың бос уақытын ұйымдастыру бойынша
іс-шаралар жүргізу және оларды талдау, жасөспірімдердің, жастардың, жас
отбасылардың құқығын қорғау және т.б. жатады.
Осыған байланысты, жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізетін маманның
кәсіби дайындығына ең алдымен қызметтің объектісі ретіндегі жастардың
сапалық сипаттамасын, осы бір күрделі әлеуметтік феноменді, әлеуметтік-
демографиялық, әлеуметтік-психологиялық, әлеуметтік және әлеуметтік-мәдени
аспектілерімен бірлікте және өзара байланыста зерттеу жүргізу қажеттігі
туындайды.
2.2 . Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс әдістері және оларды
жүзеге асыру жолдары
Әлеуметтік қызметтің технологиясы әлеуметтік технологиялардың бір
саласы. Ол қиын өмірлік жағдайға ұшыраған азаматтарға көмек көрестіп,
қолдау жасау мен әлеуметтік қызмет көрсетуге бағытталған.
Әлеуметтік қызметтің технологиясы әдетте екі мағынада қарастырылады.
Кең мағынасында -әлеуметтік жұмыс объектісіне әсер ететін ұйым, юағдарлама,
құрал, тәсілдерінен тұратын теориялық білім мен практика жүйесі ретінде.
Мұндай түсінік әдетте әлеуметтік жұмысты жалпы мемлекеттік және аймақтық
басқару органдары деңгейінде қолданылады. Ал тар мағынасында –жеке
технологиялар жиынтығы ретінде, яғни нақты субъект пен әлеуметтік жұмыс
объектісіне ғана қолданылатын белгілі-бір, нақты тәсілдер мен құралдар
болып табылады. Мұндай түсінік ең алдымен халықтың әртүрлі категорияларымен
мекен-жайы, оқуы, жұмысы және т.б. бойынша әлеуметтік жұмысты
ұйымдастырушылардың тікелей әрекетінде қолданылады.
Жоғарыда көрестілгендей екі жол жастармен әлеуметтік жұмыс
технологияларында қолданылады, оны жастардың әлеуметтік көмек пен қолдауды
қажет ететін белгілі-бір категориясына, оларды өмірлік қиындықтардан алып
шығу мақсатында қолданылатын тиімді тәсілдер, құралдар, әдістерді
ұйымдастырудың білімдер жүйесі деп анықтауға болады. Жастармен әлеуметтік
қызметтің технологиясында екі форманы бөлуге болады:
1. процедура мен операциялардан іс-әрекеттің ьтәсілі мен құралы
ретінде тұратын бағдарламалар.
2. осындай бағдарламаларға сәйкес құрылған іс-әрекеттің өздері.
Жастардың әлеуметтік жұмысының технологиясы әр алуан, олардың түрлері
көптеген негіздерге байланысты жүзеге асады, солардың ішінде тәжірибеде ең
көп тарағаны –объектілердің (жастар ортасында, жастар тобында және т.б.
болатын құбылыстар, процестер) жіктелуі, мұнда олардың әрқайсысының
объектісінің ерекшеліктерін ескере отырып, белгілі-бір әсер ету тәсілдерін
қолдану арқылы олардың тиімді қызмет етіп, дамуы мен жетілуіне мүмкіндік
туады.
Жастардың әлеуметтік жұмысының технологиясының жіктелуі олардың жаңа
дәрежесіне де байланысты. Осы түріне қарай жаңа (жаңарған) және дәстүрлі
(бұрынғы тәжірибелер технологиясы) деп бөлінеді. Жаңарған технологияға
жастардың әлеуметтік жұмысының мобильдік (басқаша атауы көшедегі
әлеуметтік жұмыс) технологиясын жатқызуға болады, бұл соңғы уақыттардағы
батыс елдерінде кеңінен тараған технология, ал ТМД елдерінде, соның ішінде
Қазақстанға аз танылып отыр. Оның мәні –ешбір жастар орталығынан, кеңес
беру пунктерінен, немесе басқа да жастар қызметінен көмек сұрамайтын, бірақ
девиантты мінез-құлық танытатын, агрессивті жастардың бір бөлігіне бақылау
жасау. Осындай жастарға рокерлер, спорттық және музыка фанаттары және
т.б. жастар тобын жатқызуға болады. Бұл технологияның негізгі қағидасы
-әлеуметтік қызметкерді осындағы тусовка енгізу, оның қатысушыларымен
өзара қатынасқа түсіп, олардың қызығушылықтарын зерттеп, түсіну, осы
негізде ондай топтардың көбеюіне жол бермеу, таралуына әсер ету, олардың
агерссивті көңіл-күйлерін дұрыс ағымға бағыттау.
Әлеуметтік қызметтің технологиясы стратегиялық сипаттағы технологиялар
болып жіктеледі. Біріншісі жастардың көп ауқымын қамтып, олардың өмір
деңгейін жақсартуға, білім алып, жұмысқа орналасуға және т.б. мүмкіндік
жасауға бағытталған технология. Екіншісі –жастардың кейбір
категорияларымен, соның ішінде әлеуметтік көмек пен қорғауды қажет ететін
топтарымен жұмыс жасау технологиясы. Қазіргі Қазақстанның жағдайна
байланысты тактикалық сипаттағы технологиялар анықтаушы ғана болып отыр,
себебі, жастардың рискілік жігін, топтардың пайда болуын алдын-ала
саралайтын стратегиялық технологияның жұмыс істеуін қамтамасыз етуге
мемлекеттің қаражаты жетіспейді, сондықтан жастармен жүргізілетін
әлеуметтік қызметтің жүйесінде адрестік әлеуметтік көмек тұжырымдамасына
ғана сүйенеді.
Соған қарамастан, жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмысын табысты
жүзеге асыруда тактикалық технологияны алдын-ала саралайтын стратегиялық
сипаттағы технологиямен үйлестіре қолданған дұрыс. Мысалы, балалар мен
жасөспірімдердің қамқорсыздық проблемасын шешу үшін үйсіздерге нақты көмек
көрсетудің жеке, тактикалық технологиясын іске асыру жеткіліксіз. Оған бір
мезгілде, мемлекет пен жергілікті билік органдарының мүмкіндіктеріне қарай,
балалар мен жасөспірімдердің қамқорсыздығына алып келетін себептерді тауып,
оны болдырмау шараларын қолдануға бағытталған стратегиялық технологияны да
жүзеге асырған дұрыс.
Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмысты жалпылау осы салада
қолданылатын көптеген технологиялар негізделетін басты қағидаларды бөліп
қарауға мүмкіндік береді:
✓ ұйымдастырушылық тәсіл жұмыс нысанының, жобаларының әр алуандығына
бағытталғанымен сипатталады, оны орталық және жергілікті әкімшілік
байқаудан өткізу арқылы қарап, қабылдайды да, оған қажетті қаржы бөледі,
оның жұмсалуына бақылау жасайды және таңдалған технологияның қолдану
нәтижесін бақылайды;
✓ кезеңмен қолдану тәсілі қызметтің шартты түрде екі негізгі кезеңге
бөлінуін қарастырады. Бірінші кезең таңдалып алынған технологияның
объектісі –жастардың белгілі-бір тобы немесе жеке өспірім, бозбала,
бойжеткен, олардың отбасының басындағы жағдайларды терең зерттеумен
байланысты. Осы кезеңде барынша маңызды, алдымен шешуді талап ететін
проблемалар анықталады. Бұл кезеңнің аяқталуы әлеуметтік қызметтің,
әлеуметтік қызметкердің клиентпен (жеке адам, топ) бірге проблеманы
шешудің жоспарын құрудан тұрады. Екінші кезең –жасалған жоспарға сәйкес
жұмыс жасау, ол психо-әлеуметтік және басқа да қажетті көмекті
қарастырады және басына түскен жағдайдан шығуда қолайлы жағдай жасау,
клиенттің жағдайын реттеу сияқты істерді атқаруға бағытталған.
✓ Кадрмен қамтамасыз ету таңдап алынған технологияны жүзеге асыруға
арнайы мамандарды –психологтарды, әлеуметтік педагогтарды, медиктерді
және т.б. дайындауды қарастырады. Осындағы негізгі тұлға жастармен жұмыс
істеуге арнайы дайындалған, клиентпен сенімді қатынасқа түсіп, оның
басына түскен жағдайды зерттеп, оның проблемасын шешуде қолайлы әсер
ететін адамдарды, қоғамдық (ресми және бейресми) институттарды және
байланыстарды іздеуші, осы жоспардың жүзеге асуына бақылау жасаушы
маманданған әлеуметтік қызметкер болып табылады.
Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс технологиясының тағы бір
маңызды қағидасы –саралап жіктеу тәсілі қағидасы, ол жоғарғы аталғандардан
басымырақ түсетіндіктен жеке қарауды қажет етеді.
Әлеуметтік жұмысының мақсаттары мен қызмет ету жағдайларымен және
жалпы жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстары жағынан жақынырақ, соның
ішінде Ресей Федерациясының жастар ісі бойынша әлеуметтік қызмет көрсету
жүйесінің органдарының мынадай құрылымы бар:
□ Жастарға әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету Орталығы дағдарыс
жағдайында, микро және макро орталарда келіспеушілік жағдайында жүрген
жастарға, халықтың осы категориясының девиантты, деликвентті және
суицидальды мінез-құлықтың алдын-алу сияқты медико-психолого-педагогикалық
көмек көрсетуге арналған. Бұл орталық екі бөлімнен тұрады деп есептеледі:
әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету бөлімі, оған баспана, қонақ-үй,
социотерапия мектебі, мамандықты таңдау кабинеті, өндірістік кешен, мәдени-
спорттық кешен, еңбек биржасы, юристтік кеңес беру кеңсесі жатады, және
медико-психолого-педагогикалық көмек көрсету бөлімі, оған диагностика-
психологиялық пункт, ата-аналарға арналған кеңес беру пункті, оқушыларға
арналған кеңес беру пункті, анонимдік қабылдау кабинеті, кризистік
стационар, лекторий және бос уақытты өткізу пункті жатады;
□ Жастар үшін ақпарат беру Орталығы, оның мақсаты –жастар ісі бойынша
билік орындаушы органдарға, жастармен, әртүрлі жас адамдар тобымен жұміс
істейтін ұйымдар мен мекемелерге ақпараттық және әдістемелік қызмет
көрсету. Юристтік, коммуникативтік, жеке дара, кәсіби, бос уақытты өткізу
бойынша, білім алу, тұрғын үй және басқа да жастар проблемаларды шешуге
әдістемелік қамтамасыз етуді ұйымдастырудан басқа Орталық жастар ортасында
болып жатқан процесстер туралы ақпаратқа және жастардың сұраныстары туралы
ақпараттарға талдау жасаумен айналысады.
□ Еркінен айыру орындарынан келген жасөспірімдер мен жастардың қайта
әлеуметтендіру Орталығы, бейімделуі қиын жағдайда жүрген жастарға кеңес
беру, әлеуметтік-құқықтық, мамандықты таңдау және психологиялық көмек
көрсетуге арналған. Оның мақсаты -әлеуметтік пайдалы байланыстарын
жоғалтқан, бейімделуі қиын жағдайда жүрген жастардың криминогендік
категорияларына олардың әлеуметтік салаларға кірігіп кетуі мен рецидивті
алдын-алу мақсатында көмек көрсету; еркінен айыру орындарында болып келген
жастарға жұмысқа орналастыруға, мамандық таңдауға және қайта мамандыққа
дайындыққа көмектесу; юристік, медициналық және әлеуметтік мәселелер
бойынша кеңес беру; бейімделуге қиындық туғызған себептерді, көкейкесті
проблемаларды және қиын жағдайларды анықтап, олардан шығудың жолдарын
іздеу, дау-жанжалдарды тоқтату, қамқорлыққа алынғандармен бірге осы
дағдарыс жағдайларынан шығудың жолдарын іздеу; дау-жанжалдарды тоқтату,
қамқорлыққа алынғандармен бірге осы дағдарыс жағдайларынан шығудың
жолдарын табу мақсатында жоспарлар жасау. Орталықтың құрамында телефон
арқылы кеңес беру бөлімі (сенім телефоны), психологиялық емдеу кабинеті,
мамандықты таңдау және қайта даярлау мектептері, криминогендік
контингентпен жеке жұмыс істеу бөлімі, кеңес беру пункті болуы керек.
□ Жасөспірімдер мен жастарға кеңес беру Орталығы телефон арқылы жедел,
анонимді, ақысыз психологиялық кәсіби көмек көрсетуге арналған. Орталықтың
негізгі мақсаттарына: көкейкесті дау-жанжал жағдайын басынан кешіріп,
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
1. Әлеуметтік қызмет көрсетудің 5
түсінігі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
1.1.Әлеуметтік қызмет көрсету - әлеуметтік жұмыстың ажырамас
бөлігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..
1.2.Әлеуметтік қызмет көрсетудің түрлері, қазіргі 6
түсінігі ... ... ... ... ... ... ..
2. Жастарға арналған әлеуметтік қызмет көрсетудің жүйесі, даму
перспективалары және 15
жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
...
2.1 Жастар әлеуметтік қызметтің объектісі 15
ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 . Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс әдістері және оларды
жүзеге асыру 16
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...
2.3 Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың шетелдік
тәжірибелері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
Пайдаланылған 36
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: Осы заманғы мемлекет қызметiнiң ең маңызды
бағыттарының бiрi — жастар саясаты. Елбасымыз "Болашақ — жастардың қолында"
деу арқылы жастарға үлкен сенiм бiлдiретiндiгiн айтып өткен едi. Ал,
елiмiздiң ертеңi саналатын бiздер, яғни жастар кiмбiз? Мемлекет жастар
саясатын қалай ұстанып отыр? Бұл мәселе кiм-кiмдi болсын толғандырары анық.
Ел саясатының негiзгi мiндеттерi — жастардың заңды мүдделерi мен
құқықтарын қорғау, оларға жәрдем беру әрi әлеуметтiк, саяси қызметтер
көрсету, әлеуметтiк маңызы бар жас буын өкiлдерiнiң маңызды бастамаларын
жүзеге асыру. Ал жастар саясатындағы "жүгi ауыр" мiндеттердiң орындалуына
септiгiн тигiзiп жүрген бiршама жастар ұйымдары бар. Бiрақ олардың көбi
"саны бар, сапасы жоқтардың" кебiн киiп отыр. Статистикалық мәлiметтерге
сүйенсек, 180-нен астам жастар ұйымдарының тек 10-ы ғана белсендiлiк
танытса, қалғандарының "аты бар, затыжоқ".
Кемеңгер антикалық философ Аристотель: "Жастар мәселесi —
мемлекет мәселелерiнiң негiзгiсi", — десе, ата-бабамыз: "Балам" дейтiн жұрт
болмаса, "жұртым" дейтiн бала қайдан шықпақ", — деп нақты айта бiлген. Иә,
елiмiздiң жастар саясаты туралы заңы, оған қоса "Қазақстан жастары — 2009"
бағдарламасы да бар. "Бүгiнгi жастардың тәрбиесiне келсек, олардың
көпшiлiгiнде "жастық максимализм" көзқарасы құрып бара жатыр. Мәселен,
жасөспiрiмдер арасында мен болашақта депутат болып, елiме адал қызмет
етемiн деген идеялардан гөрi, өздерiнiң қарнын қалай тойғызатындығы
жөнiнде, бұған қандай жолмен жетсе де тырысып-бағатындығы жайында идеялары
басым. Бұл — қоғамға өте қауiптi. Сондықтан да бiз балаларымыздың
материалдық жағдайын ғана ойламай, олардың саяси сауатына, спортқа деген
қызығушылығына, жалпы ортақ әлемдiк көзқарасына ерекше назар
аударуымызкерек.
Жастармыздың әлеуметтiк жағдайын талдасақ, бұл жерде де
келеңсiздiктер толы. Жастар бiр сәт отбасылық болашағын елестетсе, олардың
алдынан сөзсiз қара түнек шығады. Ауылды жерлерде — жұмыссыздық, қалада —
тұрғын үй жас буынның басты түйiткiлi екенi ақиқат. Бұл жағдайлар жастардың
ажырасуына да әкелiп соқтырады. Сондықтан да бiз жастарға өмiр сүру моделiн
жасап беруiмiз қажет. Нарықтық заманда бұл мүмкiн емес шығар? Бiрақ
нарықтық экономикасы бар Ресейдiң астанасы Мәскеудiң өзiнде әке-шешесi
мұғалiм болып, өзi де жас ұстаз болса, оларға тегiн үй берiледi. Бұл
жастарға үлкен көмек емес пе?
Бiздегi жастар арасындығы жұмыссыздықты шешуге болады. Мәселен, бiр ғана
"Шеврон" компаниясында жыл сайын 5 мың адам зейнетке шығады екен. Ал олар
не iстейдi? Бұл кадрлердi шетелден алып келедi. Неге мемлекет осы
кадрлардың орнын қазақстандық жастармен толығуын қамтамасыз етпейдi?
Осындай компанияларды мәжбүрлеуге болады ғой.
Әйтседе, елiмiздегi жастар саясатының ең басты проблемасы — бiлiм. Бiлiм
және ғылым министрлiгiнде соңғы 17 жыл iшiнде көптеген реформалар
жүргiзiлдi. Басқа облыстарда мемлекеттiк оқу орындарының 5-10-ы ғана
мемлекеттiк бiлiм грантымен оқиды. Олар мемлекеттiк оқу орындары
болғандықтан, мемлекеттiк бiлiм гранты көп бөлiнуi қажет. Бiзде бiр
студентке бiр ғана оқулықтан келедi. Байқасаңыз, материалдық жағдайымыз да
жақсы деңгейде емес. Ал, идеологиялық бағытымыз, мәселен, үштiлдiлiк саясат
өзiмiзге кереғар. Ауылды жерлердiң жастары үш тiлдi бiрден меңгеру мүмкiн
емес. Ол ауылда дәнекерлеушi болып жұмыс iстесе оған ағылшын тiлiн бiлудiң
қажетi не? Бiр тiлдiң өзiн адам баласы 50 жылда ғана жан-жақты меңгерiп
шығады екен.
Курстық жұмыстың мақсаты: Қазақстан Республикасындағы жастарға
арналған қызмет көрсету жүйесін анықтау.
Курстық жұмыс кіріспеден, 2 тараудан, қорытындыдан және пайдаланған
әдебиеттерден тұрады.
1. Әлеуметтік қызмет көрсетудің түсінігі
1.1.Әлеуметтік қызмет көрсету - әлеуметтік жұмыстың ажырамас бөлігі
Әлеуметтік кызмет көрсету- бұл әлеуметтік қолдану, әлеуметтік- тұрмыстык,
әлеуметтік- медициналық, психоло- педагогикалық, әлеуметтік-құқықтык кез-
келген материалдык көмек көрсету болып табылады.
Аталған көмек пен жәрдемақылар өмірдің киын кезеңдеріндегі адамдар мен
отбасыларына көрсетіледі.
Әлеуметтік кызмет көрсетудің негізгі мазмұны:
- материалдық көмек
- стационарлык жағдайда әлеуметтік қызмет көрсету
- әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінде бір тәулік ұйымдасытыру
- консультациялык көмек
- азаматтардың, отбасылардыи әлеуметтік патронажы.
Қазақстан Республикасының заңнамалары жеке әлеуметтік топтарға кызмет
көрсетуді толықтырып, оның мазмұныны кеңітті.. Заңнамалық негізде
әлеуметтік қызмет көрсету өрісіндегі қарт адамдардың, мүгедектердіц
катынастардың реттеуге бағытталған. Бұл халыкты әлеуметтік қорғаудыц бір
түрі болып саналады.
Әлеуметтік кызмет көрсету біркатар принциптерге негізделеді.
1)атаулы
1.2) қол жеткізу деңгейіндегі
1.3) еріктілік, кайырымдылық
2) Өмірдің киын жағдайларындағы қарт адамдарға, мүгедектерге басымдылык
жағдайда бірінші кезекте көмек көрсету
3) конфеденциалдык принципі
4) алдын-ала көмек көрсету
5) адамнын және азаматтың құқықтарын сақтау.
6) әлеуметтік кызмет көрсетудің барлық түрлерін беру, олардың жалғасып
жатуы. Әлеуметтік қызмет көрсету термин сиякты мінсіз жоғары дәрежеде
калыптаскан деп санайды. Бұл объект көптеген жүйелерге кіретін
элементтерден тұрады. Формальды тұрғыдан қарағанда әлеуметтік кызмет
көрсету- бұл клиенттерге әлеуметтік кызмет түрлерін берегін әлеуметтік
жұмыстың түрі .
Сондықтан да әдістемелік түрғысынан қарағанда Әлеуметтік кызмет
үғымының мәнін түсіну, танып білудің практикалық маңызы арта түседі.
Отандык әдебиетге әлеуметтік қызмет әдетте әлеуметтік жұмыстың
ұйымдастыру түрі ретінде құрастырылған. Кейбір авторлар әлеуметтік қорғау
қызметінің ішінде көптеген жүйелердің, элементердің барлығын айырыкша атап
көрсетеді. Олар әртүрлі функционалдық жүктемелерді көтереді, өзара күрделі
іс-әрекетте болады. Әдебиеттер келесідей қызмет түрлерін ажыратады:
1. Отбасындагы әлеуметтік қызмет көрсету
2. Әлеуметтік- медициналық қызмет көрсету
3. Психологиялык көмек көрсету қызметі
4. Әлеуметтік қамтамасыз ету кызметі
5. Құкыктық комек көрсету кызметі
6. Экологиялык қызметтер
7. Жұмыспен камту кызметі
8. Балалардың әлеуметтік кызметтері
Екінші жагынан аймақтық әлеуметтік кызметтер-ведомствааралык,
муниципалдық әлеуметтік қызметті ұйымдастыру проблемасы, аймақтық сондай-ақ
ведоствааралык позиция тұрғысынан қарастыру қажет. Бірақ әртүрлі
министрліктер мен ведомствалардың әлеуметтік торабының ажыратылмайтын
компоненті болып табылады. Әлеуметтік қызметкерлік мекемелері екі жақты
әкімшілік бағыныштылықта болып келуі және қаржыландырудың көптеген көздерін
иеленуі жекелеген ведомствалардың қарамағында жұмыс атқаратындағы атап
керсетеді. Мысалы: ведомствалардың құрамында ішкі істер органдарында
әлеуметтік кызмет көрсетудің мәні келесідей проблемаларды ажыратып көрсету
арқылы аныкталады.
1. Әлеуметтік кызмет көрсету түрлері мен тәсілдері
2. Халыкка әлеуметтік көмек көрсету кызметінің және мекемелерінің
құрылымдары
3. Аймақтық және ведомствалык әлеуметтік кызметтін компоненттері мен
элементтері
4. Мемлекеттік, муниципалдық, қоғамдық, діни жеке мекемелер
5. Әлеуметтік кызмет көрсетуді ресурстармен қамтамасыз ету: мүліктік,
қаржылық, кадрлық, ғылыми- әдістемелік, ақпараттық.Әлеуметтік кызмет
көрсетудің жоғарыда аталған компоненттері мен элементтерінің құрылымы бұл
жүйенің тұрақтылығын сапалық жағынан анықталғанын сипаттайды.
Шын мәнінде әлеуметтік қызмет көрсетудің мәні осы өрісте жұмыс істейтін
мекемелердің әлеуметтік жұмыстарының әртүрлі субъектілерін талдау арқылы
айқындалады.
1.2. Әлеуметтік кызмет көрсетудің түрлері, қазіргі түсінігі, проблемалары.
Әлеуметтік кызмет көрсету проблемаларын зерттеушілср осы жүйе
функциясының екі тобын ажыратады.
1. мәндік қызметтегі функциялар: алдын-ала көмек көрсету, әлеуметтік-
реабилитациялық қызмет, әлеуметтік қорғауга бейімделу, әлеуметтік патронаж.
2. рухани- қайырымдылық функциялар: жеке адамдарға қайырымдылык,
әлеуметтік кызмет көрсету
Осы функцияларды практикада жүзеге асыру әлеуметтік қызмет көрсету
жұмысын тиімді басқарумен байланысты болып көмекті микро деңгейде бейнелей
алады.
Әлеуметтік кызмет көрсетудің тиімділігі нақтылық органдар бар кезде ғана
іске асырылады: мемлекеттік, муниципалдык жеке қызмет көрсету түрлері.
Қызмет көрсетудің келесідсй түрлері бар:
Материалдык көмек көрсету, ақшалай каражат, тағам өнімдері, медицииалык
көмектер, тазалық, денсаулык сақтау кұралдары, аяк киім, бірінші
қажеттіліктегі заттар, арнайы көлік техникалык құралдары, мүгедектерге
көмек көрсету.
2. Бөтен беруден стандартты емес, мұқтаж болып отырған азаматтар мен
отбасылық әлеуметтік патронаж. Әлеуметтік тұрмыс қажеттіліктерін өтейтін
көмек, медициналық көмекпен қамтамасыз ету, жартылай және толық өзін-өзі
қамтамасыз етуге қабілеті жоғары адамдарға көмек көрсету: медициналық,
психилогиялық, әлеуметтік еңбек қызметін ұйымдастыру
3. Тұрақты тұрғын үй, пәтері жоқ адамдарға, яғни қорғаныссыз қалған
балалар мен жасөспірімдерге уақытша бөлме беру
4. Өз бетімен жүріп тұратын кабілеттілік сақтаған қарт адамдарга,
мүгедектерге өмірдің қиын жағдайындағы адамдарга бір тәулік бойы баспана
беру.
5. Азаматтарлың отбасыларга әлеуметтік-экономикалык салада
консультациялық көмек көрсету жэне өмірлік
қызметін медициналык- әлеуметтік көмек көрсету, психологиялык,
педагогикалық, құқықтарын қорғау қызметтерін ұйымдастыру.
6. Реабилитациялык қызметтер: адамдарды кәсіби-әлеуметтік психологиялык
реабилитациялауда көмек көрсету. Жасөспірімдермеи реабилитациялык жұмыс
жүргізу.
Әлеуметтік қызметтер- әлеуметтік қызмет көрсетудің түрлеріне сәйкес
әлеуметтік органның қызметіне көмек беру іс- әрекеті
Қызметтер акылы және тегін болып келеді. Тегін кызмет түрлері келесідей
жағдайда беріледі.
1. Жасынан ауыруына, мүгедектігіне байланысты өзін-өзі күтуге кабілетсіз
адамдарға;
2. кәмілетке толмаған жетімдер мен қорғансыз балалар
3. жиынтық табысы әрбір отбасы мүшесіне есептегендегі 4- айлык
көрсетікіш тек төмен отбасыларға.
Қазакстан Республикасының мемлекеттік билік және жергілікті өзін-өзі
басқаратын органдары қызметтерді тегін берудің бөтен де бір қосымша
негіздерін белгілей алады. Акылы әлеуметтік қызметтен мемлекеттік және
тегін берудің бөтен де бір қосымша алады.
Ақылы әлеуметтік кызметтер мемлекеттік жэне муниципалдык әлеуметтік
органдарда қолданып жүрген заңнамалардыц тәртібі бойынша көрсетіледі. Жеке
немесе басқа органдарда дербес түрде және келісім шарт негізінде
көрсетіледі.
Әр түрлі отбасы клиент категориясына қарай: мүгедектер, зейнеткерлер,
әскери қызметкерлер, босқындар т.б. әлеуметтік тұрмыстын, әртүрлі
технологиялары колданылады.Олардың мақсаты-отбасын әлеуметтік кызметін
реттеу, сақтау. Әлеуметтік қызмет көрсетудің келесі түрлерін белгілеуге
болады.
1. Отбасының қатаюына бағытталған
а) жедел көмек көрсету, шұғыл әлеуметтік көмек
б) Отбасының тұрактылығын қолдауға отбасын және оның мүшелерінін
әлеуметтік дамуына бағытталған.
Отбасы қатыгездіктегі жедел көмек. Мұндай карым-қатынаста жасырын болады.
Біздің елімізде осы проблема ғылыми тұрғыдан казіргі кезде ғана
қарастырылып отыр.
Патронаж- бұл маманның жеке кызметі, оның көмегімен отбасы әлеуметтік
кызметтен накты көмек және қолдау алады. Қазіргі уакытта отбасы әлеуметтік
патронажының 2 бағытын ажыратуга болады.
1. Ерекше тәуекелді отбасылар және балаға қатысын әлеуметтік кызметті
жүзеге асыратын іс-әрекеттер сипатында негізделеді. Сонымен қоса ол өзіне
патронаждың бірнеше түрлерін камтиды:
- әлеуметтік
- әлеуметтік- медициналык
- әлеуметтік педагогикалық
- әлеуметтік- психологиялык
- әлеуметтік- экопомикалық (ж2рдемақы)
2. Патронаж обьектінің сипатына негізделеді.- Олар:
- жасы бойынша (балалар, жасөспірім)
- жынысы бойынша (қыз бала, үл бала)
- медициналык көрсетумен бойынша (мүгедектер, жүкті эйелдер)
- Әлеуметтік статусы бойынша (қараусыз бала, зорлық-зомбылық құрбаны)
- Отбасы проблемасы бойынша (бей берекетсіз отбасы, ішімдікке салынған
ата-аналар, балалар) бөлінеді.
Балалардың медициналық - әлеуметтік мекемелерінде әлеуметтік қызметтер
көрсету жүйесін одан әрі дамыту тақырыбына арналған дөңгелек үстел өтті.
Кемтар, басқа адамның күтімі мен көмегіне мұқтаж балаларға әлеуметтік
қызметтер көрсету жүйесін республикадағы интернат-үйлері мен үйде
әлеуметтік көмек көрсету бөлімшелерінің жүйесі көрсетеді. Қазіргі уақытта
дамуында терең ментальды ерекшеліктері бар балалардың - 18 интернат - үйі
қызмет етеді. 10 мыңнан астам кемтар
балаларға үйде қызметтер көрсетуді 90 бөлімше жүзеге асыруда.
Үстіміздегі жылы сәуір айында Қазақстан Республикасында мүгедектерді
әлеуметтік қорғау туралы Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануына орай
түрлі меншік құқығындағы медициналық-әлеуметтік ұйымдарды ашу мүмкіндігі
пайда болды.
Әлеуметтік қызметтер көрсету мекемелерінің қызмет істеуі Әкімдер шешімімен
бекітілетін жекелеген Ережелер негізінде жүзеге асырылады, практикада бұл,
бұрын қолданылып жүрген Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік
қорғау туралы Заңды іске асыру үшін қабылданған, ұсынылатын мемлекеттік
қызметтердің көлемі мен сапасын айтарлықтай салааралық және функционалдық
саралауға әкеліп соғады.
Қазіргі уақытта медициналық-әлеуметтік мекемелердің қызметін реттеуде
нормативтік-құқықтық негізді жаңарту қажеттілігі туындады.
Министрлік көрсетілетін қызметтердің көлемі мен сапасына біріңғай
талаптарды көздейтін Мүгедектер мен қарттарға үйде әлеуметтік көмек
көрсету бөлімшелерінде, аумақтық әлеуметтік қызметтер көрсету
орталықтарында, мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде және
мемлекеттік емес медициналық-әлеуметтік мекемелерде әлеуметтік қызметтер
көрсету Мемлекеттік стандарттың жобасын әзірледі.
Әлеуметтік қызметтер көрсетудің үлгі ережесінің жобасы әзірленді, ол
мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде сияқты, мемлекеттік емес
медициналық-әлеуметтік мекемелерде де әлеуметтік қызметтерді көрсету
тәртібін көздейді.
Мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелер жүйесін қайта құру қажеттігі
туындады, үйде әлеуметтік қызметтер көрсету бөлімшелерінің жұмысын
ұйымдастыруды жетілдіру талап етіледі. Осыған байланысты Дөңгелек үстелде,
Кеңес мүгедектер қоғамдық бірлестігінің базасында сынамадан өткен Кемтар
балаларды кешенді оңалтудың бағдарламасы қаралды. Кеңес кешенді оңалту
бағдарламасы дамуында ерекшеліктері бар балаларды оқытудағы жаңа тәсілдерге
құрылған. Бағдарламаның негізіне өмірге қажетті, әлеуметтік жағынан
мағыналы машықтарды үйрету жөніндегі қызмет салынған. Бағдарлама, дамуында
ауыр паталогиялар бар балаларға әлеуметтік машықтар мен танылатын
процестердің деңгейін жетілдіре отырып, балаға сатыдан сатыға көшу
мүмкіндігін береді.
Кемтар балаларды кешенді оңалту мұқтаж балаларға техникалық көмекші
(компенсаторлық) құралдар беруді қамтамасыз етуді көздейді. Министрлік
қызметтер көрсету рыногынде белгілі Otto Bock (Германия), ЭШЕД-
прогрессивті ортопедия (Израиль) фирмаларының қатысуымен протездік-
ортопедиялық бұйымдар әзірлеу жөнінде келіссөздер жүргізуде.
1. Осы Үйде әлеуметтік қызмет көрсетудің қарттар мен мүгедектерді
қабылдаудың шарттарын және оларға бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін
әлеуметтік қызметтерді көрсетудің тәртібін айқындайды.
2. Үйде әлеуметтік қызмет көрсетуді (үйде қызмет көрсетуді) жергілікті
атқарушы органдар, мемлекеттік емес ұйымдар жүзеге асырады.
3. Үйде қызмет көрсету жалғізілікті, сондай-ақ жалғыз тұратын қарттарға
және бөгде адамның күтімі мен әлеуметтік қызмет көрсетуге мұқтаж бірінші,
екінші топтағы мүгедектерге (бұдан әрі – қызмет көрсетілетін адамдар)
көрсетіледі.
Мамандандырылған медициналық ұйымдарда стационарлық емдеуді талап ететін
ауру процесінің белсенді стадиясындағы туберкулездің, невроздарды
қоспағанда, психикалық аурулардың, соматикалық ауру кезіндегі невроз ұқсас
жай-күйлердің, жарыместің жеңіл дәрежесінің, ақыл-ес кемшіндігі мен жеке
басының айқын білінетін өзгеруі жоқ, сирек ұстамасы бар (айына 2-3 реттен
артық емес) тырыспалы синдромдардың, карантинді инфекциялардың, жұқпалы
тері мен шаш ауруларының, венереологиялық аурулардың, ЖҚТБ болуы үйде
қызмет көрсетуге қарсы айғақтамалар болып табылады.
4. Үйде қызмет көрсету Қазақстан Республикасының Конституциясына,
Қазақстан Республикасының заңдарына, өзге де нормативтік құқықтық
актілеріне, сондай-ақ осы Үлгілік Ережеге сәйкес жүзеге асырылады.
5. Әлеуметтік қызметтерді қарттар мен мүгедектерді күту жөніндегі
әлеуметтік қызметкерлер (бұдан әрі - әлеуметтік қызметкерлер) қызмет
көрсету аумағы мен аймағының көлемі ескеріле отырып, әлеуметтік қызметтерді
көрсетудің мемлекеттік стандарттарында көзделгендерден кем емес көлемде
және түрлерде көрсетеді.
6. Әлеуметтік қызметкерлер үйде әлеуметтік қызметтер көрсету
бөлімшелерінің, жергілікті атқарушы органдардың және үкіметтік емес
ұйымдардың штат санында болуы мүмкін.
7. Әлеуметтік қызметтер көрсету кезінде қызмет көрсетілетін адамдардың
жасы мен денсаулық жай-күйі, оңалтудың жеке бағдарламасының (бұдан әрі -
ОЖБ) мазмұны, қозғалу белсенділігінің төмендеу дәрежесі мен басқа да
объективті факторлар ескеріледі.
2. Үйде әлеуметтік қызмет көрсетудің міндеттері мен функциялары
Үйде әлеуметтік қызмет көрсетудің негізгі міндеттері қызмет
көрсетілетін адамдардың үйреншікті әлеуметтік ортада болуына қолайлы
жағдайлар туғызу, гигиеналық талаптарға сәйкес өмір сүру жағдайларына
қолдау жасау, әлеуметтік қызметтерді көрсетудің мемлекеттік стандарттарына
сәйкес әлеуметтік қызметтер көрсету және оңалту іс-шараларын жүргізу болып
табылады.
Үйде әлеуметтік қызмет көрсету функциялары:
1) жалғызілікті (жалғыз тұратын) қарттарды және үйде қызмет көрсетуге
мұқтаж мүгедектерді анықтау және олардың есебін жүргізу;
2) қызмет көрсетілетін адамдардың дербес құқықтылығын және қауіпсіздігін
қамтамасыз ету;
3) әлеуметтік-құқықтық қызметтер көрсету;
4) қызмет көрсетілетін адамдарды олардың құқықтары, көрсетілетін
әлеуметтік қызметтің көлемі мен түрлері туралы хабардар ету;
5) әлеуметтік қызмет көрсетудің сапасы мен тиімділігін арттыру;
6) әлеуметтік қызметкерлердің еңбегін ұйымдастыруды жетілдіру және
олардың біліктілігін арттыру;
7) Заңды тұлғалардың Жарғыларына сәйкес өзге де функциялар.
Әлеуметтік қызметкерлердің қызметін басқару
1. Қызметтерге тапсырыс беруші басшылықты, практикалық көмекті және
қызметтерді жеткізушілердің қызметіне бақылауды жүзеге асырады.
2. Әлеуметтік қызметкер халықты әлеуметтік қорғау саласындағы орталық
уәкілетті орган бекіткен Біліктілік сипаттамаларына сәйкес болуы керек.
3. Үйде қызмет көрсетудің іс-қағаздарын жүргізу олардың болуы, үйде
қызмет көрсетудің сапасы мен тиімділігін арттыру, әлеуметтік
қызметкерлердің қызмет көрсетілетін адамдардың құқытары мен заңды
мүдделерін бұзуына жол бермеу мақсатындағы бақылауды жүзеге асыруға
мүмкіндік беретін құжаттарды қамтуға тиіс.
4. Іс-қағаздарын жүргізудің тәртібін уәкілетті орган бекітеді және ол
қызметтерді жеткізушілер мен әлеуметтік қызметкерлердің назарына
жеткізіледі.
5. Іс-қағаздарын жүргізу мынадай міндетті құжаттамалардың болуын
көздейді:
1) жылға, тоқсанға арналған жұмыс жоспары;
2) қызмет көрсетуге келіп түскен адамдарды тіркеу журналы (осы Үлгілік
Ережеге 4-қосымша);
3) қызмет көрсетілетін адамдарға жақындарының келіп-кету кестесі;
4) көрсетілген әлеуметтік қызметтер есебінің журналы (осы Үлгілік Ережеге
5-қосымша);
6. Іс-қағаздары мен жұмыс есебінің жай-күйі, олардың дұрыс жүргізілуі
үшін әлеуметтік қызметкер, бөлімше меңгерушісі, орындаушы мен қызметтерді
жеткізуші жауаптылықта болады.
7. Үйде қызмет көрсетудің сапасын бақылауды жүзеге асыру мақсатында
Осы Аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарында әлеуметтік қызмет
көрсетудің аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарының қызмет
тәртібін, қарттар мен мүгедектерді қабылдаудың шарттарын және оларға
әлеуметтік қызметтер көрсетудің тәртібін айқындайды.
2. Аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталығы (бұдан әрі – аумақтық
орталық) заңды тұлға болып табылады және оны құрылтайшысы қолданыстағы
заңнамаға сәйкес құрады.
3. Аумақтық орталық өзінің қызметін құрылтай құжаттарына сәйкес
медициналық қызметке берілетін лицензияның негізінде, ал әлеуметтік-
педагогикалық қызмет түрлерін көрсеткен жағдайда – білім беру қызметіне
берілетін лицензияның негізінде жүзеге асырады.
4. Аумақтық орталықтар өз қызметінде Қазақстан Республикасының
қолданыстағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерін, осы
Үлгілік Ережені басшылыққа алады.
5. Аумақтық орталық жеке оңалту бағдарламасына немесе медициналық ұйымның
қорытындысына сәйкес бөгдее адамдардың күтіміне және әлеуметтік қызмет
көрсетуге мұқтаж қарттар мен бірінші, екінші, үшінші топтағы мүгедектердің,
оның ішінде мүгедек балалардың (бұдан әрі – қызмет көрсетілетін адамдар)
медициналық-әлеуметтік және оңалту қызмет түрлерін алу, бос уақыты мен
демалысын өткізу мақсатында күндізгі уақытта болуына арналған.
Мамандандырылған медициналық ұйымдарда емдеуді талап ететін процесі
белсенді стадиядағы туберкулездің, карантинді инфекциялардың, тері мен шаш
жұқпалы ауруларының, венереологиялық ауруларының, ЖҚТБ, соматикалық ауру
кезіндегі невроздарды, неврозға ұқсас жай-күйлерді қоспағанда, психикалық
аурулардың, ақыл-ес кемшіндігі мен жеке басының айқын білінетін өзгеруі
жоқ, сирек ұстамасы бар (айына 2-3 реттен артық емес) этиологиясы әртүрлі
тырыспалы синдромдардың болуы аумақтық орталықта медициналық қызмет
көрсетуге қарсы айғақтамалар болып табылады.
Аумақтық орталықтың міндеттері мен функциялары
Аумақтық орталықтың негізгі міндеттері қызмет көрсетілетін адамдарға
үйдікіне жақындатылған қолайлы тұрмыс жағдайларын жасау, әлеуметтік қызмет
көрсетудің мемлекеттік стандарттарына сәйкес әлеуметтік қызмет көрсету және
оңалту шараларын жүргізу болып табылады.
Аумақтық орталықтардың функциялары:
1) қызмет көрсетілетін адамдардың дербес құқықтылығын және қауіпсіздігін
қамтамасыз ету;
2) әлеуметтік қызметтер көрсету;
3) медициналық, әлеуметтік және кәсіптік оңалту жөніндегі іс-шаралар
жүргізу;
4) балалардың оқыту бағдарламаларын игеруіне жағдайлар жасау (әлеуметтік-
педагогикалық қызметтер көрсету кезінде);
5) қолайлы моральдік-психологиялық климат жасау;
6) қызмет көрсетілетін адамарды олардың құқықтары, әлеуметтік қызмет
көрсетудің көлемі мен түрлері, Ішкі тәртіп ережесі туралы хабардар ету;
7) қызметкерлер еңбегінің ұйымдастырылуын жетілдіру және олардың
біліктілігін арттыру;
8) әлеуметтік қызмет көрсетудің сапасы мен тиімділігін арттыру;
9) аумақтық орталықтың қаржы-шаруашылық қызметін жүзеге асыру;
10) аумақтық органның Жарғысына сәйкес өзге де функциялар.
Медициналык әлеуметтік патронаж- отбасының ауру жэне еңбеккс жарамсыз
мүшелеріне қатысты жұмыс жасайды. Медициналық- әлеуметтік патронаждың
мазмүны аталган клиенттердің категорияларына байланысты болып келеді.
Оларға дәрілерді жеткізу, түнгі кезекшелік, гигиеналық кызмет көрсету соның
бәрі жатады.
Әлеуметтік психологиялық патронаж- отбасына ұзақ психологиялык және
әлеуметтік көмек көрсетудің әртүрлі формада жүзеге асады. Бұл отбасы
дағдарыс стрестік жағдайда басынан кешеді, эмоционалдық жағдайда болады.
Әлеуметтік патронаж клиенттің әлеуметтік және психологиялық жағдайын есепке
ала отырып мән-жайды зерттеугс себепші болады. Ол сонымен катар отбасында
қалыптасқаи күйзелісті немесе күйзеліс жағдайын жою бойынша нақты көмек
көрсетуге және тұрақты тенденцияларды тұрақтандыруга бағытталган.
Әлеуметтік патронаж әлеуметтік жұмыс маманының әртүрлі әдістер іс-
әрекетін қарастырады.
Әлеуметтік педагогикалық патронаж- әртүрлі проблемалары бар отбасына жан-
жақты сонымен бірге әрекет ететін көмектерді жатқызады.
Отбасының әлеуметтік патронажы келесідей бағыттарды құрайды:
1. Қолайсыз немесе қауіпті сияқты жағдайлардың қалыптасуына байланысты
ақпараттық аналитикалық мәліметтер
2. Жағдайларға тура араласу
3. Ынтымақтастығы немесе оны жоспарлау туралы әлеуметтік жұмыс
келісімдерін жасау
4. патронаж клиенттерін тікелей қорғау
5. Клиенттермен жұмысты бакылау, бағалау, аяқтау. Патронаждык жұмыстың
нысандары мен әдістері
Клиенттермен жұмыстардың барлық кезеңде патронажга жауапты мамандар
клиенттермен жұмыстың негізгі мазмұнын арнайы есеп карточкаларына тіркейді.
Отбасын патронаждаң әртүрлі формалар немесе әдістер қолданылады.
Материалдық колдау, әлеуметтік кеңес, психотерапия немесе т.б.
Сондықтан патронаж өзінің жүйесінде келесілерді білдіреді.
1. Клиент деңгейінде -оның бастамасы өзі үшін клиенттің өмірлік
жағдайының қиын немесе тіпті қауіпті екендігін анықтау кезеңінен басталады.
2. патронаждык жұмыстың мазмұнының деңгейінде-әдеттегі дәстүрлі түрде
әлеуметтік көмек шеңберінен шыққан міндеттемелерді көтеру
3. Патронаждың әдістемелік деңгейінде көмек көрсетуге арнайы косымша
жолдарды қолдану
4. Ұйымдастыру дсңгейінде клиенттермен қатынасты ұйымдастыру
2. Жастарға арналған әлеуметтік қызмет көрсетудің жүйесі, даму
перспективалары және жағдайы
2.1 Жастар әлеуметтік қызметтің объектісі ретінде
Ғылым объектісі –нақты өмір сүретін шындық (табиғи және әлеуметтік)
және бұл жай ғана табиғаттың және қауымның заты емес, адам әрекеті
саласында қолданылатын зат болып табылады.
Қоғамда қандай да бір объектіні зерттеу қажеттілігі туғанда ол белгілі-
бір көзқараста қарастырылатыны белгілі. Әрбір объект жеке-жеке зерттеуді
қажет ететін бірнеше тараптар мен қасиетке ие болады, яғни қандай да бір
ғылымның заты болып табылады. Ғылым затын анықтау көптеген факторларға, ең
алдымен осы саладағы жеткен жетістіктерге, ғалымдар алдына қоятын
әлеуметтік практиканың дамуына байланысты.
Қазіргі кезеңде -әлеуметтік қызметтің өзіндік әлеуметтік ғылым және оқу
пәні болып қалыптасуы қарқынды жүріп жатқан кезеңде әлеуметтік қызметтің
мәні мен негізгі белгілері туралы көптеген көзқарастар бар. Бірақ барлық
авторлар әлеуметтік қызметтің объектісіне өмірлерінде кездесетін
проблемаларды шешуде қиындықтар көретін жеке адамдар мен әртүрлі адамдар
тобын жатқызады.
Жастар кез-келген қоғамда үлкен немесе кіші деңгейде кемсітілетін топ
болып табылады. Қазіргі кезде жасөспірімдерді, бозбалалар мен
бойжеткендерді, жастарды қорғау проблемалары, жастар мен жасөспірімдер
қылмыстары, девиантты мінез-құлқы проблемалары, жас жұмысшылар мен
жасөспірімдерді қызметте және өнеркәсіп орындарында кемсіту проблемалары
және т.б. белгілі болып отыр.
Халықтың белгілі-бір жасына байланысты бөлінетін тобына жататындықтан
да жастар қазіргі таңда әлеуметтік қызметтің негізіне айналып отыр, яғни
оның объектісі болып табылады.
Жастарға әлеуметтік жұмыс объектісі ретінде сипаттама беру үшін жастар
–оны құрастыратын көптеген құрамдардан тұратын, жеке және топтық формасы
бар, соматикалық, психологиялық және әлеуметтік даму ерекшеліктеріне ие,
қоғамдық қарым-қатынастардың тарамдалған желісінде жатқан күрделі жүйе
екенін есте сақтау керек. Ресейлік социолог В.Н.Боряздың жастар түсінігін
объективтік, әлеуметтік табиғаттан тұратындықтан антропологиялық және
психологиялық бағыттарда қараумен шектелмеу керек, жастар туралы мәселені
қозғағанда оны бір-бірімен салыстырмай, бөліп қарамай әлеуметтік жұмыс
объектісі ретінде қарап, антропология, психология, педагогика, социология
және басқа да ғылымдардың жастар мен олардың проблемаларын зерттеудегі
жетістіктеріне сүйене отырып қарау керек деген пікірімен келісеміз, өйткені
жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс құралын, нысанын және әдістерін
анықтау, оның тиімділігі ең алдымен халықтың осы тобының, әлеуметтік
мәртебесі мен әлеуметтік проблемалары білімі мен жас ерекшеліктеріне,
психологиялық және әлеуметтік-экономикалық, социо-мәдениеттік
ерекшеліктеріне тікелей байланысты.
Жастар зерттеу объектісі ретінде әлеуметтік жұмыс, әлеуметтік
педагогика және социология сияқты ғылымдарда да кездесетінін есте сақтау
керек.
Әлеуметтік қызметтің объектісіне кез-келген жас іліге бермейді, оның
міндетті түрде қандай да бір проблемасы болуы керек. Ол проблемалар
психологиялық, медициналық, құқықтық, материалдық және басқа да сипатта,
немесе адамға тәуелсіз кейбір сыртқы факторларға, болмаса ішкі жеке басының
жағдайларына байланысты болуы мүмкін, қалай болғанда да әлеуметтік жұмыс
үшін жас адам осы проблемасын өз бетімен шеше алмай, әлеуметтік
қызметкердің кәсіптік көмегін қажет етуімен маңызды.
әлеуметтік педагогика үшін жай ғана жас адам емес, әлеуметтену
процесінде көмекті қажет ететін бала –жеке тұлғадан әлеуметьік субъектіге
айналатын, яғни дамушы, қалыптасушы жеке адамның болуы маңызды.
Міне ,осындай әлеуметтік қызметтің әлеуметтік педагогика сияқты
ғылымның әлеуметтік бір құбылысты зерттеудің сипаттамаларына қарамастан
оларды біріктіретін де, алшақтатын да белгілері бар.
Әлеуметтік қызметкердің жастар проблемасына осындай кеңкөзқараста
болуы жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізетін маман мен жастармен жұмыс
жүргізетін маманның лауазымды міндеттерін ажырата білуді қажет етеді.
Жастармен жұмыс жүргізетін маманның міндетіне балалар мен жастар
ұйымдарының әрекеттерін үйлестіру, жастардың қалыпты құрылымы бұзылған
бейресми бірлестіктерімен жұмыс, жастардың бос уақытын ұйымдастыру бойынша
іс-шаралар жүргізу және оларды талдау, жасөспірімдердің, жастардың, жас
отбасылардың құқығын қорғау және т.б. жатады.
Осыған байланысты, жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізетін маманның
кәсіби дайындығына ең алдымен қызметтің объектісі ретіндегі жастардың
сапалық сипаттамасын, осы бір күрделі әлеуметтік феноменді, әлеуметтік-
демографиялық, әлеуметтік-психологиялық, әлеуметтік және әлеуметтік-мәдени
аспектілерімен бірлікте және өзара байланыста зерттеу жүргізу қажеттігі
туындайды.
2.2 . Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс әдістері және оларды
жүзеге асыру жолдары
Әлеуметтік қызметтің технологиясы әлеуметтік технологиялардың бір
саласы. Ол қиын өмірлік жағдайға ұшыраған азаматтарға көмек көрестіп,
қолдау жасау мен әлеуметтік қызмет көрсетуге бағытталған.
Әлеуметтік қызметтің технологиясы әдетте екі мағынада қарастырылады.
Кең мағынасында -әлеуметтік жұмыс объектісіне әсер ететін ұйым, юағдарлама,
құрал, тәсілдерінен тұратын теориялық білім мен практика жүйесі ретінде.
Мұндай түсінік әдетте әлеуметтік жұмысты жалпы мемлекеттік және аймақтық
басқару органдары деңгейінде қолданылады. Ал тар мағынасында –жеке
технологиялар жиынтығы ретінде, яғни нақты субъект пен әлеуметтік жұмыс
объектісіне ғана қолданылатын белгілі-бір, нақты тәсілдер мен құралдар
болып табылады. Мұндай түсінік ең алдымен халықтың әртүрлі категорияларымен
мекен-жайы, оқуы, жұмысы және т.б. бойынша әлеуметтік жұмысты
ұйымдастырушылардың тікелей әрекетінде қолданылады.
Жоғарыда көрестілгендей екі жол жастармен әлеуметтік жұмыс
технологияларында қолданылады, оны жастардың әлеуметтік көмек пен қолдауды
қажет ететін белгілі-бір категориясына, оларды өмірлік қиындықтардан алып
шығу мақсатында қолданылатын тиімді тәсілдер, құралдар, әдістерді
ұйымдастырудың білімдер жүйесі деп анықтауға болады. Жастармен әлеуметтік
қызметтің технологиясында екі форманы бөлуге болады:
1. процедура мен операциялардан іс-әрекеттің ьтәсілі мен құралы
ретінде тұратын бағдарламалар.
2. осындай бағдарламаларға сәйкес құрылған іс-әрекеттің өздері.
Жастардың әлеуметтік жұмысының технологиясы әр алуан, олардың түрлері
көптеген негіздерге байланысты жүзеге асады, солардың ішінде тәжірибеде ең
көп тарағаны –объектілердің (жастар ортасында, жастар тобында және т.б.
болатын құбылыстар, процестер) жіктелуі, мұнда олардың әрқайсысының
объектісінің ерекшеліктерін ескере отырып, белгілі-бір әсер ету тәсілдерін
қолдану арқылы олардың тиімді қызмет етіп, дамуы мен жетілуіне мүмкіндік
туады.
Жастардың әлеуметтік жұмысының технологиясының жіктелуі олардың жаңа
дәрежесіне де байланысты. Осы түріне қарай жаңа (жаңарған) және дәстүрлі
(бұрынғы тәжірибелер технологиясы) деп бөлінеді. Жаңарған технологияға
жастардың әлеуметтік жұмысының мобильдік (басқаша атауы көшедегі
әлеуметтік жұмыс) технологиясын жатқызуға болады, бұл соңғы уақыттардағы
батыс елдерінде кеңінен тараған технология, ал ТМД елдерінде, соның ішінде
Қазақстанға аз танылып отыр. Оның мәні –ешбір жастар орталығынан, кеңес
беру пунктерінен, немесе басқа да жастар қызметінен көмек сұрамайтын, бірақ
девиантты мінез-құлық танытатын, агрессивті жастардың бір бөлігіне бақылау
жасау. Осындай жастарға рокерлер, спорттық және музыка фанаттары және
т.б. жастар тобын жатқызуға болады. Бұл технологияның негізгі қағидасы
-әлеуметтік қызметкерді осындағы тусовка енгізу, оның қатысушыларымен
өзара қатынасқа түсіп, олардың қызығушылықтарын зерттеп, түсіну, осы
негізде ондай топтардың көбеюіне жол бермеу, таралуына әсер ету, олардың
агерссивті көңіл-күйлерін дұрыс ағымға бағыттау.
Әлеуметтік қызметтің технологиясы стратегиялық сипаттағы технологиялар
болып жіктеледі. Біріншісі жастардың көп ауқымын қамтып, олардың өмір
деңгейін жақсартуға, білім алып, жұмысқа орналасуға және т.б. мүмкіндік
жасауға бағытталған технология. Екіншісі –жастардың кейбір
категорияларымен, соның ішінде әлеуметтік көмек пен қорғауды қажет ететін
топтарымен жұмыс жасау технологиясы. Қазіргі Қазақстанның жағдайна
байланысты тактикалық сипаттағы технологиялар анықтаушы ғана болып отыр,
себебі, жастардың рискілік жігін, топтардың пайда болуын алдын-ала
саралайтын стратегиялық технологияның жұмыс істеуін қамтамасыз етуге
мемлекеттің қаражаты жетіспейді, сондықтан жастармен жүргізілетін
әлеуметтік қызметтің жүйесінде адрестік әлеуметтік көмек тұжырымдамасына
ғана сүйенеді.
Соған қарамастан, жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмысын табысты
жүзеге асыруда тактикалық технологияны алдын-ала саралайтын стратегиялық
сипаттағы технологиямен үйлестіре қолданған дұрыс. Мысалы, балалар мен
жасөспірімдердің қамқорсыздық проблемасын шешу үшін үйсіздерге нақты көмек
көрсетудің жеке, тактикалық технологиясын іске асыру жеткіліксіз. Оған бір
мезгілде, мемлекет пен жергілікті билік органдарының мүмкіндіктеріне қарай,
балалар мен жасөспірімдердің қамқорсыздығына алып келетін себептерді тауып,
оны болдырмау шараларын қолдануға бағытталған стратегиялық технологияны да
жүзеге асырған дұрыс.
Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмысты жалпылау осы салада
қолданылатын көптеген технологиялар негізделетін басты қағидаларды бөліп
қарауға мүмкіндік береді:
✓ ұйымдастырушылық тәсіл жұмыс нысанының, жобаларының әр алуандығына
бағытталғанымен сипатталады, оны орталық және жергілікті әкімшілік
байқаудан өткізу арқылы қарап, қабылдайды да, оған қажетті қаржы бөледі,
оның жұмсалуына бақылау жасайды және таңдалған технологияның қолдану
нәтижесін бақылайды;
✓ кезеңмен қолдану тәсілі қызметтің шартты түрде екі негізгі кезеңге
бөлінуін қарастырады. Бірінші кезең таңдалып алынған технологияның
объектісі –жастардың белгілі-бір тобы немесе жеке өспірім, бозбала,
бойжеткен, олардың отбасының басындағы жағдайларды терең зерттеумен
байланысты. Осы кезеңде барынша маңызды, алдымен шешуді талап ететін
проблемалар анықталады. Бұл кезеңнің аяқталуы әлеуметтік қызметтің,
әлеуметтік қызметкердің клиентпен (жеке адам, топ) бірге проблеманы
шешудің жоспарын құрудан тұрады. Екінші кезең –жасалған жоспарға сәйкес
жұмыс жасау, ол психо-әлеуметтік және басқа да қажетті көмекті
қарастырады және басына түскен жағдайдан шығуда қолайлы жағдай жасау,
клиенттің жағдайын реттеу сияқты істерді атқаруға бағытталған.
✓ Кадрмен қамтамасыз ету таңдап алынған технологияны жүзеге асыруға
арнайы мамандарды –психологтарды, әлеуметтік педагогтарды, медиктерді
және т.б. дайындауды қарастырады. Осындағы негізгі тұлға жастармен жұмыс
істеуге арнайы дайындалған, клиентпен сенімді қатынасқа түсіп, оның
басына түскен жағдайды зерттеп, оның проблемасын шешуде қолайлы әсер
ететін адамдарды, қоғамдық (ресми және бейресми) институттарды және
байланыстарды іздеуші, осы жоспардың жүзеге асуына бақылау жасаушы
маманданған әлеуметтік қызметкер болып табылады.
Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс технологиясының тағы бір
маңызды қағидасы –саралап жіктеу тәсілі қағидасы, ол жоғарғы аталғандардан
басымырақ түсетіндіктен жеке қарауды қажет етеді.
Әлеуметтік жұмысының мақсаттары мен қызмет ету жағдайларымен және
жалпы жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстары жағынан жақынырақ, соның
ішінде Ресей Федерациясының жастар ісі бойынша әлеуметтік қызмет көрсету
жүйесінің органдарының мынадай құрылымы бар:
□ Жастарға әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету Орталығы дағдарыс
жағдайында, микро және макро орталарда келіспеушілік жағдайында жүрген
жастарға, халықтың осы категориясының девиантты, деликвентті және
суицидальды мінез-құлықтың алдын-алу сияқты медико-психолого-педагогикалық
көмек көрсетуге арналған. Бұл орталық екі бөлімнен тұрады деп есептеледі:
әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету бөлімі, оған баспана, қонақ-үй,
социотерапия мектебі, мамандықты таңдау кабинеті, өндірістік кешен, мәдени-
спорттық кешен, еңбек биржасы, юристтік кеңес беру кеңсесі жатады, және
медико-психолого-педагогикалық көмек көрсету бөлімі, оған диагностика-
психологиялық пункт, ата-аналарға арналған кеңес беру пункті, оқушыларға
арналған кеңес беру пункті, анонимдік қабылдау кабинеті, кризистік
стационар, лекторий және бос уақытты өткізу пункті жатады;
□ Жастар үшін ақпарат беру Орталығы, оның мақсаты –жастар ісі бойынша
билік орындаушы органдарға, жастармен, әртүрлі жас адамдар тобымен жұміс
істейтін ұйымдар мен мекемелерге ақпараттық және әдістемелік қызмет
көрсету. Юристтік, коммуникативтік, жеке дара, кәсіби, бос уақытты өткізу
бойынша, білім алу, тұрғын үй және басқа да жастар проблемаларды шешуге
әдістемелік қамтамасыз етуді ұйымдастырудан басқа Орталық жастар ортасында
болып жатқан процесстер туралы ақпаратқа және жастардың сұраныстары туралы
ақпараттарға талдау жасаумен айналысады.
□ Еркінен айыру орындарынан келген жасөспірімдер мен жастардың қайта
әлеуметтендіру Орталығы, бейімделуі қиын жағдайда жүрген жастарға кеңес
беру, әлеуметтік-құқықтық, мамандықты таңдау және психологиялық көмек
көрсетуге арналған. Оның мақсаты -әлеуметтік пайдалы байланыстарын
жоғалтқан, бейімделуі қиын жағдайда жүрген жастардың криминогендік
категорияларына олардың әлеуметтік салаларға кірігіп кетуі мен рецидивті
алдын-алу мақсатында көмек көрсету; еркінен айыру орындарында болып келген
жастарға жұмысқа орналастыруға, мамандық таңдауға және қайта мамандыққа
дайындыққа көмектесу; юристік, медициналық және әлеуметтік мәселелер
бойынша кеңес беру; бейімделуге қиындық туғызған себептерді, көкейкесті
проблемаларды және қиын жағдайларды анықтап, олардан шығудың жолдарын
іздеу, дау-жанжалдарды тоқтату, қамқорлыққа алынғандармен бірге осы
дағдарыс жағдайларынан шығудың жолдарын іздеу; дау-жанжалдарды тоқтату,
қамқорлыққа алынғандармен бірге осы дағдарыс жағдайларынан шығудың
жолдарын табу мақсатында жоспарлар жасау. Орталықтың құрамында телефон
арқылы кеңес беру бөлімі (сенім телефоны), психологиялық емдеу кабинеті,
мамандықты таңдау және қайта даярлау мектептері, криминогендік
контингентпен жеке жұмыс істеу бөлімі, кеңес беру пункті болуы керек.
□ Жасөспірімдер мен жастарға кеңес беру Орталығы телефон арқылы жедел,
анонимді, ақысыз психологиялық кәсіби көмек көрсетуге арналған. Орталықтың
негізгі мақсаттарына: көкейкесті дау-жанжал жағдайын басынан кешіріп,
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz