Девиантты мінез-құлық социологиясы
I. Кіріспе
«Девианттық» және «делинквенттік» түсініктер ... ... ... ... ... ... 3.4
II. Негізгі бөлім.
1. Девиацияның әлеуметтік және психологиялық теориялары (Э.Дюркгейм, Роберт Мертон) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5.6
2. Ауытқушы мінез.құлықтың негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... 6.9
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9.14
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
«Девианттық» және «делинквенттік» түсініктер ... ... ... ... ... ... 3.4
II. Негізгі бөлім.
1. Девиацияның әлеуметтік және психологиялық теориялары (Э.Дюркгейм, Роберт Мертон) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5.6
2. Ауытқушы мінез.құлықтың негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... 6.9
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9.14
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
Девиантты деп (девиация - ауытқу) берілген жас тобына әлеуметтік ортада жалпы қолданылатын ауытқыған мінезді атайды. (В.В.Ковалев, Р.Г.Илешева) девиантты мінездің 4 түрін көрсетеді. Тәртіпке қарсы типтегі жас өспірімдер оқу мекемеларінің күн тәртібін бұзып, өзара және үлкендермен жиі жанжалға түседі. Девиацияның ұқсас, өте тиімді түрі антиәлеуметтік тип туралы айтады (жиі демонстративті, кейде өте қатал). Суицидальды әрекетте аутоагрессивті түр пайда болады. Сот психиатриясы үшін құқық бұзған жасөспірімге делинквентті девиация түрі ерекше қызығушылық танытады. Әңгіме бұзық, ұрлық, есірткіні сақтау мен сату, бірақ одан да ауыр қимыл болуы мүмкін. Девиантты, соның ішінде делинквентті тәртіп әрқашан психикалық патология туралы куәландырмайды. Жасөспірімдік жастыққа тән мінез реакциялары белгілі, өз-өзіне патологиялық болмайтын, жиі қайталауларда немесе ұзақ кезеңге жасөспірімдік тұлғаға өзіндік девиантты мінезін қалыптастырады (имитация, протест, эмансипация).Девиантты мінездің патологиялық формасы бас миының органикалық жарақатындағы қалдық негізінде, (жарақат, энцефалиттер, менингиттер) , ал сондай-ақ тұлға дамуының бастапқы кезеңі патохаректерологиялық даму шенінде бақыланады (дисоциалды, қозғыш, истерикалық, тұрақсыз). Бұл нұсқалардың бірінші девиантты мінезді естің төмендеуі және интеллект, неврологиялық зерттеуде бас миының жарақаттануы белгісі танылады. Мұндай жасөспірімдердің анамнезінде бала кезінде ми ауруын өткізгені немесе туа пайда болатыны туралы мәлімет бар. Барлық бұл шарттар тұлғалық патологияны ми жарақатының органикалық негізінде девиантты мінездің патологиялық емес формасынан ажыратады. Тұлғаның бұзылысының патологиялық емес формасынан шектеуді өткізу қиындау. Мұнда тәртіптің патологиялық емес формасынан қай топта болған кезеңіне байланысты жасөспірімдер мінезіне икемділік тән. Жасөспірімдер мінезінің бұзылысы деликвенттілігі эпилепсия, шизофрения, кем ақылдылық сияқты психикалық бұзылыспен байланысты. Ата –ана мен психиатриялық мекеменің бақылауында болған жасөспірімдер қоғамға қауіпті сирек төндіреді. Бұл критерилердің негізгілері үлкендердегі суреттемеде көрсетілген. Қосымша инфантильді ой мен эмоциялы ағымның ойлауын қосымша белгілеуге болады. Қазақстан Республикасының заңына сәйкес (РҚ ҚК 15 бап ) қылмыстық жауапкершілікке он алты жасқа жеткендердің барлығы тартылады.
1. Қазақстан Республикасының 2010 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге
арналған Құқықтық саясат тұжырымдамасы. Қазақстан Республикасы Президентінің
2009 жылғы 24 тамыздағы №858 Жарлығымен бекітілген. // Егемен Қазақстан -2009,
28 тамыз.
2. Кудрявцев В.Н. Причины правонарушений. - М., 1978. - 168с.
3. Алауханов Е.О. Пайдақорлық-зорлық қылмыстардың алдын алудың
криминологиялық проблемалары. Монография. -Алматы: Ғылым, 2005. -304 бет.
арналған Құқықтық саясат тұжырымдамасы. Қазақстан Республикасы Президентінің
2009 жылғы 24 тамыздағы №858 Жарлығымен бекітілген. // Егемен Қазақстан -2009,
28 тамыз.
2. Кудрявцев В.Н. Причины правонарушений. - М., 1978. - 168с.
3. Алауханов Е.О. Пайдақорлық-зорлық қылмыстардың алдын алудың
криминологиялық проблемалары. Монография. -Алматы: Ғылым, 2005. -304 бет.
Әл – Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
География факультеті
РЕФЕРАТ
ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ СОЦИОЛОГИЯСЫ
Тексерген:
Серікжанова С. С
Орындаған:
Жанабаева Ф. Ж
ГК83Қ
Алматы - 2010
МАЗМҰНЫ
I. Кіріспе
Девианттық және делинквенттік түсініктер ... ... ... ... ... ... 3-4
II. Негізгі бөлім.
1. Девиацияның әлеуметтік және психологиялық теориялары (Э.Дюркгейм,
Роберт Мертон) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5-6
2. Ауытқушы мінез-құлықтың негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... 6-9
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9-1 4
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
Девиантты деп (девиация - ауытқу) берілген жас тобына әлеуметтік ортада
жалпы қолданылатын ауытқыған мінезді атайды. (В.В.Ковалев, Р.Г.Илешева)
девиантты мінездің 4 түрін көрсетеді. Тәртіпке қарсы типтегі жас өспірімдер
оқу мекемеларінің күн тәртібін бұзып, өзара және үлкендермен жиі жанжалға
түседі. Девиацияның ұқсас, өте тиімді түрі антиәлеуметтік тип туралы айтады
(жиі демонстративті, кейде өте қатал). Суицидальды әрекетте аутоагрессивті
түр пайда болады. Сот психиатриясы үшін құқық бұзған жасөспірімге
делинквентті девиация түрі ерекше қызығушылық танытады. Әңгіме бұзық,
ұрлық, есірткіні сақтау мен сату, бірақ одан да ауыр қимыл болуы мүмкін.
Девиантты, соның ішінде делинквентті тәртіп әрқашан психикалық патология
туралы куәландырмайды. Жасөспірімдік жастыққа тән мінез реакциялары
белгілі, өз-өзіне патологиялық болмайтын, жиі қайталауларда немесе ұзақ
кезеңге жасөспірімдік тұлғаға өзіндік девиантты мінезін қалыптастырады
(имитация, протест, эмансипация).Девиантты мінездің патологиялық формасы
бас миының органикалық жарақатындағы қалдық негізінде, (жарақат,
энцефалиттер, менингиттер) , ал сондай-ақ тұлға дамуының бастапқы кезеңі
патохаректерологиялық даму шенінде бақыланады (дисоциалды, қозғыш,
истерикалық, тұрақсыз). Бұл нұсқалардың бірінші девиантты мінезді естің
төмендеуі және интеллект, неврологиялық зерттеуде бас миының жарақаттануы
белгісі танылады. Мұндай жасөспірімдердің анамнезінде бала кезінде ми
ауруын өткізгені немесе туа пайда болатыны туралы мәлімет бар. Барлық бұл
шарттар тұлғалық патологияны ми жарақатының органикалық негізінде
девиантты мінездің патологиялық емес формасынан ажыратады. Тұлғаның
бұзылысының патологиялық емес формасынан шектеуді өткізу қиындау. Мұнда
тәртіптің патологиялық емес формасынан қай топта болған кезеңіне
байланысты жасөспірімдер мінезіне икемділік тән. Жасөспірімдер мінезінің
бұзылысы деликвенттілігі эпилепсия, шизофрения, кем ақылдылық сияқты
психикалық бұзылыспен байланысты. Ата –ана мен психиатриялық мекеменің
бақылауында болған жасөспірімдер қоғамға қауіпті сирек төндіреді. Бұл
критерилердің негізгілері үлкендердегі суреттемеде көрсетілген. Қосымша
инфантильді ой мен эмоциялы ағымның ойлауын қосымша белгілеуге болады.
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес (РҚ ҚК 15 бап ) қылмыстық
жауапкершілікке он алты жасқа жеткендердің барлығы тартылады. Осы
баптың 2 бөлімінде ауыр қылмыс жасағандар он төрт жастан тартылады деп
көрсетілген. Сот-тергеу органдарының қызметкерлері осы заңның 488 бабына
сай кәмілетке толмағандардың қатысуымен өтетін өндірістік процессуалды
қимылға , он алты жасқа толса да , толмаса да ақы есі кем деп танылған
белгілері барлар педагог немесе психологтың қатысуымен өтетіні ескерулері
қажет. ҚР ҚПК 489 бабында кәмлетке толмағандардың психикалық аурулары
немесе даму аномалиясы туралы шешім қабылдау үшін міндетті түрде
психологтық-психиатриялық кешенді сараптама тағайындау керек. Психикалық
патология байқалмаса, осы бапқа сәйкес, зияткерлік және еріктің дамуын
тексеретін , сондай-ақ кәмлетке толмағандардың басқа да әлеуметтік-
психологиялық шектерді көрсететін психологиялық сараптама тағайындалады.
Мұндай сараптама ҚР ҚК 15 бабының 3 бөліміне сәйкес кәмілетке
толмағандардың (яғни 18- ге жас толмағандардың), психикалық дамуындағы
тежеулердің басқаруға шамасы болмай, қоғамға қауіп төндіруіндегі толық
фактіні қылмыс үстінде сезбегендігіне орай қылмыстық жауапқа тартылмайды.
Мұндай кәмлетке толмағандар ҚР ҚК 82 бабына сәйкес сот шешімімен арнайы
мекемеге орналастырылады.
Жасөспірімдік шақтағы психикалық бұзылысы анық суреттемесіз , өз уайымдарын
айта алмай, қиялдануға бейім, міңгірлек кәмлетке толмағандарға стационар
жағдайда сараптаманы өткізу дұрыс. Шизофрениямен, психоз түрлерімен,
психикалық бұзылыстары бар эпилепсиямен ауыратын кәмлетке толмағандарға сот-
психиатриялық бағасы анық. Аталған критерилерден басқа, сарапшы жетекке
алған үлкендердің психиатриялық бұзылыстары барға қорытындыға келген
жасөспірімдерде екі жағдайды ескеруді басшылыққа алады: 1) науқас
жасөспірімдерге психикалық инфантализм қасиетті; 2) жасөспірімдерге
айқындаған нашар ауру болжамы. Сондықтан осындай жасөспірімдер кем ақылды
деп танылады. Тұлға мен психопадобты жағдай бұзылыстарын бағалау қиындық
туғызады. Жиі жағдай бұзылуы тенденциялары есепке алынуы керек. Девианттық
мінез - құлық бұл қоғамға жат әрі қоғамдық тәртіпті бұзатын барлық теріс
қылықтар: ұсақ бұзақылық, көпшілік орында боқтап - балағаттау, басқалардың
ар - намысына, шамына тиіп ұрыну, ауыр сөздер айту, қылмыс жасау, ұрлық
істеу, қарақшылық, нашақорлық, жезөкшелік, т.с.с.
Әлеуметтенудегі девиантты мінез-құлық тұжырымдамасын қалыптастырған француз
әлеументтанушысы Эмиль Дюркгейм. Ол әлеуметтік девиацияны түсіндіру үшін
аномия тұжырымдамасын ұсынды. Аномия термині француз тілінен аударғанда
ұжымның, заңның болмауы.
Ал, Роберт Мертон мінез-құлық ауытқушылығының себебін қоғамның мәдени
мақсаттары мен оған жетудің әлеуметтік мақұлданған жолдарының арасындағы
үйлеспеушілік деп түсіндіреді.
Девиантты мінез-құлықтың сыртқы физикалық жағдайларына климаттық,
геофизикалық, экологиялық факторларды енгіземіз. Мысалы, шу, геомагниттік,
өзгеріс, таршылық, т.б жағдайлар үрей туғызып агрессивті және басқа да
қажетсіз мінез-құлықтың көрінуінің бір себебі болады. Сонымен бірге
әлеуметтік орта әсерлері де өз ықпалын тигізеді:
• қоғамдық үрдістер (әлеуметтік-экономикалық жағдай, мемлекеттік саясат,
салт дәстүр, бұқаралық ақпарат құралдары, т.б.);
• тұлға бар әлеуметтік топ мінездемесі (этикалық құрылым, әлеуметтік
мәртебе, референтті топ,);
• микроәлеуметтік орта (отбасының өмір стилі және деңгейлері, отбасындағы
өзарақарым-қатынас типі, отбасындағы тәрбие стилі, достар, басқа да маңызды
адамдар).
Девиация бірнеше типтен тұрады: девиантты, делинквентті және криминалды
мінез-құлық.
Девиантты мінез-құлық - әлеуметтік нормалар мен ережелерге сәйкес
келмейтін мінез-құлықты айтады. Ол ауытқыған мінез-құлықтың бір түрі.
Кейбір әдебиеттерде бұл типті антидисциплиналық деп те атайды.
Девиантты мінез-құлықтың көрсеткіштеріне: агрессия, демонстрация,
оқудан, еңбектен бет бұру, үйден кету, алкоголизм, наркомания, қоғамға жат
қылықтар, жыныстық жат мінез-құлық, суицид т.б. жатады.
Девиацияның екінші түрі - делинквентті мінез-құлық. Ол заң бұзушылықпен
ерекшелінеді. Оның мынадай типтері бар:
1. Агрессивті-зорлаушылық мінез-құлық. Бұл жеке тұлғаға көрсетілетін
дөрекілік, төбелес, күйдіріп-жандыру сияқты жағымсыз іс-әрекеттерде көрініс
береді.
2. Ашкөздік мінез-құлық (корыстное поведение): майда ұрлықтар, қорқытып-
үркіту, автокөлік ұрлау т.б. жалпы материалдық пайдакүнемдікке байланысты
жат мінез-құлық.
3. Наша сату және тарату.
Криминалды мінез-құлық заң бұзушылық болып табылады. Балалар сот үкімі
арқылы жасаған қылмысының ауырлығына байланысты жазаланады.
Девиацияның негативті формалары әлеуметтік патология болып табылады:
алкоголизм, токсикомания, нашақорлық, жезөкшелік, суицид, заң бұзушылық
және қылмыскерлік. Олар жалпы қоғамға, айналадағы адамдарға және ең бірінші
өздеріне үлкен зиян келтіреді.
Біздің әрқайсымыз күн сайын әр түрлі әлеуметтік жағымсыз мінез - құлықтың
пайда болуымен кездесеміз: агрессия, қатыгездік, зиянды әдеттер, заңға
қарсы іс әрекеттер және т.б. Сонда бірталай сұрақ туындайды. Осындай мінез-
құлықтың себебі қандай? Адамың өзіне және маңындағыларға да зиян тигізуіне
не апарады?
Девианты мінез құлық-қоғамда ресми дәстүрлі қалыптасқан заңға және
нормаларға сәйкеспейтін мінез-құлық. Девианттық мінез-құлық ішкілікке
салыну, қараусыз қалу, нашақорлық, кәмелетке толмағандар арасында қылмыстар
және басқада формаларда көрінеді.
Девиантық мінез- құлық психологтарды, дәрігерлерді, құқық қорғау
органдарының қызметкерлерін, социология, философия мамандарын толғандырады.
Сондықтан, бұл мәселенің ведомствоаралық талқылаудың себебі осында.
2009 жылдың 11 желтоқсанында Балалардың құқықтарын қорғау департаменті
Қарағанды қаласының әкімдігі жанында кәмелетке толмағандардың ісі және
олардың құқығын қорғау комиссиямен бірлесіп Қарағанды қаласының маслихат
мәжіліс залында Жалпы білім беретін мектептерде девиантты мінез-құлықты
балалармен алдын алу жұмысын жүргізу тақырыбында Дөңгелек үстел
ұйымдастырылды.
Дөңгелек үстелдің жұмысына балалардың құқықтарын қорғау, ішкі істер
департаменттерінін, білім басқармасының, білім беру мамандарының және
мемлекеттік қызметкерлерді қайта даярлау және біліктілігін арттыру
институтының, Облыстық балалар психоневрологиялық диспансері ҚМҚК,
Облыстық наркологиялық диспансері ҚМҚК, Қарағанды қаласының білім
басқармасының өкілдері, Қарағанды қаласының ІІБ КТІЖТ кәмелетке
толмағандардың істері жөнінде аға инспекторлары, жалпы білім беретін
мектептер директорларының тәрбие жұмысы бойынша орынбасарлары қатысты.
Дөңгелек үстел қатысушылардың басты назарында келесі тақырыптар талқыланды:
-девиантты мінез- құлық деген не;
- девиантты мінез-құлық балалармен алдын алу жұмысын ұйымдастыруында
комиссияның ролі;
- девиантты мінез-құлықты жасөспірімдердің психологиялық проблемасы;
-тәрбиеге қиын бағынатын жасөспірімдердің психологиялық және биологиялық
факторлары, сонымен қатар әр түрлі ауруларға тап болған балалар мінез-
құлқының бұзулуы;
- жасөспірімдердің өмірінде девианттық құбылыстары;
- кәмелетке толмағандардың құқыққа қарсы мінез-құлық;
-жалпы білім беретін мектептерде девиантты мінез-құлқы жасөспіріммен жұмыс
ұйымдастырылуы;
Дөңгелек үстел қортындысы бойынша дайындалған ұсыныстар жалпы білім беретін
мектептерде девиантты мінез-құлқы балалармен алдын алу жұмысты өткізту үшін
мүдделі мемлекеттік органдарға және ұйымдарға жолданады.
Девиантты мінез-құлықты оқушылармен жұмыстың негізгі бағыттары
Оқырмандар назарына ұсынылып отырған "Девинаттық мінез-құлықтық оқушылармен
жұмыстың негізгі бағыттары" атты әдістемелік құрал жалпы білім беретін
мекемелердегі девианттық мінез-құлықтағы балалармен жұмыс істеу әдісіне
арналған.
Әдістемелік құралда кіші, орта және жоғары топтағы оқушылардың мінез-құлық
ауытқуының негізгі формалары және жас ерекшелігіне қарай дамуы көрсетілген.
Мінез-құлық ауытқуының бес деңгейлік критерийі келтірілген; І-алғашқы, ІІ-
баукеспелік - қылмыстық емес, ІІІ-бей әлеуметтік, IY-қылмыс алды, Y-
баукеспелік-қылмыстық.
Құралда девианттылықты шешу проблемаларының әлемдік тұжырымдамалары
берілген және мінез-құлқы ауытқыған балалармен жұмыстың тиімді мысалдары
берілген және олардың өз еліндегі және шет елдегі қоршаған ортасы
көрсетілген.
Құралда түрлі жастағы балалармен жұмыста қолданылатын психологтарға көмек
ретінде диагностика негіздері, девиацияның ұсыныстар түріндегі формасы және
әлеуметтік-психологиялық тренингтер келтірілген. Құралдағы материалдар
балалармен жұмыс істейтін білім беру жүйесі өкілдеріне, соның ішінде
алдымен барлық педагогтарға, психологтарға, әлеуметтік педагогтарға, мектеп
инспекторларына, әлеуметтік қызметкерлерге, сонымен қатар қоғамдық
ұйымдарың қызметкерлеріне пайдалы.
ҚОРЫТЫНДЫ
Жастарды (олардың ішінде ауыл жастары да бар), олардың бойларына жұққан
девианттық мінез - құлықтан арылтып, қоғам өміріне үнемі заңдылықтың
сақталуына ұйтқы болып жүретін белсенді азаматтар етіп қоспайынша құқықтық
мемлекетті орнықтыру мүмкін емес. Себебі осындай азаматтар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
География факультеті
РЕФЕРАТ
ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ СОЦИОЛОГИЯСЫ
Тексерген:
Серікжанова С. С
Орындаған:
Жанабаева Ф. Ж
ГК83Қ
Алматы - 2010
МАЗМҰНЫ
I. Кіріспе
Девианттық және делинквенттік түсініктер ... ... ... ... ... ... 3-4
II. Негізгі бөлім.
1. Девиацияның әлеуметтік және психологиялық теориялары (Э.Дюркгейм,
Роберт Мертон) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5-6
2. Ауытқушы мінез-құлықтың негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... 6-9
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9-1 4
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
Девиантты деп (девиация - ауытқу) берілген жас тобына әлеуметтік ортада
жалпы қолданылатын ауытқыған мінезді атайды. (В.В.Ковалев, Р.Г.Илешева)
девиантты мінездің 4 түрін көрсетеді. Тәртіпке қарсы типтегі жас өспірімдер
оқу мекемеларінің күн тәртібін бұзып, өзара және үлкендермен жиі жанжалға
түседі. Девиацияның ұқсас, өте тиімді түрі антиәлеуметтік тип туралы айтады
(жиі демонстративті, кейде өте қатал). Суицидальды әрекетте аутоагрессивті
түр пайда болады. Сот психиатриясы үшін құқық бұзған жасөспірімге
делинквентті девиация түрі ерекше қызығушылық танытады. Әңгіме бұзық,
ұрлық, есірткіні сақтау мен сату, бірақ одан да ауыр қимыл болуы мүмкін.
Девиантты, соның ішінде делинквентті тәртіп әрқашан психикалық патология
туралы куәландырмайды. Жасөспірімдік жастыққа тән мінез реакциялары
белгілі, өз-өзіне патологиялық болмайтын, жиі қайталауларда немесе ұзақ
кезеңге жасөспірімдік тұлғаға өзіндік девиантты мінезін қалыптастырады
(имитация, протест, эмансипация).Девиантты мінездің патологиялық формасы
бас миының органикалық жарақатындағы қалдық негізінде, (жарақат,
энцефалиттер, менингиттер) , ал сондай-ақ тұлға дамуының бастапқы кезеңі
патохаректерологиялық даму шенінде бақыланады (дисоциалды, қозғыш,
истерикалық, тұрақсыз). Бұл нұсқалардың бірінші девиантты мінезді естің
төмендеуі және интеллект, неврологиялық зерттеуде бас миының жарақаттануы
белгісі танылады. Мұндай жасөспірімдердің анамнезінде бала кезінде ми
ауруын өткізгені немесе туа пайда болатыны туралы мәлімет бар. Барлық бұл
шарттар тұлғалық патологияны ми жарақатының органикалық негізінде
девиантты мінездің патологиялық емес формасынан ажыратады. Тұлғаның
бұзылысының патологиялық емес формасынан шектеуді өткізу қиындау. Мұнда
тәртіптің патологиялық емес формасынан қай топта болған кезеңіне
байланысты жасөспірімдер мінезіне икемділік тән. Жасөспірімдер мінезінің
бұзылысы деликвенттілігі эпилепсия, шизофрения, кем ақылдылық сияқты
психикалық бұзылыспен байланысты. Ата –ана мен психиатриялық мекеменің
бақылауында болған жасөспірімдер қоғамға қауіпті сирек төндіреді. Бұл
критерилердің негізгілері үлкендердегі суреттемеде көрсетілген. Қосымша
инфантильді ой мен эмоциялы ағымның ойлауын қосымша белгілеуге болады.
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес (РҚ ҚК 15 бап ) қылмыстық
жауапкершілікке он алты жасқа жеткендердің барлығы тартылады. Осы
баптың 2 бөлімінде ауыр қылмыс жасағандар он төрт жастан тартылады деп
көрсетілген. Сот-тергеу органдарының қызметкерлері осы заңның 488 бабына
сай кәмілетке толмағандардың қатысуымен өтетін өндірістік процессуалды
қимылға , он алты жасқа толса да , толмаса да ақы есі кем деп танылған
белгілері барлар педагог немесе психологтың қатысуымен өтетіні ескерулері
қажет. ҚР ҚПК 489 бабында кәмлетке толмағандардың психикалық аурулары
немесе даму аномалиясы туралы шешім қабылдау үшін міндетті түрде
психологтық-психиатриялық кешенді сараптама тағайындау керек. Психикалық
патология байқалмаса, осы бапқа сәйкес, зияткерлік және еріктің дамуын
тексеретін , сондай-ақ кәмлетке толмағандардың басқа да әлеуметтік-
психологиялық шектерді көрсететін психологиялық сараптама тағайындалады.
Мұндай сараптама ҚР ҚК 15 бабының 3 бөліміне сәйкес кәмілетке
толмағандардың (яғни 18- ге жас толмағандардың), психикалық дамуындағы
тежеулердің басқаруға шамасы болмай, қоғамға қауіп төндіруіндегі толық
фактіні қылмыс үстінде сезбегендігіне орай қылмыстық жауапқа тартылмайды.
Мұндай кәмлетке толмағандар ҚР ҚК 82 бабына сәйкес сот шешімімен арнайы
мекемеге орналастырылады.
Жасөспірімдік шақтағы психикалық бұзылысы анық суреттемесіз , өз уайымдарын
айта алмай, қиялдануға бейім, міңгірлек кәмлетке толмағандарға стационар
жағдайда сараптаманы өткізу дұрыс. Шизофрениямен, психоз түрлерімен,
психикалық бұзылыстары бар эпилепсиямен ауыратын кәмлетке толмағандарға сот-
психиатриялық бағасы анық. Аталған критерилерден басқа, сарапшы жетекке
алған үлкендердің психиатриялық бұзылыстары барға қорытындыға келген
жасөспірімдерде екі жағдайды ескеруді басшылыққа алады: 1) науқас
жасөспірімдерге психикалық инфантализм қасиетті; 2) жасөспірімдерге
айқындаған нашар ауру болжамы. Сондықтан осындай жасөспірімдер кем ақылды
деп танылады. Тұлға мен психопадобты жағдай бұзылыстарын бағалау қиындық
туғызады. Жиі жағдай бұзылуы тенденциялары есепке алынуы керек. Девианттық
мінез - құлық бұл қоғамға жат әрі қоғамдық тәртіпті бұзатын барлық теріс
қылықтар: ұсақ бұзақылық, көпшілік орында боқтап - балағаттау, басқалардың
ар - намысына, шамына тиіп ұрыну, ауыр сөздер айту, қылмыс жасау, ұрлық
істеу, қарақшылық, нашақорлық, жезөкшелік, т.с.с.
Әлеуметтенудегі девиантты мінез-құлық тұжырымдамасын қалыптастырған француз
әлеументтанушысы Эмиль Дюркгейм. Ол әлеуметтік девиацияны түсіндіру үшін
аномия тұжырымдамасын ұсынды. Аномия термині француз тілінен аударғанда
ұжымның, заңның болмауы.
Ал, Роберт Мертон мінез-құлық ауытқушылығының себебін қоғамның мәдени
мақсаттары мен оған жетудің әлеуметтік мақұлданған жолдарының арасындағы
үйлеспеушілік деп түсіндіреді.
Девиантты мінез-құлықтың сыртқы физикалық жағдайларына климаттық,
геофизикалық, экологиялық факторларды енгіземіз. Мысалы, шу, геомагниттік,
өзгеріс, таршылық, т.б жағдайлар үрей туғызып агрессивті және басқа да
қажетсіз мінез-құлықтың көрінуінің бір себебі болады. Сонымен бірге
әлеуметтік орта әсерлері де өз ықпалын тигізеді:
• қоғамдық үрдістер (әлеуметтік-экономикалық жағдай, мемлекеттік саясат,
салт дәстүр, бұқаралық ақпарат құралдары, т.б.);
• тұлға бар әлеуметтік топ мінездемесі (этикалық құрылым, әлеуметтік
мәртебе, референтті топ,);
• микроәлеуметтік орта (отбасының өмір стилі және деңгейлері, отбасындағы
өзарақарым-қатынас типі, отбасындағы тәрбие стилі, достар, басқа да маңызды
адамдар).
Девиация бірнеше типтен тұрады: девиантты, делинквентті және криминалды
мінез-құлық.
Девиантты мінез-құлық - әлеуметтік нормалар мен ережелерге сәйкес
келмейтін мінез-құлықты айтады. Ол ауытқыған мінез-құлықтың бір түрі.
Кейбір әдебиеттерде бұл типті антидисциплиналық деп те атайды.
Девиантты мінез-құлықтың көрсеткіштеріне: агрессия, демонстрация,
оқудан, еңбектен бет бұру, үйден кету, алкоголизм, наркомания, қоғамға жат
қылықтар, жыныстық жат мінез-құлық, суицид т.б. жатады.
Девиацияның екінші түрі - делинквентті мінез-құлық. Ол заң бұзушылықпен
ерекшелінеді. Оның мынадай типтері бар:
1. Агрессивті-зорлаушылық мінез-құлық. Бұл жеке тұлғаға көрсетілетін
дөрекілік, төбелес, күйдіріп-жандыру сияқты жағымсыз іс-әрекеттерде көрініс
береді.
2. Ашкөздік мінез-құлық (корыстное поведение): майда ұрлықтар, қорқытып-
үркіту, автокөлік ұрлау т.б. жалпы материалдық пайдакүнемдікке байланысты
жат мінез-құлық.
3. Наша сату және тарату.
Криминалды мінез-құлық заң бұзушылық болып табылады. Балалар сот үкімі
арқылы жасаған қылмысының ауырлығына байланысты жазаланады.
Девиацияның негативті формалары әлеуметтік патология болып табылады:
алкоголизм, токсикомания, нашақорлық, жезөкшелік, суицид, заң бұзушылық
және қылмыскерлік. Олар жалпы қоғамға, айналадағы адамдарға және ең бірінші
өздеріне үлкен зиян келтіреді.
Біздің әрқайсымыз күн сайын әр түрлі әлеуметтік жағымсыз мінез - құлықтың
пайда болуымен кездесеміз: агрессия, қатыгездік, зиянды әдеттер, заңға
қарсы іс әрекеттер және т.б. Сонда бірталай сұрақ туындайды. Осындай мінез-
құлықтың себебі қандай? Адамың өзіне және маңындағыларға да зиян тигізуіне
не апарады?
Девианты мінез құлық-қоғамда ресми дәстүрлі қалыптасқан заңға және
нормаларға сәйкеспейтін мінез-құлық. Девианттық мінез-құлық ішкілікке
салыну, қараусыз қалу, нашақорлық, кәмелетке толмағандар арасында қылмыстар
және басқада формаларда көрінеді.
Девиантық мінез- құлық психологтарды, дәрігерлерді, құқық қорғау
органдарының қызметкерлерін, социология, философия мамандарын толғандырады.
Сондықтан, бұл мәселенің ведомствоаралық талқылаудың себебі осында.
2009 жылдың 11 желтоқсанында Балалардың құқықтарын қорғау департаменті
Қарағанды қаласының әкімдігі жанында кәмелетке толмағандардың ісі және
олардың құқығын қорғау комиссиямен бірлесіп Қарағанды қаласының маслихат
мәжіліс залында Жалпы білім беретін мектептерде девиантты мінез-құлықты
балалармен алдын алу жұмысын жүргізу тақырыбында Дөңгелек үстел
ұйымдастырылды.
Дөңгелек үстелдің жұмысына балалардың құқықтарын қорғау, ішкі істер
департаменттерінін, білім басқармасының, білім беру мамандарының және
мемлекеттік қызметкерлерді қайта даярлау және біліктілігін арттыру
институтының, Облыстық балалар психоневрологиялық диспансері ҚМҚК,
Облыстық наркологиялық диспансері ҚМҚК, Қарағанды қаласының білім
басқармасының өкілдері, Қарағанды қаласының ІІБ КТІЖТ кәмелетке
толмағандардың істері жөнінде аға инспекторлары, жалпы білім беретін
мектептер директорларының тәрбие жұмысы бойынша орынбасарлары қатысты.
Дөңгелек үстел қатысушылардың басты назарында келесі тақырыптар талқыланды:
-девиантты мінез- құлық деген не;
- девиантты мінез-құлық балалармен алдын алу жұмысын ұйымдастыруында
комиссияның ролі;
- девиантты мінез-құлықты жасөспірімдердің психологиялық проблемасы;
-тәрбиеге қиын бағынатын жасөспірімдердің психологиялық және биологиялық
факторлары, сонымен қатар әр түрлі ауруларға тап болған балалар мінез-
құлқының бұзулуы;
- жасөспірімдердің өмірінде девианттық құбылыстары;
- кәмелетке толмағандардың құқыққа қарсы мінез-құлық;
-жалпы білім беретін мектептерде девиантты мінез-құлқы жасөспіріммен жұмыс
ұйымдастырылуы;
Дөңгелек үстел қортындысы бойынша дайындалған ұсыныстар жалпы білім беретін
мектептерде девиантты мінез-құлқы балалармен алдын алу жұмысты өткізту үшін
мүдделі мемлекеттік органдарға және ұйымдарға жолданады.
Девиантты мінез-құлықты оқушылармен жұмыстың негізгі бағыттары
Оқырмандар назарына ұсынылып отырған "Девинаттық мінез-құлықтық оқушылармен
жұмыстың негізгі бағыттары" атты әдістемелік құрал жалпы білім беретін
мекемелердегі девианттық мінез-құлықтағы балалармен жұмыс істеу әдісіне
арналған.
Әдістемелік құралда кіші, орта және жоғары топтағы оқушылардың мінез-құлық
ауытқуының негізгі формалары және жас ерекшелігіне қарай дамуы көрсетілген.
Мінез-құлық ауытқуының бес деңгейлік критерийі келтірілген; І-алғашқы, ІІ-
баукеспелік - қылмыстық емес, ІІІ-бей әлеуметтік, IY-қылмыс алды, Y-
баукеспелік-қылмыстық.
Құралда девианттылықты шешу проблемаларының әлемдік тұжырымдамалары
берілген және мінез-құлқы ауытқыған балалармен жұмыстың тиімді мысалдары
берілген және олардың өз еліндегі және шет елдегі қоршаған ортасы
көрсетілген.
Құралда түрлі жастағы балалармен жұмыста қолданылатын психологтарға көмек
ретінде диагностика негіздері, девиацияның ұсыныстар түріндегі формасы және
әлеуметтік-психологиялық тренингтер келтірілген. Құралдағы материалдар
балалармен жұмыс істейтін білім беру жүйесі өкілдеріне, соның ішінде
алдымен барлық педагогтарға, психологтарға, әлеуметтік педагогтарға, мектеп
инспекторларына, әлеуметтік қызметкерлерге, сонымен қатар қоғамдық
ұйымдарың қызметкерлеріне пайдалы.
ҚОРЫТЫНДЫ
Жастарды (олардың ішінде ауыл жастары да бар), олардың бойларына жұққан
девианттық мінез - құлықтан арылтып, қоғам өміріне үнемі заңдылықтың
сақталуына ұйтқы болып жүретін белсенді азаматтар етіп қоспайынша құқықтық
мемлекетті орнықтыру мүмкін емес. Себебі осындай азаматтар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz