ҚР-ның салық жүйесі жайлы
Кіріспе
І. Қазақстан Республикасының салық жүйесі
ІІ. Заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы
ІІІ. Қосылған құнға салынатын салық
ІV. Акциздер
V. Бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салынатын салық
VІ. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен салығы
VІІ. Жер салығы
VІІІ. Көлік құралдарына салынатын салық
ІX. Мүлік салығы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
І. Қазақстан Республикасының салық жүйесі
ІІ. Заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы
ІІІ. Қосылған құнға салынатын салық
ІV. Акциздер
V. Бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салынатын салық
VІ. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен салығы
VІІ. Жер салығы
VІІІ. Көлік құралдарына салынатын салық
ІX. Мүлік салығы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Бюджет - қандай құрылымның да іргетасы, әрі халық дәулетінің қайнар көзі. Оны қалыптастыру және пайдалана білу шеберлік пен іскерлікті қажет ететіні белгілі. Сондықтан бюджеттің барша мәселесі, түптеп келгенде, экономика дамуының түбегейлі мәселесі екені сөзсіз.
Қазақстан Республикасы егемендік алған жылдар ішінде ел экономикасында елеулі өзгерістер болды. Құқықтық және зейнеткерлік реформалардың жасалуы, ұлттық валютаның тұрақтануы, шетел инвестицияларының тартылуы, шағын және орта бизнесті дамытуға кең мүмкіндіктер ашылуы – осының айқын дәлелі. Бұл тұрғыдан алғанда нарықтық реформаларды құқықтық реттеудің мән-маңызы зор деп білеміз. Атап айтқанда ТМД елдері арасында алғашқылар қатарында Қазақстанда жаңа салық заңының енгізілуі – оның түсімін айтарлықтай ұлғайтуға мүмкіндік беріп отыр.
Өркениетті елдердің қай-қайсысында болсын, мемлекеттік бюджет, яғни халықтың ортақ қалтасының қаражаты салық арқылы құралатындығы белгілі.
Егеменді елдегі салық саясаты жөніндегі әртүрлі пікірлер бар. Бұл түсінікті жайт, себебі өмірге жаңа құрылымдар келді, кәсіпкердің түрі көбейді, меншіктің алуан түрлілігі пайда болды. Осының бәрі салық саясатына ұдайы өзгерістер енгізіп отыруды талап етері сөзсіз. Қалай дегенде де ірілі-кішілігіне қарамастан, барлық салық төлеушілердің жергілікті бюджетті толтыруға өзіндік үлес қосары даусыз. Осы тұрғыдан алып қарағанда, біз әрбір салық төлеушіге құрметпен қарауымыз керек. Әрі олардан тиісті салық төлемінің толыққанды түсіп тұруын, оның барысын үздіксіз қадағалауға міндеттіміз.
Бүгінгідей нарықтық экономика қыспаққа алып тұрған тұста салық және басқа да төлемдерден қашу фактілері аз кездеспейді. Бюджеттің бір бүйірінің толмауының негізгі себебі осыдан.
Қазақстан Республикасы егемендік алған жылдар ішінде ел экономикасында елеулі өзгерістер болды. Құқықтық және зейнеткерлік реформалардың жасалуы, ұлттық валютаның тұрақтануы, шетел инвестицияларының тартылуы, шағын және орта бизнесті дамытуға кең мүмкіндіктер ашылуы – осының айқын дәлелі. Бұл тұрғыдан алғанда нарықтық реформаларды құқықтық реттеудің мән-маңызы зор деп білеміз. Атап айтқанда ТМД елдері арасында алғашқылар қатарында Қазақстанда жаңа салық заңының енгізілуі – оның түсімін айтарлықтай ұлғайтуға мүмкіндік беріп отыр.
Өркениетті елдердің қай-қайсысында болсын, мемлекеттік бюджет, яғни халықтың ортақ қалтасының қаражаты салық арқылы құралатындығы белгілі.
Егеменді елдегі салық саясаты жөніндегі әртүрлі пікірлер бар. Бұл түсінікті жайт, себебі өмірге жаңа құрылымдар келді, кәсіпкердің түрі көбейді, меншіктің алуан түрлілігі пайда болды. Осының бәрі салық саясатына ұдайы өзгерістер енгізіп отыруды талап етері сөзсіз. Қалай дегенде де ірілі-кішілігіне қарамастан, барлық салық төлеушілердің жергілікті бюджетті толтыруға өзіндік үлес қосары даусыз. Осы тұрғыдан алып қарағанда, біз әрбір салық төлеушіге құрметпен қарауымыз керек. Әрі олардан тиісті салық төлемінің толыққанды түсіп тұруын, оның барысын үздіксіз қадағалауға міндеттіміз.
Бүгінгідей нарықтық экономика қыспаққа алып тұрған тұста салық және басқа да төлемдерден қашу фактілері аз кездеспейді. Бюджеттің бір бүйірінің толмауының негізгі себебі осыдан.
Қазақстан Республикасы Президентінің Заң күші бар «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралың Жарлығы. Алматы «Қаржы-Қаражатң 1995ж.
Ғылыми-практикалық журнал «Қаржы-Қаражатң № 2 / 99, № 3 / 99, № 6 / 99ж.
Жалпы мемлекеттік салықтар. Ермекбаева Б.Ж.
Жергілікті салықтар. Ермекбаева Б.Ж.
Шымкент қалалық қаржы бөлімінің кіріс бөлігінің 2002 жылғы 31 желтоқсан жағдайы бойынша анықтамасы.
Ғылыми-практикалық журнал «Қаржы-Қаражатң № 2 / 99, № 3 / 99, № 6 / 99ж.
Жалпы мемлекеттік салықтар. Ермекбаева Б.Ж.
Жергілікті салықтар. Ермекбаева Б.Ж.
Шымкент қалалық қаржы бөлімінің кіріс бөлігінің 2002 жылғы 31 желтоқсан жағдайы бойынша анықтамасы.
Қазақстан Республикасының салық жүйесі
ЖОСПАР
Кіріспе
І- Қазақстан Республикасының салық жүйесі
ІІ- Заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы
ІІІ- Қосылған құнға салынатын салық
ІV- Акциздер
V- Бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салынатын салық
VІ- Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен салығы
VІІ- Жер салығы
VІІІ- Көлік құралдарына салынатын салық
ІX- Мүлік салығы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Бюджет - қандай құрылымның да іргетасы, әрі халық дәулетінің қайнар
көзі. Оны қалыптастыру және пайдалана білу шеберлік пен іскерлікті қажет
ететіні белгілі. Сондықтан бюджеттің барша мәселесі, түптеп келгенде,
экономика дамуының түбегейлі мәселесі екені сөзсіз.
Қазақстан Республикасы егемендік алған жылдар ішінде ел экономикасында
елеулі өзгерістер болды. Құқықтық және зейнеткерлік реформалардың жасалуы,
ұлттық валютаның тұрақтануы, шетел инвестицияларының тартылуы, шағын және
орта бизнесті дамытуға кең мүмкіндіктер ашылуы – осының айқын дәлелі. Бұл
тұрғыдан алғанда нарықтық реформаларды құқықтық реттеудің мән-маңызы зор
деп білеміз. Атап айтқанда ТМД елдері арасында алғашқылар қатарында
Қазақстанда жаңа салық заңының енгізілуі – оның түсімін айтарлықтай
ұлғайтуға мүмкіндік беріп отыр.
Өркениетті елдердің қай-қайсысында болсын, мемлекеттік бюджет, яғни
халықтың ортақ қалтасының қаражаты салық арқылы құралатындығы белгілі.
Егеменді елдегі салық саясаты жөніндегі әртүрлі пікірлер бар. Бұл
түсінікті жайт, себебі өмірге жаңа құрылымдар келді, кәсіпкердің түрі
көбейді, меншіктің алуан түрлілігі пайда болды. Осының бәрі салық саясатына
ұдайы өзгерістер енгізіп отыруды талап етері сөзсіз. Қалай дегенде де ірілі-
кішілігіне қарамастан, барлық салық төлеушілердің жергілікті бюджетті
толтыруға өзіндік үлес қосары даусыз. Осы тұрғыдан алып қарағанда, біз
әрбір салық төлеушіге құрметпен қарауымыз керек. Әрі олардан тиісті салық
төлемінің толыққанды түсіп тұруын, оның барысын үздіксіз қадағалауға
міндеттіміз.
Бүгінгідей нарықтық экономика қыспаққа алып тұрған тұста салық және
басқа да төлемдерден қашу фактілері аз кездеспейді. Бюджеттің бір бүйірінің
толмауының негізгі себебі осыдан.
Шымкент қалалық бюджетінің кіріс бойынша
орындалуы жөніндегі анықтама.
Қала бюджеті кіріс бойынша осы жылдың 10 айында 86 % орындалды, яғни
болжамды жоспар 1602,2 млн.теңге болып тұрып бюджетке 1370,3 млн.теңге
түсті.
Жалпы болжамды жоспардың орындалмауының басты себебі 21 кіріс
көздері бойынша бюджетке жалпы алғанда 231,9 млн.теңге түспеді, атап
айтқанда:
- Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы 87% орындалды, 13940,1 мың теңге
бюджетке түспеді;
- Әлеуметтік салық 91%, 21132,0 мың теңге;
- Заңды тұлғалардың мүлкіне салынатын салық 65%, 87797,9 мың теңге;
- Жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық 69%, 6924,7 мың теңге;
- Заңды тұлғаларға жер салығы 66%, 28196,5 мың теңге;
- Жеке тұлғаларға жер салығы 92%, 638,1 мың теңге;
- Акциздер 63%, 17331,1 мың теңге;
- Суға төлем салығы 4%, 2245,9 мың теңге;
- Кәсіпкерлікпен айналысатын заңды тұлғаларды тіркегені үшін алынатын алым
83%, 1100,8 мың теңге;
- Базарда тауар сату құқығы үшін алым 53%, 63504,5 мың теңге;
- Баж салығы 30%, 47932,6 мың теңге;
- Жер бөліктерін жалға беруден түсім бойынша 58%, 22654,2 мың теңге;
- Мемлекеттік мүлікті пайдалану үшін төлем 65%, 3316,2 мың теңге;
- Басқа да әкімшілік алымдар 28%, 2809,2 мың теңге
- Әкімшілік айып пұлдар мен санкциялар 60%, 15400,3
- Медициналық саықтыру орнынан түсім 80%, 556,1
- Мемлекеттік мекемелердің мүлкін сатудан түсімдер 8%, 2044,2 мың теңге
- Астық өнімдерін таратудан түсім 19%, 7962,6 мың теңге
- Коммуналдық меншіктерді жекешелендіруден түсетін кіріс бойынша 47%,
29728,2 мың теңге түспеді.
Қала бюджеті кіріс көздерінің орындалмауының негізгі басты себептері
қала мекемелерінің қаржы-экономикалық тыңғылықсыз жағдайы, өндірістің
тоқтауы және тауар өнімдері айналымының төмендеуі болып табылады.
Шаруашылық субъектілердің ыдырау мен бөлінуінің нәтижесінде бюджетке
570,0 млн.теңге алынбады.
Банкротқа отырған мекемелердің салдарынан бюджет шығыны 247,7
млн.теңгені құрады.
Одан басқа, мекемелердің дебиторлық және кредиторлық қарыздарының өсуі
бюджетке түсімдердің уақтылы түспеуі салдарынан жиналған қарыздары барлық
салық түрлері бойынша 2002 жылдың 15 қарашадағы жағдайы бойынша 271,2
млн.теңгені құрайды.
Заңды тұлғалардың табыс салығы болжамды жоспарының асық орындалуының
себебі ШНОСң АҚ-ның Мұнай өндірісі туралы Заңдарына сәйкес 800,0 млн.теңге
алдын ала есеп төлегені арқасында болып отыр.
Салықтардың бюджетке толық түспеуін білу үшін бір-екі салық түрлерін
зерттейік, мысалы:
Заңды тұлғалар үшін жер салығы.
Жыл басынан болжамды жоспардың 82709,0 мың теңге болып тұрып қалалық
бюджетке 2002 жылдың 26 қарашадағы жағдайы бойынша 54512,5 мың теңге
түскен, яғни жоспар 66% орындалды немесе бюджетке 28196,5 мың теңге
түспеді.
Былтырғы жылдың осы кезеңімен салыстырғанда заңды тұлғаларға жер
салығы бойынша нақты түсім 3460,0 мың теңгеге азайған.
2002 жылға болжамды жоспар 90079,0 мың теңге болып қаралған. Бұл
сомаға шығудың негізі Қалалық жер комитетінің жерлердің категория бойынша
және жер пайдаланушылардың меншік түрлерінің саралануы жайындағы 2002
жылдың 1 қаңтардағы есебі болып табылады.
Болжамды жоспардың орындалмауының басты себептерінің бірі
кәсіпорындардың банкротқа отыруы болып табылады. Кәсіпорындарды бөлу мен
тарату Агентстваның айтуы бойынша Шымкент қаласы бойынша жалпы алғанда 23
кәсіпорын банкрот болып саналады.
Салық комитетінің 2002 жылғы 1 қарашадағы есебі бойынша
кәсіпорындардың банкрот болу салдарынан бюджетке 36,0 млн.теңге түспеді,
оның ішінде ең ірілері:
Фосфор АҚ - 23000,0 мың теңге
ШҚЗ АҚ - 8000,0 мың теңге
Южтекс АҚ - 3317,4 мың теңге
ШАСЗ – 1463,0 мың теңге.
Одан басқа, мекемелердің дебиторлық және кредиторлық қарыздарының өсуі
бюджетке түсімдердің уақтылы түспеуі салдарынан жиналған заңды тұлғаларға
жер салығының қарыздары 2002 жылдың 15 қарашадағы жағдайы бойынша 34062,0
мың теңгені құрайды, оның ішінде мына кәсіпорындар бойынша:
Шина АҚ - 10603 мың теңге
Карданвал АҚ - 768 мың теңге
Құлагер АҚ - 268 мың теңге
Шац АҚ - 4446 мың теңге
Автоколонна №3090 – 1193 мың теңге
Автоколонна №3 – 1056 мың теңге.
2002 жылдың соңына дейін 57856,0 мың теңге түседі деп күтілуде.
Базарда тауар сату құқығы үшін алым
Жыл басынан болжамды жоспардың 135630,0 мың теңге болып тұрып қалалық
бюджетке 1999 жылдың 26 қарашадағы жағдайы бойынша 72125,5 мың теңге
түскен, яғни жоспар 53% орындалды немесе бюджетке 63504,5 мың теңге
түспеді.
Былтырғы жылдың осы кезеңімен салыстырғанда базарда тауар сату құқығы
үшін алым бойынша нақты түсім 1658,5 мың теңгеге азайған.
Жыл басынан салықтың түсуінің күрт төмендеуі қаланың мына ірі
базарларынан байқалады: Жәрменке, Базар АҚ, Керуен-Сарай, Шынар, Ләззат,
Саяхат. Осының нәтижесінде тек осы базарлардан ғана бюджетке жыл басынан
30,0 млн.теңге түспей отыр.
Осы жылдың аяғына дейін 81,0 млн.теңге түседі деп көзделуде.
Базарларда тауар сату құқығы үшін алымның болжамды жоспарының
орындалмауының себептерінің бірі мыналар:
- Базар басшыларының және Сауда мен мемлекеттік сатып алу комитетінің
қызметкерлерінің өзінің тікелей міндеттемесінің түсінбеуінен;
- Бюджетке жиналған салықтың толық түспеуі, яғни салық жинаушылардың
нақты жиналған сомасын толық өткізбеуі;
- Салық комитетінің тиісті бақылауының болмауы.
І. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
Қазақстан Республикасының салық заңдары
Қазақстан Республикасының салық заңдары республика-лық және жергілікті
бюджеттерге салық сипатындағы (бұдан әрі –салық) міндетті төлемдерді
белгілеп отыратын және Қазақстан Республикасының кеден заңдарымен
реттелетін кеден төлемдері мәселелерінен басқа Қазақстан Республикасындағы
салық қаты-настарын реттейтін Қазақстан Республикасы Президенті мен
Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің актілерінен, сондай-ақ
Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің Бас мемлекеттік салық
инспекциясының нормативтік актілерінен тұрады.
Салыққа қатысты емес заңдарға салық салуға байланысты мәселелерді
енгізуге тыйым салынады. Салық заңдарының актілері жариялануға тиіс.
Қазақстан Республикасындағы салық
Қазақстан Республикасында Қазақстан Республикасының мемлекеттік
бюджетінің көздерін реттеуші болып табылатын, олар бойынша аударылған қаржы
кезекті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан
Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен тиісті бюджеттердің табысына
түсіп отыратын жалпы мемлекеттік салық және жергілікті бюджеттерінің табыс
көзі болып жергілікті салық қолданылады.
Салық Қазақстан Республикасының салық заңдарында көзделген төлемнің
заттай түрі көзделген жағдайлардан басқа кезде теңгемен есептеліп,
төленеді.
Қандай да бір салықтан босату немесе ставкасын азайту Заңға
өзгертулер мен толықтырулар енгізу тәртібімен жүргізілуі мүмкін.
Жалпы мемлекеттік салықтар
Жалпы мемлекеттік салыққа жататындар:
1) заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы;
2) қосымша құнға салынатын салық;
3) акциздер;
4) бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын салық;
5) жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемдері.
Жергілікті салықтар мен алымдар
Жергілікті салық пен алымдарға жататындар:
1) жер салығы;
2) заңды және жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық;
3) көлік құралдарына салынатын салық;
4) кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және заңды тұлғаларды
тіркегені үшін алынатын алым;
5) жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқы үшін алынатын алымдар;
6) аукционда сатудан алынатын алым.
ІІ. ЗАҢДЫ ЖӘНЕ ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАРДАН
АЛЫНАТЫН ТАБЫС САЛЫҒЫ
Төлеушілер
Заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығын төлеушілер салық
жылында салық салынатын табысы бар заңды және жеке тұлғалар болып табылады.
Табыс салығын төлеушілерге Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен
басқа резидент заңды тұлғалар және резидент емес заңды тұлғалар жатады.
Табыс салығын салу объектісі жылдық жиынтық табыспен шегеріс жасау
арасындағы айырма ретінде есептелген салық салық салынатын табыс болып
есептеледі.
Жеке тұлғалар үшін табыс салығының
ставкалары
Жеке тұлғаның салық салынатын табысы мынадай ставкалар бойынша салық
салуға жатады:
1) 10 мәртеге дейін ең төменгі жылдық жалақыдан – салық салынатын табыс
сомасынан 5 % ;
2) 10-нан 20 мәртеге дейін ең төменгі жылдық жалақыдан – 10 мәрте ең
төменгі жылдық жалақыға салынатын салық сомасы + одан асатын соманың 10
%; тағы солай кете береді.
Заңды тұлғалар үшін табыс салығының
ставкалары
Заңды тұлғалардың салық салынатын табысы 30% ставка бойынша салық
салуға жатады.
Негізгі өндіріс құралы жер болып табылатын заңды тұлғаға оны тікелей
пайдаланудан алған табысынан 10% ставка бойынша салық төлейді.
Жеңілдіктер
Мынадай заңды тұлғалардың табысы салық салудан босатылады:
1. Қазақстан Республикасындағы мүгедектердің ерікті қоғамы Қазақ саңыраулар
қоғамы, Ақыл есімі мен дене бітімінің кемістігі бар балалар мен
жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету қабілетін
қалпына келтіру орталығы;
2. коммерциялық емес ұйымдардың жарғылық қызметі, кәсіпкерлік қызметтен
алынатын табыстан басқасы;
3. Қазақстан Республикасының Министірлер Кабинеті тізбесін ьелгілейтін
халықаралық ұйымдар;
4. төтенше жағдайға душар болған жағдайда гуманитарлық көмек түрінде мүлік
алған және оны өз мақсатында жұмсаған заңды тұлғалар.
Салық төлеуші есепті жылға жиынтық табыс және шегеріс жасау жайында,ы
декларацияны есепті жылдан кейінгі жылдың 10 сәуірінен кешіктірмей табыс
етілген күннен бастап 10 күн өткен соң түпкілікті есеп айырысып, табыс
салығын төлейді.
ІІІ. ҚОСЫЛҒАН ҚҰНҒА САЛЫНАТЫН САЛЫҚ
Қосылған құнға салынатын салық ұғымы
Қосылған құнға салынатын салық дегеніміз – тауар өндіру, жұмыс
орындау немесе қызмет көрсету мен олардың айналысы процесінде қосылған құн
өсімінің бір бөлігінің бюджетке аударымы, сондай-ақ Қазақстан
Республикасының аумағында тауар импорттау кезінде жасалатын аударым.
Бюджетке төлеуге жататын қосылған құнға салынатын салық сатылған тауарлар,
жұмыстар немесе көрсетілген қызметтер үшін есептеліп қосылған құнға
салынатын салық сомасының арасындағы айырым ретінде анықталады.
Қосылған құнға салық салу объектісі
Салық салынатын айналым мен салық салынатын импорт қосылған құнға
салық салу объектісі болып табылады. Салықтан босатылған және өз
өндірісінің мұқтажы үшін жүзеге асырылатыннан басқа, Қазақстан
Республикасының шегінде жүзеге асырылатын тауарларды, атқарылатын жұмысты
немесе көрсетілген қызметті өткізу жөніндегі айналым, сондай-ақ Қазақстан
Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарда көзделген
ережелерге сәйкес анықталатын айналым салық салынатын айналым болып
табылады. Заттай түрінде жалақы төленген жағдайда берілген заттың құнына
қосылған құнға салынатын салық қосылады.
Қосылған құнға салық бойынша есепте тұрған немесе тұруға міндетті
кәсіпкерлік қызметпен айналысатын заңды және жеке тұлғалар салық төлеушілер
болып табылады.
Қосылған құнға салынатын салықтың
ставкалары
Қосылған құнға салықтың ставкасы салық салынатын айналым мөлшерінің
20 процентіне тең.
Салық салынатын импорт бойынша қосылған құнға салынатын салық
ставкасы салық салынатын импорт мөлшерінің 20 процентіне тең.
Декларациялар табыс ету және
салық жөніндегі есепті кезең
Әрбір салық төлеуші әрбір есепті кезеңде қосылған құнға салынатын
салық жөніндегі декларация тапсырып отыруға, декларация табыс етілген соң
белгіленген мерзімге дейін немесе сол күні әрбір есепті кезең үшін бюджетке
салық төлеуге міндетті. Қосылған құнға салынатын салық жөніндегі декларация
әрбір есепті кезең үшін одан кейінгі айдың 15-күннен кешіктірілмей табыс
етіледі.
Импортталған тауарлар бойынша қосылған құн салығы Қазақстан
Республикасының кеден заңдарымен кеден төлемдерін төлеу үшін белгілеген
күні төленеді.
Күнтізбелік ай қосылған құнға салынатын салық бойынша бюджетпен
нақтылы есеп айырысу жөніндегі есепті кезең болып табылады. Егер қосылған
құнға салынатын салық бойынша тоқсандағы орташа айлық төлемдер 500 ең
төменгі жалақыдан кем болса, онда есепті кезең тоқсан болып табылады.
ІV. АКЦИЗДЕР
Белгіленген акциздер
Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген және Қазақстан
Республикасының аумағына импортталатын тауарларға сондай-ақ ойын бизнесіне
акциз салынады.
Тауар өндіруші тауарлардың экспортқа шығарылған акцизделетін
тауарларға акциз салынбайды. Қазақстан Республикасы қатысушы болып
табылатын халықаралық шарттарда көзделген жағдайлар бұған кірмейді.
Төлеушілер
Қазақстан Республикасының аумағында акцизделетін тауарлар өндіретін
немесе Қазақстан Республикасының аумағына акцизделетін тауарларды
импорттайтын немесе ойын бизнесін іске асыратын заңды және жеке тұлғалар
акциз төлеушілер болып табылады.
Акцизделетін тауарлар тізбесі
Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген немесе Қазақстан
Республикасының аумағына импортталатын тауарлар акцизделетін тауарлар болып
табылады:
1) тағамдық шикізаттан жасалған ішуге арналған этильді спирт пен
тазартылған этильді спирт;
2) арақ;
3) ликер-арақ өнімдері;
4) күшейтілген сусындар, күшейтілген шырындар мен бальзамдар;
5) шарап;
6) коньяк;
7) шампан шарабы;
8) сыра;
9) шарап өнімдері;
10) темекі өнімдері;
11) құрамында темекі бар басқа да өнімдер;
12) бекіре мен қызыл балық уылдырығы, бекіре мен қызыл балықтан және
уылдырықтан дайындалған жеңсік тағамдар;
13) алтыннан, платинадан немесе күмістен жасалған зергерлік бұйымдар;
14) өңделген және өңделмеген терілері (көртышқан, қоян, ит, бұғы, қой
терілерінен басқасы);
15) таза мехтан тігілген бұйымдар, оның ішінде пальто, келте пальто,
жакет, жамылғылар, палантиндер, бөкебай, мойынорағыштар, бас киімдер
мен жағалар, тондар, пластиндер (көртышқан, қоян, ит, бұғы, қой
терілерінен басқасы);
16) мехпен жұрындалған пальто, келте пальто, жакеттер, жамылғалар
(көртышқан, қоян, ит, бұғы, қой терілерінен басқасы);
17) таза былғарыдан тігілген киімдер;
18) хрусталь бұйымдар, жарық беретін хрусталь приборлары;
19) бензин (авиация бензинінен басқасы), дизель отыны;
20) жеңіл автомобильдер;
21) атыс және газ қаруы (мемлекеттік өкімет органдарының мұқтажы үшін
сатып алынғандардан басқасы).
Салық салу объектісі
Отандық өндірілген тауарлар үшін өндіруші осы тауарды немесе даяр
өнімінің нақты көлемін беріп тұратын, акциздер қосылмайтын бағалар бойынша
белгіленген құн салық салу объектісі болып табылады.
Тауар өндіруші акцизделетін тауарды заттай төлем, сый ретінде берген
кезде, кепілге салынған тауарларды кепіл ұстаушының меншігіне берген немесе
айырбастау операциялары кезінде өзі өндірген тауар бағасы бойынша
белгіленген, акциздер немесе даяр өнімнің нақты көлемі қосылмайтын тауар
құны салық салу объектісі болып табылады.
Ойын бизнесі бойынша салық салу объектісі ойын бизнесінен алынған
түсім болып табылады.
Төлеу мерзімі
Акцизі тауарлар сатылған күннен кейін үш күннен кешіктірілмей бюджетке
аударылуға тиіс.
Өзге де акцизделетін тауарлардың акциздері мынадай мерзімнен
кешіктірілмей бюджетке аударылуға тиіс:
1) айдың алғашқы он күні ішінде сатудың жүзеге асырғаны үшін айдың он
үшінші күні;
2) айдың екінші он күні ішінде сатуды жүзеге асырғаны үшін айдың жиырма
үшінші күні;
3) есепті айдың қалған күндерінде сатқаны үшін есепті айдың кейінгі айдың
үшінші күні.
Алыс-беріс шикізатынан шығарылған өнімдер бойынша акциз өнімді
тапсырысшыға берген кезде төленеді. Акцизді төлеу мерзімі ұзартылмайды.
Акциздерден босату
Қазақстан Республикасының Министірлер Кабинеті бекіткен нормалар
бойынша жеке тұлғалар импорттаған акцизделетін тауарларға акциз салығы
салынбайды.
Мынадай импортталған тауарлар акциз төлеуден босатылады:
1) халықаралық жүк, қол жүгі мен жолаушылар тасымалын жүзеге асыратын
көлік құралдарын жол үстіне және аралық аялдау бекеттерінде пайдалану
үшін қажетті акцизделетін тауарлар, сондай-ақ аварияны (істен шығуды)
жою үшін шет елде сатып алынған тауарлар;
2) Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізілгенге дейін
бүліну салдарынан бұйымдар мен материалдар ретінде пайдалануға
жарамсыз болып қалған тауарлар;
3) Қазақстан Республикасының Министірлер Кабинеті белгілеген тәртіппен
гуманитарлық көмек ретінде әкелінген тауарлар;
4) мемлекеттер, үкіметтер, халықаралық ұйымдар желісімен қайырымдылық
мақсатында, техникалық жәрдем көрсетуді қоса, әкелінген тауарлар;
5) тәркіленген, иесіз қалған құндылықтар, сондай-ақ мұрагерлік құқығы
бойынша мемлекет иелігіне көшкен құндылықтар.
6) Шетелдік дипломатиялық және соларға теңестірілген өкілдіктердің ресим
пайдалануы үшін, осы өкілдіктердің дипломатиялық әрі әкімшіл-
техникалық қызметкерлерінің, сондай-ақ олармен бірге тұратын және
Қазақстан Республикасы қатысушы болып табылатын халықаралық шарттарға
сәйкес босатылатын олардың отбасы мүшелерін қоса, жеке пайдалануы үшін
әкелінген тауарлар;
7) Еркін айналыс үшін тауарлар шығаруң режимін қоспағанда, Қазақстан
Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізілетін, Қазақстан
Республикасының кеден заңдарында белгіленген кеден режимдері
шеңберінде босатылған тауарлар.
V. БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАРМЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН ОПЕРАЦИЯЛАРҒА САЛЫНАТЫН САЛЫҚ
Салық төлеушілер
Бағалы қағаздарға меншік құқығының ауысуына байланысты операциялар
жүргізуші, сондай-ақ олардың эмиссиясын жүзеге асырушы заңды және жеке
тұлғалар бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салық төлеушілер
болып табылады.
Салық салу объектілері
Бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салық салудың
объектілері мыналар:
Қазақстан Республикасының аумағында шығарылған бағалы қағаздардың
бастапқы және қосымша эмиссиясының құны;
Қазақстан Республикасында шығарылған бағалы қағаздар бойынша
Қазақстан Республикасының аумағында және одан тысқары жерлердегі
сату-сатып алу, өтемсіз беру, құрылтайшылар арасында орналастыру,
айырбастау, кепілге салынған бағалы қағаздарды кепіл ұстаушының
меншігіне беру, мұрагерлікке алу операциялары бағалы қағаздардың
нарықтық құны.
Айналысқа отандық және шетелдік эмитенттер материалдық, сол сияқты
материалдық емес түрде шығарған акциялар, облигациялар күйіндегі бағалы
қағаздармен жүргізілетін аталған операциялар салық салуға жатқызылады.
Салық ставкасы
Бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салық:
бағалы қағаздардың эмиссиясын тіркеген кезде эмиссияның көрсетілген
құнының 0,5 проценті мөлшерінде;
орталық атқарушы өкімет органдары, жергілікті өкілді және атқарушы
органдар шығарған бағалы қағаздардың қозғалысы бойынша операцияларды
жүзеге асырған кезде – олардың сатылу құнының әрбір 1000 теңгесінен 1
теңге мөлшерінде;
басқа бағалы қағаздардың қозғалысы бойынша операцияларды жүзеге асырған
кезде – олардың сатылу құнының әрбір 1000 теңгесінен 3 теңге мөлшерінде
төленеді.
Мемлекеттік бағалы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ЖОСПАР
Кіріспе
І- Қазақстан Республикасының салық жүйесі
ІІ- Заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы
ІІІ- Қосылған құнға салынатын салық
ІV- Акциздер
V- Бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салынатын салық
VІ- Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен салығы
VІІ- Жер салығы
VІІІ- Көлік құралдарына салынатын салық
ІX- Мүлік салығы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Бюджет - қандай құрылымның да іргетасы, әрі халық дәулетінің қайнар
көзі. Оны қалыптастыру және пайдалана білу шеберлік пен іскерлікті қажет
ететіні белгілі. Сондықтан бюджеттің барша мәселесі, түптеп келгенде,
экономика дамуының түбегейлі мәселесі екені сөзсіз.
Қазақстан Республикасы егемендік алған жылдар ішінде ел экономикасында
елеулі өзгерістер болды. Құқықтық және зейнеткерлік реформалардың жасалуы,
ұлттық валютаның тұрақтануы, шетел инвестицияларының тартылуы, шағын және
орта бизнесті дамытуға кең мүмкіндіктер ашылуы – осының айқын дәлелі. Бұл
тұрғыдан алғанда нарықтық реформаларды құқықтық реттеудің мән-маңызы зор
деп білеміз. Атап айтқанда ТМД елдері арасында алғашқылар қатарында
Қазақстанда жаңа салық заңының енгізілуі – оның түсімін айтарлықтай
ұлғайтуға мүмкіндік беріп отыр.
Өркениетті елдердің қай-қайсысында болсын, мемлекеттік бюджет, яғни
халықтың ортақ қалтасының қаражаты салық арқылы құралатындығы белгілі.
Егеменді елдегі салық саясаты жөніндегі әртүрлі пікірлер бар. Бұл
түсінікті жайт, себебі өмірге жаңа құрылымдар келді, кәсіпкердің түрі
көбейді, меншіктің алуан түрлілігі пайда болды. Осының бәрі салық саясатына
ұдайы өзгерістер енгізіп отыруды талап етері сөзсіз. Қалай дегенде де ірілі-
кішілігіне қарамастан, барлық салық төлеушілердің жергілікті бюджетті
толтыруға өзіндік үлес қосары даусыз. Осы тұрғыдан алып қарағанда, біз
әрбір салық төлеушіге құрметпен қарауымыз керек. Әрі олардан тиісті салық
төлемінің толыққанды түсіп тұруын, оның барысын үздіксіз қадағалауға
міндеттіміз.
Бүгінгідей нарықтық экономика қыспаққа алып тұрған тұста салық және
басқа да төлемдерден қашу фактілері аз кездеспейді. Бюджеттің бір бүйірінің
толмауының негізгі себебі осыдан.
Шымкент қалалық бюджетінің кіріс бойынша
орындалуы жөніндегі анықтама.
Қала бюджеті кіріс бойынша осы жылдың 10 айында 86 % орындалды, яғни
болжамды жоспар 1602,2 млн.теңге болып тұрып бюджетке 1370,3 млн.теңге
түсті.
Жалпы болжамды жоспардың орындалмауының басты себебі 21 кіріс
көздері бойынша бюджетке жалпы алғанда 231,9 млн.теңге түспеді, атап
айтқанда:
- Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы 87% орындалды, 13940,1 мың теңге
бюджетке түспеді;
- Әлеуметтік салық 91%, 21132,0 мың теңге;
- Заңды тұлғалардың мүлкіне салынатын салық 65%, 87797,9 мың теңге;
- Жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық 69%, 6924,7 мың теңге;
- Заңды тұлғаларға жер салығы 66%, 28196,5 мың теңге;
- Жеке тұлғаларға жер салығы 92%, 638,1 мың теңге;
- Акциздер 63%, 17331,1 мың теңге;
- Суға төлем салығы 4%, 2245,9 мың теңге;
- Кәсіпкерлікпен айналысатын заңды тұлғаларды тіркегені үшін алынатын алым
83%, 1100,8 мың теңге;
- Базарда тауар сату құқығы үшін алым 53%, 63504,5 мың теңге;
- Баж салығы 30%, 47932,6 мың теңге;
- Жер бөліктерін жалға беруден түсім бойынша 58%, 22654,2 мың теңге;
- Мемлекеттік мүлікті пайдалану үшін төлем 65%, 3316,2 мың теңге;
- Басқа да әкімшілік алымдар 28%, 2809,2 мың теңге
- Әкімшілік айып пұлдар мен санкциялар 60%, 15400,3
- Медициналық саықтыру орнынан түсім 80%, 556,1
- Мемлекеттік мекемелердің мүлкін сатудан түсімдер 8%, 2044,2 мың теңге
- Астық өнімдерін таратудан түсім 19%, 7962,6 мың теңге
- Коммуналдық меншіктерді жекешелендіруден түсетін кіріс бойынша 47%,
29728,2 мың теңге түспеді.
Қала бюджеті кіріс көздерінің орындалмауының негізгі басты себептері
қала мекемелерінің қаржы-экономикалық тыңғылықсыз жағдайы, өндірістің
тоқтауы және тауар өнімдері айналымының төмендеуі болып табылады.
Шаруашылық субъектілердің ыдырау мен бөлінуінің нәтижесінде бюджетке
570,0 млн.теңге алынбады.
Банкротқа отырған мекемелердің салдарынан бюджет шығыны 247,7
млн.теңгені құрады.
Одан басқа, мекемелердің дебиторлық және кредиторлық қарыздарының өсуі
бюджетке түсімдердің уақтылы түспеуі салдарынан жиналған қарыздары барлық
салық түрлері бойынша 2002 жылдың 15 қарашадағы жағдайы бойынша 271,2
млн.теңгені құрайды.
Заңды тұлғалардың табыс салығы болжамды жоспарының асық орындалуының
себебі ШНОСң АҚ-ның Мұнай өндірісі туралы Заңдарына сәйкес 800,0 млн.теңге
алдын ала есеп төлегені арқасында болып отыр.
Салықтардың бюджетке толық түспеуін білу үшін бір-екі салық түрлерін
зерттейік, мысалы:
Заңды тұлғалар үшін жер салығы.
Жыл басынан болжамды жоспардың 82709,0 мың теңге болып тұрып қалалық
бюджетке 2002 жылдың 26 қарашадағы жағдайы бойынша 54512,5 мың теңге
түскен, яғни жоспар 66% орындалды немесе бюджетке 28196,5 мың теңге
түспеді.
Былтырғы жылдың осы кезеңімен салыстырғанда заңды тұлғаларға жер
салығы бойынша нақты түсім 3460,0 мың теңгеге азайған.
2002 жылға болжамды жоспар 90079,0 мың теңге болып қаралған. Бұл
сомаға шығудың негізі Қалалық жер комитетінің жерлердің категория бойынша
және жер пайдаланушылардың меншік түрлерінің саралануы жайындағы 2002
жылдың 1 қаңтардағы есебі болып табылады.
Болжамды жоспардың орындалмауының басты себептерінің бірі
кәсіпорындардың банкротқа отыруы болып табылады. Кәсіпорындарды бөлу мен
тарату Агентстваның айтуы бойынша Шымкент қаласы бойынша жалпы алғанда 23
кәсіпорын банкрот болып саналады.
Салық комитетінің 2002 жылғы 1 қарашадағы есебі бойынша
кәсіпорындардың банкрот болу салдарынан бюджетке 36,0 млн.теңге түспеді,
оның ішінде ең ірілері:
Фосфор АҚ - 23000,0 мың теңге
ШҚЗ АҚ - 8000,0 мың теңге
Южтекс АҚ - 3317,4 мың теңге
ШАСЗ – 1463,0 мың теңге.
Одан басқа, мекемелердің дебиторлық және кредиторлық қарыздарының өсуі
бюджетке түсімдердің уақтылы түспеуі салдарынан жиналған заңды тұлғаларға
жер салығының қарыздары 2002 жылдың 15 қарашадағы жағдайы бойынша 34062,0
мың теңгені құрайды, оның ішінде мына кәсіпорындар бойынша:
Шина АҚ - 10603 мың теңге
Карданвал АҚ - 768 мың теңге
Құлагер АҚ - 268 мың теңге
Шац АҚ - 4446 мың теңге
Автоколонна №3090 – 1193 мың теңге
Автоколонна №3 – 1056 мың теңге.
2002 жылдың соңына дейін 57856,0 мың теңге түседі деп күтілуде.
Базарда тауар сату құқығы үшін алым
Жыл басынан болжамды жоспардың 135630,0 мың теңге болып тұрып қалалық
бюджетке 1999 жылдың 26 қарашадағы жағдайы бойынша 72125,5 мың теңге
түскен, яғни жоспар 53% орындалды немесе бюджетке 63504,5 мың теңге
түспеді.
Былтырғы жылдың осы кезеңімен салыстырғанда базарда тауар сату құқығы
үшін алым бойынша нақты түсім 1658,5 мың теңгеге азайған.
Жыл басынан салықтың түсуінің күрт төмендеуі қаланың мына ірі
базарларынан байқалады: Жәрменке, Базар АҚ, Керуен-Сарай, Шынар, Ләззат,
Саяхат. Осының нәтижесінде тек осы базарлардан ғана бюджетке жыл басынан
30,0 млн.теңге түспей отыр.
Осы жылдың аяғына дейін 81,0 млн.теңге түседі деп көзделуде.
Базарларда тауар сату құқығы үшін алымның болжамды жоспарының
орындалмауының себептерінің бірі мыналар:
- Базар басшыларының және Сауда мен мемлекеттік сатып алу комитетінің
қызметкерлерінің өзінің тікелей міндеттемесінің түсінбеуінен;
- Бюджетке жиналған салықтың толық түспеуі, яғни салық жинаушылардың
нақты жиналған сомасын толық өткізбеуі;
- Салық комитетінің тиісті бақылауының болмауы.
І. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
Қазақстан Республикасының салық заңдары
Қазақстан Республикасының салық заңдары республика-лық және жергілікті
бюджеттерге салық сипатындағы (бұдан әрі –салық) міндетті төлемдерді
белгілеп отыратын және Қазақстан Республикасының кеден заңдарымен
реттелетін кеден төлемдері мәселелерінен басқа Қазақстан Республикасындағы
салық қаты-настарын реттейтін Қазақстан Республикасы Президенті мен
Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің актілерінен, сондай-ақ
Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің Бас мемлекеттік салық
инспекциясының нормативтік актілерінен тұрады.
Салыққа қатысты емес заңдарға салық салуға байланысты мәселелерді
енгізуге тыйым салынады. Салық заңдарының актілері жариялануға тиіс.
Қазақстан Республикасындағы салық
Қазақстан Республикасында Қазақстан Республикасының мемлекеттік
бюджетінің көздерін реттеуші болып табылатын, олар бойынша аударылған қаржы
кезекті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан
Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен тиісті бюджеттердің табысына
түсіп отыратын жалпы мемлекеттік салық және жергілікті бюджеттерінің табыс
көзі болып жергілікті салық қолданылады.
Салық Қазақстан Республикасының салық заңдарында көзделген төлемнің
заттай түрі көзделген жағдайлардан басқа кезде теңгемен есептеліп,
төленеді.
Қандай да бір салықтан босату немесе ставкасын азайту Заңға
өзгертулер мен толықтырулар енгізу тәртібімен жүргізілуі мүмкін.
Жалпы мемлекеттік салықтар
Жалпы мемлекеттік салыққа жататындар:
1) заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы;
2) қосымша құнға салынатын салық;
3) акциздер;
4) бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын салық;
5) жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемдері.
Жергілікті салықтар мен алымдар
Жергілікті салық пен алымдарға жататындар:
1) жер салығы;
2) заңды және жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық;
3) көлік құралдарына салынатын салық;
4) кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және заңды тұлғаларды
тіркегені үшін алынатын алым;
5) жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқы үшін алынатын алымдар;
6) аукционда сатудан алынатын алым.
ІІ. ЗАҢДЫ ЖӘНЕ ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАРДАН
АЛЫНАТЫН ТАБЫС САЛЫҒЫ
Төлеушілер
Заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығын төлеушілер салық
жылында салық салынатын табысы бар заңды және жеке тұлғалар болып табылады.
Табыс салығын төлеушілерге Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен
басқа резидент заңды тұлғалар және резидент емес заңды тұлғалар жатады.
Табыс салығын салу объектісі жылдық жиынтық табыспен шегеріс жасау
арасындағы айырма ретінде есептелген салық салық салынатын табыс болып
есептеледі.
Жеке тұлғалар үшін табыс салығының
ставкалары
Жеке тұлғаның салық салынатын табысы мынадай ставкалар бойынша салық
салуға жатады:
1) 10 мәртеге дейін ең төменгі жылдық жалақыдан – салық салынатын табыс
сомасынан 5 % ;
2) 10-нан 20 мәртеге дейін ең төменгі жылдық жалақыдан – 10 мәрте ең
төменгі жылдық жалақыға салынатын салық сомасы + одан асатын соманың 10
%; тағы солай кете береді.
Заңды тұлғалар үшін табыс салығының
ставкалары
Заңды тұлғалардың салық салынатын табысы 30% ставка бойынша салық
салуға жатады.
Негізгі өндіріс құралы жер болып табылатын заңды тұлғаға оны тікелей
пайдаланудан алған табысынан 10% ставка бойынша салық төлейді.
Жеңілдіктер
Мынадай заңды тұлғалардың табысы салық салудан босатылады:
1. Қазақстан Республикасындағы мүгедектердің ерікті қоғамы Қазақ саңыраулар
қоғамы, Ақыл есімі мен дене бітімінің кемістігі бар балалар мен
жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету қабілетін
қалпына келтіру орталығы;
2. коммерциялық емес ұйымдардың жарғылық қызметі, кәсіпкерлік қызметтен
алынатын табыстан басқасы;
3. Қазақстан Республикасының Министірлер Кабинеті тізбесін ьелгілейтін
халықаралық ұйымдар;
4. төтенше жағдайға душар болған жағдайда гуманитарлық көмек түрінде мүлік
алған және оны өз мақсатында жұмсаған заңды тұлғалар.
Салық төлеуші есепті жылға жиынтық табыс және шегеріс жасау жайында,ы
декларацияны есепті жылдан кейінгі жылдың 10 сәуірінен кешіктірмей табыс
етілген күннен бастап 10 күн өткен соң түпкілікті есеп айырысып, табыс
салығын төлейді.
ІІІ. ҚОСЫЛҒАН ҚҰНҒА САЛЫНАТЫН САЛЫҚ
Қосылған құнға салынатын салық ұғымы
Қосылған құнға салынатын салық дегеніміз – тауар өндіру, жұмыс
орындау немесе қызмет көрсету мен олардың айналысы процесінде қосылған құн
өсімінің бір бөлігінің бюджетке аударымы, сондай-ақ Қазақстан
Республикасының аумағында тауар импорттау кезінде жасалатын аударым.
Бюджетке төлеуге жататын қосылған құнға салынатын салық сатылған тауарлар,
жұмыстар немесе көрсетілген қызметтер үшін есептеліп қосылған құнға
салынатын салық сомасының арасындағы айырым ретінде анықталады.
Қосылған құнға салық салу объектісі
Салық салынатын айналым мен салық салынатын импорт қосылған құнға
салық салу объектісі болып табылады. Салықтан босатылған және өз
өндірісінің мұқтажы үшін жүзеге асырылатыннан басқа, Қазақстан
Республикасының шегінде жүзеге асырылатын тауарларды, атқарылатын жұмысты
немесе көрсетілген қызметті өткізу жөніндегі айналым, сондай-ақ Қазақстан
Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарда көзделген
ережелерге сәйкес анықталатын айналым салық салынатын айналым болып
табылады. Заттай түрінде жалақы төленген жағдайда берілген заттың құнына
қосылған құнға салынатын салық қосылады.
Қосылған құнға салық бойынша есепте тұрған немесе тұруға міндетті
кәсіпкерлік қызметпен айналысатын заңды және жеке тұлғалар салық төлеушілер
болып табылады.
Қосылған құнға салынатын салықтың
ставкалары
Қосылған құнға салықтың ставкасы салық салынатын айналым мөлшерінің
20 процентіне тең.
Салық салынатын импорт бойынша қосылған құнға салынатын салық
ставкасы салық салынатын импорт мөлшерінің 20 процентіне тең.
Декларациялар табыс ету және
салық жөніндегі есепті кезең
Әрбір салық төлеуші әрбір есепті кезеңде қосылған құнға салынатын
салық жөніндегі декларация тапсырып отыруға, декларация табыс етілген соң
белгіленген мерзімге дейін немесе сол күні әрбір есепті кезең үшін бюджетке
салық төлеуге міндетті. Қосылған құнға салынатын салық жөніндегі декларация
әрбір есепті кезең үшін одан кейінгі айдың 15-күннен кешіктірілмей табыс
етіледі.
Импортталған тауарлар бойынша қосылған құн салығы Қазақстан
Республикасының кеден заңдарымен кеден төлемдерін төлеу үшін белгілеген
күні төленеді.
Күнтізбелік ай қосылған құнға салынатын салық бойынша бюджетпен
нақтылы есеп айырысу жөніндегі есепті кезең болып табылады. Егер қосылған
құнға салынатын салық бойынша тоқсандағы орташа айлық төлемдер 500 ең
төменгі жалақыдан кем болса, онда есепті кезең тоқсан болып табылады.
ІV. АКЦИЗДЕР
Белгіленген акциздер
Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген және Қазақстан
Республикасының аумағына импортталатын тауарларға сондай-ақ ойын бизнесіне
акциз салынады.
Тауар өндіруші тауарлардың экспортқа шығарылған акцизделетін
тауарларға акциз салынбайды. Қазақстан Республикасы қатысушы болып
табылатын халықаралық шарттарда көзделген жағдайлар бұған кірмейді.
Төлеушілер
Қазақстан Республикасының аумағында акцизделетін тауарлар өндіретін
немесе Қазақстан Республикасының аумағына акцизделетін тауарларды
импорттайтын немесе ойын бизнесін іске асыратын заңды және жеке тұлғалар
акциз төлеушілер болып табылады.
Акцизделетін тауарлар тізбесі
Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген немесе Қазақстан
Республикасының аумағына импортталатын тауарлар акцизделетін тауарлар болып
табылады:
1) тағамдық шикізаттан жасалған ішуге арналған этильді спирт пен
тазартылған этильді спирт;
2) арақ;
3) ликер-арақ өнімдері;
4) күшейтілген сусындар, күшейтілген шырындар мен бальзамдар;
5) шарап;
6) коньяк;
7) шампан шарабы;
8) сыра;
9) шарап өнімдері;
10) темекі өнімдері;
11) құрамында темекі бар басқа да өнімдер;
12) бекіре мен қызыл балық уылдырығы, бекіре мен қызыл балықтан және
уылдырықтан дайындалған жеңсік тағамдар;
13) алтыннан, платинадан немесе күмістен жасалған зергерлік бұйымдар;
14) өңделген және өңделмеген терілері (көртышқан, қоян, ит, бұғы, қой
терілерінен басқасы);
15) таза мехтан тігілген бұйымдар, оның ішінде пальто, келте пальто,
жакет, жамылғылар, палантиндер, бөкебай, мойынорағыштар, бас киімдер
мен жағалар, тондар, пластиндер (көртышқан, қоян, ит, бұғы, қой
терілерінен басқасы);
16) мехпен жұрындалған пальто, келте пальто, жакеттер, жамылғалар
(көртышқан, қоян, ит, бұғы, қой терілерінен басқасы);
17) таза былғарыдан тігілген киімдер;
18) хрусталь бұйымдар, жарық беретін хрусталь приборлары;
19) бензин (авиация бензинінен басқасы), дизель отыны;
20) жеңіл автомобильдер;
21) атыс және газ қаруы (мемлекеттік өкімет органдарының мұқтажы үшін
сатып алынғандардан басқасы).
Салық салу объектісі
Отандық өндірілген тауарлар үшін өндіруші осы тауарды немесе даяр
өнімінің нақты көлемін беріп тұратын, акциздер қосылмайтын бағалар бойынша
белгіленген құн салық салу объектісі болып табылады.
Тауар өндіруші акцизделетін тауарды заттай төлем, сый ретінде берген
кезде, кепілге салынған тауарларды кепіл ұстаушының меншігіне берген немесе
айырбастау операциялары кезінде өзі өндірген тауар бағасы бойынша
белгіленген, акциздер немесе даяр өнімнің нақты көлемі қосылмайтын тауар
құны салық салу объектісі болып табылады.
Ойын бизнесі бойынша салық салу объектісі ойын бизнесінен алынған
түсім болып табылады.
Төлеу мерзімі
Акцизі тауарлар сатылған күннен кейін үш күннен кешіктірілмей бюджетке
аударылуға тиіс.
Өзге де акцизделетін тауарлардың акциздері мынадай мерзімнен
кешіктірілмей бюджетке аударылуға тиіс:
1) айдың алғашқы он күні ішінде сатудың жүзеге асырғаны үшін айдың он
үшінші күні;
2) айдың екінші он күні ішінде сатуды жүзеге асырғаны үшін айдың жиырма
үшінші күні;
3) есепті айдың қалған күндерінде сатқаны үшін есепті айдың кейінгі айдың
үшінші күні.
Алыс-беріс шикізатынан шығарылған өнімдер бойынша акциз өнімді
тапсырысшыға берген кезде төленеді. Акцизді төлеу мерзімі ұзартылмайды.
Акциздерден босату
Қазақстан Республикасының Министірлер Кабинеті бекіткен нормалар
бойынша жеке тұлғалар импорттаған акцизделетін тауарларға акциз салығы
салынбайды.
Мынадай импортталған тауарлар акциз төлеуден босатылады:
1) халықаралық жүк, қол жүгі мен жолаушылар тасымалын жүзеге асыратын
көлік құралдарын жол үстіне және аралық аялдау бекеттерінде пайдалану
үшін қажетті акцизделетін тауарлар, сондай-ақ аварияны (істен шығуды)
жою үшін шет елде сатып алынған тауарлар;
2) Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізілгенге дейін
бүліну салдарынан бұйымдар мен материалдар ретінде пайдалануға
жарамсыз болып қалған тауарлар;
3) Қазақстан Республикасының Министірлер Кабинеті белгілеген тәртіппен
гуманитарлық көмек ретінде әкелінген тауарлар;
4) мемлекеттер, үкіметтер, халықаралық ұйымдар желісімен қайырымдылық
мақсатында, техникалық жәрдем көрсетуді қоса, әкелінген тауарлар;
5) тәркіленген, иесіз қалған құндылықтар, сондай-ақ мұрагерлік құқығы
бойынша мемлекет иелігіне көшкен құндылықтар.
6) Шетелдік дипломатиялық және соларға теңестірілген өкілдіктердің ресим
пайдалануы үшін, осы өкілдіктердің дипломатиялық әрі әкімшіл-
техникалық қызметкерлерінің, сондай-ақ олармен бірге тұратын және
Қазақстан Республикасы қатысушы болып табылатын халықаралық шарттарға
сәйкес босатылатын олардың отбасы мүшелерін қоса, жеке пайдалануы үшін
әкелінген тауарлар;
7) Еркін айналыс үшін тауарлар шығаруң режимін қоспағанда, Қазақстан
Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізілетін, Қазақстан
Республикасының кеден заңдарында белгіленген кеден режимдері
шеңберінде босатылған тауарлар.
V. БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАРМЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН ОПЕРАЦИЯЛАРҒА САЛЫНАТЫН САЛЫҚ
Салық төлеушілер
Бағалы қағаздарға меншік құқығының ауысуына байланысты операциялар
жүргізуші, сондай-ақ олардың эмиссиясын жүзеге асырушы заңды және жеке
тұлғалар бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салық төлеушілер
болып табылады.
Салық салу объектілері
Бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салық салудың
объектілері мыналар:
Қазақстан Республикасының аумағында шығарылған бағалы қағаздардың
бастапқы және қосымша эмиссиясының құны;
Қазақстан Республикасында шығарылған бағалы қағаздар бойынша
Қазақстан Республикасының аумағында және одан тысқары жерлердегі
сату-сатып алу, өтемсіз беру, құрылтайшылар арасында орналастыру,
айырбастау, кепілге салынған бағалы қағаздарды кепіл ұстаушының
меншігіне беру, мұрагерлікке алу операциялары бағалы қағаздардың
нарықтық құны.
Айналысқа отандық және шетелдік эмитенттер материалдық, сол сияқты
материалдық емес түрде шығарған акциялар, облигациялар күйіндегі бағалы
қағаздармен жүргізілетін аталған операциялар салық салуға жатқызылады.
Салық ставкасы
Бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салық:
бағалы қағаздардың эмиссиясын тіркеген кезде эмиссияның көрсетілген
құнының 0,5 проценті мөлшерінде;
орталық атқарушы өкімет органдары, жергілікті өкілді және атқарушы
органдар шығарған бағалы қағаздардың қозғалысы бойынша операцияларды
жүзеге асырған кезде – олардың сатылу құнының әрбір 1000 теңгесінен 1
теңге мөлшерінде;
басқа бағалы қағаздардың қозғалысы бойынша операцияларды жүзеге асырған
кезде – олардың сатылу құнының әрбір 1000 теңгесінен 3 теңге мөлшерінде
төленеді.
Мемлекеттік бағалы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz