Мемлекеттік тапсырыспен және тапсырыстан тыс шыққан кітаптар

Пән: Полиграфия
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 56 бет
Таңдаулыға:

титул

ГЛОССАРИЙ

Кітап - белгілі бір әдіспен мәтін немесе сурет, бейне түсірілген қағаз, пергамен немеме басқа да беттік материал, бір жағынан бекітілген және мұқабамен қапталған.

Қалыптау (версткалау) - баспа ісінде немесе полиграфияда - мәтіндік және графикалық элементтерді біріктіру арқылы беттердің пішіндеу процесі.

Корректура - авторлық тұпнұсқамен қатар терілген оттискілердегі қателерді түзеті процесінің жиынтығы.

Баспа ісі -баспа өнімдерінің сан түрін дайындау, жасау, бұқаралық түрде тарату жұмысын атқаратын адамзат іс-әрекетінің бір түрі, экономиканың саласы.

Редакция - бұқаралық ақпарат құралдарының жүйесіндегі ұйымдардың әкімшілік бірлігі.

Баспагер - баспа өнімдерін немесе бұқаралық ақпарат құралдарының өнімдерін шығару өндірісін қаржылық-техникалық қамтамасыз ететін құқықтық немесе физикалық тұлға. Баспагер деп баспахана иесін де атайды.

Редактор - басылымның дайындалуын қадағалайтын, оның мазмұны мен бағытын сомдайтын маман.

Дизайнер - көркемдеу, бейнелеу жұмысының бір саласында көркем-техникалық қызмет атқаратын адам.

Оқырман - кітап, газет-журнал және басқа да баспа өнімін оқитын адам.

Сұраныс - экономикада берілген бағамен сатып алушылардың қалаған тауар саны.

Мазмұны

Кiрiспе 4

І ТАРАУ. Мемлекеттік тапсырыспен шыққан

кітаптардың спецификалық ерекшеліктері 9

ІІ ТАРАУ. Мемлекеттік тапсырыстан тыс

шыққан кітаптарға тақырыптық талдау 32

Қорытынды 47

Сілтемелер тізімі 49

Пайдаланылған әдебиеттер 50

Кіріспе

«Білім» баспасы өткен ғасырдың соңғы он жылдығында, яғни Қазақстан өзінің тәуелсіздігін жариялаған жылдармен тұспа-тұс шаңырақ көтерген баспалардың бірі.

Сол кездегі үкімет басшысы С. Терещенко қол қойған қаулыда бұл баспаның « . . . Жоғары және арнаулы білім беретін оқу орындары мен кәсіптік -техникалық білім беретін учищелердің оқушылары мен студенттерге қазіргі оқулықтар мен оқу құралдарын шығаратыны» көрсетілген болатын.

Баспа содан бері өткен уақыт ішінде алуан тақырыпта мыңдаған кітаптар шығарды. Уақыт талабына сай әдепкі бағыт-бағдарына елеулі өзгерістер енгізді. Сөйтіп, соңғы жылдары балабақша бүлдіршіндері мен мектеп оқушылары үшін аса зәру оқу құралдары мен оқулықтар, көркем әдебиет нұсқаларын көп таралыммен басып келеді.

1999 жылдан жауапкершілігі шектеулі серіктестікке айналып, мал-мүлкін, отырған орнын жекешелендіріп, өзін-өзі қаржыландырып келеді.

Баспа еліміздің Қорғаныс министрлігінің, Білім және ғылым министрлігінің, Қазақстан Республикасы Мәдениет, ақпарат және спорт министрлігінің мемлекеттік тапсырыстарын орындап жүр.

Мәдениет, ақпарат және спорт министрлігі жыл сайын өткізіп жүрген тендер нәтижесінде еліміздің әйгілі қоғам қайраткерлері мен ғалымдары, ақын-жазушылары мен саңлақ спортшылары, өнер адамдары жөніндегі жылма-жыл басылып жүрген сериялы естелік кітаптары қалың оқырманның іздеп оқитын таңсық басылымдарына айналды.

Осы сериямен шыққан «Мұхтар Әуезов туралы естеліктер», «Ғабит Мүсірепов туралы естеліктер», «Жұмабай Тәшенов туралы естеліктер», «Құрманбек Жандарбек туралы естеліктер», «Әлкей Марғұлан туралы естеліктер», «Өтебай Тұрманжанов туралы естеліктер», «Нұртас Оңдасынов туралы естеліктер», «Ғабиден Мұстафин туралы естеліктер», «Күләш Бәйсейітова туралы естеліктер», «Қанабек Бәйсейітов туралы естеліктер», «Қалибек Бекхожин туралы естеліктер», күш атасы «Қажымұқан Мұңайтпасов туралы естеліктер», қазақ балалар әдебиетінің классигі «Бердібек Соқпақбаев туралы естеліктер» атты кітаптарды бөлекше атауымызға болады.

Сондай-ақ, «Қазақстанның әскери энциклопедиясы» атты тұңғыш рет екі тілде шыққан төрт томдық пен төл әдебиетіміздің білгірі, академик Серік Қирабаевтың жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған «Кеңес дәуіріндегі қазақ әдебиеті» оқулығы, жоғары оқу орындары мен орта мектептердің «Қазақ тілі» оқулықтарының тұңғыш авторларының бірі, әйгілі тіл маманы Мәулен Балақаев пен Талғат Сайрамбаевтың қайта-қайта басылып жүрген «Қазақ тілі» оқулығы, белгілі жазушы Өтебай Тұрманжановтың өзі жинап, алғы сөзін жазып, оқырманға қалдырған «Қазақтың мақал-мәтелдері» кітабы, Қорғаныс министрінің орынбасары, генерал-лейтенант, профессор Керейхан Аманжолов шығарған «Қазақстанның әскери тарихы» оқулығы, ұлтымыздың біртуар ұлдарының бірі Нұртас Оңдасыновтың «Қазақша-парсыша түсіндірме сөздігі», жоғары оқу орындары үшін қазақ тілінде тұңғыш жарияланған «Акушерия», «Ветеринариялық гигиена», «Ветеринариялық вирусология», Әділ Тұрғынбаевтың «Социология», «Философия», «Логика», «Қазіргі жаратылыстану концепциясы» оқулықтары, Ж. Нығметтің «Қазақ тілі хрестоматиясы», «Медицина техникасы», А. Ыбыраевтың «Инженерлік графика», «Жануарлар физиологиясы», Е. Керімбековтың «Тәнтану» оқулықтары мен бүлдіршіндерге арналып, әсем безендірілген «Балдәурен», «Төрт түлік» жинақтары көпшіліктің көңілінен шыққан басылымдар болды.

Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі әсіресе соңғы жылдары жауынгерлер мен офицерлерге, әскери оқу орындарында білім алып жатқан жас азаматтарға арналған кітаптар мен оқулықтарды оқу құралдарын қазақ тілінде «Білім» баспасында шығаруды жиі әдетке айналдырған.

«Саптық әмірлер, рапорттар, әскерилердің қарым-қатынас сөздері» деп аталатын кітап та тұңғыш осы баспадан жарық көрді. Жүз жылға жуық уақыт бойы тек орыс тілінде тыныстап, тіршілік еткен егемен еліміздің әскери азаматтарының тілін сындырып, бұдан былай тек ұлтымыздың өз тілінде сөйлесіп, қызмет істеп, борышын атқаратын әскерилердің тіл ұстартып, мемлекеттік тілді тез, әрі дұрыс игеруіне мұрындық болатын кітап әлденеше рет қайта басылды.

Баспа жоғары оқу орындарының студенттерін зәру оқулықтармен, оқу құралдарымен және болашақ мамандардың жан-жақты білімді, тәрбиелі, ұлттық діңгегі берік азамат болып қалыптасуына септігін тигізетін алуан тақырыптағы кітаптарды көп таралыммен жариялап, жастардың сұранысын қанағаттандырып жүр.

Еліміздің президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың өмір жолына арналған «Портрет человека и политика» атты кітап (авторы Ольга Видова), Түрікменстанның президенті Сапармұрат Ниязовтың «Рухнама» деген кітабы, Дейл Карнегидің «Жақсылыққа апарар жол қайда?» дегене атпен қазақ тілінде шыққан кітабы жастарға мол тағылым беретін құнды кітаптар. Сондай-ақ, ел президенті Н. Ә. Назарбаевтың үш тілде: қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде қатар басылған «Қазақстан 2030» атты әр азаматтың қойын кітапшасына айналған кітаптарын баспа орынды мақтан етеді. Баспа балалар мен жастарға арналған әдебиет үлгілерін де жиі жариялайды. Олардың қатарында Ғафу Қайырбековтың екі томдық өлеңдер жинағын, Дүкенбай Досжановтың он үш томдық шығармалар жинағын, «Образцы казахской народной литературы» атты оқу құралын, Мұхтар Шахановтың «Жаңа қазақтарын», Фариза Оңғарсынованың «Мен саған ғашық емес ем» өлеңдер жинағын, профессор Айтжан Тоқтағанның жинап, құрастыруымен басылған әйгілі Құрманғазының 75 күй жинағын, нотаға жазып, еліміздің жас домбырашыларының орындалуында түгел дискіге жазылған аса құнды «Тәттімбет және Арқа күйлері» атты танымдық мәні зор кітаптарды атауға болады. Сондай-ақ, баспа жыл сайын студенттердің өз туындыларын да жеке кітап етіп шығаруды дәстүрге айналдырған. Мәселен, «Талаптың мініп тұлпарын», «Дүниеге келер әлі талай Қасым», «Сен де бір кірпіш дүниеге», «Өлеңге әркімнің-ақ бар таласы», «Жетелейді бір арман», «Үркер», т. б. атпен шығып жатқан студент жастар шығармаларының жинақтары осы сөзіміздің дәлелі.

Балауса буынға тіл үйрету, әсіресе ана тіліміздің тұнығымен семіріп, тұңғиығына бойлай алатын алғыр ұрпақ болса, деген үмітпен әр жылдары ұсынып келген Сариеваның «Қазақ тілі», В. Фрелихтың «Ең сенімді серігің» және «Полиглоттар» тәрізді алуан тілдер тереңіне жетелейтін «тілге жеңіл, жүрекке жылы тиетін» кітаптар да оқырманның көп жылдан бергі серігіне айналып отыр.

Айтпай өтуге болмайтын тағы бір жайт - баспаны соңғы төрт-бес жылдан бері мектеп оқулықтарын шығаруға белсене ат салысуы. Мысалы, республикамыздың қазақ мектептері үшін негізгі оқулық болып саналатын елімізге аттары жақсы таныс белгілі ғалым-педагогтар Социалистік Еңбек ері Рафиқа Бекенқызы Нұртазина, ғылым докторлары Клара Хамитқызы Жаданова, Эленора Дүйсенқызы Сүлейменова, филология ғылымдарының кандидаты, доцент, әдіскер-ұстаз Зүбаржат Боранбаева сынды т. б. әйгілі мамандар жазған «Литературное чтение», «Литература» сияқты оқулықтар мен 5-9 сынып оқушыларына арналған оқу құралдарын, оқу орыс, өзбек, ұйғыр тілдерінде жүретін мектептерге арналған «Қазақ әдебиеті» оқулықтары мен олардың «Хрестоматиялары», «Дінтану», «Религиоведение» сияқты оқулықтар да осы баспадан шығып жүр.

Латын, араб, қазақ, орыс әліпбиін өз бетінше үйренемін деушілерге арналып, төрт алфавитпен қатар басылған «Әмбебап Әліппе» кітабының «Білім» баспасында жарық көргені де қуантарлық жағдай. Баспа шаңырақ көтерген он бес жылдай уақыт аралығында баспада еңбек етіп, білімі мен мол тәжірибесінің арқасында айрықша көзге түскен мына редакторлар мен басқа да мамандардың есімдерін ерекше атап өту орынды. Олар: Е. Сыздықов, Ы. Кененбаев, Қ. Байділдәұлы, Э. Дельцова, С. Асылбеков, Ж. Қайранбаев, Т. Веровочкина, А. Ващенко, Ғ. Жандыбаев, А. Естен, Ж. Оспанова, М. Түменбаев, Д. Жабаева, М. Шведов, Б. Оразалинова, Р. Әкімбекова, Р. Жарипова, А. Арсламова сияқты мамандар.

Баспа елімізде, шет елдерде өткізіліп жүрген көптеген көрме-жәрмеңкелерге ұдайы қатысып, медальдармен марапатталып жүр.

1999 жылы жекешелендіріліп, жауапкершілігі шектеулі серіктесттікке айналғалы бері баспаны оның байырғы директоры, ардагер баспагер Жарылқасын Нұсқабайұлы үздіксіз басқарып келеді. Баспа әлеуметтік маңызы зор әдебиет түрлерін және жыл сайын сапалы, әрі оқырман талабына сай, әсем безендіріп жүргені жас ұрпақты тәрбиелеу ісіне сіңірген еңбегі үшін Қазақстан Республикасы Министрлер кабинетінің, Мәдениет ақпарат және спорт министрлігінің, Білім және ғылым министрлігінің, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің дипломдарымен, грамоталарымен марапатталды. Баспа директоры Жарылқасын Нұсқабайұлына «Қазақстан баспа және полиграфия ісінің қайраткері», «Оқу ісінің үздігі», «Отырар ауданының құрметті азаматы» құрметті атақтары берілді.

Бітіру жұмысымның негізгі нысанасы. 2009 жылы «Білім» баспасынан шыққан кітаптарды талдау, оларға редакторлық қорытулар жасау жұмыстың негізгі арқауы. Сол жылы «Білім» баспасынан шыққан кітаптардың ерекшеліктері мен мән-маңызы былай жіктелді:

мемлекеттік тапсырыспен шыққан кітаптардың тақырыптық ерекшелігі мен қоғамдағы мән-мағынасын саралап көрсету;
редакторлық процесс кезіндегі негізгі қағидалар мен әдістерді саралап көрсету;
бүгінде көрініс тауып жатқан жаңа әдістер мен тәсілдерге талдау жасау;
мемлекеттік тапсырыстан тыс шыққан кітаптардың спецификалық ерекшеліктері;

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері: 2009 жылы «Білім» баспасынан жарық көрген кітаптарға редакторлық қорытулар жасауды мақсат еттім. Себебі, 2009 жылдың маусым айынан бастап мен осы баспада редактор қызметін атқардым. Сол уақыттан бастап осы баспадан шыққан кітаптарға деген қызығушылығым арта түсті. Осы мақсатта:

Өзім редактор болған тұстағы мен кездескен редакторлық түйіндер мен керағар пікірлерді көрсету;
Жеке кәсіптік сипатқа айналған баспалардың бүгінгі бейнесі мен негізгі жұмысын анықтау;
Баспадан шығарылатын өнімнің тарылымы мен қалың оқырманға жеткізілуін қадағалау ісін талдау;
Өзге де мүмкін тың тәсілдерді анықтау көзделді;

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы.

«Білім» баспасынан соңғы 4-5 жылда, әсіресе 2009 жылы шыққан кітаптарға тақырыптық талдау жасауға тырыстым. 2009 жылы жарық көрген кітаптарды жіктеп, олардың қандай оқырманға арналғандығын анықтауды көздедім. Соңғы кездері орын алып бара жатқан кітапты тауар ретінде қарастырып келе жатқан кәсіпкерліктің артықшылықтары мен кемшін тұстарына тоқталдым. Сондай-ақ кітап тарату ісінің жалпы әдістері мен технологиясы турасында басы бүтін ғылыми зерттеу жұмысының жоқтығына көз жеткізе отырып, осы олқылықтың орнын толтыру мақсатында, ізденістер жүргізіп, ғылыми айналымға енгізуге тырыстым.

Зерттеудің тәсілдік негіздері. Бітіру жұмысында теориялық талдау, салыстырмалы - сараптамалық баға беру мен ғылыми тұрғыда тұжырымдап дәледеу әдістері қолданылады. Кітап сату ісіндегі жаңа әдістерінің бұрынғы зертеулер мен ақпаратты беру тәсілдерінің ертеден белгілі теориялық-танымдық тұжырымдамаларға сәйкестігі салыстырмалы түрде анықталды.

Зерттеудің негізгі нысаны. Басты деректемелік негіз ретінде ҚР ҰҒА-ның кітапханасы мен бүкіл әлемдік ғаламтор сайттарындағы деректерге сілтеме жасадық. Сондай-ақ, қазақстандық баспалар жайында жазылған баспасөздер мен ғылыми туындылар да негізгі құрал ретінде пайдаланылды.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Бітіру жұмысы кіріспеден, негізгі 2 тараудан, қорытынды, сілтемелер және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І ТАРАУ. Мемлекеттік тапсырыспен шыққан кітаптардың спецификалық ерекшеліктері

«Білім» баспасы бүгінгі күні нарық талабына сай өзге баспалар сияқты мемлекеттік тапсырыстан тыс кітаптар шығарып отырған баспалар қатарында. Баспа алғаш ашылған кезден бастап-ақ, жоғары және арнаулы білім беретін оқу орындары мен кәсіптік-техникалық білім беретін колледждердің оқушылары мен студенттерін оқулықтар мен оқу құралдарымен қамтамасыз ететені баспа болып негізделген. Баспа содан бері өткен уақыт ішінде алуан тақырыпта мыңдаған кітаптар шығарды. Уақыт талабына сай әдепкі бағыт-бағдарына елеулі өзгерістер енгізді. Сөйтіп, соңғы жылдары балабақша бүлдіршіндері мен мектеп оқушылары үшін аса зәру оқу құралдары мен оқулықтар, көркем әдебиет нұсқаларын көп таралыммен басып келеді. «Білім» баспасы әр түрлі сериялармен кітаптар шығару үстінде. Мәселен, «Сіз күткен кітап», «Елеулі адамдар өмірінен», «Әдеби мемуарлар» серияларымен көптеген кітаптар баспадан шығарылып, оқырман назарына ұсынылды. Мәдениет, ақпарат және спорт министрлігі жыл сайын өткізіп жүрген тендер нәтижесінде еліміздің әйгілі қоғам қайраткерлері мен ғалымдары, ақын-жазушылары мен саңлақ спортшылары, өнер адамдары жөніндегі жылма-жыл басылып жүрген сериялы естелік кітаптары қалың оқырманның іздеп оқитын таңсық басылымдарына айналды.

Мемлекеттік тапсырыс бойынша басылған кітаптар туралы. Елімізде кітап шығарумен көп жылдардан бері шұғылданып, қалың оқырман қауымға танымал болған байырғы баспалардың қатарында «Қазақстан», «Жазушы», «Өнер», «Білім», «Жалын», «Қайнар», «Балауса», «Ана тілі», «Санат» баспалары мен оқулықтар шығарумен ғана айналысатын «Атамұра», «Мектеп» баспаларын бөлекше айтуға болады. Аталған баспалардан бөлек еліміз егемендік алғаннан бергі кезеңде ашылып, жұмыс істеп жүрген баспалар да аз емес. Солардың ішінен бұл күнде бұғанасы бекіп, жалы күдірейе бастағандары көп. Мысалға, «Алматы кітап», «Қазығұрт», «Арыс», «Олжас», «Кітап», «Экономик С», «Раритет» сияқты ондаған жаңа баспаларды айтуымызға болады.

Бұл баспаларды түгелдеп, тізіп отырған себебіміз - жыл сайын өтетін үлкен дода - «Әлеуметтік маңызы зор кітап» бөлісіне түсетін тендерге білек сыбанып қатысып, баспалардың несібесіне ортақтасып қана қоймай, соңғы жылдары тіпті, «ақсақал» баспаларды мемлекеттің қаржысы бөліске түсетін ортадан ығыстыра бастағандары да байқалып жүр. Әңгімеміз мемлекеттік тапсырыс бойынша басылатын кітаптар туралы болғандықтан еліміздегі баспалардың арқасында белең ала бастаған әлгіндей келеңсіздіктерді айтпай, елемегендей болып өте бергіміз келмеді. Себебі, мемлекет қаржысымен шығатын кітаптар үшін тайталас кезінде тендер шарттары бұзылып, тендердің заңға сәйкес өткізілмегені үшін олардың кейбірін қайта өткізуге тура келгенін естіп те, көріп те жүрміз.

Мәселен биыл сәуір айының 6-сы күні өтеді деп жарияланған тендер өтпей қалып, сәуірдің 16-күні бұрын алдын ала жарияланбаған мүлдем жаңа тізім тендерге аяқ астынан түсе қалғаны және бұл тендер кезінде заңсыздыққа жол берілгені анықталды.

Енді «Әлеуметтік маңызы зор әдебиеттер» іріктеуге арналған тендер шілде айында өтетіні жарияланды. Бұдан қандай қорытынды шығаруға болар еді? Енді соған тоқталайық. Біз сөз етіп отырған 2009 жылдың мемлекеттік тапсырыспен шығатын кітаптарын айқындайтын былтырғы тендер де өлдім-талдым дегенде жаз кезінде өткізілгені мәлім. Яғни, баспалардың өзіне сеніп тапсырылған маңызды басылымдарды сапалы, әрі белгіленген мерзімде шығарып, жер-жерге жеткізуіне берілетін бір жылдың тең жартысы тендерді күтумен зая кетіп жүр.

«Асыққан үйрек артымен сүңгиді» дегендей баспалар алас-қапаста сапасы төмен кітаптар шығарып жататынының бір себебі міне, осында. Мемлекеттік тапсырыс бойынша шығаратын кітаптар туралы айтып отырғандықтан мектеп оқулықтарының жайын да айтпай кетуге болмас, мысалы, еліміздің мектептері қыркүйекте басталатын жаңа оқу жылында қандай оқулықтар бойынша оқып, білім алатынын белгілеп беретін биылғы бұйрықтың қосымшасы (қосымша деген аты болмаса, министр қол қойған негізгі тізімнен бірде кем емес) үстіміздегі айдың алғашқы аптасында ғана белгілі болды. Демек, аталған оқулықтарды баспаханаға тез арада әзірлеп тапсырып, кеңбайтақ еліміздің түкпір-түкпіріндегі мектептерге жеткізіп беруге не бары 2, 5 ай ғана қалып отыр. Әне, қате қайдан шығады? Сосын «Бала неге сауатсыз?» деген сұраққа жауап іздеп, әркімнің жағасына бір жармасып әлек боламыз . . .

Екіншіден, менің ойымша, ерекше айта кететін тағы бір мәселе бар. Ол - мемлекет қаржысымен шығатын кітаптардың дені баспалардың ұсынысы емес, министрлік арқылы қосылатын қойыртпақ кітаптар. Біз дипломдық жұмысымыздың тақырыбы етіп алған «Білім» баспасының 2009 жылғы тендер арқылы алған кітаптарының қатарында «С. Шаухаманов туралы естеліктер» деген атпен түскен де қолжазба болды. «Бақсам - бақа екен» демекші, мен өзім редактор болған соң айтып отырмын, кітаптың авторы тірі С. Шаухаманов деген кісі болып шықты. Өз замандастары туралы жазған екен, ал тендерден қате кеткен. Сондай-ақ «Марат Оспанов туралы естеліктер» деп бекіп келген кітаптың орнына М. Оспановтың өзі көзі тірісінде жазған қолжазбасы келді. Баспа қызметкерлері бармақтарын тістеп, бастарын шайқап отырып, басуға бел байлады. Өйткені, бұл кемшіліктің себеп-салдарын іздеп жатуға уақыт қалмаған еді . . . Енді «Білім» баспасынан 2009 жылы мемлекеттік тапсырыспен шыққан өзге де кітаптарды шығару барысында кездескен қиындықтар мен кемшіліктер жайын сөз етейік.

1) Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі Ақпарат және мұрағат комитетінің бағдарламасы бойынша 2009 жылы «Білім» баспасынан мемлекеттік тапсырыс бойынша «Қалибек Хакім туралы естеліктер» («Азаттық аңсап, Гималай асқан көш») жарық көрді. Редакторы өзім, яғни Шамсуидин Айжан болдым. Алғашқы рет Қалибек Хакім сияқты ұлы тұлғаның кітабына редактор болғандықтан, мен өз жұмысыма асқан сауаттылықпен қарап, бар зейінімді салдым. Алдымен Қалибек Хакім жайында бірер ауыз таныстырып, содан кейін жұмыс барысында кездескен қиыншылықтар мен қарама-қайшы тұстарға тоқталармын.

Қалибек Райымбекұлы 1908 жылы Қытай Халық Республикасы, Шыңжаңның Тарбағатай аймағы, Майлы Жайыр өңірінде дүниеге келген. 1933 жылы Шығыс Түркістан құпия ұйымын құруға қатысқан. 1940-1946 жылдары Манас-Сауан аудан халқының ұлт-азаттық көтерілісіне басшылық етті. Арнайы жасақ құрып, Сауан ауданын азат етті. 1946 жылы аудан әкімі болып тағайындалды. Сол жылы Шығыс Түркістан үкіметі «Халық қаһарманы» атағын берді. Бір жылдан кейін Шығыс Түркістан үкіметі коммунистердің қуыршағы екендігіне көзі жеткен Қалибек оған бағынудан бас тартты. «1947 жылы Сауан халқын бастап, Қаратау-Көклікке қарай көшті. Осы жылы қазан айында 600 адамдық 8-ші қазақ атты әскер полкін құрды. Бірақ Кеңес Одағының көмегіне иек артқан Шығыс Түркістан үкімет әскеріне төтеп бере алмай, Қаратауға қарай шегінді, осы жерде ұйғырлар мен дүнгендер генералдарымен, Үрімжідегі АҚШ консулы Пакістонмен және Алтайдағы Оспан батырмен байланыс орнатты. 1951 жылы бірінші ақпанда Қытай коммунистерінің тұтқиыл шабуылынан шегінген ол елін бастап, Такламакан шөлін кесіп өтіп, Тибет пен Гималай арқылы 1952 жылдың аяғында Үндістанның Кашмир аймағына келеді. Осындағы АҚШ елшілігі арқылы БҰҰ-мен байланыс орнатып, Түркияға баруға рұқсат алған соң, 200 түтіннен қалған 124 адамды 1954 жылы 29 шілдеде Стамбул қаласына бастап барады. Түрік мемлекетінде де Қазақ ұлтының мүддесіне қатысты көптеген мәселелерге араласты. 1985 жылы 16-қарашада Түркияның Салихлы қаласында дүниеден өтті» [1] .

Қалибек Хакім Райымбекұлы - қазақ елінің соңғы үш жүз жылдық тарихында ұлтының азаттығы үшін үздіксіз жүрген күресті жалғастырушылардың бірі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.