Еңбеке құқығындағы қағидалары

Негізгі бөлім
1. Еңбеке құқығындағы қағидалардың түсінігі мен түрлері

2. Еңбек құқығы қағидаттарының ұғымы және оны топтастыру

3. Еңбек құқығы қағидаларының қызметтік ролі
ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Кез келген құқық саласының ерекшелендіретін ,басқа құқық салаларынан ,оның қағидалар жүйесі болып табылады.Құқық қағидалары пән сияқты негізгі белгілердің бірі болып табылмайтынына қарамастан, олардың құқық саласының мәнісін анықтауда маңызы зор. Құқық қағидалары дегеніміз- кез келген құқық саласының ең негізгі мәнісін бейнелейтін,оның нормаларында бекітілгеннегіздік бастамалар, идеялар,ережелер.Олардың нормативті тұрғыда бекітілуі міндетті шарт болып табылады.Себебі онсыз қағидалар тек ғылыми абстракция,ғылымдардың немесе халықтың әр түрлі топрарының көзқарасы деңгейінде қарастырылады.(1,74-75бб)
Қоғамдық-еңбектік қатынастарының сипаты, еңбекті ұйымдастыру тәсілдерінің өзгеруі еңбек құқығының қағидаларының да өзгерісіне әкеп соғуы мүмкін. Дегенімен, еңбек құқығы қағидалар еңбек заңнамасының нормаларына қарағанда әлдеқайда тұрақты категория болып табылады.(2,45б)
Барлық құқықтық қағидалар өздерінің қызмет ету аясына қатысты былайша жіктеледі:
• Жалпы құқықтық
• Салааралық
• Салалық
• Арнайы
Еңбек құқығының жалпы құқықтық қағидаларына құқықтық барлық салаларына тән қағидалары жатқызамыз.Әдетте бұлардың ішінен мына қағидалар ажыратылады:
• Демократизм қағидасы
• Заңдылық қағидасы
• Ізгілік қағидасы
• Заң және сот алдында азаматтар мен ұйымдардың теңдігі қағидасы.
Аталған ережелер Қазақстан Республикасының бүкіл құқықтық жүйесінің негізгі әрі өзегі болып табылады.(1,75б) Енді осы қағидаларға қысқаша сипаттама берейік:
Демократизм қағидасы. Еңбек құқығында демократияның мемлекеттік емес нысандарды қызметкерлердің өздерінің өкілдері арқылы (кәсіподақтар) билікті жүзеге асыратындығынан өз көрінесін табады.Әсіресе ол әлеуметтік-әріптестік және ұйымдастырушылық-басқарушылық қатынастарға қатысты болады.
Заңдылық қағидасы еңбектік және еңбектен туындаған құқықтық қатынастарда заңның бірліогі мен жоғарлылығы, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау аясында өкілетті органдардың нормативтік-құқықтық актілер, заңдары бұлжытпай орындауы арқылы бейнеледі.Бұл ереже сонымен қатар жұмыс берушілерге,қызметкерлер және олардың өкілдеріне де қатысты қолданылады.

1.Хамзина Ж.А;Хамзин А.Ш Трудовой право РК:учебное пособие-Астана,2004
2.Толкунова В.Н; Гусов К.Н. Трудовое право России-москва,1995
3.Уваров В.Н Қазақстан Республикасының Еңбек құқығы: оқулық-Алматы:ҚазГЗУ,2002-545бет
4.Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі-Алматы:ЖШС “Издательство”“Норма-К”,2008-120 бет
5.№111 “Еңбек етудегі кемсітушілік туралы” 1958 ж 28 маусымдағы Конвенция (Женева)
6. “Кәсіптік одақтар туралы” ҚР-ның 1993ж 9 сәуіріндегі заңы,№8
7. “ХЕҰ-ның еңбек аясындағы негізге алынатын қағидалар мен құқықтар туралы” Декларациясы (19 маусым 1998 ж,Женева)