Сот отырысында алқабилер қатысуымен жүргізілетін сот өндірісіндегі адвокат: риторикалық аспект

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 74 бет
Таңдаулыға:

әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

Заң факультеті

Сот билігі және қылмыстық іс жүргізу кафедрасы

Дипломдық жұмыс

Сот отырысында алқабилер қатысуымен жүргізілетін сот өндірісіндегі адвокат: риторикалық аспект.

Орындаған

4 курс студенті

Смахов Б .

Ғылыми жетекші

Аға оқытушы

Баяндина М. О .

Жұмыс қорғауға жіберілді

Кафедра меңгерушісі

З. ғ. к., доцент Бергусурова Л. Ш.

«__»2008 ж.

Алматы, 2008 жыл

Реферат

Жұмыс «Сот отырысында алқабилер қатысуымен жүргізілетін сот өндірісіндегі адвокат: риторикалық аспект» тақырыбына арналған. Адвокаттың алқабилер қатысуымен жүргізілетін сот процестерінде қатысуының әсері және ролі ерекше орын алады. Адвокаттың риторикалық өнері осы іс қарау тәртібінде өте маңызды болып табылады. Алқабилер институты біздің сот өндірісімізде жаңадан пайда болған болғандықтан адвокаттың қатысу тәртібі және оның үкім шығаруға әсері әлі зерттеу жолында деп айтуға болады. Дипломдық жұмыс барысында келесідей терминдер қолданылды: адвокат, риторика, қорғаушы, алқабилер, үкім, сот шешендігі.

Мазмұны

Кіріспе

1 Тарау. Қазақстан Республикасындағы алқабилер қатысуымен жүргізілетін сот өндірісі.

1. 1 Алқабилер институтының түсінігі және ерекшеліктері . . . 4

1. 2 Сотта сөйлеу өнері және оның маңызы . . . 10

2 Тарау. Адвокаттың алқабилер қатысуымен жүргізілетін сот өндірісіндегі шешендік өнері.

2. 1. Қылмыстық және азаматтык істер бойынша сотың бірінші

сатысындағыадвокаттың сөйлеулері . . . 18

2. 2. Қылмыстық және азаматтық істер бойынша соттың екінші

Сатысындағы адвокаттың сөйлеулері . . . 28

2. 3 Адвокаттық шешендік өнерінің этикасы . . . 31

2. 4 Адвокаттың шешендік сөйлеу шеберлігін шыңдату . . . 43

2. 5 Қорғаушының шешенсөз өнерін қолдануы . . . 53

Қорытынды . . . 61

Пайдаланған әдебиет тізімі . . . 63

КІРІСПЕ

Адам мен азаматтың құқығына кепілдік беретін Негізгі заңның конституциялық ережелерінің арасында маңызды конституциялық принцип ретінде, қолданылатын білікті заң көмегін алу құқығы ерекше орын алады. Атап айтқанда, Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабының 3-тармағында әрбір адамның білікті заң көмегін алуға құқығының бар екендігі тікелей көрсетілген. Ал заңда көзделген жағдайда мұндай көмек тегін көрсетіледі.

Қазірге уақытта Қазақстанда адам мен азаматтың құқығын қорғау жөніндегі міндеттерді атқаратын әртүрлі мемлекеттік және мемлекеттік емес органдар, мекемелер мен қоғамдық ұйымдардың бар екеңдігін атап өткен жөн. Мысалы, соттар, прокуратура, ішкі істер, әділет органдары жоғарыда аталған құқық қорғау міндеттерін бір-бірімен тығыз байланыс жасай отырып атқарады. Алайда, осы міндеттерді табысты жүзеге асыру адвокатура сияқты қоғамдық-құқықтық институтсыз мүмкін емес. Қазақстандық заңнамада адвокатура ешбір жерде құқық қорғау органы ретінде көрсетілмесе де, ол іс жүзінде құқық қорғау қызметі міндетін атқарады. Әдетте, құқық қорғау қызметі ретіңде біз азаматтар мен ұйымдардың құқығын қорғауды мақсат ететін және заңға сәйкес зандық әсер ету шараларын қолдану жолымен арнайы мемлекеттік органдар жүргізетін және олар белгілеген тәртіп мұлтіксіз сақталатын қызметті түсінеміз.

Бүгінгі күні заңгерлердің сөйлеу мәдениетінің биік шыңы саналатын соттағы шешендік онер өткір қарудың біріне айналып отыр. Сөз өнерін шебер пайдалануды қажет етпейтін мамандық бүгінде жоқтын қасы. Тіпті адам қызметінің кейбір салаларында сөйлей білу шеберлігін меңгермей жұмыс істеу әсте де мүмкін емес. Әсіресе бұл құбылыс сот процесіне өте-мөте тән. Себебі сот процесіне қатысушы судья, айыптаушы мен қорғаушы, құқық қорғау органдарындағы жалпы заңгер мамандар күнделікті тұрмыс тіршілігінде әрдайым адамдармен қарым-қатынас жасайды, көпшіліктін алдында, қалың ортасында жүреді. Адвокат айыпталушының атынан сөйлеп, заң баптарына сүйене отыра, тілдің көмегімен жазықсызды ақтай алады. Осылайша қызмет бабымен адвокат көпшілік алдында сөйлеуге мәжбүр болады. Ал қызметтік міндетінен сот процесенде алқабилердің алдында сөйлеу үшін оларға не айтуды ғана емес, калай айтуды да білу шарт, яғни сөз сөйлеуде жұртка ықпал етудің түрлі ерекшеліктеріді дұрыс меңгерген жөн. Әрі қажет ұлттық заңгерлік шешендіктің тарихи, теориялық, тәжірибелік тұрғыда қалыпқа түспей жатқан тұсы мол. Осы дипломдық жұмыс ұлттық заң ғылымындағы соттағы адвокаттың риториқалық аспектілерді зерттеуіне арналған.

Прогрестік даму жолындағы Қазақстан халықтарының күшін біріктіруге ұмтылған «Қазақстан - 2030» стратегиясы, қоғамымыз бен мемлекетіміздің ұзак мерзімді басымдығы мен мақсаттарын барынша айқындап берді. Осы стратегияны жүзеге асыру бағытында мемлекеттік қызметкерлердің кәсіби деңгейінің алар орны, артуы, үштала, шындала түсу қажеттілігі ерекше аталын көрсетілген.

Дүниежүзілік қауымдастыктың толық қанды мүшесі болған Қазақстан Республикасы әр азаматының экономикалық, әлеуметтік, мәдени тұрғыда, сондай-ақ өз құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ететінін міндетіне алып, адам ғүмырындағы осы негізгі тұғырлардың бірі бұзылса, азаматтын өз құқығын заң алдында қорғауына кепілдік беріп отыр. Сот, әкімшілік, заңнамалық құзырлы органдарға әрбір адамның құқығын бүзу сиякты қылмыстық жайттардың алдын алу, сотгық, құқыктық қорғау потенциалын арттыру жүктелуде. Ендеше жәбірленушінің сот алдында қорғалуына біліктілікпен көмек көрсетер қызметтің - сот шешендігінін осы саладағы көрсетер көмегінің манызы, үлес-салмағы айрықша бағалы. Себебі, Қазақстан Республикасында Конституциялық нормамен қылмыстық сот жүргізуде алкаби соттарының (заседательдерінің) қатысуы бекітілген. Жоғарғы Сот төрағасы Қ. Мәми бір сөзінде: «Арнайы соттардың ашылуының басты мақсаты - азаматтардың құқығын, мүддесін өмірдін бас саласында нақты және жан-жақты, өте жоғары кәсіпкерлік деңгейде қорғау. Түптеп келгенде, алка би соттарын құру мәселесінің қолға алынуы да осы мақсаттан туындап отыр»1 - деген болатын. Сот тәуелсіздігі мен демократиялығына кепіл боларлык бұл институт заңды түрде өмірге енген кезде сот процесіне қатысушы түлғаларды, тараптарды, көпшілік талдаушыны иландыру, мойындату технологиясын меңгертетін сот шешендігінін де құны арта түсері хақ. Оны талдап, талғап, сараптап, сұрыптап тани түсу - өркениетті қүкықтық қоғамның келелі міндеттерінін бірі.

Соттағы тілмарлыктың бір кажеттілігі Қазақстан Республикасындағы қылмыстық сот жүргізу ісінің кейбір мәселелеріне келіп саяды. Сөз жоқ, қылмыстық істерді тергеу барысында қылмыстық сот ісін жүргізу тіліне байланысты біркатар қиындықтар туындайды. ҚР ҚІЖК 30-бабының 3-бөлігінде сот ісін жүргізу тілін білмейтін немесе жеткілікті білмейтін ад-амдардын құқықтары белгіленген. Осы құқықтарды қамтамасыз ету міндеті қылмыстық істі жүргізуші органға жүктеледі. Бірақ, кейде қылмыстық істі жүргізетін тергеушілер мен анықтаушылар, қылмыстық сот ісін жүргізуге қатысушы тұлғалар осы қағидаларды жүзеге асыруға байланысты заң талап-тарын сактаудың мәнін жете түсінбей, оларға атүсті қарайды. Сонымен бірге белгіленген талаптарды орындамау кылмыстық іс жүргізу, қылмыстық, азаматтық сот ісін жүргізу заңдылығын елеулі бұзушылық тудырады. Қарас-тырылып отырған мәселеде судьяның, айыптаушы мен корғаушының, нақ-тылай айтқанда сот процесіндегі жауапты қызмет орындарылардың мемле-кеттік тілді тұрмыстық карым-қатынас деңгейінде меңгеруі жеткіліксіз. Қылмыстық сот ісін жүргізу барысында пайдаланылатын кәсіби тілдегі заң терминдерін де орнымен жүмсай білу қажет. Яғни, салалық кәсіби тілді меңгеру - бірден-бір қажетгілік. Қазақстан Республикасы Конституциясының 7-бабында «Қазақстан Республикасындағы мемлекетгік тіл - қазақ тілі» деп айкын жазылған. Бұл сот мекемелерініц барлық ресми қағаздары, мәжілістері мемлекеттік тілде жүргізілуі тиіс деген сөз. Бұл - Конституциялық талап. Конституциялык талапты мемлекетгік кызметкерлердің, жеке түлғалардың түгелі дерлік орындауы қажет. Алайда, көптеген қылмыстық сот процесіне қатысқандағы байқалғаны - олардың көпшілігі мемлекеттік тілді жетік меңгермеген. Ал қазақ тілді қарапайым жұртшылыктың заңды құқығы жайында ақыл-кеңес берер, істі әділдікпен жүргізіп, қылмысына қарай занды үкімін шығарар деген судья немесе прокурор мен адвокат ең алдымен қазақ тілінің қыр-сырын жетік меңгерген сөз шебері болуға тиісті. Өкінішке қарай, тәжірибе жүзінде байқағанымыздай, кез келген қазақ тілді азамат адвокаттың кызметіне жүгініп, арыз-мүнын айтқаяда, тілдің кадір-қасиетін етене білмейтін, қазақ тілін таным-түсінігі жоқ заңгер жәбірленушінің мүқтажын жете түсінбегендіктен, өзінің қызметтіқ парызын толық өтей алмайтыны кәдік. Ендеше қазақ тілді сот процесінің шарттарының ең бастысы - мемлекеттік тілде еркін, таза сөйлеп, ойын сауатты жаза білуі керек. Заңгерлер үшін шешендік тамырынан нәр беретін сот төрелігін жүзеге асырар тілмарлықтың керекті тұсы да осы. Сот шешендігі қазіргі құқықтық қоғамымыздағы соны кұбылыстардың бірі. ¥лттық сот төрелігі тілмарлығынын дамуына негіз болған далалык құқықтық институттардың айкын көрінісі - әдет-ғұрып заңы туралы, әрі кесім-биліктерімен ел аузында қалған атақты би-шешендер, айтулы тұлғалар жайын, кезінде, зерттеушілердің алдыңғы легін кұраған Т. М. Культелеев, академик С. 3. Зиманов, С. Л. Фукс жан-жақты, тереңнен толған карастырса, солардың ізін ала Н. Өсеров, Н. Ахметова, 3. Кенжәлиев, С. Созакбаев (С. Өзбекұлы) . М. Нәрікбаев, Н. О. Дулатбеков, тағы басқа көптеген ғалымдар бүл салаға кең ауқымды зертгеулерін арнады. Сот билгі туралы Қ. Халиковтың, адвокатура саласына қатысты қорғаушьшың амал-тәсілдері жайындағы ғалымдар Е. Қайыржанов пен Р. Жәмиеваның бірігіп жазған еңбектерінде соттағы тілмарлық секілді кәсіби өнер жанамалап қана айтылып өтіледі. Алайда сот шешендігінің мақсат-міндеттері, зерттеу әдістері және нысандары шешендіктің даму тарихын тексерудегі алар орындары өзге де нәзік қырлары мен сырлары толық танылып болған жоқ. Ол жөніндегі ұғым-түсінігіміз көп ретте әлі үстіртін деуге болады. Сонымен бірге өз қызметін дұрыс атқаруға кажетті тілмарлық өнер халқымыздың жалпы рухани өмірін, талай ғасырғы тағлым жүйесін, ата салтын, асыл да ежелгі елдік қасиетін қайта түлетуде ерекше мән-маңыз алып отыр. Оны жете сезіну үшін оның өзіндік негізгі ерекшеліктері, мазмұндык сипаты жөнінен де жан-жақты толық хабардар болу керек. Сол үшін де сот төрелігі тілмарлығынын түрлі мәселелері қакында соңғы кезде көбірек айтылып жүрген ғылыми толғамды пікірлерді, теориялық түжырымдарды жадыға ала отырып, қазақтын, шешендік өнерінің таза өз деректері негізінде әрі қарай сабақтап, заңгерлерге кажетті тілмарлык өнердің өзіндік табиғатын кенірек аша түсу жөн.

Адвокаттың риторикалық өнерінің максаты - сот билігіндегі ұлттық сот төрелігі тілмарлығының жүйелі теориялык негізін жасап, оның төл қасиеттері мен міндеттерінін сот процесіне қажетгі әлеуметгік құбылыс ретіндегі табиғатын арттыру болып табылады. Бұл мақсаттын орындалуы үшін мынадай міндеттер көзделеді - сот билігін жүзеге асырушы сот ісіне катысушы түлғалардың - адвокат, қорғаушы мен өкіл, және жалпы құқық қорғау органдарының өзге де қызметкерлерін кәсіби тұрғыда ұштап, мемлекеттік тілде еркін әрі жатық сөйлеуге, сауатты жазуға, айтайын деген ойын дәл жеткізуге баулу, мемлекеттік тілдің шексіз мол мүмкіндіктері мен сарқылмас байлығын дүрыс пайдалана білуге дағдыландыру, нақты да дәл, үйлесімді де үйқасымды сөйлеудін, жазудың үлкен өнер екенін көңілге ұялату, ұғындыру, бабаларымыздың ғасырдан-ғасырға ұластырып, шыңдаған, ұрпактан-ұрпаққа мирас етіп жеткізген даудағы шешендік сөз өнерін бойларына дарыту жолдарын қарастыру қажет.

Жүріп жатқан сот процесі - сот шешендігі өнерінің тағлиматында проку-рор мен адвокатгың пікір-талас, сөз жарыстыру кеңістігін құрайды. Соттық пікір-талас, сөз жарыстыру кеңістігінде дауласқан қарсы тараптардың іскер-лік дағдысын жетілдіруге керекті нәрселерге: ақиқатқа жетердегі бірден бір айқын жол - диалектикалык бәсеке түрінде өтетінін ұғыну; қарсыластарының қисынды дәлелдерінің біртіндеп қомақты дәлелдемеге айналатынын, олардың ерекшеліктері мен өзгешеліктерін жете сезіну; сот шешендік кеңіс-тігін дау-дамайлы алаңға айналдырмай, қарсы тараптың мінез-қылық белгі-лерін алдын ала көре білу, оған қарсы қолданар иінді тәсілдер ойлап табу талаптары жатады. Сотқа қатысар екі жақтың - тараптардың мақсаттары мен міндегтері, айыптаушы, қорғаушы сөз тезистері, төрелік сөздің атқарар қызметі, түрі мен мазмұны - аталған кеңістіктін негізгі бөліктері болып та-былады.

Адвокаттың шешендік үлгіде сөйлеу мәтінін құрып, тыңдарманға әсер-ықпал етіп, оны алдын ала болжай білу, сөйлеу барысында еркін қарым-қатынас жасай алу секілді коммуникативті аспектілерден құралады.

Соттағы прокурор мен адвокаттың қызметімен қабыса үштасып жататын олардын сөйлеу негізі тілдік заңдылықтарға сүйенген тіл мәдениетінен бастау алады. Сот тілмарлығынын ауқымды бөлігін құрайтын бұл тілдік нормалар - сөздің дұрыс айтылуы мен жазылуы, сөйлем ішінде орнымен жұмсалуы, сөз қолданудағы амал-тәсілдер. сөйлеудегі шеберлік атырауларын шыңдауға қажетті басқыш.

Риторика - сөйлеу білу, сөз мәтіндерін құрастыра алу шеберлігін жан-жақты, егжеи-тегжейлі қарастыратын ілімді атайды. Риторика - тұп тамыры жыл қайыруымыздан бұрынғы антикалық дәуірге барып тірелетін, сонау қадым заманда-ақ айнала қоршаған ортаның сұлулығын танытатын жеке ілім ретінде іргесі қаланған дербес ғылым. Ол сөз саптау шеберлігінің тәжірибесін тұжырымдап, қағидаларын бекітеді. Сөйлеу мәдениетінің тілдік нормалары мен заңдылықтарын, сөздің бейнелілігі мен әсерлігін арттыратын сөйлеу сапасына, ондағы түп мақсаттың айкындылығына тәуелді, тыңдарманға ықпалы зор, әсері мол көркемдік әдіс-тәсілдердің жиынтығын жүйелейтін сөйлеу өнерінің жалы калың өзекті саласы, сүхбаттасушылардың (сөйлеуші мен тыңдаушының) өзара тусінісу-іне қызмет ететін түсініс қүралы.

Көп уақыттан бері тілдік колданысымызда берік қалыптасып қалған «шешендік өнер» деген атауды көбіне «риторика» мағынасында қолданамыз. Сот шешендігі - шешендік өнердің бір тармағы ғана.

Сотта сөйлеу (речь) ІІрокурор мен адвокаттың әртүрлі түйіндеулері мен шешімдерінің сөз арқылы көрінуі, яғни олардың тіл амалдарын пайда-лану аркылы пікір, ой білдіру әрекеті. Сотта сөйлеу монолог түрінде (адам-ның жеке сөйлеуі) не диалог арқылы (екі не одан да көп адамдардың өзара сөйлесуі) өрнегін табады. Алқалы көптің алдында сөйлеу - монологты болып келеді. Прокурор мен адвокат сөздері осыған жатады. Олардың сөйлеу өнерін ұшттайтын шешендіктін керегі де осы түс.

Баскаша айтқанда, кылмыстык, азаматгық, арнайы сот өндірісінде сөйлеу құқығы заң бойынша оған тікелей катысушыларға ғана, занда көрсетілген рет бойынша берілген. Соттағы төрелік айтар тілмарлык соттың бірінші, екінші сатысына катысты, ол белгілі бір аудиторияға: сотка, ондағы баска да катысушыларға бағыштала айтылады. Соттағы сөйлеу көпшілікке арналғандықтан ол сөйлеудің монологты түріне жатады.

Төрелік сөз (судебная речь) деп - қылмыстық немесе азаматтық істерді қарау барысында сот пен сотқа қатысушы көпшілікке арналған. Сот мәжілісінде нақты іс бойынша тұжырым айтылатын, қарсы жаққа уәжді пікірлер білдіруге құрылған сөзді айтады. Төрелік сөздің судьяның, сотқа тікелей қатысушы тұлғалардын ішкі сенімін, көзқарасын калыптастырудағы, істің ақ-қарасын анықтап, әділ шешім нығарудағы орны айрықша.

Соттағы пікірталастар көзқарастар күресін, жарыс, бәсекелестікті көр-сетеді. Оған қатысушы айыптаушы мен қорғаушылар көбіне көп ымыраға келе бермейді: не сөзі өтеді, не шығарылған шешімді мойындайды. Сондық-тан «пікірсайысқа қатысушыларда бір ғана мақсат бар. Ол - қарсыласын ойсырата жеңу, өз пікірін дәлелдеп шығу» ¹ . Соттағы пікірсайыс, негізінен, занды, адам құқығын қорғау төңірегінде ұйымдастырылып, қоғамдык пікірдің қалыптасуына ұйытқы болады. Ол үшін айыптаушы мен қорғаушы өз дәлелдемелерінің нақтылығына, дәлелдігіне сот алқасының көзін жеткізуге тырысады. Ол үшін айтар уәждің негіздемесінің мыкты, шымыр әрі сенімді болуы - басты шарт. Полемикалық (пікірсайыстык) шеберлікті менгеру арқылы айыптаушы мен қорғаушы сот тергеуінде маңызы бар мәселелерлі жан-жакты талқылауға қатыса алады. Соттағы пікірталас қылмыстық іс жүргізудің негізгі бөлігін құраса, ал төрелік сөз сол пікірталастарына негізгі өзегін құрайды. Ендеше төрелік сөз қылмыстық сот жүргізу ісіндегі процес-суалдык қызметтің ерекше бір айшыкты көрінісі.

Реплика - бұл да соттағы сөйленер сөздің құрамынан табылатын, қар-сылас шешендерге айтылар қысқаша уәж-пікірлер. Төрелік сөз соттын бірінші сатысына, екінші апелляциялық сатыға тән сөйлеу өнері болғандықтан оның ауқымы соттағы пікірталастарға қарағанда анағұрлым кең. Оның реті Қазақстан Республикасынының қылмыстық іс жүргізу кодекснің 212-бабын-да көрсетілген: «Жарыссөзге қатысып болған соң олар сөздерінде айтылғандарға байланысты екінші рет сөз сөйлей алады. Сонғы реплика құқығын үнемі жауапкер мен оның өкілі иеленеді».

Төрелік сөздің мазмұны - соттың нақты бір қылмыс немесе құқық бұзу-шылық бойынша қарастыратын, үкім не шешім шығаруға негіз беретін мә-

селелердін өзегі.

1 Тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АЛҚАБИЛЕР ҚАТЫСУЫМЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН СОТ ӨНДІРІСІ.

1. 1 Алқабилер институтының түсінігі және ерекшеліктері.

Қазіргі кезендегі сот төрелігін сөз қылғанда сот жүйесіндегі әділетсіздерді айтпай кетуге болмайды. Сот жүйесіндегі әділетсіздіктер - қазіргі коғам-дағы белең алған, әсіресе адам санасына түскен өкінішті дерттердің бірі. Әуел баста тергеуші өз ісін әділ жүргізбегендіктен, жанама дәлелдерге құрылып, жазықсыз мойнына кінә тағылған айыпталушылар дені бүгінгі күні жиі-жиі көрініс береді. Бұл - қазіргі кездегі адвокат шеберлігінін, прокурордьщ кәсіби деңгейінін осал түсіп жатқанынан деген қорытынды шығарамыз.

Әділдік категорияларының негізгі принциптері осы жерде босаң тартады. Елбасы Н. Назарбаевтын телеэфир арқылы берілген тікелей сүхбатындағы бір сөзінде өзінін жарлығымен 21 судьяны орнынан аластатқанын айтқан еді. Сот төрелігінде талай жемісті еңбек аткарған заңгер К. Х. Халиқов: «Билеріміз айтып кеткен: «Әділ билік болмаса, халкынды дерт алады» деген сөздер бүгінгі сот төрелігін жүргізіп отырған барлық судьялар үшін күңдіз-түні мойнынан тастамайтын тұмары, қолынан түсірмейтін тасбиығы, бас-шылыққа алып отыратын ең басты шарты дер едім» - деп ағынан жарылу тегін емес.

Бүгінгі танда сот жүйесінде қызмет етіп жүргендер көбінесе жастар не тәжірибесі аз мамандар. Сондықтан судьяның жеке басы, еңбек тәжірибесі үлкен роль атқарады. Өз ісіне берілген, тәжірибесі мол маман ешқашан үс-ақтық пен заң бұзушылыққа әсте бара алмайды.

Сот жүйесіндегі әділетсіздіктер, кылмыстық істі карау кезіндегі біржақ-тылық немесе зад бұзушылык тек судьялардын кінәсінен деп болмайды. Сондықтан қылмыстық істі қарау барысында адам тағдыры шешілетіндіктен айыптаушы мен қорғаушы өз сөйлеулеріне асқан жауапкершілікпен келулері керек.

Ендігі бір езекті мәселе, тілдік қолданыста ұлттык психология, ұлтгық дәстүр, ұлттык мәдениет сияқты ұғымдар әбден қалыптасып үлгерген, ал ұлттық құқықтық жүйе деген мүлдем кездеспейді. Кездессе де, соңғы кезде кідік бірен-саран ғалымдарымыздың аузынан ғана есітіліп жүр. Негізінен құқықтық жүйенің гуманитарлық салаға жататынын, оның да ұлттык са-ламыздың болмысынан туындайтын тәртіІпті әрекетімізді реттеуші ғылым екендігін ескерсек, оның да ұлттык сипатына баса назар аударудан ұтпасақ қылмайтынымыз анық. Қазіргі құқықтық жүйеміздің ұлттык сипатымен етене тығыз қабысып жатқан, казіргі қоғамымыз талап ететін сот тілмарлы-ғының да ұлттық сипатта болуы - заңдылық. .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.