Тұтыну несиелері

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе. 3-5

1-тарау. Тұтыну несиесі және оның әлеуметтік-экономикалық маңызы. 6-19

Тұтыну несиесі туралы түсінік және оның мәні. 6-9
Тұтыну несиесінің түрлері . . . 10-19

2-тарау. Коммерциялық банктерде тұтыну несиелерін беру тәртібі. 20-58

2. 1. Жеке тұлғалардың несиелік қабілеті және оны бағалау әдісі . . . . . 20-38

2. 2. Тұтыну несиесін уақытында қайтаруды қамтамасыз ету формалары39-46

2. 3. Тұтыну несиесін беру тәртібі47-58

3-тарау. Жеке тұлғаларды несиелеуді жетілдіру жолдары……… . . . 59-75

3. 1. Жеке тұлғаларды несиелеудің шет елдік тәжірбиесі…… . . . 59-64

3. 2. Қазақстанда жеке тұлғаларды несиелеуді жетілдіру жолдары. . 65-75

Қорытынды . . . 76-78

Пайдаланылған ғылыми әдебиеттер. . . . 79-80

КІРІСПЕ

Қазіргі кездегі банктер банктік операцияларды ең жаңа технологияларды пайдалана отырып, жоғары деңгейде қызметтердің кең спекторын кљрсетеді. Мемлекеттік органдардың, жеке тұлғалардың, тағы да басқа кәсіпкерлікпен айналысатын ұйымдардың, кәсіпорындардың тұтыну және инвестициялық мақсаттарына несие беру - банктердің негізгі экономикалық функциясы болып табылады. Банктердің несиелік функцияларын дұрыс орындауы клиенттердің қаржылық, экономикалық жағдайларына әсерін тигізеді, себебі, банктік несиелер жаңа кәсіпорындардың құрылуын, жаңа жұмыс орындардың пайда болуын және олардың экономикалық љмірін қамтамасыз етеді.

Нарықты экономика дамыған сайын несие түрлері де кљбеюде. Соның ішінде тұтыну несиесіне келетін болсақ, оның негізгі мақсаты - халыққа тұтыну тауарларын сатуды ынталандыру, халықтың тұрмыс жағдайын жақсарту. Тұтыну несиесі бљлшек саудамен тығыз байланысты; біріншіден, тауар айналымы љскен сайын, несие кљлемі де кљбейеді, себебі тауарға деген сұраныс несиеге деген сұранысты тудырады. Екіншіден, тұтыну несиесі тљлем қабілеттілігі бар халықтың сұранысын тудырады. Бұл байланыс әсіресе қазір, нарық тұтыну тауарлармен қаныққан сайын нығая түспек.

Несиенің бұл түрі қымбат және ұзақ мерзімге тұтынатын тауарларды, мысалы: автокљліктерді, жићаздарды сатып алуға қолданылады. Тауар бағасы жоғары болған сайын, несиенің бұл түріне де сұраныс кљбейеді. Дамыған елдерде несиенің жартысынан кљбі автокљлік сатып алуға беріледі. Қалған тауарларды кљбінесе қолма-қол ақша арқылы сатып алады.

Тұтыну несиесі тауар формасында және ақшалай берілуі мүмкін. соңғы кезде, Қазақстанда ақшалай берілетін тұтыну несиесі љріс алуда. Олар кљбінесе машина және ұзақ мерзімге қолданылатын тауарлар алуға, үйлер салуға, сатып алуға және тағы басқа да мақсаттарға беріледі.

Жалпы тұтыну несиесінің кљлемі халықтың тұрмыс жағдайын кљрсетеді және кәсіпкерлердің тауарларын љткізуге үлкен ықпал жасайды. Міне осы жоғарыда айтылған мәселелер диплом жұмысының тақырыбының љзектігін дәлелдейді.

Дамыған елдерде тұтыну несиесі үлкен роль атқарады. Ол тауарларға деген сұранысты, оларды љндіруді кљбейтуге және сатуға ынталандырады. Тұтыну несиесін кљбінесе табысы орташа жұмысшылар мен қызметкерлер пайдаланады. Жеке тұлғаларға ұзақ мерзімге қолданатын тауарларды несие арқылы сатып алған қымбатырақ болғанымен, тљленетін соманы біртіндеп љтеуге мүмкіндік алады.

Қазіргі уақытта Қазақстандағы тұтыну несиесі де, оның бір түрі болып табылатын ипотекалық несие де дамудың жаңа сатысында. Бұл менің зерттеу пәнім ретінде қарастырылады.

Диплом жұмысындағы зерттеулердің объектісі - «Казкоммерцбанк» АҚ-ң жеке тұлғаларға ұзақ мерзімге тұтынатын тауарларды сатып алу мақсатында берілетін тұтыну несиесімен байланысты экономикалық несиелік қатынастарды ұйымдастыру тәжірбиесіне талдау жүргізу. Ал диплом жұмысының зерттеу мәселелері тұтыну несиесін беру, қайтару және банктер тарапынан бақылауды ұйымдастыру.

Тұтыну несиесінің экономикалық мәнін, жеке тұлғалардың тұтыну несиелерін қандай мақсаттарға алатынын анықтау және тұтыну несиесінің берілу тәртібімен танысу - жұмыстың мақсаты болып табылады. Осы мақсатты орындау үшін мынадай міндеттемелер алға тартылады:

Статистикалық мәліметтерді қарастыру;
Оларға талдау жасау;
Тұтыну несиелерінің түрлеріне зерттеулер жүргізу;
Жеке тұлғалардың несиелік қабілетін бағалау әдістеріне сипаттама беру;
Несиені уақытында қайтаруды қамтамасыз ету формаларын талдау;
Шет елдік тәжірбиелерді қарастыру.

Диплом жұмысын жазудың теориялық және методологиялық негізі ретінде батыс елдерінің, Ресей Федерациясының, Қазақстан Республикасының ғалымдарының ғылыми еңбектері қарастырылды, атап айтқанда Джозеф Ф. Синки, Питер С. Роуз, Колесников В. И., Лаврушин И. О., Панова Г. С. Сонымен бірге, тұтыну несиесін пайдаланудың құқықтық негізі болып табылатын Қазақстан Республикасының заңдары мен заң актілеріне сүйендім.

Ал, диплом жұмысында зерттеулерді жүргізу әдісі ретінде диалектикалық, салыстырмалық, индукциялық және дедукциялық әдістерін қолдандым.

Диплом жұмысының практикалық базасы ретінде «Казкоммерцбанк» АҚ-ң қаржы есебінен алынған мәліметтер қарастырылады.

1-тарау. Тұтыну несиесі және оның әлеуметтік-экономикалық маңызы

Тұтыну несиесі туралы түсінік және оның мәні

Тұтыну несиесі - бұл, жеке тұлғаларға тұтыну тауарларын сатып алу, тұрмыстық қажеттіліктерін љтеу мақсаттарына және қамтамасыз етілу, мерзімділік, тљлемділік, қайтарымдылық талаптарына сәйкес берілетін коммерциялық немесе банктік формадағы несиелер.

Коммерциялық банктер тљмендегідей қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсаттарына тұтыну несиесін береді:

Ұзақ мерзім қолданатын тауарларды сатып алу мақсатына. Мысалы: пәтер, автомобиль, жиһаз, телевизор, тоңазытқыш және басқа да техникалар сатып алу үшін берілетін тұтыну несиелері. Несиелеу процесінде банктер тауарларды сатушыларға тауардың құнының 70-75%-ын тљлейді. Ал несиеге берілген тауар-кепіл ролін атқарады. Берілетін несие сомосы қарыз алушымен несие келісім шартында кљрсетілген график бойынша љтелуі тиіс.
Кейін сатылатын немесе лизингке берілетін құралдарды, тауарларды жалға алу мақсаттарына берілетін тұтыну несиесі;
Тұрғын үйлерді салуға және сатып алуға берілетін несиелер;
Несиелік карточка бойынша сатып алынған тауарлардың тљлем мерзімін ұзартуға берілген несиелер, егер бұл жағдай несиелік карточканы пайдалану келісім шартында қарастырылса;
Қозғалмайтын мүлік, автокљлік және ұзақ мерзім қолданылатын тауарларды сатып алу және кәсіпкерлік қызметке байланыссыз, яғни оқу үшін, емделгені үшін тљлем жүргізу мақсатына берілген несиелер.

Экономикалық мазмұны жағынан тұтыну несиесі банктік несиенің бір түрі, оның объектілері жеке тұлғалардың тұтыну талғамымен тікелей байланысты, яғни халықтың тұрмыс жағдайының деңгейімен анықталады.

Тұтыну несиесінің негізгі мақсаты - халыққа тұтыну товарларын сатуды ынталандыру. Бұл несие түрі бљлшек саудамен тығыз байланысты: біріншіден, тауар айналымы љскен сайын, несие кљлемі де кљбейеді, себебі тауарға деген сұраныс несиеге деген сұранысты тудырады. Екіншіден, тљлем қабілеттігі бар халықтың сұранысын тудырады. Бұл тәуелділік әсіресе қазір айқын кљрінеді (нарықтың тауарлармен қаныққан уақытында) .

Несиенің бұл түрі қымбат және ұзақ мерзімге пайдаланылатын тауар љнімдерін сатып алу мақсатына беріледі. Мысалы: автокљліктерді, үй-жай, тұрмыс жићаздарын сатып алуға. Тұтыну тауары қымбаттырақ болған сайын, несиенің бұл түрі жиірек қолданылады. Дегенмен несиенің мұндай түріне сұраныс ең алдымен номиналдық жалақының деңгейімен анықталары сөзсіз. Дамыған елдердегі несиенің жартысынан кљбі автокљлік сатып алу мақсатына беріледі, қалған тауарларды кљбінесе қолма-қол ақша арқылы сатып алынады.

Тұтыну несиесі кљптеген елдер экономикасында үлкен роль атқаратындықтан, мемлекеттік органдар тарапынан реттеліп отырады.

Бұл реттеулерді екіге бљлуге болады: несиені беру деңгейіндегі және товарларды тұтыну деңгейіндегі реттеулер. Несиені беру деңгейіндегі реттеулер, мемлекет тұтынушыларды несиелеуді не қолдап, не тежеп отыруды кљздейді. Яғни, банктердің, қаржы мекемелерінің қызметтеріне несиелік шектеулер қолданылады.

Экономиканың құлдырауы, сұраныстың азаюы кезіндегі мемлекеттің саясаты - елдегі іскерлік белсенділікті ынталандыру. Ол үшін тұтыну несиесіне деген жеңілдіктер, мысалы: қолма-қол ақшамен сатып алынған тауарлардың бағасын тљмендету, несиенің құнын азайтып, мерзімін ұзарту шаралары қолданылады.

Ал, экономикада ақша инфляциясының күшеюі кезінде алдағы айтылған саясатқа қарама-қарсы саясат жүргізіледі, яғни мелекет несие мерзімдерін азайтып, проценттік ставкаларды жоғарлатады.

Дамыған елдерде тұтыну несиесі үлкен роль атқарады, тауарларға деген сұранысты, олардың љндірісін кљбейтуді және сатуды ынталандырады. Тұтыну несиесін кљбінесе табысы орташа жұмысшылар мен қызметкерлер алады. Жеке тұлғаларға ұзақ мерзім қолданатын тауарларды несие арқылы сатып алған қымбатырақ болғанымен, тљленетін соманы біртіндеп љтеуге мүмкіндік алады.

Әр елдегі тұтыну несиесінің даму дәрежесін салыстыратын болсақ, оның даму деңгейі әр елде әртүрлі сатыда екенін кљре аламыз.

Соңғы зерттеулерге сәйкес, кљбінесе тұтыну несиесі банктермен берілетін несиелердің ішіндегі ең табысты түрі болып табылады, мысалы, әлемдегі ең бір танымал - «Ситикорп оф Нью-Йорк» љзінің мыңдаған бљлімшелері бойынша, үнемі љсіп отырған ресурстарын тұтынушыларға қызмет етуге (әсіресе, несие карточкаларының маркетингісіне, тұрғын үйлерді кепілге ала отырып берілетін несиелерге, тұтынушыларға электрондық қызмет кљрсетулерге) бағыттап отырады, бірақ, тұтынушыларға бағытталған банктік қызметтер қымбат және тәуекелі жоғары болады, себебі жеке тұлғалар мен жанұялардың қаржылық жағдайы әртүрлі мүмкін болатын ауруларға, жұмыс орындарын жоғалтуға байланысты күрт љзгеруі ықтимал. Сондықтан, тұтыну несиесін басқаруды жүзеге асыру мүмкін жағдайларды есепке ала отырып жүргізілуі тиіс.

Сонымен, халыққа берілетін несиелер тұтыну несиесі деп аталады. Бұл несиенің тұтыну сипаты несиені беру мақсатымен (несиелеу объектісі) анықталады.

Ресейде тұтыну несиесіне халыққа берілетін кез-келген несиелерді, соның ішінде ұзақ мерзім қолданылатын тауарларды алуға берілген несиелер, ипотекалық несиелер, кейінге қалдырылмайтын мақсаттарға берілген несиелерді жатқызады.

Ал батыстағы банктік тәжірбиеде тұтыну несиелерінің мағынасы Ресейден ерекшелінеді, яғни жеке қарыз алушыларға тұтыну тауарларын алу үшін және сәйкес қызметтерге ақы тљлеу үшін берілген несиелер.

Тұтыну несиесінің негізгі ерекшеліктеріне келетін болсақ, мүлік құнының 70-75% мљлшерінде беріледі; алынған несие белгілі бір уақыт љткеннен кейін және бірдей бљліктермен љтеледі; ал егер, несие уақытында љтелмесе, банк љз талабын несиеге алынған мүлік арқылы қанағаттандыруға құқы бар.

Тұтыну қажеттіліктеріне арналған несиені алу үшін несие алушы банкке несиелік арыз ұсынуы қажет және онда несиенің түрін, несиенің соммасын, несиенің қамтамасыз етілуін, несиенің мерзімін кљрсетеді. Ал, банк љз тарапынан несие алушының несиелік қабілеттілігін зерттейді, яғни табыс деңгейі мен олардың кљздерін қарастырады. Ол үшін банк қарыз алушының жалақысы туралы анықтаманы және басқа да табыс кљздері туралы мәліметтерді талап етеді. Егер, банк осы мәліметтерді зерттей отырып, несие алушының несиені љтей алатынына күмәнданса, онда қарыз алушыдан кепіл немесе кепілдемені талап етеді.

1. 2. Тұтыну несиесінің түрлері

Тұтыну несиелерінің бірнеше түрлері бар және дамыған елдерде олардың саны артуда. Тұтыну несиесінің жіктелінуінің мынадай нышандары бар: қарыз алушының типі, љтеу мерзімі, љтеу әдісі, несиені пайдаланудың мақсатты бағытталуы, несиелеу объектілері, кљлеміне байланысты және тағы басқа.

Дамыған батыс елдерінде несиелеу объектілеріне қарай тұтыну несиесі - кейінге қалдырылмайтын қажеттіліктерге, бағалы қағаздарды кепілге ала отырып берілетін, үйлерді салуға және сатып алуға, жекелеген тұрғын үйлерді жљндеуге және олардың газ, су және тағы басқа жүйелерге қосылуына берілетін несиелер деп бљлінеді. Сонымен қатар, ауылды жерлерде тұратын азаматтарға жеке қосалқы шаруашылығындағы жұмытарды жүргізу үшін, шағын механизация құралдарын алуға және мал мен үй құстарын ұстау үшін, аула құрылыстарын салуға несиелер беріледі. Сонымен қатар, бау-бақша љсірушілік кооперативтеріне және серіктестіктеріне кіретін мүшелердің әртүрлі мақсаттарына ұзақ мерзімді несиелер, яғни автокљліктер және басқа да ұзақ мерзім қолданылатын тауарлар сатып алуға, шаруашылықта қажет үй жануарларын сатып алуға және тағы басқа қажеттіліктерге беріледі.

Тұтыну несиелері тљмендегідей түрлері бар:

Несиелік мәміленің субъектілеріне байланысты (кредитор мен қарыз алушы сипаты бойынша) :

Банктік тұтыну несиелері;
Сауда ұйымдарымен халыққа берілетін қарыздар;
Банктік емес типтегі несие мекемелерімен берілетін тұтыну несиелері (ломбардтар, жалға беру пунктері, несиелік кооперативтер, құрылыс қоғамдары, зейнетақы қорлары және тағы басқалар) ;
Жеке тұлғалармен берілетін, жеке тұтыну несиелері;
Қарыз алушы жұмыс істейтін кәсіпорындардан, ұйымдардан тікелей алынған тұтыну несиелері.

Несиелеудің мерзіміне қарай тұтыну несиелері былай жіктеледі: қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді, талап еткенге дейінгі несиелер.

Отандық банктер тәжірбиесінде банктік несиелердің пайдалану мерзіміне қарай бљлінуі:

Қысқа мерзімді (1 жылға дейін) ;
Орта мерзімді (1 жылдан 3 жылға дейін) ;
Ұзақ мерзімді (3 жылдан жоғары) .

Талап еткенге дейінгі несиелерді онкольдік деп те атайды. Мұндай несиелерді қарыз алушы банк талап еткенде бірден љтеуі тиіс, ал банк талап етпеген жағдайда љзіне қолайлы уақыттта љтей алады.

Қазақстан Республикасында тұтыну несиесінің ауқымды даму тенденциялары туралы 1-кестеде келтірілген мәліметтер нақты деректер бере алады. Кестеде кљрсетілгендей 2001 жылы берілген несиелердің барлық сомасы 20 822 млн. теңге құрады, соның ішінде, халыққа берілген тұтыну несиелерінің 56%-ті ұзақ мерзімге және 44%-ті қысқа мерзімге берілген. Ал 2003 жылы бұл көрсеткіштер сәйкесінше 100 635 млн. тенге, 82, 4% және 17, 6% болды.

Кесте №1

Қазақстан банктері берген тұтыну несиелерінің қөлемі

Мерзім бойынша несиелер түрлері: Мерзім бойынша несиелер түрлері

2001 жыл: 2001 жыл

2002 жыл: 2002 жыл

2003 жыл: 2003 жыл

Мерзім бойынша несиелер түрлері: Млн. тенге

2001 жыл: Млн. тенге

2002 жыл: Млн. тенге

Мерзім бойынша несиелер түрлері:

I. Барлығы (KZT)

Соның ішінде:

2001 жыл: 20 822

2002 жыл: 42 249

2003 жыл: 100 635

Мерзім бойынша несиелер түрлері: Қысқа мерзімді

2001 жыл: 9 209

2002 жыл: 14 058

2003 жыл: 17 731

Мерзім бойынша несиелер түрлері: Ұзақ мерзімді

2001 жыл: 11 613

2002 жыл: 28 191

2003 жыл: 82 904

Тұтыну несиесін беру тәсіліне байланысты мақсатты және мақсатсыз (овердрафт, кейінге қалдырылмайтын қажеттіліктерге) деп бљлінеді.

Қарыздардың қамтамасыз етілуіне байланысты қамтамасыз етілген (сақтандырылған немесе кепілмен қамтамасыз етілген) және қамтамасыз етілмеген (бланктік) болып бљлінеді. Банк берген несиенің қамтамасыз етілуін талап етеді, соның негізгі себебі, егер несие алушы несиені уақытылы, толығымен қайтармаған, қайтара алмаған жағдайдағы шығындалу тәукелімен байланысты. Несиелік шарттың негізіне несиенің мақсаты жатуы тиіс. Тәжірбиеде несиені банк несиелейтін объектілермен қамтамасыз етеді: тауар-материалды және басқа да құндылықтар.

Банктік несиені:

меншікті кепілге алу арқылы;
кепілдеме, кепілдік (гарантия, поручительство) арқылы;
үшінші тұлғаға клиенттің дебиторлық шоттары мен талаптарын, келісім шарттарын банк пайдасына қарай беру(переуступка) арқылы;
клиенттің несие бойынша жауапкершілігін сақтандыру келісім шарты арқылы;
бағалы қағаздармен, тауарлы және жолдық құжаттармен қамтамасыз етуге;
вексельдермен қамтамасыз етуге;
љмірді сақтандыру полюстерімен қамтамасыз етуге болады.

Љтеу әдісіне байланысты:

бљліп қайтарылатын;
мерзім соңында толық қайтарылатын болып бљлінеді;

Мерзім соңында толық қайтарылатын несиенің ерекшелігі, негізгі қарыз және ол бойынша пайыз бірге, бір уақытта тљленеді. Оған мысал ретінде ескі және жаңа үй құнының айырмасы сомасына жеке тұлғаларға жаңа үй сатып алу үшін берілетін несие.

Бљліп қайтарылатын несиелерге: қарызды тұрақты кезеңдер бойнша љтеу (әр ай сайын, әр тоқсан сайын және тағы басқа) ; қарызды тұрақсыз периодтар бойынша љтеу (қарызды љтеу барысындағы бљліктер белгілі бір факторларға байланысты љзгеріп отырады (азаяды немесе кљбейеді) ) . Бљліп қайтарылатын несиелер мәміленің жүзеге асу мерзімінде бљліктеп қарыздың соммасын есептен шығару принципі бойынша беріледі. Несиені бұл жолмен қайтару клиент үшін мерзім соңында бірден қайтаруға қарағанда жеңіл болады. Банк үшін де бұл жол тиімдірек, себебі несиенің айналымын тездету арқылы және несиелік ресурстарды босату арқылы банктің љтімділігін жоғарлатады.

Пайыздарды тљлеу әдістеріне байланысты несиелер:

Пайыздар несиені беру уақытында тљленетін несиелер;
Пайыздары несиені љтеу уақытында тљленетін несиелер;
Несиені пайдалану мерзімі бойынша пайыздар бірдей бљліктер арқылы (әр тоқсан сайын, жарты жылда бір рет немесе арнайы келісілген график бойынша) тљленетін несиелер;

Қаражаттардың айналымы сипатына байланысты несиелер:

Біржолғы несиелер;

2. Жаңартылған (револьверлі, роллеверлі) болып бљлінеді. Револьверді несиелер тобына негізінен несиелік карталар, немесе овердрафт формасындағы активтік-пассивтік шоттар бойынша берілетін несиелер жатады. Әлемдік тәжірбиеде жеке тұлғалардың талап еткенге дейінгі шоттары бойынша несиелік желілер аз тараған, бірақ олар несиелік карталар бойынша берілген несиелер сияқты қолданылады. Клиенттер шотындағы қалдықтан кљп қаражаттарға чек жазып бере алады (чектік несие), бірақ банкке овердрафт қолданғаны үшін пайыздар тљлеуі тиіс.

Оған мысал ретінде АҚШ-тың тәжірбиесін келтіруге болады. АҚШ банк жүйесінде тұтыну несиесін үш топқа:

Бљліп қайтарылатын несиелер;
Револьверлі несиелер;
Бљліп қайтарылмайтын несиелер деп бљледі.

Бљліп қайтарылатын несиелер шартты пайыздарды және қарызды белгілі бір мерзім сайын тљлеу. Әдетте, бұл несие қарыз алушы тауарларды сатып алу үшін немесе басқа шығындарын жабу үшін және әр ай сайын бірдей бљліктер арқылы љтеу шартымен беріледі. Несие карточкалары және овердрафт бойынша берілген несиелерді де шартты түрде осы топқа жатқызуға болады, себебі бұлар бойынша да белгілі бір мерзім сайын љтеледі. Бірақ, олардың љз ерекшеліктері бар.

АҚШ-та бљліп қайтарылатын несиелерді љтеу мерзімі 2-5 жыл аралығында болады. Ал несиеге берілетін сомалар мљлшері үлкен диапозонда ауытқиды. Мұндай несиелер аз соммаларға берілсе де, несиелеу объектілеріне автокљліктер, яхталар, ұшақтар және басқа да 100 мың доллардан кљп тұратын заттарды сатып алуға берілуі мүмкін.

Револьверді несиелерге қарағанда, бљліп қайтарылатын несиелердің қамтамасыз етілу деңгейі жоғары болады.

Бљліп қайтарылатын несиелер банктік несиенің тікелей және жанама формасында берілуі мүмкін. Тікелей несиелеу кезінде банк пен қарыз алушы арасында несиелік шарт жасалады. Ал, жанама несиелеу делдал арқылы жүргізіледі, кљбінесе делдал ролін бљлшек саудамен айналысатын кәсіпорындар атқарады. Бұл жағдайда несиелік шарт қарыз алушы және заңды тұлға арасында жасалады да, осы заңды тұлға банктен несие алады. Жанама несиелеудің кең тарағанына мысал келтірсек, АҚШ-та автокљлік сатып алуға берілетін несиелердің 60%-ы жанама формада беріледі.

Біздің елімізде сауда ұйымдары арқылы халықты несиелеу дамуда. Сатып алушылар қымбат тауарларды (автокљліктерді, тоңазытқыштарды, кір жуғыш машиналарды, компьютерлерді және тағы басқа ұзақ мерзім қолданатын тауарларды), кљбінесе, бљліп қайтарылатын несие арқылы алуда.

Ипотекалық несие - бұл қозғалмайтын мүліктерді кепілге ала отырып, ұзақ мерзімге берілетін несиенің түрі болып табылады. Қамтамасыз етілген несиелер, банктік несиелермен салыстырғанда банктер үшін қауіпсіз, яғни несиенің қайтарылмай қалған жағдайында банк кепілге алған мүліктерін сата отырып, љз қаражаттарын қайтарып алады.

Классикалық түсінікте, ипотека - бұл тек несие беру ғана емес, сондай-ақ салынған мүлік тауарлы актілермен қамтамасыз етілген облигациялар шығарумен байланысты қосымша несиелік ресурстар тарту тәсілін білдіреді.

Ипотекалық несиелеу процессі екі түрде жүзеге асырылуы мүмкін:

тұрғын үй құрылысын несиелеу;
халықтың тұрғын үй сатып алуына ұзақ мерзімді несие беру.

АҚШ-та 20 ғасыр басында жылжымайтын мүлік нарығын дамыту арқылы елді қаржылық дағдарыстан шығаруға болатынын түсініп, экономиканың бұл сферасына ірі қаржы ресурстарын тарту мақсатында, құрылымдық љзгерістер жүзеге асырылған болатын. Ең алғашқы тұрғын үй иелерінің корпорациясы құрылып, 20 мың доллардан аспайтын тұрғын үйлермен ипотекалық несиелерді сатып алу үшін 18 жылдық кезеңге екі млрд. доллар салынған, осының есебінен банктер меншікті тұрғын үй сатып алуды қажет ететіндерге несие мерзімін созуға мүмкіндік алды. Содан кейін ипотекалық несиелерді сақтандыратын Федералды тұрғын үй әкімшілігі құрылды, сонымен - ипотекалық несиенің Федералды ұлттық ассоциациясы - Фэнни Мей (Federal National Mortage Association) құрылды.

Ал, ФРГ-де тұрғын үйлерді салуды кешенді қаржыландыру үшін банктердегі халықтардың жинақтарын қамтамасыз ететін ипотекалық жүйе 100 жылдан астам жұмыс істеуде.

Ресей Федерациясында ипотекалық жүйені дамыту үшін заңды негіз және механизмдер жасалуда.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.