Жердің әлем кеңістігіндегі орны
I. Кіріспе
II. Жер құрылысының пішіні
III. Жердің ішкі құрылысын зерттеудің басты геофизикалық әдістері
а) Сейсмика
б) Гравиметрия
в) Магнитометрия
г) Геохимиялық
IV. Жер ядросының, оның қатты қабаттарының құрлысы мен құрамы
V. Жер қыртысы
VI. Жер мантиясы
а) Жоғарғы мантия
б) Ауысу белдемі
в) Төменгі мантия
VII. Қорытынды
VIII. Әдебиеттер тізімі
II. Жер құрылысының пішіні
III. Жердің ішкі құрылысын зерттеудің басты геофизикалық әдістері
а) Сейсмика
б) Гравиметрия
в) Магнитометрия
г) Геохимиялық
IV. Жер ядросының, оның қатты қабаттарының құрлысы мен құрамы
V. Жер қыртысы
VI. Жер мантиясы
а) Жоғарғы мантия
б) Ауысу белдемі
в) Төменгі мантия
VII. Қорытынды
VIII. Әдебиеттер тізімі
Жер шексіз әлем кеңістігіндетолып жатқан сансыз көп ғарыштық денелердің бірі ғана. Жерді планета ретінде астрономия зерттейді. Ал геология – жер қыртысын және «Литосфера» қабатын зерттейтін ғылым ретінде, жердің жаратылысын және оның даму тарихының алғашқы шағында болған геологиялық оқиғалардың құпия сырларын дұрыс түсіну мақсатында астрономия ғылымының жетістіктерін пайдаланады. Өйткені, жер бетінде және оның терең қойнауында тоқтаусыз жүріп жатқан геологиялық процестердің көпшілігі сыртқы ортаның әсерімен, басқаша айтқанда, ғарыштық әрекеттермен тығыз байланысты.
Жердің Ғарыш әлемінде алатын орны және оның басқа планеталармен байланысы жөніндегі алғашқы ұғым өте ерте кезден бастап – ақ қалыптасты. Солардың ішінде александриялық ғалым Птоломей (біздің эрамыздың II ғасырында ) геоцентрлік жүйенің негізін қалайды.
Птоломейдің түсінігі бойынша бүкіл әлемнің орталығы Жер, ал басқа планеталар, солармен қатар Күн де Жерді айнала қозғалады деген ұғымда болды. Кейінірек (XVI ғ.) Жердің күн жүйесінде алатын орны анықталып, оның Күнді айнала қозғалатындығы Польшаның ұлы ғалымы Коперниктің гелиоцентрлік жүйесінің негізінде дәлелденеді. Коперниктің ашқан жаңалығы адамдардың дүниеге деген көзқарастарында үлкен төңкеріс жасап, астрономия ғылымының жаңа бағытта дамып жетілуіне көп әсерін тигізді.
Жерді қоршаған орта («шексіз – шексіз әлем кеңістігі») - «Ғарыш» (грекше «ғарыш» - бүкіл әлем) деп аталады. Ғарыш кеңістігін құрайтын материя әр түрлі мөлшердегі ғарыштық денелерден (жұлдыздар, планеталар, жұлдызаралық шаң – тозаңдар мен газдар, кометалар және метеоридтер) тұрады. Ғарыш кеңістігінің зерттеуге мүмкін деп саналатын бөлігі – «Метагалактика» деп аталады. Метагалактика миллиардтан астам жұлдыздан тобын немесе «галактикаларды» ( грекше «галактика» - құс жолы) біріктіреді.
Біздің Галактика (құс жолы) 150 миллиардтан астам жұлдыздардан тұрады. Күн және Күн тектес жүлдыздар галактика орталығын – 200 – 250 млн. жылда бір рет айналып шығады. Күн өз орбитасында 250 км/с жылдамдықпен қозғалады. Галактика жасы 12 млрд. жыл шамасында деп саналады.
Жердің Ғарыш әлемінде алатын орны және оның басқа планеталармен байланысы жөніндегі алғашқы ұғым өте ерте кезден бастап – ақ қалыптасты. Солардың ішінде александриялық ғалым Птоломей (біздің эрамыздың II ғасырында ) геоцентрлік жүйенің негізін қалайды.
Птоломейдің түсінігі бойынша бүкіл әлемнің орталығы Жер, ал басқа планеталар, солармен қатар Күн де Жерді айнала қозғалады деген ұғымда болды. Кейінірек (XVI ғ.) Жердің күн жүйесінде алатын орны анықталып, оның Күнді айнала қозғалатындығы Польшаның ұлы ғалымы Коперниктің гелиоцентрлік жүйесінің негізінде дәлелденеді. Коперниктің ашқан жаңалығы адамдардың дүниеге деген көзқарастарында үлкен төңкеріс жасап, астрономия ғылымының жаңа бағытта дамып жетілуіне көп әсерін тигізді.
Жерді қоршаған орта («шексіз – шексіз әлем кеңістігі») - «Ғарыш» (грекше «ғарыш» - бүкіл әлем) деп аталады. Ғарыш кеңістігін құрайтын материя әр түрлі мөлшердегі ғарыштық денелерден (жұлдыздар, планеталар, жұлдызаралық шаң – тозаңдар мен газдар, кометалар және метеоридтер) тұрады. Ғарыш кеңістігінің зерттеуге мүмкін деп саналатын бөлігі – «Метагалактика» деп аталады. Метагалактика миллиардтан астам жұлдыздан тобын немесе «галактикаларды» ( грекше «галактика» - құс жолы) біріктіреді.
Біздің Галактика (құс жолы) 150 миллиардтан астам жұлдыздардан тұрады. Күн және Күн тектес жүлдыздар галактика орталығын – 200 – 250 млн. жылда бір рет айналып шығады. Күн өз орбитасында 250 км/с жылдамдықпен қозғалады. Галактика жасы 12 млрд. жыл шамасында деп саналады.
1.Архипов Н.Г «Земельное право Р.К»
2.Закон «О земле»-Алматы, 2001 жыл
3.Земельный кодекс Р.К- Алматы, 2003 жыл
4.Сейфуллин Ж. «Земельный кадастр»- Алматы, 2000 жыл
2.Закон «О земле»-Алматы, 2001 жыл
3.Земельный кодекс Р.К- Алматы, 2003 жыл
4.Сейфуллин Ж. «Земельный кадастр»- Алматы, 2000 жыл
Пән: Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:
Жердің әлем кеңістігіндегі орны.
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Жер құрылысының пішіні
III. Жердің ішкі құрылысын зерттеудің басты геофизикалық әдістері
а) Сейсмика
б) Гравиметрия
в) Магнитометрия
г) Геохимиялық
IV. Жер ядросының, оның қатты қабаттарының құрлысы мен құрамы
V. Жер қыртысы
VI. Жер мантиясы
а) Жоғарғы мантия
б) Ауысу белдемі
в) Төменгі мантия
VII. Қорытынды
VIII. Әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Жер шексіз әлем кеңістігіндетолып жатқан сансыз көп ғарыштық
денелердің бірі ғана. Жерді планета ретінде астрономия зерттейді. Ал
геология – жер қыртысын және Литосфера қабатын зерттейтін ғылым
ретінде, жердің жаратылысын және оның даму тарихының алғашқы шағында болған
геологиялық оқиғалардың құпия сырларын дұрыс түсіну мақсатында астрономия
ғылымының жетістіктерін пайдаланады. Өйткені, жер бетінде және оның терең
қойнауында тоқтаусыз жүріп жатқан геологиялық процестердің көпшілігі сыртқы
ортаның әсерімен, басқаша айтқанда, ғарыштық әрекеттермен тығыз байланысты.
Жердің Ғарыш әлемінде алатын орны және оның басқа планеталармен
байланысы жөніндегі алғашқы ұғым өте ерте кезден бастап – ақ қалыптасты.
Солардың ішінде александриялық ғалым Птоломей (біздің эрамыздың II
ғасырында ) геоцентрлік жүйенің негізін қалайды.
Птоломейдің түсінігі бойынша бүкіл әлемнің орталығы Жер, ал басқа
планеталар, солармен қатар Күн де Жерді айнала қозғалады деген ұғымда
болды. Кейінірек (XVI ғ.) Жердің күн жүйесінде алатын орны анықталып, оның
Күнді айнала қозғалатындығы Польшаның ұлы ғалымы Коперниктің гелиоцентрлік
жүйесінің негізінде дәлелденеді. Коперниктің ашқан жаңалығы адамдардың
дүниеге деген көзқарастарында үлкен төңкеріс жасап, астрономия ғылымының
жаңа бағытта дамып жетілуіне көп әсерін тигізді.
Жерді қоршаған орта (шексіз – шексіз әлем кеңістігі) - Ғарыш
(грекше ғарыш - бүкіл әлем) деп аталады. Ғарыш кеңістігін құрайтын
материя әр түрлі мөлшердегі ғарыштық денелерден (жұлдыздар, планеталар,
жұлдызаралық шаң – тозаңдар мен газдар, кометалар және метеоридтер) тұрады.
Ғарыш кеңістігінің зерттеуге мүмкін деп саналатын бөлігі – Метагалактика
деп аталады. Метагалактика миллиардтан астам жұлдыздан тобын немесе
галактикаларды ( грекше галактика - құс жолы) біріктіреді.
Біздің Галактика (құс жолы) 150 миллиардтан астам жұлдыздардан тұрады.
Күн және Күн тектес жүлдыздар галактика орталығын – 200 – 250 млн. жылда
бір рет айналып шығады. Күн өз орбитасында 250 кмс жылдамдықпен
қозғалады. Галактика жасы 12 млрд. жыл шамасында деп саналады.
Жұлдызаралық немесе галактикааралық қашықтықты өлшеу үшін жарық жылы
және парсек атты өлшемдер қолданылады. Жарық жылы дегеніміз жарықтың
таралу жылдамдығын 300000кмс есебімен санағанда бір жыл ішінде өтетін
қашықтық (9,46 * 1012км немесе 10000 млрд. км). Ал 1 парсек 3,26 жарық
жылына тең болып есептелінеді (1 пс = 3,26 ж. ж.). Құс жолының диаметрі 25
– 27 килопарсек (кпс ), ал қалыңдығы 3 кпс немесе 10000 жарық жылы
шамасында деуге болады.
Галактиканың жаратылысы бұдан 12 – 15 млрд. жылдар бұрын ғарыш
кеңістігінде болған үлкен қопарылыс заттарының бір орталыққа шоғырланып,
жиналуымен байланысты деп саналады.
Күн Галактика (құс жолы) орталығына дейінгі қашықтықтың 35 бөлігінде
орналасқан. Күннің беткей жағындағы температура – 60000С шамасында, ал ішкі
қабатында млн. градусқа дейін көтеріледі.
Әрбір жұлдыз сәуле шығару кезінде көп энергия жоғалтады. Соған сәйкес,
жұлдыздың массасы да кеміп отырады. Мысалы, Күн әрбір секунд сайын 3,8 *
1033эрг энергия (1 * 1026 кал) бөліп шығарады. Соның нәтижесінде ол өз
массасының 4 * 1012 г бөлігін жоғалтады. Мұндай энергияны 100 млн – нан
астам ең ірі деген жер сілкінісі кезінде бөлініп шығатын энергимен
салыстыруға болады.
Жұлдыздардың беткі қабаттарындағы температура бірдей болмайды. Кейбір
жұлдыздарда температура 10000 – 300000С – қа (сирегірек 1000000С ) дейін
жетеді. Мұндай жұлдыздар ақ немесе көгілдір түсті сәуле шығарады. Сондықтан
да олар – ақ жұлдыздар деп, ал температурасы 60000С – қа дейін жететін
жұлдыздар сары жұлдыздар деп аталады. Күн – сары жұлдыздар қатарына жатады.
Бұлардан басқа суық жұлдыздар немесе қызыл жұлдыздар да болады. Олардың
беткі қабаттарындағы температура 2000 – 30000С – тан аспайды. Көлеміне
қарай жұлдыздар алып (гигант) жұлдыздар және кіші (карлик) жұлдыздар блып
ажыратылады. Алып жұлдыздардың өлшемі күнмен салыстырғанда одан ондаған –
жүздеген есе үлкен. Олардың көпшілігі қызыл жұлдыздар ( Бетельгейзе,
Антарес, Цефея) болып кездеседі, ал кіші жұлдыздар қызыл және ақ
жұлдыздардың арасында да кездеседі.
Жұлдыздардың құрылысын және олардың даму ерекшеліктерін дұрыс түсіну
үшін жаңа және өте ультражаңа жұлдыздарды зерттеудің маңызы ерекше.
Геология – Жер туралы ғылым (Грекше гео - жер, логос - ғылым ).
Жер планетасының ғарыш әлемінде белгілі бір орнымен анықталатын, өзіндік
физикалық және химиялық қасиеттерінің ерекшеліктерімен сипатталатын, әр
уақытта дамып, өзгеріп отыратын күрделі дене.
Жер – Күн жүйесінің күннен бастап санағандағы үшінші планета.
Жер Күн жүйесімен қоса Галактикада ( құрамында күн сияқты 100 млрд –
тай жұлдызы бар аумақты жұлдыздық жүйеде ) орналасқан. Күнді айналып жүрген
9 планетаның ішінде жер мөлшері массасы бойынша 5 – орында, ал жер типтес
планеталардың ( Меркурий, Шолпан, Жер, Марс) ішіндегі ең үлкені, жерге ең
жақын космостық дене – оның табиғи серігі – Ай.
Жердің басқа планеталардан айырмашылығы – онда тіршілік бар.
Космостық аппараттар көмегімен жүргізілген зерттеулерге қарағанда Күн
жүйесінің жерге жақын денелерінде – Айда, Шолпанда, Марста тіршіліктің
дамуына жағдай тумаған. 20 – ғасырдың 70 – жылдарына дейін күн жүйесінен
тыс тіршілік бар аспан денелері кездескен жоқ. Алайда тіршілік материяның
қажетті даму кезеңі болғандықтан, жерді бірден – бір тіршілік бар Әлемдегі
космостық дене деуге болмайды.
Осы күнгі космогониялық түсінік бойынша жер осыдан 4,5 млрд. жыл
бұрын Күн айналасындағы кеңістікте шашыраған газ – тозаң заттан,
планеталар тартылыс күшінің әсерінен пайда болған. Қатты материя
кесектерінің соқтығысып, жабысуынан планеталар ұлғая берген. Газ – тозаң
зат іріктеліп, олардың жеңіл элемепланеталар ұлғая берген. Газ – тозаң зат
іріктеліп, олардың жеңіл элеметтері Күн сәулесінің қысымымен онан әрірек,
ал біршама ауырлары күнге жақын орналасқан. Жер құрамына күн жүйесінде
кездесетін барлық химиялық элементтер енеді. Заттың планета центріне
тартылуы және оның осьтен айналуы салдарынан жер элипсоидтық формаға келді.
Өзіне келіп түскен денелердің соққысы және радиоактивтік
элементтердің ( уран, торий, калий т.б.) ыдырауы кезінде бөлініп шыққан
жылу әсерінен жер қойнауы біртіндеп қыза берген. Жердің қызуы оның
құрамындағы заттың концентрлі қабатқа – геосфераға бөлінуіне себепші
болған. Планетаның центрінде жер ядросы пайда болды. Ядроны мантия деп
аталатын сфера қоршап тұрады. Мантияның ең жеңіл әрі оңай балқитын құрама
заттары мантия үстінде орналасқан жер қыртысын құрған. Жоғарыда аталған
геосфералар қатты жер деп аталатын жер бөлігін құрайды. Қатты жер беті
үзілісті су қабығымен (гидросферамен) және тұтас ауа қабығымен
(атмосферамен) шектеседі. Алғашқы гидросфера мен атмосфера жер қойнауынан
бөлініп шыққан бу мен газдан тұрады. Жер қыртысы, жердің су және ауа қабаты
барлық геологиялық тарихтың бойында мантиядан бөлініп шыққан затпен үнемі
толығып отырған, осы уақытқа дейін толығып келеді.
Жер құрылысының пішіні.
Жердің сыртқы түр – пішіні туралы алғашқы көзқарастар біздің эрамызға
дейінгі уақыттан көп бұрын қалыптасты. Оның шар тәрізді екендігі туралы
алғашқы ойлар Пифагор (біздің эрамызға дейінгі 530ж) мен Аристотельдің
(біздің эрамызға дейінгі IV ғ) еңбектерінде жазылған. Аристотель Айдың
тұтылуын байқау кезінде Жердің айға түсірген көлеңкесі доға тәрізді болып
шектелетіндігіне көңіл аударған.
Геодезиялық өлшеу жұмыстарының нәтижесі Жердің сыртқы пішіні үш осьті
эллипсоидқа (сфероид)жақын екендігін көрсетеді. Жердің полярлық радиусы
(Rп) – 6356,8 км, экваторлық радиусы (Rэ) – 6378,2 км, ал полярлық сығым
мөлшері а =(Rэ - Rп): Rэ = 1298,2км. Жердің орташа радиусы 6371,11 км
шамасында деп есептеледі.
Жердің шын мәніндегі бейнесі өте күрделі. Ол ешқандай да геометриялық
фигураға ұқсамайды. Сондықтан неміс ғалымы – физик И. Люстихтың (1873 ж)
ұсынысы бойынша жер геоид (жерге ғана тән өзіндік пішін) пішінді деп
саналады.
Геоид және сфероид пішіндері бір – біріне сәйкес келмейді.
Олардың беткі қабаттарының аралық қашықтығының айырмашылықтары 160 м; ТМД
териториясында 100 м. Геоид жән гравиметриялық және ғарыштық өлшеулер
арқылы жүргізіледі. Ең соңғы жүргізілген дәл өлшемдер бойынша Жер алмұрт
пішінді немесе жүрек секілді (кардиоид) деп саналады. Оңтүстік полюс
солтүстік полюспен салыстырғанда, экваторға 242м жақын. Жердің массасы
5,977 * 1021 т, көлемі 1,083 млрд. км3, ауданы 510 млн. км2, орташа
тығыздығы 5,517гсм3. Жердің ішкі ... жалғасы
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Жер құрылысының пішіні
III. Жердің ішкі құрылысын зерттеудің басты геофизикалық әдістері
а) Сейсмика
б) Гравиметрия
в) Магнитометрия
г) Геохимиялық
IV. Жер ядросының, оның қатты қабаттарының құрлысы мен құрамы
V. Жер қыртысы
VI. Жер мантиясы
а) Жоғарғы мантия
б) Ауысу белдемі
в) Төменгі мантия
VII. Қорытынды
VIII. Әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Жер шексіз әлем кеңістігіндетолып жатқан сансыз көп ғарыштық
денелердің бірі ғана. Жерді планета ретінде астрономия зерттейді. Ал
геология – жер қыртысын және Литосфера қабатын зерттейтін ғылым
ретінде, жердің жаратылысын және оның даму тарихының алғашқы шағында болған
геологиялық оқиғалардың құпия сырларын дұрыс түсіну мақсатында астрономия
ғылымының жетістіктерін пайдаланады. Өйткені, жер бетінде және оның терең
қойнауында тоқтаусыз жүріп жатқан геологиялық процестердің көпшілігі сыртқы
ортаның әсерімен, басқаша айтқанда, ғарыштық әрекеттермен тығыз байланысты.
Жердің Ғарыш әлемінде алатын орны және оның басқа планеталармен
байланысы жөніндегі алғашқы ұғым өте ерте кезден бастап – ақ қалыптасты.
Солардың ішінде александриялық ғалым Птоломей (біздің эрамыздың II
ғасырында ) геоцентрлік жүйенің негізін қалайды.
Птоломейдің түсінігі бойынша бүкіл әлемнің орталығы Жер, ал басқа
планеталар, солармен қатар Күн де Жерді айнала қозғалады деген ұғымда
болды. Кейінірек (XVI ғ.) Жердің күн жүйесінде алатын орны анықталып, оның
Күнді айнала қозғалатындығы Польшаның ұлы ғалымы Коперниктің гелиоцентрлік
жүйесінің негізінде дәлелденеді. Коперниктің ашқан жаңалығы адамдардың
дүниеге деген көзқарастарында үлкен төңкеріс жасап, астрономия ғылымының
жаңа бағытта дамып жетілуіне көп әсерін тигізді.
Жерді қоршаған орта (шексіз – шексіз әлем кеңістігі) - Ғарыш
(грекше ғарыш - бүкіл әлем) деп аталады. Ғарыш кеңістігін құрайтын
материя әр түрлі мөлшердегі ғарыштық денелерден (жұлдыздар, планеталар,
жұлдызаралық шаң – тозаңдар мен газдар, кометалар және метеоридтер) тұрады.
Ғарыш кеңістігінің зерттеуге мүмкін деп саналатын бөлігі – Метагалактика
деп аталады. Метагалактика миллиардтан астам жұлдыздан тобын немесе
галактикаларды ( грекше галактика - құс жолы) біріктіреді.
Біздің Галактика (құс жолы) 150 миллиардтан астам жұлдыздардан тұрады.
Күн және Күн тектес жүлдыздар галактика орталығын – 200 – 250 млн. жылда
бір рет айналып шығады. Күн өз орбитасында 250 кмс жылдамдықпен
қозғалады. Галактика жасы 12 млрд. жыл шамасында деп саналады.
Жұлдызаралық немесе галактикааралық қашықтықты өлшеу үшін жарық жылы
және парсек атты өлшемдер қолданылады. Жарық жылы дегеніміз жарықтың
таралу жылдамдығын 300000кмс есебімен санағанда бір жыл ішінде өтетін
қашықтық (9,46 * 1012км немесе 10000 млрд. км). Ал 1 парсек 3,26 жарық
жылына тең болып есептелінеді (1 пс = 3,26 ж. ж.). Құс жолының диаметрі 25
– 27 килопарсек (кпс ), ал қалыңдығы 3 кпс немесе 10000 жарық жылы
шамасында деуге болады.
Галактиканың жаратылысы бұдан 12 – 15 млрд. жылдар бұрын ғарыш
кеңістігінде болған үлкен қопарылыс заттарының бір орталыққа шоғырланып,
жиналуымен байланысты деп саналады.
Күн Галактика (құс жолы) орталығына дейінгі қашықтықтың 35 бөлігінде
орналасқан. Күннің беткей жағындағы температура – 60000С шамасында, ал ішкі
қабатында млн. градусқа дейін көтеріледі.
Әрбір жұлдыз сәуле шығару кезінде көп энергия жоғалтады. Соған сәйкес,
жұлдыздың массасы да кеміп отырады. Мысалы, Күн әрбір секунд сайын 3,8 *
1033эрг энергия (1 * 1026 кал) бөліп шығарады. Соның нәтижесінде ол өз
массасының 4 * 1012 г бөлігін жоғалтады. Мұндай энергияны 100 млн – нан
астам ең ірі деген жер сілкінісі кезінде бөлініп шығатын энергимен
салыстыруға болады.
Жұлдыздардың беткі қабаттарындағы температура бірдей болмайды. Кейбір
жұлдыздарда температура 10000 – 300000С – қа (сирегірек 1000000С ) дейін
жетеді. Мұндай жұлдыздар ақ немесе көгілдір түсті сәуле шығарады. Сондықтан
да олар – ақ жұлдыздар деп, ал температурасы 60000С – қа дейін жететін
жұлдыздар сары жұлдыздар деп аталады. Күн – сары жұлдыздар қатарына жатады.
Бұлардан басқа суық жұлдыздар немесе қызыл жұлдыздар да болады. Олардың
беткі қабаттарындағы температура 2000 – 30000С – тан аспайды. Көлеміне
қарай жұлдыздар алып (гигант) жұлдыздар және кіші (карлик) жұлдыздар блып
ажыратылады. Алып жұлдыздардың өлшемі күнмен салыстырғанда одан ондаған –
жүздеген есе үлкен. Олардың көпшілігі қызыл жұлдыздар ( Бетельгейзе,
Антарес, Цефея) болып кездеседі, ал кіші жұлдыздар қызыл және ақ
жұлдыздардың арасында да кездеседі.
Жұлдыздардың құрылысын және олардың даму ерекшеліктерін дұрыс түсіну
үшін жаңа және өте ультражаңа жұлдыздарды зерттеудің маңызы ерекше.
Геология – Жер туралы ғылым (Грекше гео - жер, логос - ғылым ).
Жер планетасының ғарыш әлемінде белгілі бір орнымен анықталатын, өзіндік
физикалық және химиялық қасиеттерінің ерекшеліктерімен сипатталатын, әр
уақытта дамып, өзгеріп отыратын күрделі дене.
Жер – Күн жүйесінің күннен бастап санағандағы үшінші планета.
Жер Күн жүйесімен қоса Галактикада ( құрамында күн сияқты 100 млрд –
тай жұлдызы бар аумақты жұлдыздық жүйеде ) орналасқан. Күнді айналып жүрген
9 планетаның ішінде жер мөлшері массасы бойынша 5 – орында, ал жер типтес
планеталардың ( Меркурий, Шолпан, Жер, Марс) ішіндегі ең үлкені, жерге ең
жақын космостық дене – оның табиғи серігі – Ай.
Жердің басқа планеталардан айырмашылығы – онда тіршілік бар.
Космостық аппараттар көмегімен жүргізілген зерттеулерге қарағанда Күн
жүйесінің жерге жақын денелерінде – Айда, Шолпанда, Марста тіршіліктің
дамуына жағдай тумаған. 20 – ғасырдың 70 – жылдарына дейін күн жүйесінен
тыс тіршілік бар аспан денелері кездескен жоқ. Алайда тіршілік материяның
қажетті даму кезеңі болғандықтан, жерді бірден – бір тіршілік бар Әлемдегі
космостық дене деуге болмайды.
Осы күнгі космогониялық түсінік бойынша жер осыдан 4,5 млрд. жыл
бұрын Күн айналасындағы кеңістікте шашыраған газ – тозаң заттан,
планеталар тартылыс күшінің әсерінен пайда болған. Қатты материя
кесектерінің соқтығысып, жабысуынан планеталар ұлғая берген. Газ – тозаң
зат іріктеліп, олардың жеңіл элемепланеталар ұлғая берген. Газ – тозаң зат
іріктеліп, олардың жеңіл элеметтері Күн сәулесінің қысымымен онан әрірек,
ал біршама ауырлары күнге жақын орналасқан. Жер құрамына күн жүйесінде
кездесетін барлық химиялық элементтер енеді. Заттың планета центріне
тартылуы және оның осьтен айналуы салдарынан жер элипсоидтық формаға келді.
Өзіне келіп түскен денелердің соққысы және радиоактивтік
элементтердің ( уран, торий, калий т.б.) ыдырауы кезінде бөлініп шыққан
жылу әсерінен жер қойнауы біртіндеп қыза берген. Жердің қызуы оның
құрамындағы заттың концентрлі қабатқа – геосфераға бөлінуіне себепші
болған. Планетаның центрінде жер ядросы пайда болды. Ядроны мантия деп
аталатын сфера қоршап тұрады. Мантияның ең жеңіл әрі оңай балқитын құрама
заттары мантия үстінде орналасқан жер қыртысын құрған. Жоғарыда аталған
геосфералар қатты жер деп аталатын жер бөлігін құрайды. Қатты жер беті
үзілісті су қабығымен (гидросферамен) және тұтас ауа қабығымен
(атмосферамен) шектеседі. Алғашқы гидросфера мен атмосфера жер қойнауынан
бөлініп шыққан бу мен газдан тұрады. Жер қыртысы, жердің су және ауа қабаты
барлық геологиялық тарихтың бойында мантиядан бөлініп шыққан затпен үнемі
толығып отырған, осы уақытқа дейін толығып келеді.
Жер құрылысының пішіні.
Жердің сыртқы түр – пішіні туралы алғашқы көзқарастар біздің эрамызға
дейінгі уақыттан көп бұрын қалыптасты. Оның шар тәрізді екендігі туралы
алғашқы ойлар Пифагор (біздің эрамызға дейінгі 530ж) мен Аристотельдің
(біздің эрамызға дейінгі IV ғ) еңбектерінде жазылған. Аристотель Айдың
тұтылуын байқау кезінде Жердің айға түсірген көлеңкесі доға тәрізді болып
шектелетіндігіне көңіл аударған.
Геодезиялық өлшеу жұмыстарының нәтижесі Жердің сыртқы пішіні үш осьті
эллипсоидқа (сфероид)жақын екендігін көрсетеді. Жердің полярлық радиусы
(Rп) – 6356,8 км, экваторлық радиусы (Rэ) – 6378,2 км, ал полярлық сығым
мөлшері а =(Rэ - Rп): Rэ = 1298,2км. Жердің орташа радиусы 6371,11 км
шамасында деп есептеледі.
Жердің шын мәніндегі бейнесі өте күрделі. Ол ешқандай да геометриялық
фигураға ұқсамайды. Сондықтан неміс ғалымы – физик И. Люстихтың (1873 ж)
ұсынысы бойынша жер геоид (жерге ғана тән өзіндік пішін) пішінді деп
саналады.
Геоид және сфероид пішіндері бір – біріне сәйкес келмейді.
Олардың беткі қабаттарының аралық қашықтығының айырмашылықтары 160 м; ТМД
териториясында 100 м. Геоид жән гравиметриялық және ғарыштық өлшеулер
арқылы жүргізіледі. Ең соңғы жүргізілген дәл өлшемдер бойынша Жер алмұрт
пішінді немесе жүрек секілді (кардиоид) деп саналады. Оңтүстік полюс
солтүстік полюспен салыстырғанда, экваторға 242м жақын. Жердің массасы
5,977 * 1021 т, көлемі 1,083 млрд. км3, ауданы 510 млн. км2, орташа
тығыздығы 5,517гсм3. Жердің ішкі ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz