Арнаулы салықтық режимінің жалпы сипаттамасы, ережелері және оның қолданылу ерекшеліктері
Кіріспе
I. Арнаулы салықтық режимінің жалпы сипаттамасы, ережелері және оның қолданылу ерекшеліктері.
1.1. Арнаулы салық режимінің сипаты: енгізілуі, қолданылуы және ерекшелігі.
1.2. Шағын кәсіпкерлік субьектілеріне және шаруа қожалықтарына арналған арнаулы салық режимінің жалпы сипаттамасы.
1.3. Ауылшаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаларға арналған арнайы салық режимінің мәні мен қасиеті.
II. Арнаулы салық режимінің Қызылорда облысы бойынша қолданылуын талдау.
2.1. Арнаулы салық режимін қолданатындардың салық түсімдерінің талдамы.
2.2. Арнаулы салық режимінің есептелуінің талдамы.
III. Арнаулы салық режимін тиімді қолдануды ұйымдастыру жолдары.
3.1. Шағын кәсіпкерлікті дамыту мақсатында салықтық қолдауды жүргізу.
3.2. Арнаулы салықтық режимді тиімді қолдану және іске асыру жолдары.
Қорытынды.
Қосымшалар.
Пайдаланылған әдебиеттер.
I. Арнаулы салықтық режимінің жалпы сипаттамасы, ережелері және оның қолданылу ерекшеліктері.
1.1. Арнаулы салық режимінің сипаты: енгізілуі, қолданылуы және ерекшелігі.
1.2. Шағын кәсіпкерлік субьектілеріне және шаруа қожалықтарына арналған арнаулы салық режимінің жалпы сипаттамасы.
1.3. Ауылшаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаларға арналған арнайы салық режимінің мәні мен қасиеті.
II. Арнаулы салық режимінің Қызылорда облысы бойынша қолданылуын талдау.
2.1. Арнаулы салық режимін қолданатындардың салық түсімдерінің талдамы.
2.2. Арнаулы салық режимінің есептелуінің талдамы.
III. Арнаулы салық режимін тиімді қолдануды ұйымдастыру жолдары.
3.1. Шағын кәсіпкерлікті дамыту мақсатында салықтық қолдауды жүргізу.
3.2. Арнаулы салықтық режимді тиімді қолдану және іске асыру жолдары.
Қорытынды.
Қосымшалар.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Салық - әрбір азаматтың мемлекеттік қазынаға үлес қосатын жәй ғана міндеті емес, бұл мемлекеттік аппаратты, армияны, өндірістік емес саланы ұстайтын экономикалық база. Салықтар - қоғамның әрбір мүшесінің экономикалық мүдделігін есепке алу. Өйткені, салық экономикалық мүдде – бұлардың өзара байланыстылығы қазіргі нарықтық экономика жағдайында өте-мөте көкейтесті іс.
Қандай қоғам болмасын қабылданған заңда оның барлық мүшелері сыйласа ғана үлкен күшке ие болады. Сондықтан салық төлеушілер салық туралы заңды неғұрлым жете білсе, соғұрлым заңға қайшы іс-әрекеттерге бара бермейді. Еліміз егемендік алып, тәуілсіз мемлекет болғалы бері заң жетіле түсуде. Салық жүйесінің негізгі міндеті оның әділдігінде, оған іс жүзінде қол жеткізу. Әрбір салық төлеушінің жұмыс істеуі үшін жағдай туғызып, олардың өз жауапкершілігін арттыру.
Қазақстан Республикасы өз алдына дербес мемлекет болғанына да он жылдан асты. Осы уақыт ішінде республикамыздың әлеуметтік, экономикалық өмірінде көптеген өзгерістер орын алды. Осы өзгерістер Республикадағы жаңа қатынастардың мол болуын талап етеді. Қазақстан егемендік алғаннан бастап, салық реформасының мәселелеріне ерекше маңыз беріледі.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасындағы салық реформасы түбегейлі нарықтың қайта құруда жүргізіліп отырған басты бағыттарының біріне айналып отыр. Сонымен қатар салық саясатының мәселелері жалпы салықтық, ол саяси және әлеуметтік сипат алуда. Шындығында да, еліміз халық шаруашылығының созылып кеткен экономикалық дағдарыстан шығуы – елде бейбітшілік пен саяси тұрақтылықтан сақталуы мемлекеттік тәуелсіздік пен егемендік нығаюы деп қарау керек.
Қазақстанның дүниежүзілік қоғамдастықта басқа мемлекеттермен терезесі тең елге айналуы осы салық мәселелерінің дер кезінде әрі дұрыс шешімін табуына көп байланысты болады. Республикамыздың тұрғындарының тұрмыс деңгейін, әсіресе әлеуметтік жағын қорғауды қажет ететін топтардың жағдайын жақсартудың болашағы салық реформасына тікелей байланысты. Сондықтан да біздің жаңа салық жүйесін қалыптастыруға өркендетудің тарихи маңызды кезеңі ретінде қарауымыз тектен-тек емес деп ойлаймын.
Қандай қоғам болмасын қабылданған заңда оның барлық мүшелері сыйласа ғана үлкен күшке ие болады. Сондықтан салық төлеушілер салық туралы заңды неғұрлым жете білсе, соғұрлым заңға қайшы іс-әрекеттерге бара бермейді. Еліміз егемендік алып, тәуілсіз мемлекет болғалы бері заң жетіле түсуде. Салық жүйесінің негізгі міндеті оның әділдігінде, оған іс жүзінде қол жеткізу. Әрбір салық төлеушінің жұмыс істеуі үшін жағдай туғызып, олардың өз жауапкершілігін арттыру.
Қазақстан Республикасы өз алдына дербес мемлекет болғанына да он жылдан асты. Осы уақыт ішінде республикамыздың әлеуметтік, экономикалық өмірінде көптеген өзгерістер орын алды. Осы өзгерістер Республикадағы жаңа қатынастардың мол болуын талап етеді. Қазақстан егемендік алғаннан бастап, салық реформасының мәселелеріне ерекше маңыз беріледі.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасындағы салық реформасы түбегейлі нарықтың қайта құруда жүргізіліп отырған басты бағыттарының біріне айналып отыр. Сонымен қатар салық саясатының мәселелері жалпы салықтық, ол саяси және әлеуметтік сипат алуда. Шындығында да, еліміз халық шаруашылығының созылып кеткен экономикалық дағдарыстан шығуы – елде бейбітшілік пен саяси тұрақтылықтан сақталуы мемлекеттік тәуелсіздік пен егемендік нығаюы деп қарау керек.
Қазақстанның дүниежүзілік қоғамдастықта басқа мемлекеттермен терезесі тең елге айналуы осы салық мәселелерінің дер кезінде әрі дұрыс шешімін табуына көп байланысты болады. Республикамыздың тұрғындарының тұрмыс деңгейін, әсіресе әлеуметтік жағын қорғауды қажет ететін топтардың жағдайын жақсартудың болашағы салық реформасына тікелей байланысты. Сондықтан да біздің жаңа салық жүйесін қалыптастыруға өркендетудің тарихи маңызды кезеңі ретінде қарауымыз тектен-тек емес деп ойлаймын.
Мазмұны
Кіріспе
I. Арнаулы салықтық режимінің жалпы сипаттамасы, ережелері және оның
қолданылу ерекшеліктері.
1. Арнаулы салық режимінің сипаты: енгізілуі, қолданылуы және ерекшелігі.
2. Шағын кәсіпкерлік субьектілеріне және шаруа қожалықтарына арналған
арнаулы салық режимінің жалпы сипаттамасы.
3. Ауылшаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаларға арналған арнайы
салық режимінің мәні мен қасиеті.
II. Арнаулы салық режимінің Қызылорда облысы бойынша қолданылуын талдау.
1. Арнаулы салық режимін қолданатындардың салық түсімдерінің талдамы.
2. Арнаулы салық режимінің есептелуінің талдамы.
III. Арнаулы салық режимін тиімді қолдануды ұйымдастыру жолдары.
1. Шағын кәсіпкерлікті дамыту мақсатында салықтық қолдауды
жүргізу.
2. Арнаулы салықтық режимді тиімді қолдану және іске асыру
жолдары.
Қорытынды.
Қосымшалар.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе
Салық - әрбір азаматтың мемлекеттік қазынаға үлес қосатын жәй ғана
міндеті емес, бұл мемлекеттік аппаратты, армияны, өндірістік емес саланы
ұстайтын экономикалық база. Салықтар - қоғамның әрбір мүшесінің
экономикалық мүдделігін есепке алу. Өйткені, салық экономикалық мүдде –
бұлардың өзара байланыстылығы қазіргі нарықтық экономика жағдайында өте-
мөте көкейтесті іс.
Қандай қоғам болмасын қабылданған заңда оның барлық мүшелері сыйласа
ғана үлкен күшке ие болады. Сондықтан салық төлеушілер салық туралы заңды
неғұрлым жете білсе, соғұрлым заңға қайшы іс-әрекеттерге бара бермейді.
Еліміз егемендік алып, тәуілсіз мемлекет болғалы бері заң жетіле түсуде.
Салық жүйесінің негізгі міндеті оның әділдігінде, оған іс жүзінде қол
жеткізу. Әрбір салық төлеушінің жұмыс істеуі үшін жағдай туғызып, олардың
өз жауапкершілігін арттыру.
Қазақстан Республикасы өз алдына дербес мемлекет болғанына да он
жылдан асты. Осы уақыт ішінде республикамыздың әлеуметтік, экономикалық
өмірінде көптеген өзгерістер орын алды. Осы өзгерістер Республикадағы жаңа
қатынастардың мол болуын талап етеді. Қазақстан егемендік алғаннан бастап,
салық реформасының мәселелеріне ерекше маңыз беріледі.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасындағы салық реформасы түбегейлі
нарықтың қайта құруда жүргізіліп отырған басты бағыттарының біріне айналып
отыр. Сонымен қатар салық саясатының мәселелері жалпы салықтық, ол саяси
және әлеуметтік сипат алуда. Шындығында да, еліміз халық шаруашылығының
созылып кеткен экономикалық дағдарыстан шығуы – елде бейбітшілік пен саяси
тұрақтылықтан сақталуы мемлекеттік тәуелсіздік пен егемендік нығаюы деп
қарау керек.
Қазақстанның дүниежүзілік қоғамдастықта басқа мемлекеттермен терезесі
тең елге айналуы осы салық мәселелерінің дер кезінде әрі дұрыс шешімін
табуына көп байланысты болады. Республикамыздың тұрғындарының тұрмыс
деңгейін, әсіресе әлеуметтік жағын қорғауды қажет ететін топтардың жағдайын
жақсартудың болашағы салық реформасына тікелей байланысты. Сондықтан да
біздің жаңа салық жүйесін қалыптастыруға өркендетудің тарихи маңызды кезеңі
ретінде қарауымыз тектен-тек емес деп ойлаймын.
Бұл жағдайдың әрине, қысқа мерзімде тактикалық, ұзақ мерзімдік
стратегиялық маңызы бар.
Менің дипломдық жұмысым арнаулы салық режимімен жұмыс жүргізу
болғандықтан 2003 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап жүзеге асып жатқан "Салық
және бюджетке төленетін басқада міндетті төлемдер туралы" Қазақстан
Республикасының салық кодексін басшылаққа ала отырып жаздым. Бұл салықты
және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді белгілеу, енгізу және
есептеу мен төлеу тәртібі жөніндегі билік қатынастарын, сондай-ақ мемлекет
пен салық төлеуші арасындағы салық міндеттемелерін орындауға байланысты
қатынастарын реттейді. Салық салу кезінде құралатын мемлекеттік бюджеттің
кірісіне қарай, мемлекеттің кәсіпкерлікпен айналысуының және әлеуметтік
кепілдік қызметінің мүмкіндігі белгілі болады. Салық негізінде құралатын
мемлекеттік бюджеттің кірісіне қарай, мемлекеттік кәсіпкерлікпен
айналысуының және әлеуметтік кепілдік қызметі мүмкіндігі болады.
Кез-келген мемлекеттің өсіп дамуының материалдық базасы қаржыларды
қалыптастыратын ең басты қайнар көздерден, яғни салықтар мен басқа да
міндетті төлемдерден қалыптасатындығы белгілі. Мемлекеттің пайда болғанына
қанша ғасыр болса, салық сонша ғасыр өмір сүріп келе жатыр.
Нарықтық экономиканың қалыптасуы кезеңінде салық саясатының негізгі
бағыты – тиімді қызмет ететін салық жүйесін құру. Сондықтан, Қазақстан
Республикасының салық органдарының қызметін талдау және жетілдіру өзекті
мәселелердің бірі болып табылады. Ал салық органдарының қызметіне баға
берудің басты көрсеткіші – бақылау экономикалық жұмыстың сандық нәтижелері
болғандықтан, бұл жұмыстың қорытындыларын түпкілікті шығару үшін нақты
мәліметтер қолданылады.
Мен өз дипломдық жұмысымды бірінші бөлімінде арнайы салық режимінің
түрлеріне және мәні мен маңызына тоқталдым. Атап айтар болсақ, арнайы салық
режимі бойынша салынатын салықтың басты түрлеріне өз ойым бойынша және
экономикалық тұрғыдан, теориялық жағынан қарастырдым.
Арнайы салық режимі бойынша салынатын салық - ол Қазақстан
Республикасы салық жүйесінде ең маңызды салықтардың бірі болып табылады.
Екінші бөлімде 2002-2003 жылдарда облыс бойынша арнайы салық режимін
қолданатындардың, бір жолғы талон, патент және оңайлатылған декларация
салықтарынан түскен түсіміне талдау жасадым. Бұл бөлімде, алынған жылдарға
сәйкес қаншалықты түрде бюджетке жыл сайын түсіп отырған салықтың
қаншалықты орындалуына, кемшіліктеріне, себептеріне тоқталдым.
Ал үшінші бөлімінде мен шағын бизнес субъектілеріне салық салу
мәселелерін жетілдіру жолдарын қарастырдым. Жеке кәсіпкердің жұмысын
қайткенде жақсарта аламыз, оларға салынатын салықтардың жеңілдетілген түрін
қарастыру. Тағы бір айтар жайт ол арнайы салық режимін тиімді пайдалану
жолдарын қарастыру.
Диплом жұмысының мақсаты – салық органдарының іс-әрекетін талдау және
оның алдағы уақытта жетілдіруін қарастыру.
Арнаулы салықтық режимінің жалпы сипаттамасы, ережелері
және оның қолданылу ерекшеліктері.
І.І. Арнаулы салық режимінің сипаты: еңгізілуі, қолданылуы және
ерекшелігі.
Қазақстанда кәсіпкерлік қозғалысын дамытуды және шағын бизнестің өсуін
қолдау мақсатында Қазақстан Республикасының Салық жүйесінде шағын
кәсіпкерлік субъектілеріне салық салу рәсімін оңайлатуға бағытталған
бірқатар шаралар көзделген. Соның бір айғағы - бұл арнаулы салық режимі.
Бұл дегеніміз - әлеуметтік және корпоративтік немесе жеке табыс
салықтары (жалдамалы қызметкерлердің еңбекақысынан ұсталатын табыс
салығынан басқа), сондай-ақ салық жүктемесін кемітуге бағыттылған жеңілдік
ставкалары мен басқа да тетіктер бойынша салық есеп беруін есептеу, төлеу
және берудің оңайлатылған тәртібін көздейтін режим.
Арнайы салық режимі ерекше қарастырылған тәртіп бойынша есептелуі және
салық төлеу, оның ішінде шегуілген есептілік, салық кодексінде жеке
кәсіпкерлер субъектілеріне ұсынылады.
Бұл жаңалықты шағын кәсіпкерлікті қолдаудағы тағы бір шара деп
есептеуге болады. Заң жобасы бойынша әр кәсіпкер өз еркімен арнаулы салық
режимі немесе жалпы құралған салық жүйесі бойынша таңдау жасай алады.
Кәсіпкерлік қызметінің көп салалығына байланысты бюджетпен
есептесудегі арнайы салық режимінің үш тізімі ұсынылады: бір жолғы талон
бойынша, патент, шегерілген декларация.
Бір жолғы талон жеке кәсіпкерлікпен айналысуға шешкен адамдарға
беріледі. Басты салмаққа сәйкес табыс салығы жеке кәсіпкерлер босатылады.
Бір жолғы талон қолданушылар қызметі түрлерін және оларды беру
тәртібін құзіретті мемлекеттік орган – Мемлекеттік кіріс Министрлігі
анықтайды.
Салық төлеушінің міндеті уақытылы қызметін жүзеге асыру кезінде
бекітілген соманы бюджетке төлеу болып табылады.
Әрі қарай бизнес тұрақты қалыпта кейбір тұрақтылықты және бюджетпен
есептеудегі механизмді енгізеді.
Салық кодексінде қарастырылып жатқан, жеке кәсіпкер, жалданушы
жұмыссыз, жұмыс істемейтін, әр тоқсандық кірісі бар және бір жұмыс түрімен
айналысатын, миллион теңгеден аспаған жағдайда арнаулы салық режимінің
патент түрін пайдалануына болады. Осы жерде есептесу механизмі кәдімгі және
түсінікті әсіресе кәсіпкерге де арнайы білімі жоқ бухгалтерлік есеп және
салық салу ауданында, осы кірісте көрсетілгендей үш процент ставка түрінде
қолданылады, алынған салық сомасы тең прапорциямен бөлініп бюджетке
әлеуметтік және табыс салығы түрінде кіргізіледі.
Күмәнсіз, алдағы уақытта кәсіпкердің тұрақтылығы оның бизнес ортасының
үлкейуімен байланысты, жұмыс түрінің санын көбейту, кірістің көбейуіне
қарай отырып жалданушы жұмыс қолын үлкен көлемде қызықтыру керек. Бұл даму
стадиясында кәсіпкер толық құқылы бюджетпен есеп айырысуда арнаулы салық
режимін, оның ішінде оңайлатылған декларацияны, егерде алынған көрсеткіш
түскен кіріс белгіленген кретериден аспаған жағдайда, және жалданушы
жұмысшылардың санымен жұмыс түрінің санына сәйкес.
Жеке кәсіпкерлер бюджетпен есеп айырысуда оңайлатылған декларация
түрін қолданады, егерде орташа есеппен жалданушы жұмысшылардың саны,
кәсіпкердің өзін қоса есептегенде 15 адамнан аспаса, ол осы кезде бес жұмыс
түрін жүзеге асыра алады, және бір тоқсан ішіндегі кіріс көзі 4,5
млн.теггеден аспауы керек. Ал заңды тұлғалар – шағын бизнес субъектілеріне
шектеулер қойылады. Олар 25 адам, 7 жұмыс түрі және 9 млн.теңге тоқсандық
кірісте.
Салық міндеттерінің ішіндегі қазіргі режим жолы бойынша қолдануға
алынған кіріс шкала ставкасы, өзімен бірге көрсеткен қиын прогресс түрі үш
деңгей жеке кәсіпкерлер үшін және бес деңгей заңды тұлғалар үшін шағын
бизнес субъектілері.
Барлық қиын өзгеріс ставка шкаласын қорыта келгенде, алынған кіріс жік-
жікке бөлгендей және осылардың әр қайсысы салық ставкасының белгілі бір
пайыз түрінде қолданылады, осыдан кейін біріктіру арқылы салық
міндеттерінің артық сомасы белгілі болады.
Арнаулы салық режимі, оның ішінде оңайлатылған декларацияның
тартымдылығын қорыта келгенде, ол корректировка істеуге рұқсат беріп
біріктірілген салық сомасының декларацияландырылған орта тізімдердің
саналуына тәуелді.
Тағы да бір арнаулы салық режимінің қасиеті болып табылатын жағдай,
салықтың бюджетке төленуі жұмысы жүргенге дейін емес, керісінше салық
кезеңі біткеннен кейін, толықтыра айтқанда тоқсанда.
Салықтық есепте – оңайлатылған декларация - компакты, ал оның
толтырушы кез келген жеке кәсіпкерге аса ірі қиыншылық келтіре қоймайды.
Егерде ол бұның дұрыстығаны күмән келтірсе соның ішінде оңайлатылған
декларация бойынша, онда ол кәсіпкерде алынған жұмысы жайлы мәліметтердің
қорытындысы арқылы тексеруге жағдай жасалған, оны осы Интернетке енгізген
сайтта мемлекеттік кіріс Министрелігінде салыстыруға болады.
Салықты есепті тапсырудың тағы бір түрі, жүріп бару салық комитетіне
міндетті процедура емес, кәсіпкер декларацияны почта арқылы жібере алады.
Ең бастысы – есеп айырысу уақытын сәйкестіру тоқсан сайын айдың 10
жұлдызында, келесі салықтық есеп айырысу кезеңі және салық төлеу айдың 15
жұлдызынан кеш емес, келесі тоқсандық есеп айырысу, яғни жылына 4 рет.
Көпшілікке мәлім 2001 жылдың 1 маусымында Қазақстан Республикасының
салық кодексі қабылданған болатын. Бұл кодекс 2002 жылдың 1 қаңтарында
күшіне енді. Осы кодекс бойынша шағын бизнес субъектілеріне арналған
арнаулы салық режимі белгіленген.
Арнаулы салық режимі шағын бизнес субъектілері үшін төлем көзінен
ұсталатын жеке табыс салығын қоспағанда, әлеуметтік салықты және
корпорациялық немесе жеке табыс салығын есептеу мен төлеудің оңайлатылған
тәртібін белгілейді. Кодексте арнаулы салық режимі бойынша бюджетпен
есептеудің 3 тәсілі берілген: біржолғы талон, патент және оңайлатылған
декларация негізінде.
Қызметі ара-тұра сипатта болатын жеке тұлғалар біржолғы талон
негізінде арнаулы режимін қолданады. Кодекс бойынша жыл ішінде тоқсан
күннен аспайтын қызмет ара-тұра сипаттағы кәсіпкерлік қызмет деп ұғынылады.
Біржолғы талондардың құны кіріс алынатын объектінің орналасқан жерін,
түрін, қызтетті жүзеге асыру жағдайларын, сапасы мен көлемін, сондай-ақ
қызметпен шұғылдану тиімділігіне ықпал ететін басқа да факторларды ескере
отырып, салық органы жүргізген орташа күндік хронометраждық қадағалау мен
зерттеу деректері негізінде жергілікті өкілді органдардың шешімімен
белгіленеді.
Егерде, кәсіпкер кәсіпкершіліктің бір түрімен тұрақты түрде
айналысқысы келсе және оның кәсіпкерлік кірісі бір жылда миллион теңгеден
аспаса патент жүйесіне көшу қарастырылған. Патентпен бір тоқсан ішіндегі
кіріс 1 млн.теңгеден аспайтын, жеке кәсіпкерлік нысанындағы қызметті жүзеге
асыратын және жалдамалы қызметкерлердің еңбегін пайдаланбайтын жеке
кәсіпкерлер ғана жұмыс істей алады. Патенттің құнын есептеудің жеке
кәсіпкер мәлімдеген кірістің 3 пайызы мөлшеріндегі ставканы қолдану жолымен
жүзеге асырады. Патенттің құны жеке табыс салығы және әлеуметтік салық
түрінде бірдей үлеспен бюджетке төленуге тиіс.
Нақты табыс патент алған кезде мәлімделген табыстан асып кеткен
жағдайда, салық төлеуші бес жұмыс күні ішінде алып кеткен соманы мәлімдейді
және осы сомадан салық төлейді. Салық төлеушінің өтініші бойынша бұрын
берілген патенттің орнына оған нақты табысы көрсетілген жаңа патент
беріледі. Нақты табыс патент алған кезде мәлімделген табыстан төмен болған
жағдайда, артық төленген патенттің құны салық төлеушінің өтініші бойынша
салық органы жүргізілген хронометраждық зерттеуден кейін қайтарылады.
Кәсіпкерліктің аясын кеңейткісі келген кәсіпкерлердің де кірісі
молайып, мұндайға жалданбалы жұмысшы еңбегін де пайдаланары сөзсіз. Кодекс
бойынша мұндай жағдайда жеке кәсіпкерлер үшін қызметкерлердің орташа
тізімдік саны жеке кәсіпкердің өзі алғанда он бес адам болса, жыл ішінде
шекті табысы 45000,0 мың теңге. Ал заңды тұлғалар үшін қызметкерлердің
орташа тізімдік саны жиырма бес адамның, жыл ішінде шекті табысы 9000,0 мың
теңге болса, оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режимін
қолдануға мүмкіндік туады.
Салықты оңайлатылған декларация негізінде есептеуді шағын бизнес
субъектісі салық салу объектісіне есепті салық кезеңіне тиісті салық
ставкасын қолдану арқылы жүргізеді.
Сонымен қатар, егерде есепті кезеңнің қорытындысы бойынша жалдамалы
қызметкерлердің орташа айлық жалақысы Қазақстан Республикасының заң
актілерінде белгіленген ең төменгі айлық жалақысының кемінде үш еселенген
мөлешеріндей болса, онда жыл ішінде есептелген салық сомасы,
қызметкерлердің орташа тізімдік санын негізге ала отырып, әрбір қызметкер
үшін салық сомасының 1,5 пайызы мөлшеріндегі сомаға азайтылуы қаралған.
Оңайлатылған декларация тоқсан сайын, есепті салық кезеңінен кейінгі
айдың 10-нан кешіктірілмей, салық органына табыс етіледі. Оңайлатылған
декларация бойынша есептелінген салықты бюджетке төлеу жеке “корпорация”
табыс салығы және әлеуметтік салық түрінде бірдей үлеспен есепті салық
кезеңінен кейінгі айдың 15-нен кешіктірмейтін мерзімде жүргізіледі.
Оңайлатылған декларацияны табыс ету және салықтарды төлеу оңайлатылған
декларация негізінде арнаулы салық режимін қолдануға өтініш берген жері
бойынша салық органында жүзеге асырылады.
Сонымен, жаңа салық кодексінде шағын бизнес субъектілерін арналған
арнаулы режимнің артықшылығы, ол: кәсіпкерлік қызметінің заңды жүйеде жұмыс
жасауына кедергілердің жойылуы, сондай-ақ салық міндеттемелерінің
есептелуінің ықшамдалуы. Мұның бәрі кәсіпкерлік қызметтің дамуына, сондай-
ақ жеке кәсіпкерлік үшін мемлекеттік кепілдіктер жүйесін қалыптастыруға
септігін тигізері сөзсіз.
1.2. Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне және шаруа қожалықтарына
арналған арнаулы салық режимінің жалпы сипаттамасы.
Жаңа бастаған кәсіпкерге кәсіпкерлік қызметін жүзеге асыру үшін
тіркелу қажет. Шағын бизнес субъектілері – заңды тұлғаларды тіркеу
Қазақстан Республикасының Әділет органдарында жүзеге асырылады. Заңды
тұлғаны тіркеу үшін кәсіпкер тіркеуші орынған өтініш береді, және Құрылтай
құжаттары, сондай-ақ мемлекеттік тіркеу үшін алымды төлеуді растайтын
құжатта қоса беріледі. Әділет органдарында шағын кәсіпкерлік субъектілерін
тіркеу 3 жұмыс күні ішінде жүргізіледі.
Жеке кәсіпкерлерді міндетті мемлекеттік тіркеу егер ол жалдамалы
қызметкерлердің еңбегін пайдаланған және оның жылдық жиынтық кірісі
Қазақстан Республикасының заң актілерімен жеке тұлғалар үшін белгіленген
жылдық жиынтық кірістің салық салынбайтын мөлшерінен асқан жағдайларда
кәсіпкердің тұратын жері бойынша салық органнында жүзеге асырылады.
Мемлекеттік тіркеу үшін салық органына жүгінуден бұрын кәсіпкер
мемлекеттік тіркеу үшін алымды төлеуі қажет. Шаруа қожалықтары, барлық
санаттағы мүгедектер сондай-ақ Қазақстан Республикасының азаматтығын
алғанға дейін заңды тұлға құрмастан кәсіпкерлік қызметімен айналысатын
репатрианттар (оралмандар) алым төлеуден босатылады.
“Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы” Қазақстан
Республикасының заңына сәйкес заңды тұлға құрмай жеке тұлғалар және
қызметкерлердің орташа жылдық саны 50 адамнан аспайтын алпыс мың еселік
есептік көрсеткіштен аспайтын бір жыл үшін орташа активтердің жалпы құнымен
кәсіпкерлік қызметімен айналысатын заңды тұлғалар шағын кәсіпкерлік
субъектілері болып табылады.
Қызметтің мынадай түрлерін жүзеге асыратын заңды тұлғалармен жеке
кәсіпкерлер арнайы салық режимін қолдана алмайды: акцизделген өнім шығару;
кеңестік, қаржы, бухгалтерлік қызмет көрсетулер, мұнай өнімдерін сату, жер
қойнауын пайдалану.
Филиалдары, өкілдіктері бар заңды тұлғалар, филиалдардың,
өкілдіктердің өздері, заңды тұлғалардың еншілес ұйымдары мен тәуелді
акционерлік қоғамдар, әр түрлі елді мекендердегі өзге оқшауланған
құрылымдық бөлімшелері бар салық төлеушілер арнайы салық режимін қолдануға
құқылы емес.
Қазақстанда кәсіпкерлік қозғалысын дамытуда және шағын бизнестің өсуін
қолдау мақсатында Қазақстан Республикасының Салық жүйесінде шағын
кәсіпкерлік субъектілеріне салық салу рәсімі оңайлатуға бағыттылған
бірқатар шаралар көзделген. Арнайы салық режимін қолданатын заңды тұлғалар
– шағын бизнес субъектілері үшін осы тарауларда корпоративтік табыс және
әлеуметтік салықтар бойынша, ал жеке кәсіпкерлер үшін – жеке табыс және
әлеуметтік салықтар бойынша оңайлатылған ережелер көзделген. Бюджетпен
уақытылы және толық көлемде есептесуге жарысатын шағын бизнес субъектілері
үшін қызығушылық тудыру да қарастырылған.
Арнайы салық режимін немесе салық салудың жалпы белгіленген тәртібін
таңдауды кәсіпкер ерікті негізде жүргізеді. Шағын бизнес субъектісі
бюджетпен есеп айырысудың бір нысанын ғана таңдауға құқылы.
Арнайы салық режимі шегінде кәсіпкерлік қызметі нысанының
көптүрлілігін ескеріп шағын бизнес субъектісі үшін бюджетпен есеп
айырысудың үш тәсілі ұсынылады. Кәсіпкерлік қызметі мезеттік сипатта болса
бір жолғы талон негізінде. Кәсіпкерде шағын кіріс болса және жеке кәсіпкер
нысанында өз қызметін жүзеге асырса, онда ол патент негізінде бюджетпен
есеп айырысуға құқылы. Жалдамалы еңбекті тартумен бірге әртүрлі жоспарлы
қызметі бар кәсіпкер үшін оңайлатылған декларация негізінде – бюджет пен
есеп айырысудың үшінші нысаны ұсынылады. Бюджетпен есеп айырысудың аталған
нысандары шектерінде салық салудың мұндай тетігі кәсіпкерлік қызметі
дамуының әртүрлі деңгейін ескеруге мүмкіндік береді, бұдан басқа салық
сауаттылығы дағдысын кәсіпкерге біртіндеп енгізеді, салмақты бизнеске
біртіндеп көшуге мүмкіндік береді.
Арнайы салық режимін қолдану үшін қандай нәрселер керек. Ең біріншіден
екі шартты сақтау керек: мемлекеттік тіркеуден өту; салық есебіне тұру.
Қолданып жүрген заңнамаға сәйкес шаруа (фермер) қожалықтары, заңды тұлға
құрмастан, кәсіпкерлік қызметпен айналысушы жеке тұлға болып табылады.
Мемлекеттік тіркеу үшін жеке кәсіпкер мемлекеттік тіркеу үшін алымды
енгізу туралы құжатты және белгіленген нысан бойынша өтінішті тіркеуші
органға береді, басқа құжаттарды беру талап етілмейді. Жоғарыда аталған
құжаттардың барлығы кезінде салық комитеті жұбайлар кәсіпкерлігі, отбасылар
кәсіпкерлігі, сондай-ақ тұрақты негізде құрылатын жай серіктестік
нысанындағы әрбір кәсіпкерге береді. Мемлекеттік тіркеу туралы куәлік
бірлескен жеке кәсіпкерліктің барлық мүшелерін көрсете отырып жазылып
беріледі.
Шаруа қожалықтары үшін арнайы салық режимін қолданудың негізгі шарты
салық төлеуші ауыл шаруашылығы өнімін өндірумен, өз өндірісінің ауыл
шаруашылығы өнімін ұқсатумен және сатумен айналысатын атап өту керек.
Арнайы салық режимлерін қолдану құқығы салық төлеушіге ол берген
өтініш негізінде беріледі. Өтініті беру мерзімі – ағымдағы жылдың 20
ақпанына дейін шектелген. Осы шектеу қайта құрылған салық төлеушілерге
қатысты емес. 20 ақпаннан кейін қайта құралған шаруа қожалықтары Жеке
кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куәлік алу күніне өз арнайы салық
режимін қолдану құқығына өтініш береді. Аталған мерзімге өтінішті бермеу
автоматты түрде жалпы белгіленген тәртіпте бюджетпен есеп айырысуды жүзеге
асыруға салық төлеушінің келісімі деп саналады.
Шаруа (фермер) қожалықтары үшін арнайы салық режимін қолдану бір тұтас
жер салығын төлеу негізінде бюджетпен есеп айырысу жүргізудің ерекше
тәртібін көздейді.
Біртұтас жер салығы сомасының есебі жер учаскесін бағалау құны
сомасына 0,1% мөлшерінде ставканы қолдану жолымен жүргізіледі.
Жерді бағалау құны туралы мәлімет ресурстарын басқару жөніндегі
аумақтық комитеттер алатын бағалау құны актісінде белгіленеді. Нормада
белгіленгендей салық төлеуші қандайда бір объективті себептер бойынша жер
учаскесін бағалау актісін уақытында бере алмаса, онда мұндай жағдайда салық
салу мақсаты үшін оның жер учаскесінің бағалау құны аудан бойынша орташа
алғанда 1 гектар жердің бағалау құнынан ескеріп айқындалады. Деректерді
Қазақстан Республикасының Жер ресурстарын басқару жөніндегі агенттігінің
аумақтық органы береді.
Біртұтас жер салығы төлей отырып, шаруа қожалығы өз өндірісінің ауыл
шаруашылығы өнімін ұқсату өнімдерін сату мен ауыл шаруашылығы өнімін сату
бойынша кірістерден табыс салығы мен қосылған құн салығын, жер салығын,
сондай-ақ қажеттілік нормативтерінің шегіндегі мүлік салығымен көлік
салығын төлейді.
Біртұтас жер салығынан басқа шаруа қожалықтары үшін арнайы салық
режимі мынадай салықтардың және басқа да міндетті төлемдердің жекелеген
түрлері бойынша салық есеп беруін есептеудің, төлеудің және берудің кейбір
ерекшеліктерін көздейді: әлеуметік салық қоршаған ортаны ластағаны үшін
төлемдер, үстіңгі көздерден су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлем және
т.б.
Осы арнайы салық режимін таңдаған шаруа қожалықтары жыл ішінде, жылына
екі рет жер учаскесінің орналасқан жері бойынша тиісті бюджетке біртұтас
жер салығының сомасын енгізді. Бұл ретте, 20 қазаннан кешіктірмейтін
мерзімде – осы жылдың ағымдағы төлемі төленеді, ал 20 наурызда шаруа
декларациясы бойынша есеп айырысуларды ескеріп бұрынғы жыл үшін біртұтас
жерсалығы бойынша түпкілікті есеп айырысуды жүргізеді.
Біртұтас жер салығын төлеушілер төлемнің бірінші мерзімінде бұрынғы
салық кезеңі үшін біртұтас жер салығы бойынша декларацияда есептелген
біртұтас жер салығының жалпы сомасының бөлігінен кем емес мөлшерде ағымдағы
төлемді төлейді.
20 қазанға дейін құрылған біртұтас жер салығын төлеушілер, сондай-ақ
салықты есептеу үшін базаны қолдану кезінде - қызмет ететін салық
төлеушілер біртұтас жер салығы бойынша ағымдағы төлемдер есебінде
есептелген салық сомасының 12-нен кем емес мөлшерде ағымдағы төлемді
төлеуді жүргізеді. Шаруа қожалықтары жер пайдалану құқығында жер учаскесін
иеленудің нақты кезеңі үшін біртұтас жер салығын есептейді және төлейді.
Аталған сомалар мына жолмен төлем мерзімдері бойынша бөлінеді: ағымдағы
салық кезеңінің 20 қазанынан кешіктірмейтін мерзімде 1-қаңтардан 1 қазанға
дейінгі кезең үшін есептелмеген сома төленеді; есептіден кейінгі салық
кезеңінің 20 наурызынан кешіктірмейтін мерзімде 1 қазаннан 1 желтоқсанға
дейінгі кезең үшін есептелген сома төленеді.
1.3. Ауылшаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаларға арналған
арнаулы салық режимінің мәні мен қасиеті.
Заңды тұлға ретінде оны тіркеуден бастап ауыл шаруашылығы тауарлары
өнімін өндіруші – заңды тұлғалар үшін арнайы салық режимін қолданудың
тәртібін келтіреміз.
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу Қазақстан Республикасының
қолданылып жүрген заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері үшін жеңілдетілген арнайы салық
режимдерін беруді қолданудың мүмкіндігі ауыл шаруашылығы өнімінің
өндірісіне тек тікелей қатынасатындарға берілетінін атап өтуіміз керек. Осы
арнайы салық режимін қолдану үшін салық төлеуші айналысатын мыналар негізгі
шарт болады: өз өндірісінің көрсетілген өнімін ұқсатумен байланысты жерді
пайдаланумен бірге ауыл шаруашылығы өнімін өндіру; ауыл шаруашылығы
өнімінің толық кезеңдегі (жас төлді өсіру) мал шаруашылығымен құс
шаруашылығы, омарта, сондай-ақ өз өндірісінің көрсетілген өнімін
ұқсатумен және сатумен өндіру.
Ауыл шаруашылығы тауарларын өндіруші – заңды тұлғалар үшін арнайы
салық режимін қолдану бойынша шектеулер бар. Ауыл шаруашылығы тауарларын
өндіруші – заңды тұлғалар үшін арнайы салық режимін қолдану бойынша
шектеулер бар. Ауыл шаруашылығы өнімін өндіруші – заңды тұлғалар үшін
арнайы салық режимін қолдануға мыналар құқылы емес:
- еншілес ұйымдары, фирмалары мен өкілдіктері бар заңды тұлғалар;
- заңды тұлғалардың филиалдары, өкілдіктері және өзгеде оқшауланған
құрылымдық бөлімшелері;
осы арнайы салық режимін қолданатын басқа заңды тұлғалардың тазартылған
тұлғалары болып табылатын заңды тұлғалар. Арнайы салық режимі акцизделген
өнімді өндіру, ұқсату және сату бойынша салық төлеушілердің қызметіне
таралмайтынын ескеру қажет.
Арнайы салық режимдерін қолдану салық есебінің оңайлатылған
жүргізілуін болжайды. Көрсетілген арнайы салық режимін қолдану құқығын алу
үшін қайта құрылғаннан басқа салық төлеушіге жер учаскесінің орналасқан
жері бойынша салық органына өтінішті ағымдағы жылдың 20 ақпанына дейін беру
қажет.
Қайта құрылған салық төлеушілер тіркеу есебіне қою сәтінен бастап
отыз күнтізбелік күн ішінде ауыл шаруашылығы өнімін өндіруші – заңды
тұлғалар үшін арнайы салық режимін қолдану құқығына өтінішті береді.
Аталған мерзімге өтінішті бермеу автоматты түрде жалпы белгіленген
тәртіпке бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыруға салық төлеушінің келісімі
деп саналады. Арнайы салық режимін таңдаған салық төлеуші барлық салық
кезеңінің ішінде – күнтізбелік жылда салық салудың таңдалған режимін
өзгертуге құқығы бар.
Салық салу режимін таңдауды жыл сайын жүргізу қажет және патент бір
салық кезеңі мерзіміне – күнтізбелік жылға беріледі.
Ауыл шаруашылығы өнімін өндіруші заңды тұлғалар үшін патент құны
есебіне салықтардың алты түрі кіреді: корпоративтік табыс салығы, қосылған
құн салығы, әлеуметтік салық, мүлік салығы, көлік құралдарына салық және
жер салығы. Патент құнының есебі кезінде бюджетке төлеуге жататын салықтар
сомасы 80,0%-ке кемітіледі.
Патент құны есебінің негізінде жүзеге асырылатын кірістер мен
шығыстар соңғы 3-5 жылдағы шаруашылықтың өз көрсеткіштерінің негізінде
айқындалады. Егер кәсіпорын тек құрылған болса, онда оның патент құнының
есебі үшін соңғы 3-5 жылдағы осындай шаруашылықтардың көрсеткіштері
алынады. Бұл ретте, шығыстарды салық заңнамасына сәйкес салық салынатын
кірісті айқындау кезінде игерімге жататын шығыстар ғана ескертіледі.
Әлеуметтік салық сомасы шаруашылық мәлімдеген қызметкерлердің
салығына өткен жыл үшін осы шаруашылықтың орташа еңбекақысын көбейту
жолымен айқындалады. Қайта құрылған кәсіпорындар үшін мәлімделген
еңбекақының орташа мөлшері Қазақстан Республикасының заңдар актілерімен
белгіленген ең аз еңбекақы мөлшерінен төмен еместе болуы тиіс.
Жер салығының, мүлік салығының және көлік салығының сомасы патент
құнының есебі кезінде жалпы белгіленген тәртіпке айқындалады. Ауыл
шаруашылығы өнімін өндірушілерді қолдау мақсатында Қазақстан
Республикасының Үкіметі көлік құралдарына салық төленбейтін арнайы ауыл
шаруашылығы техникасының тізбесі белгіленгенін ескеру қажет.
Патент құнының есебіне енгізілген салықтарды бюджетке төлеу мынадай
тәртіпте: 20 мамырдан кешіктірмей – патент құнының есебінде көрсетілген
салықтардың жалпы сомасынан 16 мөлшерінде;
20 қазаннан кешіктірмей – патент құнының есебінде көрсетілген
салықтардың жалпы сомасынан 12 мөлшерінде; есептіден кейінгі жылдың 20
наурызынан кешіктірмей - берілген қайта есептеулерді ескеріп патент
құнының қалған бөлігіндегі мөлшерде жүргізіледі. Арнайы салық режимдерін
қолдану салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің жекелеген түрлерін
төлеудің ерекше тәртібін көздейді.
Төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығының есептелген сомасын,
жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналарын, қоршаған
ортаны ластағаны үшін төлем мен үстіңгі көздерден су ресурстарын
пайдаланғаны үшін төлемді төлеуші, осы арнайы салық режимін қолданушы салық
төлеушілер мынадай тәртіпте жүргізіледі:
- ағымдағы салық кезеңінің 20 қазанынан кешіктірмейтін мерзімде 1
қаңтардан 1 қазанға дейінгі кезең үшін есептелген сома төленеді;
- есептіден кейінгі салық кезеңінің 20 наурызынан кешіктірмейтін
мерзімде 1 қазаннан 31 желтоқсанға дейінгі кезең үшін есептелген
сома төленеді.
Ауыл шаруашылығы тауарларын өндіруші заңды тұлғалар үшін арнайы салық
режимін қолданатын салық төлеушілердің санаттары үшін Салық кодексімен
салықтардың негізгі түрлері мен бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер бойынша берілетін салық есеп беруінің саны қысқартылған.
Қолданылып жүрген ережеде оларды беру ай сайын немесе тоқсан сайын
жүргізілді. Салық кодексінде салық есеп беруін, беру мерзімі негізінен
патент құнын төлеудің соңғы мерзіміне келтірілген.
Ауыл шаруашылығы тауарларын өндіруші – заңды тұлғалар үшін осы арнайы
салық режимін қолданудың бірінші салық кезеңінде салық төлеуші өтінішпен
бірге бір уақытта ҚР Мемлекеттік кіріс Министрлігі белгілеген нысан мен
тәртіпте салық төлеуші жасаған патент құнының есебін жер учаскесінің
орналасқан орны бойынша салық органына береді.
Арнайы салық режимін қолданатын салық төлеушілер қосылған құн салығы
бойынша декларация береді. Патент құны есебіне енгізілген салықтардың басқа
да түрлері бойынша декларацияны беруден көрсетілген арнайы салық режимін
қолданатын салық төлеушілер босатылады.
Арнаулы салық режимінің Қызылорда облысы бойынша
қолданылуын талдау.
2.1. Арнаулы салық режимін қолданатындардың салық түсімдерінің
талдамы.
Елбасының 2030 жылға дейінгі даму стратегиясындағы негізгі іс-
шаралардың бірі шағын кәсіпкерлікті қолдау және дамыту. Осы бағдарламаны
іске асыру барысында кәсіпкерлік қызмет еркіндігі қорғау, бақылау жасайтын
мемлекеттік органдардың қызметін үйлестіру негізінде қабылданған қаулылар
талабын орындауда облысымызда бірқатар жұмыстар жүргізіліп жатыр. Оған
дәлел соңғы жылда шағын кәсіпкерлікпен айналысатын құрылымдардың өндірген
өнімінің 3 есеге артуы. Облыс бойынша орта және шағын бизнес секторының өсу
деңгейі үдете түсуде. Оны мына төмендегі кестеден көруге болады (кесте –
1).
Кесте – 1
Қызылорда облысында 2002-2003 жылдарға арнайы салықтық режимді
қолданатын орта және шағын бизнес субъектілерінің салыстырмалы көрсеткіші
Аудандар мен қала Барлық тіркелген Оның ішінде:
атауы орта және шағын
кәсіпорындар
Тіркелген заңды Тіркелген жеке
тұлғалар кәсіпкерлер
2002 2003
Табысты алу көзінен ұстапТабысты алу көзінен Бір реттік талон
қалынатын табыс ұсталынатын табыс өткізуден алым
Саны % саны %
1 Арал 38506 2,8 45127 3,1
2 Қазалы 45613 3,3 54467 3,7
3 Қармақшы 36314 2,6 34586 2,4
4 Жалағаш 16700 1,2 21094 1,4
5 Сырдария 15341 1,1 16384 1,1
6 Шиели 44363 3,2 48741 3,3
7 Жаңақорған 19024 1,4 22711 1,5
8 Қызылорда 778499 57,0 776097 53,8
9 Облыстық қ.б. 377944 27,5 424224 29,4
10 Барлығы 1372301 100,0 1443429 100,0
Бұл кестеден көріп отырғанымыздай арнайы салықтық режимді
қолданатындардың түсімдері бойынша ең көп үлес салмағы Қызылорда қаласы мен
Қазалы және Шиелі аудандарына тиіп отыр.
Облыс бойынша 2003 жылы арнайы салық режимі бойынша 1443429 мың теңге
түсім түссе, оның 53,8 пайызы Қызылорда қаласына тиеді, ал 29,4 пайызы
облысқа тиеді. Бұл көрсеткішті 2002 жылмен салыстырғанда жалпы арнайы салық
режимінен түсетін түсімнің өсім қарқыны 71128 мың теңгені құрайды.
Арнайы салық режимін қолданатындардың түскен түсімі бойынша үлес
салмағын жеке-жеке қарастыратын болсақ, оны 4 суретте көре аламыз. 4
кестеден көріп отырғанымыздай 2002 жылы арнайы салық режимі бойынша түскен
түсімдердің үлес салмағы Қызылорда қаласы мен Қазалы және Шиелі
аудандарында жоғарғы көрсеткіш көрсетті. Ал басқа аудандардың түсім
көрсеткіші қанағаттарнарлық емес.
Енді 2003 жылғы арнайы салық режимі бойынша түскен түсімнің
көрсеткіші тағы да сол аудандармен Қызылорда қаласы ең үлкен көрсеткішке
ие. Арнайы салық режимі бойынша түскен түсім 2002 жылға қарағанда 2003 жылы
алға қарай көп ілгерілеу анық байқалады.
Алайда көптеген шаруашылық субъектілері тиісті заңдылықтар талабына
сай белгіленген тәртіпте салық комитеттерінде уақытылы толық
тіркелмейтіндігі анықталды. Олар негізінен көше қиылыстары мен басқа да
ғимараттар жанынан, жеке үй тұсынан дүкен, дүңгіршек, кафе, шаштараз,
жөндеу шеберханасы, балмұздақ дайындайтын, нан, кәуәп пісіретін орындар
ашып кәсіпшілікпен тіркеусіз айналысқандар.
Тексеру барысында қала аймағында 500-ден аса жаңа үй салып жатқандар
есепке алынса, олардың 77-інде жалданып жұмыс істеп жатқан 201 адам бар
екен. Жалпы жүргізілген тексеру, зерттеу құжаттарын талдағанда салық
төлеушілердің кәсіп түріне сай өз еркімен салық комитетінде тіркелуі
қанағаттанарлық емес, яғни, кәсіпкерлер мүмкіндігінше тіркелмеуге, куәлік,
патент алмауға жалданған жұмыс қолдарын көрсетуге, бақылау кассалық
аппараттарын қолданбауға, есеп құжаттарын жүргізбеуге, қысқасы табыс тауып
отырған қызметтерін жасыруға тырысатындығы белгілі болды.
Тек Қызылорда қаласы бойынша соңғы 8 ай көлемінде бюджетке орта
есеппен түсуге тиісті 30-40 млн.теңге міндетті төлемнің толық түспегендігі
анықталды. Тексеру қорытындысымен заң тәртібін бұзушы кәсіпкерлерге тиісті
шаралар қолданылуда.
Салық төлеу міндет, әрі борыш.
Мемлекеттің болашағы жарқын болып, гүлденуі оның уақытылы төленуіне
байланысты.
ІІ.2. Арнаулы салық режимінің есептелуінің талдамы.
Бір жолғы талондар қызмет мезеттік, тұрақты емес сипаттағы жеке
тұлғалар үшін көзделген. Мұндай қызмет деп бір жылда жалпы алғанда 90
күннен астам емес жүзеге асырылатын қызмет түсініледі. Жеке тұлға жеке
кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеуден босатылған.
Мысалы, жеке тұлға бір жолғы талон негізінде газеттер мен журналдарды
сатумен айналысады. Бұл ретте, бір жыл ішінде олар жалпы алғанда 80 күнге
(мамырда 25 күнге, маусымда 30 күнге, шілде де 15 күнге және тамызда 10
күнге) бір жолғы талондарды сатып алды. Осындай жолмен, онда енді он күнге
жыл соңына дейін бір жолғы талон бойынша жұмыс істеуге мүмкіндік бар. Егер
де жеке тұлға кәсіпкерлік қызметін жалғастыруға ниеттенсе және ол бір жыл
ішінде бір жолғы талон бойынша 90 күн жұмыс істесе, онда оған салық
органында жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеуден өту және салық
салудың басқа режиміне көшу керек.
Біржолғы талондар негізінде бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыратын
жеке тұлғалар да бақылау-кассалық аппараттарын қолданудан босатылған және
оларға қойылатын жалғыз талон - қолдарында бір жолғы талонның бар болуы.
Бір жолғы талон қызметті жүзеге асыру басталғанға дейін алынады.
Бір жолғы талондарды сатып алу жолымен бюджетке есеп айырысуды
жүргізу рұқсат етілетін қызмет түрлерінің тізбесін Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік кіріс Министрлігі белгілейді. Бір жолғы
талондардың құнына қатысты болса, онда мұндай құқық белгілі жердегі нақты
жағдайдан шыға отырып талондардың құнын белгілеу кезінде бағдарланатын
жергілікті өкілдік органдарына берілге.
Бір жолғы талон 1 күнге де, бірнеше күнге де алынады. Бұл ретте, бір
жолғы талон құны қызметті жүзеге асыру күнлерінің санына көбейтіледі.
Мысалы, бір күнге газеттер мен журналдарды сату бойынша қызметтің түрімен
айналысуға бір жолғы талон құны 40 теңге құрайды. 6 күн ішінде күн сайын
қызметтің осы түрімен айналысуды болжайтын жеке тұлғаға бір жолғы талон 240
теңгедегі соманы төлеу кезінде осы кезеңге беріледі, яғни ... жалғасы
Кіріспе
I. Арнаулы салықтық режимінің жалпы сипаттамасы, ережелері және оның
қолданылу ерекшеліктері.
1. Арнаулы салық режимінің сипаты: енгізілуі, қолданылуы және ерекшелігі.
2. Шағын кәсіпкерлік субьектілеріне және шаруа қожалықтарына арналған
арнаулы салық режимінің жалпы сипаттамасы.
3. Ауылшаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаларға арналған арнайы
салық режимінің мәні мен қасиеті.
II. Арнаулы салық режимінің Қызылорда облысы бойынша қолданылуын талдау.
1. Арнаулы салық режимін қолданатындардың салық түсімдерінің талдамы.
2. Арнаулы салық режимінің есептелуінің талдамы.
III. Арнаулы салық режимін тиімді қолдануды ұйымдастыру жолдары.
1. Шағын кәсіпкерлікті дамыту мақсатында салықтық қолдауды
жүргізу.
2. Арнаулы салықтық режимді тиімді қолдану және іске асыру
жолдары.
Қорытынды.
Қосымшалар.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе
Салық - әрбір азаматтың мемлекеттік қазынаға үлес қосатын жәй ғана
міндеті емес, бұл мемлекеттік аппаратты, армияны, өндірістік емес саланы
ұстайтын экономикалық база. Салықтар - қоғамның әрбір мүшесінің
экономикалық мүдделігін есепке алу. Өйткені, салық экономикалық мүдде –
бұлардың өзара байланыстылығы қазіргі нарықтық экономика жағдайында өте-
мөте көкейтесті іс.
Қандай қоғам болмасын қабылданған заңда оның барлық мүшелері сыйласа
ғана үлкен күшке ие болады. Сондықтан салық төлеушілер салық туралы заңды
неғұрлым жете білсе, соғұрлым заңға қайшы іс-әрекеттерге бара бермейді.
Еліміз егемендік алып, тәуілсіз мемлекет болғалы бері заң жетіле түсуде.
Салық жүйесінің негізгі міндеті оның әділдігінде, оған іс жүзінде қол
жеткізу. Әрбір салық төлеушінің жұмыс істеуі үшін жағдай туғызып, олардың
өз жауапкершілігін арттыру.
Қазақстан Республикасы өз алдына дербес мемлекет болғанына да он
жылдан асты. Осы уақыт ішінде республикамыздың әлеуметтік, экономикалық
өмірінде көптеген өзгерістер орын алды. Осы өзгерістер Республикадағы жаңа
қатынастардың мол болуын талап етеді. Қазақстан егемендік алғаннан бастап,
салық реформасының мәселелеріне ерекше маңыз беріледі.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасындағы салық реформасы түбегейлі
нарықтың қайта құруда жүргізіліп отырған басты бағыттарының біріне айналып
отыр. Сонымен қатар салық саясатының мәселелері жалпы салықтық, ол саяси
және әлеуметтік сипат алуда. Шындығында да, еліміз халық шаруашылығының
созылып кеткен экономикалық дағдарыстан шығуы – елде бейбітшілік пен саяси
тұрақтылықтан сақталуы мемлекеттік тәуелсіздік пен егемендік нығаюы деп
қарау керек.
Қазақстанның дүниежүзілік қоғамдастықта басқа мемлекеттермен терезесі
тең елге айналуы осы салық мәселелерінің дер кезінде әрі дұрыс шешімін
табуына көп байланысты болады. Республикамыздың тұрғындарының тұрмыс
деңгейін, әсіресе әлеуметтік жағын қорғауды қажет ететін топтардың жағдайын
жақсартудың болашағы салық реформасына тікелей байланысты. Сондықтан да
біздің жаңа салық жүйесін қалыптастыруға өркендетудің тарихи маңызды кезеңі
ретінде қарауымыз тектен-тек емес деп ойлаймын.
Бұл жағдайдың әрине, қысқа мерзімде тактикалық, ұзақ мерзімдік
стратегиялық маңызы бар.
Менің дипломдық жұмысым арнаулы салық режимімен жұмыс жүргізу
болғандықтан 2003 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап жүзеге асып жатқан "Салық
және бюджетке төленетін басқада міндетті төлемдер туралы" Қазақстан
Республикасының салық кодексін басшылаққа ала отырып жаздым. Бұл салықты
және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді белгілеу, енгізу және
есептеу мен төлеу тәртібі жөніндегі билік қатынастарын, сондай-ақ мемлекет
пен салық төлеуші арасындағы салық міндеттемелерін орындауға байланысты
қатынастарын реттейді. Салық салу кезінде құралатын мемлекеттік бюджеттің
кірісіне қарай, мемлекеттің кәсіпкерлікпен айналысуының және әлеуметтік
кепілдік қызметінің мүмкіндігі белгілі болады. Салық негізінде құралатын
мемлекеттік бюджеттің кірісіне қарай, мемлекеттік кәсіпкерлікпен
айналысуының және әлеуметтік кепілдік қызметі мүмкіндігі болады.
Кез-келген мемлекеттің өсіп дамуының материалдық базасы қаржыларды
қалыптастыратын ең басты қайнар көздерден, яғни салықтар мен басқа да
міндетті төлемдерден қалыптасатындығы белгілі. Мемлекеттің пайда болғанына
қанша ғасыр болса, салық сонша ғасыр өмір сүріп келе жатыр.
Нарықтық экономиканың қалыптасуы кезеңінде салық саясатының негізгі
бағыты – тиімді қызмет ететін салық жүйесін құру. Сондықтан, Қазақстан
Республикасының салық органдарының қызметін талдау және жетілдіру өзекті
мәселелердің бірі болып табылады. Ал салық органдарының қызметіне баға
берудің басты көрсеткіші – бақылау экономикалық жұмыстың сандық нәтижелері
болғандықтан, бұл жұмыстың қорытындыларын түпкілікті шығару үшін нақты
мәліметтер қолданылады.
Мен өз дипломдық жұмысымды бірінші бөлімінде арнайы салық режимінің
түрлеріне және мәні мен маңызына тоқталдым. Атап айтар болсақ, арнайы салық
режимі бойынша салынатын салықтың басты түрлеріне өз ойым бойынша және
экономикалық тұрғыдан, теориялық жағынан қарастырдым.
Арнайы салық режимі бойынша салынатын салық - ол Қазақстан
Республикасы салық жүйесінде ең маңызды салықтардың бірі болып табылады.
Екінші бөлімде 2002-2003 жылдарда облыс бойынша арнайы салық режимін
қолданатындардың, бір жолғы талон, патент және оңайлатылған декларация
салықтарынан түскен түсіміне талдау жасадым. Бұл бөлімде, алынған жылдарға
сәйкес қаншалықты түрде бюджетке жыл сайын түсіп отырған салықтың
қаншалықты орындалуына, кемшіліктеріне, себептеріне тоқталдым.
Ал үшінші бөлімінде мен шағын бизнес субъектілеріне салық салу
мәселелерін жетілдіру жолдарын қарастырдым. Жеке кәсіпкердің жұмысын
қайткенде жақсарта аламыз, оларға салынатын салықтардың жеңілдетілген түрін
қарастыру. Тағы бір айтар жайт ол арнайы салық режимін тиімді пайдалану
жолдарын қарастыру.
Диплом жұмысының мақсаты – салық органдарының іс-әрекетін талдау және
оның алдағы уақытта жетілдіруін қарастыру.
Арнаулы салықтық режимінің жалпы сипаттамасы, ережелері
және оның қолданылу ерекшеліктері.
І.І. Арнаулы салық режимінің сипаты: еңгізілуі, қолданылуы және
ерекшелігі.
Қазақстанда кәсіпкерлік қозғалысын дамытуды және шағын бизнестің өсуін
қолдау мақсатында Қазақстан Республикасының Салық жүйесінде шағын
кәсіпкерлік субъектілеріне салық салу рәсімін оңайлатуға бағытталған
бірқатар шаралар көзделген. Соның бір айғағы - бұл арнаулы салық режимі.
Бұл дегеніміз - әлеуметтік және корпоративтік немесе жеке табыс
салықтары (жалдамалы қызметкерлердің еңбекақысынан ұсталатын табыс
салығынан басқа), сондай-ақ салық жүктемесін кемітуге бағыттылған жеңілдік
ставкалары мен басқа да тетіктер бойынша салық есеп беруін есептеу, төлеу
және берудің оңайлатылған тәртібін көздейтін режим.
Арнайы салық режимі ерекше қарастырылған тәртіп бойынша есептелуі және
салық төлеу, оның ішінде шегуілген есептілік, салық кодексінде жеке
кәсіпкерлер субъектілеріне ұсынылады.
Бұл жаңалықты шағын кәсіпкерлікті қолдаудағы тағы бір шара деп
есептеуге болады. Заң жобасы бойынша әр кәсіпкер өз еркімен арнаулы салық
режимі немесе жалпы құралған салық жүйесі бойынша таңдау жасай алады.
Кәсіпкерлік қызметінің көп салалығына байланысты бюджетпен
есептесудегі арнайы салық режимінің үш тізімі ұсынылады: бір жолғы талон
бойынша, патент, шегерілген декларация.
Бір жолғы талон жеке кәсіпкерлікпен айналысуға шешкен адамдарға
беріледі. Басты салмаққа сәйкес табыс салығы жеке кәсіпкерлер босатылады.
Бір жолғы талон қолданушылар қызметі түрлерін және оларды беру
тәртібін құзіретті мемлекеттік орган – Мемлекеттік кіріс Министрлігі
анықтайды.
Салық төлеушінің міндеті уақытылы қызметін жүзеге асыру кезінде
бекітілген соманы бюджетке төлеу болып табылады.
Әрі қарай бизнес тұрақты қалыпта кейбір тұрақтылықты және бюджетпен
есептеудегі механизмді енгізеді.
Салық кодексінде қарастырылып жатқан, жеке кәсіпкер, жалданушы
жұмыссыз, жұмыс істемейтін, әр тоқсандық кірісі бар және бір жұмыс түрімен
айналысатын, миллион теңгеден аспаған жағдайда арнаулы салық режимінің
патент түрін пайдалануына болады. Осы жерде есептесу механизмі кәдімгі және
түсінікті әсіресе кәсіпкерге де арнайы білімі жоқ бухгалтерлік есеп және
салық салу ауданында, осы кірісте көрсетілгендей үш процент ставка түрінде
қолданылады, алынған салық сомасы тең прапорциямен бөлініп бюджетке
әлеуметтік және табыс салығы түрінде кіргізіледі.
Күмәнсіз, алдағы уақытта кәсіпкердің тұрақтылығы оның бизнес ортасының
үлкейуімен байланысты, жұмыс түрінің санын көбейту, кірістің көбейуіне
қарай отырып жалданушы жұмыс қолын үлкен көлемде қызықтыру керек. Бұл даму
стадиясында кәсіпкер толық құқылы бюджетпен есеп айырысуда арнаулы салық
режимін, оның ішінде оңайлатылған декларацияны, егерде алынған көрсеткіш
түскен кіріс белгіленген кретериден аспаған жағдайда, және жалданушы
жұмысшылардың санымен жұмыс түрінің санына сәйкес.
Жеке кәсіпкерлер бюджетпен есеп айырысуда оңайлатылған декларация
түрін қолданады, егерде орташа есеппен жалданушы жұмысшылардың саны,
кәсіпкердің өзін қоса есептегенде 15 адамнан аспаса, ол осы кезде бес жұмыс
түрін жүзеге асыра алады, және бір тоқсан ішіндегі кіріс көзі 4,5
млн.теггеден аспауы керек. Ал заңды тұлғалар – шағын бизнес субъектілеріне
шектеулер қойылады. Олар 25 адам, 7 жұмыс түрі және 9 млн.теңге тоқсандық
кірісте.
Салық міндеттерінің ішіндегі қазіргі режим жолы бойынша қолдануға
алынған кіріс шкала ставкасы, өзімен бірге көрсеткен қиын прогресс түрі үш
деңгей жеке кәсіпкерлер үшін және бес деңгей заңды тұлғалар үшін шағын
бизнес субъектілері.
Барлық қиын өзгеріс ставка шкаласын қорыта келгенде, алынған кіріс жік-
жікке бөлгендей және осылардың әр қайсысы салық ставкасының белгілі бір
пайыз түрінде қолданылады, осыдан кейін біріктіру арқылы салық
міндеттерінің артық сомасы белгілі болады.
Арнаулы салық режимі, оның ішінде оңайлатылған декларацияның
тартымдылығын қорыта келгенде, ол корректировка істеуге рұқсат беріп
біріктірілген салық сомасының декларацияландырылған орта тізімдердің
саналуына тәуелді.
Тағы да бір арнаулы салық режимінің қасиеті болып табылатын жағдай,
салықтың бюджетке төленуі жұмысы жүргенге дейін емес, керісінше салық
кезеңі біткеннен кейін, толықтыра айтқанда тоқсанда.
Салықтық есепте – оңайлатылған декларация - компакты, ал оның
толтырушы кез келген жеке кәсіпкерге аса ірі қиыншылық келтіре қоймайды.
Егерде ол бұның дұрыстығаны күмән келтірсе соның ішінде оңайлатылған
декларация бойынша, онда ол кәсіпкерде алынған жұмысы жайлы мәліметтердің
қорытындысы арқылы тексеруге жағдай жасалған, оны осы Интернетке енгізген
сайтта мемлекеттік кіріс Министрелігінде салыстыруға болады.
Салықты есепті тапсырудың тағы бір түрі, жүріп бару салық комитетіне
міндетті процедура емес, кәсіпкер декларацияны почта арқылы жібере алады.
Ең бастысы – есеп айырысу уақытын сәйкестіру тоқсан сайын айдың 10
жұлдызында, келесі салықтық есеп айырысу кезеңі және салық төлеу айдың 15
жұлдызынан кеш емес, келесі тоқсандық есеп айырысу, яғни жылына 4 рет.
Көпшілікке мәлім 2001 жылдың 1 маусымында Қазақстан Республикасының
салық кодексі қабылданған болатын. Бұл кодекс 2002 жылдың 1 қаңтарында
күшіне енді. Осы кодекс бойынша шағын бизнес субъектілеріне арналған
арнаулы салық режимі белгіленген.
Арнаулы салық режимі шағын бизнес субъектілері үшін төлем көзінен
ұсталатын жеке табыс салығын қоспағанда, әлеуметтік салықты және
корпорациялық немесе жеке табыс салығын есептеу мен төлеудің оңайлатылған
тәртібін белгілейді. Кодексте арнаулы салық режимі бойынша бюджетпен
есептеудің 3 тәсілі берілген: біржолғы талон, патент және оңайлатылған
декларация негізінде.
Қызметі ара-тұра сипатта болатын жеке тұлғалар біржолғы талон
негізінде арнаулы режимін қолданады. Кодекс бойынша жыл ішінде тоқсан
күннен аспайтын қызмет ара-тұра сипаттағы кәсіпкерлік қызмет деп ұғынылады.
Біржолғы талондардың құны кіріс алынатын объектінің орналасқан жерін,
түрін, қызтетті жүзеге асыру жағдайларын, сапасы мен көлемін, сондай-ақ
қызметпен шұғылдану тиімділігіне ықпал ететін басқа да факторларды ескере
отырып, салық органы жүргізген орташа күндік хронометраждық қадағалау мен
зерттеу деректері негізінде жергілікті өкілді органдардың шешімімен
белгіленеді.
Егерде, кәсіпкер кәсіпкершіліктің бір түрімен тұрақты түрде
айналысқысы келсе және оның кәсіпкерлік кірісі бір жылда миллион теңгеден
аспаса патент жүйесіне көшу қарастырылған. Патентпен бір тоқсан ішіндегі
кіріс 1 млн.теңгеден аспайтын, жеке кәсіпкерлік нысанындағы қызметті жүзеге
асыратын және жалдамалы қызметкерлердің еңбегін пайдаланбайтын жеке
кәсіпкерлер ғана жұмыс істей алады. Патенттің құнын есептеудің жеке
кәсіпкер мәлімдеген кірістің 3 пайызы мөлшеріндегі ставканы қолдану жолымен
жүзеге асырады. Патенттің құны жеке табыс салығы және әлеуметтік салық
түрінде бірдей үлеспен бюджетке төленуге тиіс.
Нақты табыс патент алған кезде мәлімделген табыстан асып кеткен
жағдайда, салық төлеуші бес жұмыс күні ішінде алып кеткен соманы мәлімдейді
және осы сомадан салық төлейді. Салық төлеушінің өтініші бойынша бұрын
берілген патенттің орнына оған нақты табысы көрсетілген жаңа патент
беріледі. Нақты табыс патент алған кезде мәлімделген табыстан төмен болған
жағдайда, артық төленген патенттің құны салық төлеушінің өтініші бойынша
салық органы жүргізілген хронометраждық зерттеуден кейін қайтарылады.
Кәсіпкерліктің аясын кеңейткісі келген кәсіпкерлердің де кірісі
молайып, мұндайға жалданбалы жұмысшы еңбегін де пайдаланары сөзсіз. Кодекс
бойынша мұндай жағдайда жеке кәсіпкерлер үшін қызметкерлердің орташа
тізімдік саны жеке кәсіпкердің өзі алғанда он бес адам болса, жыл ішінде
шекті табысы 45000,0 мың теңге. Ал заңды тұлғалар үшін қызметкерлердің
орташа тізімдік саны жиырма бес адамның, жыл ішінде шекті табысы 9000,0 мың
теңге болса, оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режимін
қолдануға мүмкіндік туады.
Салықты оңайлатылған декларация негізінде есептеуді шағын бизнес
субъектісі салық салу объектісіне есепті салық кезеңіне тиісті салық
ставкасын қолдану арқылы жүргізеді.
Сонымен қатар, егерде есепті кезеңнің қорытындысы бойынша жалдамалы
қызметкерлердің орташа айлық жалақысы Қазақстан Республикасының заң
актілерінде белгіленген ең төменгі айлық жалақысының кемінде үш еселенген
мөлешеріндей болса, онда жыл ішінде есептелген салық сомасы,
қызметкерлердің орташа тізімдік санын негізге ала отырып, әрбір қызметкер
үшін салық сомасының 1,5 пайызы мөлшеріндегі сомаға азайтылуы қаралған.
Оңайлатылған декларация тоқсан сайын, есепті салық кезеңінен кейінгі
айдың 10-нан кешіктірілмей, салық органына табыс етіледі. Оңайлатылған
декларация бойынша есептелінген салықты бюджетке төлеу жеке “корпорация”
табыс салығы және әлеуметтік салық түрінде бірдей үлеспен есепті салық
кезеңінен кейінгі айдың 15-нен кешіктірмейтін мерзімде жүргізіледі.
Оңайлатылған декларацияны табыс ету және салықтарды төлеу оңайлатылған
декларация негізінде арнаулы салық режимін қолдануға өтініш берген жері
бойынша салық органында жүзеге асырылады.
Сонымен, жаңа салық кодексінде шағын бизнес субъектілерін арналған
арнаулы режимнің артықшылығы, ол: кәсіпкерлік қызметінің заңды жүйеде жұмыс
жасауына кедергілердің жойылуы, сондай-ақ салық міндеттемелерінің
есептелуінің ықшамдалуы. Мұның бәрі кәсіпкерлік қызметтің дамуына, сондай-
ақ жеке кәсіпкерлік үшін мемлекеттік кепілдіктер жүйесін қалыптастыруға
септігін тигізері сөзсіз.
1.2. Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне және шаруа қожалықтарына
арналған арнаулы салық режимінің жалпы сипаттамасы.
Жаңа бастаған кәсіпкерге кәсіпкерлік қызметін жүзеге асыру үшін
тіркелу қажет. Шағын бизнес субъектілері – заңды тұлғаларды тіркеу
Қазақстан Республикасының Әділет органдарында жүзеге асырылады. Заңды
тұлғаны тіркеу үшін кәсіпкер тіркеуші орынған өтініш береді, және Құрылтай
құжаттары, сондай-ақ мемлекеттік тіркеу үшін алымды төлеуді растайтын
құжатта қоса беріледі. Әділет органдарында шағын кәсіпкерлік субъектілерін
тіркеу 3 жұмыс күні ішінде жүргізіледі.
Жеке кәсіпкерлерді міндетті мемлекеттік тіркеу егер ол жалдамалы
қызметкерлердің еңбегін пайдаланған және оның жылдық жиынтық кірісі
Қазақстан Республикасының заң актілерімен жеке тұлғалар үшін белгіленген
жылдық жиынтық кірістің салық салынбайтын мөлшерінен асқан жағдайларда
кәсіпкердің тұратын жері бойынша салық органнында жүзеге асырылады.
Мемлекеттік тіркеу үшін салық органына жүгінуден бұрын кәсіпкер
мемлекеттік тіркеу үшін алымды төлеуі қажет. Шаруа қожалықтары, барлық
санаттағы мүгедектер сондай-ақ Қазақстан Республикасының азаматтығын
алғанға дейін заңды тұлға құрмастан кәсіпкерлік қызметімен айналысатын
репатрианттар (оралмандар) алым төлеуден босатылады.
“Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы” Қазақстан
Республикасының заңына сәйкес заңды тұлға құрмай жеке тұлғалар және
қызметкерлердің орташа жылдық саны 50 адамнан аспайтын алпыс мың еселік
есептік көрсеткіштен аспайтын бір жыл үшін орташа активтердің жалпы құнымен
кәсіпкерлік қызметімен айналысатын заңды тұлғалар шағын кәсіпкерлік
субъектілері болып табылады.
Қызметтің мынадай түрлерін жүзеге асыратын заңды тұлғалармен жеке
кәсіпкерлер арнайы салық режимін қолдана алмайды: акцизделген өнім шығару;
кеңестік, қаржы, бухгалтерлік қызмет көрсетулер, мұнай өнімдерін сату, жер
қойнауын пайдалану.
Филиалдары, өкілдіктері бар заңды тұлғалар, филиалдардың,
өкілдіктердің өздері, заңды тұлғалардың еншілес ұйымдары мен тәуелді
акционерлік қоғамдар, әр түрлі елді мекендердегі өзге оқшауланған
құрылымдық бөлімшелері бар салық төлеушілер арнайы салық режимін қолдануға
құқылы емес.
Қазақстанда кәсіпкерлік қозғалысын дамытуда және шағын бизнестің өсуін
қолдау мақсатында Қазақстан Республикасының Салық жүйесінде шағын
кәсіпкерлік субъектілеріне салық салу рәсімі оңайлатуға бағыттылған
бірқатар шаралар көзделген. Арнайы салық режимін қолданатын заңды тұлғалар
– шағын бизнес субъектілері үшін осы тарауларда корпоративтік табыс және
әлеуметтік салықтар бойынша, ал жеке кәсіпкерлер үшін – жеке табыс және
әлеуметтік салықтар бойынша оңайлатылған ережелер көзделген. Бюджетпен
уақытылы және толық көлемде есептесуге жарысатын шағын бизнес субъектілері
үшін қызығушылық тудыру да қарастырылған.
Арнайы салық режимін немесе салық салудың жалпы белгіленген тәртібін
таңдауды кәсіпкер ерікті негізде жүргізеді. Шағын бизнес субъектісі
бюджетпен есеп айырысудың бір нысанын ғана таңдауға құқылы.
Арнайы салық режимі шегінде кәсіпкерлік қызметі нысанының
көптүрлілігін ескеріп шағын бизнес субъектісі үшін бюджетпен есеп
айырысудың үш тәсілі ұсынылады. Кәсіпкерлік қызметі мезеттік сипатта болса
бір жолғы талон негізінде. Кәсіпкерде шағын кіріс болса және жеке кәсіпкер
нысанында өз қызметін жүзеге асырса, онда ол патент негізінде бюджетпен
есеп айырысуға құқылы. Жалдамалы еңбекті тартумен бірге әртүрлі жоспарлы
қызметі бар кәсіпкер үшін оңайлатылған декларация негізінде – бюджет пен
есеп айырысудың үшінші нысаны ұсынылады. Бюджетпен есеп айырысудың аталған
нысандары шектерінде салық салудың мұндай тетігі кәсіпкерлік қызметі
дамуының әртүрлі деңгейін ескеруге мүмкіндік береді, бұдан басқа салық
сауаттылығы дағдысын кәсіпкерге біртіндеп енгізеді, салмақты бизнеске
біртіндеп көшуге мүмкіндік береді.
Арнайы салық режимін қолдану үшін қандай нәрселер керек. Ең біріншіден
екі шартты сақтау керек: мемлекеттік тіркеуден өту; салық есебіне тұру.
Қолданып жүрген заңнамаға сәйкес шаруа (фермер) қожалықтары, заңды тұлға
құрмастан, кәсіпкерлік қызметпен айналысушы жеке тұлға болып табылады.
Мемлекеттік тіркеу үшін жеке кәсіпкер мемлекеттік тіркеу үшін алымды
енгізу туралы құжатты және белгіленген нысан бойынша өтінішті тіркеуші
органға береді, басқа құжаттарды беру талап етілмейді. Жоғарыда аталған
құжаттардың барлығы кезінде салық комитеті жұбайлар кәсіпкерлігі, отбасылар
кәсіпкерлігі, сондай-ақ тұрақты негізде құрылатын жай серіктестік
нысанындағы әрбір кәсіпкерге береді. Мемлекеттік тіркеу туралы куәлік
бірлескен жеке кәсіпкерліктің барлық мүшелерін көрсете отырып жазылып
беріледі.
Шаруа қожалықтары үшін арнайы салық режимін қолданудың негізгі шарты
салық төлеуші ауыл шаруашылығы өнімін өндірумен, өз өндірісінің ауыл
шаруашылығы өнімін ұқсатумен және сатумен айналысатын атап өту керек.
Арнайы салық режимлерін қолдану құқығы салық төлеушіге ол берген
өтініш негізінде беріледі. Өтініті беру мерзімі – ағымдағы жылдың 20
ақпанына дейін шектелген. Осы шектеу қайта құрылған салық төлеушілерге
қатысты емес. 20 ақпаннан кейін қайта құралған шаруа қожалықтары Жеке
кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куәлік алу күніне өз арнайы салық
режимін қолдану құқығына өтініш береді. Аталған мерзімге өтінішті бермеу
автоматты түрде жалпы белгіленген тәртіпте бюджетпен есеп айырысуды жүзеге
асыруға салық төлеушінің келісімі деп саналады.
Шаруа (фермер) қожалықтары үшін арнайы салық режимін қолдану бір тұтас
жер салығын төлеу негізінде бюджетпен есеп айырысу жүргізудің ерекше
тәртібін көздейді.
Біртұтас жер салығы сомасының есебі жер учаскесін бағалау құны
сомасына 0,1% мөлшерінде ставканы қолдану жолымен жүргізіледі.
Жерді бағалау құны туралы мәлімет ресурстарын басқару жөніндегі
аумақтық комитеттер алатын бағалау құны актісінде белгіленеді. Нормада
белгіленгендей салық төлеуші қандайда бір объективті себептер бойынша жер
учаскесін бағалау актісін уақытында бере алмаса, онда мұндай жағдайда салық
салу мақсаты үшін оның жер учаскесінің бағалау құны аудан бойынша орташа
алғанда 1 гектар жердің бағалау құнынан ескеріп айқындалады. Деректерді
Қазақстан Республикасының Жер ресурстарын басқару жөніндегі агенттігінің
аумақтық органы береді.
Біртұтас жер салығы төлей отырып, шаруа қожалығы өз өндірісінің ауыл
шаруашылығы өнімін ұқсату өнімдерін сату мен ауыл шаруашылығы өнімін сату
бойынша кірістерден табыс салығы мен қосылған құн салығын, жер салығын,
сондай-ақ қажеттілік нормативтерінің шегіндегі мүлік салығымен көлік
салығын төлейді.
Біртұтас жер салығынан басқа шаруа қожалықтары үшін арнайы салық
режимі мынадай салықтардың және басқа да міндетті төлемдердің жекелеген
түрлері бойынша салық есеп беруін есептеудің, төлеудің және берудің кейбір
ерекшеліктерін көздейді: әлеуметік салық қоршаған ортаны ластағаны үшін
төлемдер, үстіңгі көздерден су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлем және
т.б.
Осы арнайы салық режимін таңдаған шаруа қожалықтары жыл ішінде, жылына
екі рет жер учаскесінің орналасқан жері бойынша тиісті бюджетке біртұтас
жер салығының сомасын енгізді. Бұл ретте, 20 қазаннан кешіктірмейтін
мерзімде – осы жылдың ағымдағы төлемі төленеді, ал 20 наурызда шаруа
декларациясы бойынша есеп айырысуларды ескеріп бұрынғы жыл үшін біртұтас
жерсалығы бойынша түпкілікті есеп айырысуды жүргізеді.
Біртұтас жер салығын төлеушілер төлемнің бірінші мерзімінде бұрынғы
салық кезеңі үшін біртұтас жер салығы бойынша декларацияда есептелген
біртұтас жер салығының жалпы сомасының бөлігінен кем емес мөлшерде ағымдағы
төлемді төлейді.
20 қазанға дейін құрылған біртұтас жер салығын төлеушілер, сондай-ақ
салықты есептеу үшін базаны қолдану кезінде - қызмет ететін салық
төлеушілер біртұтас жер салығы бойынша ағымдағы төлемдер есебінде
есептелген салық сомасының 12-нен кем емес мөлшерде ағымдағы төлемді
төлеуді жүргізеді. Шаруа қожалықтары жер пайдалану құқығында жер учаскесін
иеленудің нақты кезеңі үшін біртұтас жер салығын есептейді және төлейді.
Аталған сомалар мына жолмен төлем мерзімдері бойынша бөлінеді: ағымдағы
салық кезеңінің 20 қазанынан кешіктірмейтін мерзімде 1-қаңтардан 1 қазанға
дейінгі кезең үшін есептелмеген сома төленеді; есептіден кейінгі салық
кезеңінің 20 наурызынан кешіктірмейтін мерзімде 1 қазаннан 1 желтоқсанға
дейінгі кезең үшін есептелген сома төленеді.
1.3. Ауылшаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаларға арналған
арнаулы салық режимінің мәні мен қасиеті.
Заңды тұлға ретінде оны тіркеуден бастап ауыл шаруашылығы тауарлары
өнімін өндіруші – заңды тұлғалар үшін арнайы салық режимін қолданудың
тәртібін келтіреміз.
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу Қазақстан Республикасының
қолданылып жүрген заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері үшін жеңілдетілген арнайы салық
режимдерін беруді қолданудың мүмкіндігі ауыл шаруашылығы өнімінің
өндірісіне тек тікелей қатынасатындарға берілетінін атап өтуіміз керек. Осы
арнайы салық режимін қолдану үшін салық төлеуші айналысатын мыналар негізгі
шарт болады: өз өндірісінің көрсетілген өнімін ұқсатумен байланысты жерді
пайдаланумен бірге ауыл шаруашылығы өнімін өндіру; ауыл шаруашылығы
өнімінің толық кезеңдегі (жас төлді өсіру) мал шаруашылығымен құс
шаруашылығы, омарта, сондай-ақ өз өндірісінің көрсетілген өнімін
ұқсатумен және сатумен өндіру.
Ауыл шаруашылығы тауарларын өндіруші – заңды тұлғалар үшін арнайы
салық режимін қолдану бойынша шектеулер бар. Ауыл шаруашылығы тауарларын
өндіруші – заңды тұлғалар үшін арнайы салық режимін қолдану бойынша
шектеулер бар. Ауыл шаруашылығы өнімін өндіруші – заңды тұлғалар үшін
арнайы салық режимін қолдануға мыналар құқылы емес:
- еншілес ұйымдары, фирмалары мен өкілдіктері бар заңды тұлғалар;
- заңды тұлғалардың филиалдары, өкілдіктері және өзгеде оқшауланған
құрылымдық бөлімшелері;
осы арнайы салық режимін қолданатын басқа заңды тұлғалардың тазартылған
тұлғалары болып табылатын заңды тұлғалар. Арнайы салық режимі акцизделген
өнімді өндіру, ұқсату және сату бойынша салық төлеушілердің қызметіне
таралмайтынын ескеру қажет.
Арнайы салық режимдерін қолдану салық есебінің оңайлатылған
жүргізілуін болжайды. Көрсетілген арнайы салық режимін қолдану құқығын алу
үшін қайта құрылғаннан басқа салық төлеушіге жер учаскесінің орналасқан
жері бойынша салық органына өтінішті ағымдағы жылдың 20 ақпанына дейін беру
қажет.
Қайта құрылған салық төлеушілер тіркеу есебіне қою сәтінен бастап
отыз күнтізбелік күн ішінде ауыл шаруашылығы өнімін өндіруші – заңды
тұлғалар үшін арнайы салық режимін қолдану құқығына өтінішті береді.
Аталған мерзімге өтінішті бермеу автоматты түрде жалпы белгіленген
тәртіпке бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыруға салық төлеушінің келісімі
деп саналады. Арнайы салық режимін таңдаған салық төлеуші барлық салық
кезеңінің ішінде – күнтізбелік жылда салық салудың таңдалған режимін
өзгертуге құқығы бар.
Салық салу режимін таңдауды жыл сайын жүргізу қажет және патент бір
салық кезеңі мерзіміне – күнтізбелік жылға беріледі.
Ауыл шаруашылығы өнімін өндіруші заңды тұлғалар үшін патент құны
есебіне салықтардың алты түрі кіреді: корпоративтік табыс салығы, қосылған
құн салығы, әлеуметтік салық, мүлік салығы, көлік құралдарына салық және
жер салығы. Патент құнының есебі кезінде бюджетке төлеуге жататын салықтар
сомасы 80,0%-ке кемітіледі.
Патент құны есебінің негізінде жүзеге асырылатын кірістер мен
шығыстар соңғы 3-5 жылдағы шаруашылықтың өз көрсеткіштерінің негізінде
айқындалады. Егер кәсіпорын тек құрылған болса, онда оның патент құнының
есебі үшін соңғы 3-5 жылдағы осындай шаруашылықтардың көрсеткіштері
алынады. Бұл ретте, шығыстарды салық заңнамасына сәйкес салық салынатын
кірісті айқындау кезінде игерімге жататын шығыстар ғана ескертіледі.
Әлеуметтік салық сомасы шаруашылық мәлімдеген қызметкерлердің
салығына өткен жыл үшін осы шаруашылықтың орташа еңбекақысын көбейту
жолымен айқындалады. Қайта құрылған кәсіпорындар үшін мәлімделген
еңбекақының орташа мөлшері Қазақстан Республикасының заңдар актілерімен
белгіленген ең аз еңбекақы мөлшерінен төмен еместе болуы тиіс.
Жер салығының, мүлік салығының және көлік салығының сомасы патент
құнының есебі кезінде жалпы белгіленген тәртіпке айқындалады. Ауыл
шаруашылығы өнімін өндірушілерді қолдау мақсатында Қазақстан
Республикасының Үкіметі көлік құралдарына салық төленбейтін арнайы ауыл
шаруашылығы техникасының тізбесі белгіленгенін ескеру қажет.
Патент құнының есебіне енгізілген салықтарды бюджетке төлеу мынадай
тәртіпте: 20 мамырдан кешіктірмей – патент құнының есебінде көрсетілген
салықтардың жалпы сомасынан 16 мөлшерінде;
20 қазаннан кешіктірмей – патент құнының есебінде көрсетілген
салықтардың жалпы сомасынан 12 мөлшерінде; есептіден кейінгі жылдың 20
наурызынан кешіктірмей - берілген қайта есептеулерді ескеріп патент
құнының қалған бөлігіндегі мөлшерде жүргізіледі. Арнайы салық режимдерін
қолдану салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің жекелеген түрлерін
төлеудің ерекше тәртібін көздейді.
Төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығының есептелген сомасын,
жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналарын, қоршаған
ортаны ластағаны үшін төлем мен үстіңгі көздерден су ресурстарын
пайдаланғаны үшін төлемді төлеуші, осы арнайы салық режимін қолданушы салық
төлеушілер мынадай тәртіпте жүргізіледі:
- ағымдағы салық кезеңінің 20 қазанынан кешіктірмейтін мерзімде 1
қаңтардан 1 қазанға дейінгі кезең үшін есептелген сома төленеді;
- есептіден кейінгі салық кезеңінің 20 наурызынан кешіктірмейтін
мерзімде 1 қазаннан 31 желтоқсанға дейінгі кезең үшін есептелген
сома төленеді.
Ауыл шаруашылығы тауарларын өндіруші заңды тұлғалар үшін арнайы салық
режимін қолданатын салық төлеушілердің санаттары үшін Салық кодексімен
салықтардың негізгі түрлері мен бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер бойынша берілетін салық есеп беруінің саны қысқартылған.
Қолданылып жүрген ережеде оларды беру ай сайын немесе тоқсан сайын
жүргізілді. Салық кодексінде салық есеп беруін, беру мерзімі негізінен
патент құнын төлеудің соңғы мерзіміне келтірілген.
Ауыл шаруашылығы тауарларын өндіруші – заңды тұлғалар үшін осы арнайы
салық режимін қолданудың бірінші салық кезеңінде салық төлеуші өтінішпен
бірге бір уақытта ҚР Мемлекеттік кіріс Министрлігі белгілеген нысан мен
тәртіпте салық төлеуші жасаған патент құнының есебін жер учаскесінің
орналасқан орны бойынша салық органына береді.
Арнайы салық режимін қолданатын салық төлеушілер қосылған құн салығы
бойынша декларация береді. Патент құны есебіне енгізілген салықтардың басқа
да түрлері бойынша декларацияны беруден көрсетілген арнайы салық режимін
қолданатын салық төлеушілер босатылады.
Арнаулы салық режимінің Қызылорда облысы бойынша
қолданылуын талдау.
2.1. Арнаулы салық режимін қолданатындардың салық түсімдерінің
талдамы.
Елбасының 2030 жылға дейінгі даму стратегиясындағы негізгі іс-
шаралардың бірі шағын кәсіпкерлікті қолдау және дамыту. Осы бағдарламаны
іске асыру барысында кәсіпкерлік қызмет еркіндігі қорғау, бақылау жасайтын
мемлекеттік органдардың қызметін үйлестіру негізінде қабылданған қаулылар
талабын орындауда облысымызда бірқатар жұмыстар жүргізіліп жатыр. Оған
дәлел соңғы жылда шағын кәсіпкерлікпен айналысатын құрылымдардың өндірген
өнімінің 3 есеге артуы. Облыс бойынша орта және шағын бизнес секторының өсу
деңгейі үдете түсуде. Оны мына төмендегі кестеден көруге болады (кесте –
1).
Кесте – 1
Қызылорда облысында 2002-2003 жылдарға арнайы салықтық режимді
қолданатын орта және шағын бизнес субъектілерінің салыстырмалы көрсеткіші
Аудандар мен қала Барлық тіркелген Оның ішінде:
атауы орта және шағын
кәсіпорындар
Тіркелген заңды Тіркелген жеке
тұлғалар кәсіпкерлер
2002 2003
Табысты алу көзінен ұстапТабысты алу көзінен Бір реттік талон
қалынатын табыс ұсталынатын табыс өткізуден алым
Саны % саны %
1 Арал 38506 2,8 45127 3,1
2 Қазалы 45613 3,3 54467 3,7
3 Қармақшы 36314 2,6 34586 2,4
4 Жалағаш 16700 1,2 21094 1,4
5 Сырдария 15341 1,1 16384 1,1
6 Шиели 44363 3,2 48741 3,3
7 Жаңақорған 19024 1,4 22711 1,5
8 Қызылорда 778499 57,0 776097 53,8
9 Облыстық қ.б. 377944 27,5 424224 29,4
10 Барлығы 1372301 100,0 1443429 100,0
Бұл кестеден көріп отырғанымыздай арнайы салықтық режимді
қолданатындардың түсімдері бойынша ең көп үлес салмағы Қызылорда қаласы мен
Қазалы және Шиелі аудандарына тиіп отыр.
Облыс бойынша 2003 жылы арнайы салық режимі бойынша 1443429 мың теңге
түсім түссе, оның 53,8 пайызы Қызылорда қаласына тиеді, ал 29,4 пайызы
облысқа тиеді. Бұл көрсеткішті 2002 жылмен салыстырғанда жалпы арнайы салық
режимінен түсетін түсімнің өсім қарқыны 71128 мың теңгені құрайды.
Арнайы салық режимін қолданатындардың түскен түсімі бойынша үлес
салмағын жеке-жеке қарастыратын болсақ, оны 4 суретте көре аламыз. 4
кестеден көріп отырғанымыздай 2002 жылы арнайы салық режимі бойынша түскен
түсімдердің үлес салмағы Қызылорда қаласы мен Қазалы және Шиелі
аудандарында жоғарғы көрсеткіш көрсетті. Ал басқа аудандардың түсім
көрсеткіші қанағаттарнарлық емес.
Енді 2003 жылғы арнайы салық режимі бойынша түскен түсімнің
көрсеткіші тағы да сол аудандармен Қызылорда қаласы ең үлкен көрсеткішке
ие. Арнайы салық режимі бойынша түскен түсім 2002 жылға қарағанда 2003 жылы
алға қарай көп ілгерілеу анық байқалады.
Алайда көптеген шаруашылық субъектілері тиісті заңдылықтар талабына
сай белгіленген тәртіпте салық комитеттерінде уақытылы толық
тіркелмейтіндігі анықталды. Олар негізінен көше қиылыстары мен басқа да
ғимараттар жанынан, жеке үй тұсынан дүкен, дүңгіршек, кафе, шаштараз,
жөндеу шеберханасы, балмұздақ дайындайтын, нан, кәуәп пісіретін орындар
ашып кәсіпшілікпен тіркеусіз айналысқандар.
Тексеру барысында қала аймағында 500-ден аса жаңа үй салып жатқандар
есепке алынса, олардың 77-інде жалданып жұмыс істеп жатқан 201 адам бар
екен. Жалпы жүргізілген тексеру, зерттеу құжаттарын талдағанда салық
төлеушілердің кәсіп түріне сай өз еркімен салық комитетінде тіркелуі
қанағаттанарлық емес, яғни, кәсіпкерлер мүмкіндігінше тіркелмеуге, куәлік,
патент алмауға жалданған жұмыс қолдарын көрсетуге, бақылау кассалық
аппараттарын қолданбауға, есеп құжаттарын жүргізбеуге, қысқасы табыс тауып
отырған қызметтерін жасыруға тырысатындығы белгілі болды.
Тек Қызылорда қаласы бойынша соңғы 8 ай көлемінде бюджетке орта
есеппен түсуге тиісті 30-40 млн.теңге міндетті төлемнің толық түспегендігі
анықталды. Тексеру қорытындысымен заң тәртібін бұзушы кәсіпкерлерге тиісті
шаралар қолданылуда.
Салық төлеу міндет, әрі борыш.
Мемлекеттің болашағы жарқын болып, гүлденуі оның уақытылы төленуіне
байланысты.
ІІ.2. Арнаулы салық режимінің есептелуінің талдамы.
Бір жолғы талондар қызмет мезеттік, тұрақты емес сипаттағы жеке
тұлғалар үшін көзделген. Мұндай қызмет деп бір жылда жалпы алғанда 90
күннен астам емес жүзеге асырылатын қызмет түсініледі. Жеке тұлға жеке
кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеуден босатылған.
Мысалы, жеке тұлға бір жолғы талон негізінде газеттер мен журналдарды
сатумен айналысады. Бұл ретте, бір жыл ішінде олар жалпы алғанда 80 күнге
(мамырда 25 күнге, маусымда 30 күнге, шілде де 15 күнге және тамызда 10
күнге) бір жолғы талондарды сатып алды. Осындай жолмен, онда енді он күнге
жыл соңына дейін бір жолғы талон бойынша жұмыс істеуге мүмкіндік бар. Егер
де жеке тұлға кәсіпкерлік қызметін жалғастыруға ниеттенсе және ол бір жыл
ішінде бір жолғы талон бойынша 90 күн жұмыс істесе, онда оған салық
органында жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеуден өту және салық
салудың басқа режиміне көшу керек.
Біржолғы талондар негізінде бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыратын
жеке тұлғалар да бақылау-кассалық аппараттарын қолданудан босатылған және
оларға қойылатын жалғыз талон - қолдарында бір жолғы талонның бар болуы.
Бір жолғы талон қызметті жүзеге асыру басталғанға дейін алынады.
Бір жолғы талондарды сатып алу жолымен бюджетке есеп айырысуды
жүргізу рұқсат етілетін қызмет түрлерінің тізбесін Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік кіріс Министрлігі белгілейді. Бір жолғы
талондардың құнына қатысты болса, онда мұндай құқық белгілі жердегі нақты
жағдайдан шыға отырып талондардың құнын белгілеу кезінде бағдарланатын
жергілікті өкілдік органдарына берілге.
Бір жолғы талон 1 күнге де, бірнеше күнге де алынады. Бұл ретте, бір
жолғы талон құны қызметті жүзеге асыру күнлерінің санына көбейтіледі.
Мысалы, бір күнге газеттер мен журналдарды сату бойынша қызметтің түрімен
айналысуға бір жолғы талон құны 40 теңге құрайды. 6 күн ішінде күн сайын
қызметтің осы түрімен айналысуды болжайтын жеке тұлғаға бір жолғы талон 240
теңгедегі соманы төлеу кезінде осы кезеңге беріледі, яғни ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz