Кәсіпорындағы маркетинг қызметінің стратегиясы
Мазмұны
І Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
І. Маркетинг теориялық негіздері
1.1. Маркетинг мәні және қызметтері, түрлері, қағидалары ... ... ..4
1.2. Маркетинг қызметін ұйымдастыру (нарықты зерттеу, жоспарлау, ұйымдастыру, тауар саясаты, баға саясаты, жарнама өткізуді ұйымдастыру) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.3. Кәсіпорындағы маркетинг қызметінің стратегиясы ... ... ... ..15
ІІ «Қазақмыс» кәсіпорынына қысқаша сипаттама.
2.1. «Қазақмыстың» баға саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.2. «Қазақмыстың» өткізу саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.3. «Қазақмыстың» тауар саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
ІІІ. Кәсіпорынға маркетингті енгізу тәжірибесін
жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
IV Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
І Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
І. Маркетинг теориялық негіздері
1.1. Маркетинг мәні және қызметтері, түрлері, қағидалары ... ... ..4
1.2. Маркетинг қызметін ұйымдастыру (нарықты зерттеу, жоспарлау, ұйымдастыру, тауар саясаты, баға саясаты, жарнама өткізуді ұйымдастыру) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.3. Кәсіпорындағы маркетинг қызметінің стратегиясы ... ... ... ..15
ІІ «Қазақмыс» кәсіпорынына қысқаша сипаттама.
2.1. «Қазақмыстың» баға саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.2. «Қазақмыстың» өткізу саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.3. «Қазақмыстың» тауар саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
ІІІ. Кәсіпорынға маркетингті енгізу тәжірибесін
жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
IV Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Кіріспе
Елімізде өтіп жатқан нарықтық қатынастар тек экономиканы дамыту үшін ғана емес, бүкіл қоғамдық өмір үшін де орасан зор маңызы бар екендігі республикамыздың тәуелсіздігінің 15 жыл ішінде атқарылған жұмыстар көз жеткізе дәлелдейді. Реформа қалыптасқан экономикалық қатынастарға елеулі өзгерістер енгізуді және сайып келгенде әрбір еңбекшінің мүддесін қамтыды. Сондықтан бұған дейін ынта – ықыластың уақыт өткен сайын әлсіремейтіндігінің , қайта арта түсетіндігін өмір көрсетіп отыр.
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық экономикадағы негізгі буыны - бұл кәсіпорын. Міне, сондықтан да , бұл деңгейде қоғамға қажетті өнім өндіріліп , қызмет көрсетілуі тиіс. Бұған жағдайлар да бар. Өйткені кәсіпорында ең білікті кадрлар жинақталады. Мұнда ресурстарды үнемдеп жұмсау, жоғары өнімді техникалар мен технологияларды қолдану мәселелері кең түрде шешіледі. Кәсіпорындарда өндірісті және өнімдерді сатуға келетін шығындарды мейлінше азайтуға қол жетеді. Сол сияқты бизнес – жоспарлар әзірленеді, маркетинг қолданылады, тиімді басқару жүйесі – менеджмент іске асырылады.
Келешекте өндірісті жүргізуге маманданған экономистер үшін кәсіпорынның экономикалық негіздерін білген жөн – ақ. Осыған орай, ұсынылып отырған «Кәсіпорынға маркетингті енгізу тәжірибесі» атты курстық жұмыста нарықтық экономиканың талабына сай өндірістің экономикасы, өндірістің тиімділігін арттырудың жолдары және т.б. өндіріс процесінде орын алатын басты мәселелер қамтыған.
Курстық жұмыс жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың экономикасындағы барлық проблемаларды жан-жақты қамтыды деп айта аламыз. Сондықтан, осымен тереңірек танысқысы келетін студенттердің арнаулы әдебиеттерді қарауына кеңес береміз.
Еліміздің экономикасын қайта түлетін , әлеуметтік – экономикалық әлеуетті еселей дамытуда кәсіпорындардың, мұндағы басты тұлға кәсіпкерлердің алатын орны ерекше. Отандық кәсіпкер қазірдің өзінде тұрғындардың сұранысы мен өз ырғызын теруді қанағаттандырып қана қоймай, мемлекетіміздің іргесін нығайта беру барысында көптеген нақты қызметтер атқаруда.
Ұсынылып отырған курстық жұмыста кәсіпорынға маркетингті енгізу кезінен бастап, оның өз қызметін тоқтатқанға дейінгі іс-әрекеттерді , даму сратегиясы , бұларға әсер ететін көп жақты факторлар толықтай баяндалады.
Елімізде өтіп жатқан нарықтық қатынастар тек экономиканы дамыту үшін ғана емес, бүкіл қоғамдық өмір үшін де орасан зор маңызы бар екендігі республикамыздың тәуелсіздігінің 15 жыл ішінде атқарылған жұмыстар көз жеткізе дәлелдейді. Реформа қалыптасқан экономикалық қатынастарға елеулі өзгерістер енгізуді және сайып келгенде әрбір еңбекшінің мүддесін қамтыды. Сондықтан бұған дейін ынта – ықыластың уақыт өткен сайын әлсіремейтіндігінің , қайта арта түсетіндігін өмір көрсетіп отыр.
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық экономикадағы негізгі буыны - бұл кәсіпорын. Міне, сондықтан да , бұл деңгейде қоғамға қажетті өнім өндіріліп , қызмет көрсетілуі тиіс. Бұған жағдайлар да бар. Өйткені кәсіпорында ең білікті кадрлар жинақталады. Мұнда ресурстарды үнемдеп жұмсау, жоғары өнімді техникалар мен технологияларды қолдану мәселелері кең түрде шешіледі. Кәсіпорындарда өндірісті және өнімдерді сатуға келетін шығындарды мейлінше азайтуға қол жетеді. Сол сияқты бизнес – жоспарлар әзірленеді, маркетинг қолданылады, тиімді басқару жүйесі – менеджмент іске асырылады.
Келешекте өндірісті жүргізуге маманданған экономистер үшін кәсіпорынның экономикалық негіздерін білген жөн – ақ. Осыған орай, ұсынылып отырған «Кәсіпорынға маркетингті енгізу тәжірибесі» атты курстық жұмыста нарықтық экономиканың талабына сай өндірістің экономикасы, өндірістің тиімділігін арттырудың жолдары және т.б. өндіріс процесінде орын алатын басты мәселелер қамтыған.
Курстық жұмыс жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың экономикасындағы барлық проблемаларды жан-жақты қамтыды деп айта аламыз. Сондықтан, осымен тереңірек танысқысы келетін студенттердің арнаулы әдебиеттерді қарауына кеңес береміз.
Еліміздің экономикасын қайта түлетін , әлеуметтік – экономикалық әлеуетті еселей дамытуда кәсіпорындардың, мұндағы басты тұлға кәсіпкерлердің алатын орны ерекше. Отандық кәсіпкер қазірдің өзінде тұрғындардың сұранысы мен өз ырғызын теруді қанағаттандырып қана қоймай, мемлекетіміздің іргесін нығайта беру барысында көптеген нақты қызметтер атқаруда.
Ұсынылып отырған курстық жұмыста кәсіпорынға маркетингті енгізу кезінен бастап, оның өз қызметін тоқтатқанға дейінгі іс-әрекеттерді , даму сратегиясы , бұларға әсер ететін көп жақты факторлар толықтай баяндалады.
Пайдаланылған әдебиеттер.
1. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен
дамуының стратегиясы» Алматы- 1992ж.
2. Бабақұлы Б. Тәуелсіздік, нарық, экономика. – Алматы, «Ақиқат» , 1996ж.
3. Мейірбеков А.Қ , Әлімбетов Қ. Ә. Кәсіпорын экономикасы . – Алматы: «Экономика» 2003ж.
4. Үмбеталиев А, Керімбек Ғ. Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік. – Алматы: «Бастау» 2002ж.
5. Нысанбаев С. Н. Маркетинг негіздері - Алматы. 2003ж.
6. Садырова Толқын.
Дала мен қала. 2006ж. 14 шілде №27.
7. Пірматов Е.
РК, Алматы, 1990ж.
13. Блинов А.О. Малое предпринимательство: организационно- правовые
1. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен
дамуының стратегиясы» Алматы- 1992ж.
2. Бабақұлы Б. Тәуелсіздік, нарық, экономика. – Алматы, «Ақиқат» , 1996ж.
3. Мейірбеков А.Қ , Әлімбетов Қ. Ә. Кәсіпорын экономикасы . – Алматы: «Экономика» 2003ж.
4. Үмбеталиев А, Керімбек Ғ. Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік. – Алматы: «Бастау» 2002ж.
5. Нысанбаев С. Н. Маркетинг негіздері - Алматы. 2003ж.
6. Садырова Толқын.
Дала мен қала. 2006ж. 14 шілде №27.
7. Пірматов Е.
РК, Алматы, 1990ж.
13. Блинов А.О. Малое предпринимательство: организационно- правовые
Мазмұны
І
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
І. Маркетинг теориялық негіздері
1. Маркетинг мәні және қызметтері, түрлері, қағидалары ... ... ..4
2. Маркетинг қызметін ұйымдастыру (нарықты зерттеу, жоспарлау,
ұйымдастыру, тауар саясаты, баға саясаты, жарнама өткізуді
ұйымдастыру) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
3. Кәсіпорындағы маркетинг қызметінің стратегиясы ... ... ... ..15
ІІ Қазақмыс кәсіпорынына қысқаша сипаттама.
2.1. Қазақмыстың баға
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.2. Қазақмыстың өткізу
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...20
2.3. Қазақмыстың тауар
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...22
ІІІ. Кәсіпорынға маркетингті енгізу тәжірибесін
жетілдіру
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... 24
IV
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...2
9
Кіріспе
Елімізде өтіп жатқан нарықтық қатынастар тек
экономиканы дамыту үшін ғана емес, бүкіл қоғамдық өмір үшін
де орасан зор маңызы бар екендігі республикамыздың
тәуелсіздігінің 15 жыл ішінде атқарылған жұмыстар көз
жеткізе дәлелдейді. Реформа қалыптасқан экономикалық қатынастарға
елеулі өзгерістер енгізуді және сайып келгенде әрбір
еңбекшінің мүддесін қамтыды. Сондықтан бұған дейін ынта –
ықыластың уақыт өткен сайын әлсіремейтіндігінің , қайта арта
түсетіндігін өмір көрсетіп отыр.
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық
экономикадағы негізгі буыны - бұл кәсіпорын. Міне, сондықтан да
, бұл деңгейде қоғамға қажетті өнім өндіріліп , қызмет
көрсетілуі тиіс. Бұған жағдайлар да бар. Өйткені кәсіпорында
ең білікті кадрлар жинақталады. Мұнда ресурстарды үнемдеп
жұмсау, жоғары өнімді техникалар мен технологияларды қолдану
мәселелері кең түрде шешіледі. Кәсіпорындарда өндірісті және
өнімдерді сатуға келетін шығындарды мейлінше азайтуға қол жетеді.
Сол сияқты бизнес – жоспарлар әзірленеді, маркетинг қолданылады,
тиімді басқару жүйесі – менеджмент іске асырылады.
Келешекте өндірісті жүргізуге маманданған экономистер үшін
кәсіпорынның экономикалық негіздерін білген жөн – ақ. Осыған орай,
ұсынылып отырған Кәсіпорынға маркетингті енгізу тәжірибесі атты
курстық жұмыста нарықтық экономиканың талабына сай өндірістің
экономикасы, өндірістің тиімділігін арттырудың жолдары және т.б.
өндіріс процесінде орын алатын басты мәселелер қамтыған.
Курстық жұмыс жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың
экономикасындағы барлық проблемаларды жан-жақты қамтыды деп айта
аламыз. Сондықтан, осымен тереңірек танысқысы келетін
студенттердің арнаулы әдебиеттерді қарауына кеңес береміз.
Еліміздің экономикасын қайта түлетін , әлеуметтік – экономикалық
әлеуетті еселей дамытуда кәсіпорындардың, мұндағы басты тұлға
кәсіпкерлердің алатын орны ерекше. Отандық кәсіпкер қазірдің
өзінде тұрғындардың сұранысы мен өз ырғызын теруді
қанағаттандырып қана қоймай, мемлекетіміздің іргесін нығайта беру
барысында көптеген нақты қызметтер атқаруда.
Ұсынылып отырған курстық жұмыста кәсіпорынға маркетингті
енгізу кезінен бастап, оның өз қызметін тоқтатқанға дейінгі іс-
әрекеттерді , даму сратегиясы , бұларға әсер ететін көп жақты
факторлар толықтай баяндалады.
І. Маркетинг теориялық негіздері.
1. Маркетинг мәні және қызметтері, түрлері қағидалары
Көз алдымызда бизнеспен айналысайын деп жүрген кәсіпкерді
елестетіңіз. Айталық , ол керекті заттарды тауып сатып алды,
фирманы мемлекет органдарына тіркеп, банкте есеп-шот ашты, қажет іс
орнын жолдады, материалдар мен өндіріс құрал – жабдықтарды жинап
алды, өндірісті жүргізіп, тауарлар шығарды, оларға жарнама жасады
делік. Міне осы жерде оны ойда жоқ сәтсіздік күтеді, тауарға
рынокта сұраныс болмады. Кәсіпкер жарнама шығындарын көбейте
түседі. Сонда да алушылар оның тауарына назар аудармайды. Ешкім
оны сатып алмайды. Осыдан сұрақ туады: бұның себебі неде? Мүмкін
тауардың сапасы төмен, немесе оның бағасына сәйкес емес шығар? Ал
немесе алушылар өздері үйренген , бұрыннан білетін фирмалардан
алғысы келетін шығар? Мүмкін тауар ескірген болар?...
Себептері өте көп болуы мүмкін. Бірақ бір нәрсе айқын – ол
біздің кәсіпкерлеріміздің маркетингтен мүлдем бейхабар екендігі.
Маркетинг термині ағылшынша market (рынок) сөзінен шыққан
және дәлме-дәл мағынасы рынокпен байланысты кәсіпкерлік әрекетті
білдіреді. Алайда ұғымның мәні одан өте кең де, өте ауқымды.
Сондықтан мұның көптеген (2 мыңнан астам) анықтамалары бар.
Терминологиялық түсіндірмелерге байланысты пікір- таластарға тоқталмай-
ақ , олардың өзара жүйелік жақындығы арқылы маркетингті бірнеше
аспектілерін қарастырайық.
Рынокты экономикада жеке адамдардың және фирмалардың
қажеттіліктерін қанағаттандыру ісіне шығындардың шексіз өзара
алмасуы барысында қол жетеді. Оның жүзеге асуы үшін келксі
шарттар орындалуы қажет:
-Құндылықтарға (тауарға) ие және ол құндылықтарға мүдделі
субъектілердің (жеке және заңды тұлғалардың) рынокта болуы;
-Олардың әрқайсысы ымыралы коммерциялық шешімдер іздеуге
қабілетті (мысалы, тауардың бағасы жағынан, тауардан белгілі
қажетті орындау қабілетін күту) және субъектілер өз міндеттемелерін
орындай алатын қабілеті ( мысалы, алған тауар үшін өз мерзімінде
ақысын төлеу немесе келісілген уақытта оны жеткізу) қабілеті болуы
тиіс;
-Барлық қатысушылардың іс- әрекеті мен олардың таңдауы өз
еріктерінде (мысалы, бірі жасаған ұсынысты басқалары қабылдауға
немесе қабылдамауға еркінлігі) болуы тиіс.
Бұл тұрғыдан алғанда, негізінде маркетинг дегеніміз - тұтынушыға
қарай жылжытуға бағытталған тауарды кім шығарғанын (өндіруші),
кімге арналғанын (тұтынушы) , белгілерге және осыған байланысты
көптеген басқа қызметтерді атқаруға бағытталған іс- әрекет деп
айтуға болады.
Маркетинг өндіруші мен тұтынушы арасындағы күрделі, көп жақты
байланысты қамтамасыз етеді, олар жасайтын айырбасты белгілі ,
нысаналы нәтижелікке бағыттауы тиіс. Осы аспектіде Маркетинг
рыноктың қатынастардағы жүріп жатқан потенциалды қатысушылардың
арасында тек тауарлық қана емес, сонымен қатар ақпараттық
айырбасты жүргізуші, оны реттеуші құрал болып табылады. Бұл аса
күрделі , қоғамда зор маңызды орын алатын іс. Өндірушілердің өзі
тек ұсынушы және сатушы ғана емес. Сонымен ол тұтынушы, сатып
алушы ретінде де тыныс- тіршілік жасайды. Өйткені біркелкі өнім
өндірушілер өзіне қажет өндіріс құрал – жабдықтарын неғұрлым көп
сатып алып , өндіретін тауарын көбеткісі келсе, солғұрлым ол құрал-
жабдықтарға деген оның қажеті мен сұранысы өседі. Осының өзі
аспектідегі маркетингтің көп қырлы мән- мазмұнын сипаттап отыр.
Маркетингтің нақты жүзеге асқан деңгейі мен күрделілігі
кәсіпорынның сипатына , оның рынокқа ұсынған тауарына, рынок
жағдайына байланысты. Маркетинг жай , тіпті қарапайым немесе өте
күрделі болуы мүмкін. Неғұрлым фирманың жұмысы күрделі болса,
солғұрлым ондағы маркетингте көп құрамды болып келеді.
Маркетингтің көп түрлілігі тұтынушылардың сұранысына байланысты.
Сұранысқа байланысты маркетинг түрлері.
Маркетинг түрлері Сұраныс түрлері Маркетингтің міндеті мен
мақсаты
Конверсиялық маркетинг: Тауарды жақсарту, бағаны
барлық немесе бірнеше Жағымсыз сұраныс. төмендету, өткізу
рыноктың сегменттері тауарды арналарын жақсарту,
(қызметі) қабылдамайды. қоғамның пікірін өз
мүддесіне сай өзгерту.
Керативтік маркетинг: Рыноктың әлеуетті
(дамушы маркетинг): жасырын сыйымдылығын бағалау,
сұранысты әйгілеуге Жасырын сұраныс. жасырын сұранысты
бағытталған маркетинг. қанағаттандыратын
тауарларды іздеп табу.
Реморкетинг: сұраныс Жаңа нысаналы рынокты
төмендеген жағдайда Төмендейтін сұраныс.табу, оған сәйкес
қолданатын макетинг. тауардың қасиеттерін
өзгерту, коммуникацияны
тиімді жүргізу.
Синхромаркетинг:сұраныс Сұранысты уақыт мерзімі
өндіріс күшінен біршама бойынша реттеу, икемді
асатын болса, немесе бұл Тұрақсыз сұраныс. баға қолдану.
тауардың өндіріс көлемі
рынок қажетінен көп болса
қолданылатын маркетинг.
Демаркетинг: қанағаттандыра Бағаны көтеру, өтімді
алмайтын сұранысты Артық сұраныс. ынталандыру шаралары
төмендетуге бағытталған мен сервисті азайту,
маркетинг. сұраныс көлемін
төмендету.
Қарсы әрекет жасайтын Бағаны кенет көтеру,
маркетинг: тұтынушының Иррационалды тауардың қол жетерлігіне
және қоғамның жағдайын сұраныс ( өлшемге шек қою, тауардың
жақсарту мақсатымен зияндыкелмейтін сұраныс).денсаулыққа зияндығы
тауарларға қарсы туралы тұтынушыларға
қолданылатын маркетинг. ақпарат тарату.
Ынталандырушы маркетинг: Сұраныс жоқ. Бағаны төмендет, жарнаманы
ынталы әдістер табу күшейту, тауардың ұтымды
жолында әрекет жасайтын жақтарын көрсету, өтімді
маркетинг. ынталандыру шараларын
қолдану.
Демеуші маркетинг: сұраныстыСүраныс толық Тауардың сапасын және
бір деңгейде сақтауға қанағаттанған. қызмет көрсету
арналған маркетинг. қасиеттеріне көбірек
назар аудару.
1.2. Маркетинг қызметін ұйымдастыру
Капиталдың жекелеген формалары және оны көптеген қолдану
сатыларының ішіндегі ең маңыздысы өндірістің өзі даму
стратегиялық мақсатына жету жолында бірсыпыра қызмет атқарады.
Олардың ішінде ең негізгілерін айтсақ - өндірісті бастауға фирманың
дайындығын , өнімнің шығарылуын , қаржы – экономикалық жағдайының
қамтамасыз етілуін тек маркетинг арқылы ойдағыдай шешуге болады.
Ең алғашында маркетинг шаруашылық қызметінің көп тармағының бірі
және теңдестік қызмет ретінде, ал соңында интегралданған
маркетингтің негізін құрайды. Ол төмендегі бірінші суретте біршама
бейнеленген.
Өнімді шығару Өнімді дайындау
Рр Сатып Фирманың қаржы
алаалушыны оның М Маркетинг экономикалық
рп қажетін дж жағдайын қамтамасыз
белгілеу ету
Өндірісті қамтамасыз ету.
1-сурет.
Бүгінгі фирмадағы маркетингтің орны.
Бұл суреттен маркетингтің атқаратын қызметтері рынокта
қалыптасқан қажеттіліктерді олардың ұқсастығына қарай біріне-бірін
жақындатып, оларды қанағаттандыру жалпы идеясына бағыттағанын
көруге болады. Маркетингтің шаруашылық қызметі ретінде орындайтын
толық жұмыс түрлері тізімін беру өте қиын. Сонымен бірге,
кәсіпорынның мынадай сұрақтарға жауап іздеуі маркетингтің роліне
шек келтірмейді.
-Қандай тауарларды рынокқа ұсыну керек.
(жаңа өнімді жобалау, ескі өнімді жаңарту, немесе оның өндірісін
тоқтату, т.б. с. с.)?
- Өнімді кімге ұсыну керек (тұтынушыларды зерттеу)?
- Қашан және қандай шарттарды ( баға, шығын, сапа, технология,
техникалық қызмет көрсету түрлері, т.б.с.с ) тауарға қою керек?
- Тауардың тұтынушыға қандай арнамен жетуі керек ( өткізу
жүйесін құру, жарнама, өтімді ынталандыру, т.б.с.с ) ?
Тауардың өмірге келуін әрине сұраныс белгілейді. Ал сұранысты
айқындайтын да, оны қалыптастыратында маркетинг үрдісі болады.
Сондықтан маркетинг қазіргі бизнестің концепциясы ретінде зерттеу,
талдау, ойлау және болжау үрдісін қамтиды. Ол әртүрлі
шешімдердің әр дәрежеде қолданылуын қамтамасыз етеді. Маркетинг
концепциясына сәйкес фирманың жан-жақты жұмыстарын рынок жағдайында
алдын-ал реттеу және әлуетті тұтынушылардың мұқтаждығы мен
қажеттіліктерін нақтылы білу, олардың болашақта өзгеруін
болжамдар арқылы есепке алып отырады. Өндірген тауарды сатудың
орнына, сатылатын затты өндіріңіз, Тауарды емес клиентті жақсы
біліңіз -бұл маркетинг концепциясындағы фирманың сенімі.
Маркетинг саласындағы белгілі маман Ф. Котлер мынадай анықтама
береді : Маркетинг – айырбас арқылы мұқтаждық пен қажеттілікті
қанағаттандыруға бағытталған адам қызметінің түрі. Бір жағынан
мұндай қызмет рынокты жан – жақты, жүйелі зерттеуге , тұтынушылардың
нақты қажеттіліктерін және талғамдарын табуға, оларға өндірісті
бейімдеуге бағытталған. Сонымен қатар, өндірілген тауарларды тиімді
өткізу үшін рынокты және қажеттілікті қалыптастыруға бағытталған
нысаналы және белсенді іс - әрекеттерді болжап белгілейді. Маркетинг
қызметінің негізгі мақсаты – тұтынушы мен өндірушіні бір – бірімен
тығыз байланыстыру, бір – бірін табуға көмектесу болып табылады.
Жоғарыда айтылғанның бәрін тұжырымдасақ, маркетинг қызметіне
төмендегілер жатады :
- әртүрлі тұтынушылар топтарының мұқтажын, қажеттіліктерін,
сұранысын анықтау;
- тұтынушыға керекті және қажеттілігін қанағаттандыратын тауар
шығару;
- тауардың құндылығына сәйкес тұтынушыға қолайлы және өндірушіге
пайдалы жеткілікті деңгейде қамтамасыз ететін баға қою;
- өндірген тауарды тұтынушыға ең пайдалы және ыңғайлы арнамен
жеткізуге анықтау;
- рынокқа, сұранысты қалыптастыруға және өтімді ынталандыруға
белсенді әсер ету жолдарын табу;
Осы маркетинг қызметтерінің әрқайсысының бағыттары, олардың
құндылығы және маңыздылығы тек оларды бірге қарастырылып қолданса өседі.
Бұл жағдайда маркетинг концепциясы қалыптасады және оның қолданылуы
мүмкін.
Шетел фирмаларының тәжірибесі көрсетіп отырғанындай рыноктағы табыс
фирманың тек қана өндірістік және қаржы мүмкіндіктерін ғана емес, сонымен
қатар маркетингті дұрыс қолдануын да дәлелдейді. Өйткені маркетинг;
- Кәсіпорынды баықару принципі ретінде тиісті рынок шешімдерін дәйекті
бағыттау үшін тұтынушылардың қыжеттіліктерін қанағаттандыру жолдары мен
әдістерін белгілейді;
- Рынок әрекетінің құралдары ретінде ерекше тәсілдер арқылы
бәсекелестерге қарағанда басымдылық алуын қамтамасыз етеді;
- Рынок әдісі ретінде өндірушілер мен тұтынушылардың мүдделері
үйлесуіне қол жеткізеді.
Маркетинг дегеніміз-дүние жүзі кәсіпкерлерінің бірлескен
творчествосының туындысы.Олардың қорытқан тәжірибесі тұтас бір
философиялық бизнес идеологиясын дүниеге әкелді. Сөйтіп маркетинг
бүкіл кеңістікте орын алып дамиды.Рынок қатынастары дамуының әр
сатысына сәйкес өзінің неше түрлі концепциясы қалыптасты. Маркетинг
концепциясының мына сатылары белгілі;
-Өндірістік
-Тауарлық
-Өткізу
-Маркетинг
-Әлеуметтік-Этикалық
Осы концепциялар экономика дамуының әртүрлі кезеңдерін, сонымен қатар
соңғы жылдарда болып жатқан әлеуметтік, экономикалық және саяси
өзгерістерін бейнелейді.
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде маркетинг кәсіпорынның рыноктық
өндірістік стратегиясын анықтайтын басқарудың басты бернесі ретінде
құралады. Осы жағдайға байланысты ол нақты тұтынушылардың нақты зерттеу мен
болжау негізінде мол табыс табуға, сырқты өнім шығарушы кәсіпорынның ішкі
және сыртқы рыноктың қазіргі жағдайын және оның болашағын білуге
бағытталады. Сонымен бірге, кәсіпорының маткетинг қызметіне бәсекелесті
зерттеу, баға саясатын қамтамасыз ету, өнімді өткізу мен жарнамалауды
ынталандыру, тауарларды өткізуді тиімді ұйымдастыруды жолға қою, тағы
басқада шаралар жатады. Маркетингтің негізі болып табылатытын – бұл бірі-
бірі толықтыратын тәсілдеме. Бұл дегеніміз рынокты жан-жақты және нақтылы
зерделеу, сол сияқты рынокқа белсенді ықпал ету қажеттіліктің және
тұтынушының артықшылығын алыптастыру, дайындаушы мен тұтынушыны
байланыстыру және оларды бірін-бірі табуға жәржем беру-кез келген маркетинг
қызметінің асты мақсатына жатады.
Елімізде болып жатқан нарықтық қатынастардың ықпалымен үнемі
қозғалыста болатын маркетинг қызметі рыноктың шарттары мен талаптарына
толық бағынышты.
Маркетинг – бұл шын мәнінде кәсіпорынның кез келген шаруашылық
қызметін басқару жүйесінің маңызды бөлігі болып табылады.
Маркетинг – бұл рынокты талдау, кәсіпорындар қызметінң әр қилы
түрлерінің өзара іс- қимылдарын қамтитын өндірісті ұйымдастыру және өнімді
өткізудегі кешенді жүйе: жоспарлау, баға құрылымы, сату (сатып алу),
шикізаттарды жеткізу, өнім (тауарлар) және қызмет көрсету.
Маркетинг негізгі мақсаты – сатып ал, сату процесінде ең жоғарғы
мөлшерде пайда табуды, сонымен бірге оның міндеті – кәсіпорын қызметінінің
тұрақтылығын барынша және стратегиялық мақсаттарға жетуді қамтамасыз ету.
Маркетинг қызметі жүйесінде, сол сияқты кәсіпорынның басқа да жеке
міндеттері шешіледі:
• рынок, тауарлар, тұтынушылар және бәсекелестер жөнінде сенімді, дер
кезінде және шынайы жарнамалармен қамтамасыз ету;
• кәсіпорынның тауар өндірудегі мүмкіншілігі;
• тұтынушыларға ықпал ететін сұраныс, рынок бәсекелестер.
Маркетингтің экономикалық мәні мына төмендегі нәтижелікті
тұжырымдайды:
• тауарлардың бәсекеге жарамдылығын ажырату.
• тауарларды жылжытуды жеңілдету;
• сатып алушылардың қажеттілігін қанағаттандыру;
• өндірістің тиімділігі және тауарлар сату.
Маркетинг қызметі жағдайында рынок екі түрге ажаратылады:
• сатушы нарығы (рыногы);
• сатып алушы нарығы (рыногы).
Сатушы рыногы – бұл шын мәніде, тапшылық рыногы, онда сатушылар үлекн
билікке ие болады. Сатып алушы рыногы – бұл шын мәнінде толықтылырғын
рынок, мұнда сатып алушылар үлкен билікке ие.
Рынокты зерделеу екі жайғасымды жүзеге асырылады. Оның ерекшелік
сипаты, сиымдылыққа қажеттілгі және мүмкіншілігі, молықтыру деңгейі,
бәсекелестің жағдайы, ұқсас тауарлар шығының ықтималдылығы, т.б.
Ондай және басқадай жайғасымның артықшылығы өнімге бағдарланған
маркетинг немесе тұтынушыларға бағдарланған маркетингке алып келеді.
Өнімге бағдарланған маркетинг, мынадай жағдайда қолданылады. Егер, де
кәсіпорынның қызметі жаңа тауарларды шығаруға немесе шығарылғанды
жетілдіруге бағдарланса. Мұның негізгі мақсаты – тұтынушыларды жаңа немесе
жетілдірілген тауарды алуға ынталандыру болып табылады.
Егер де кәсіпорынның қызметі тікелей рыноктың өзінен шығатын
мұқтаждықты қанағтатандыруға бағыталса, тұтынушыға бағдарланған маркетинг
пайдаланылады. Мұндағы маркетингтің басты мақсаты - әлеуетті мұқтаждықты
зерделеу, рынок таушасын іздестіру. Маркетингтің бұл үлгісі – жалпы
коммерциялық қызметтің маңызды бөлігі, себебі, тұтынушылардың сұрау салуды
зерделеусіз кәсіпкер үшін мүмкін емес.
Кәсіпорынның шаруашылық қызметі үшін маркетингтің осы екі үлгісі де
бір жолғы болуы керек. Тек кәсіпорынның өндіріс және рынок жағынан
мүмкіншілікке жан-жақты талдау жасау нағыз коммерциялық табысқа жеткізеді.
Маркетинг кешенін құрайтын бір тәсіл бола тұра баға өте маңызды
қызметтер атқарады. Сайып келгенде коммерциялық фирма әрекетінде түпкі
нәтижесінде көбінесе бағаға байланысты. Дұрыс таңдалып алынған баға
стратегиясы тауардың бәскелестік қабілетіне және кәспорынның өндіру -
өткізу жұмысына ұзақ мерзім әсерін тигізеді. Бұған қоса тұтынушыларға
(таурады сатып алушыларға) тигізетін бағаның әсері де аса зор. Баға
дегеніміз тауар құнының ақшалай белгісі. Құн мен бірге сұраныс пен ұсыныс
өз әсерін тигізеді ол қаржы және пайда алудағы фирманың пәрменді маркетинг
құралы
Бағаның атқаратын қызметтері және оның ішкі мәнін сипаттайды.
Бағаның атқартын бес қызметі белгілі :
1. Есеп жүргізу қызметі белгілі қажеттілікті тауардың қанағаттандыруы
қоғамға қанша шығынды керек ететін көрсетеді. Тауарды өндіру үшін қанша
еңбек, шикізат, материалдар, басқа да қөндіріс құрал жабдықтар жұмсалғанын
баға арқылы анықталады.
2. Ынталандыру қызметінің мәні әртүрлі тауарлдарды өндіруге және тұтынуға
бағаның тигізетін әсерімен анықталады. Өндірушінің табысқа жету әрекеті.
Баға арқылы ынталандырылады. Бағаның осы қызметі шығынды кемітіп пайданы
көбейту үшін ғылыми – техникалық прогресті дамытуға, ресурстарды тиімді
үнемдеуге, өнімнің сапасын жақсартуға ынталандырылады. Сапалы және тауар
жоғары бағамен сатылса пайд көбейеді.
3. Бөлу қызыметін баға тауардың құнынан төмен немесе жоғары ауытқу арақылы
орынайды. Мұнда баға арақылы ұлттық табыс экономика салалары арасында,
мемелкет аймақтары арасында, қорлану және тұтыну қорлары арасында,
тұрғындардың әртүрлі әлеуметтік топтары арасында бөлінеді және қайта
бөлінеді.
4. Сұраныс пен ұсынысты тепе-теңдік қызметтерінде тұтыну және өндіру,
ұсыныс пен сұраныс араларындағы арақатынасына баға күшті ықпал тигізеді.
Өндірі және айырбас салаларында диспропорциялары қалыптасқаны туралы баға
өз белгісін беріп ооларды сәйкестендіру қажетіне қоғамды
итермелейді.Сонымен баға сұраныс пен ұсыныстың сәйкестігін орнатуда. Икемді
және пәрменді құралы болып табылады.
5. Өндірісті орналастыру қызметінде баға механизімі арқылы экономиканың
салалар арасындағы капиталдың құйылуы жүргізіледі. Өйткені әрбір сала
өнімдерінің бағасы мен пайдасы әрқалай болғандықтан, капитал ... жалғасы
І
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
І. Маркетинг теориялық негіздері
1. Маркетинг мәні және қызметтері, түрлері, қағидалары ... ... ..4
2. Маркетинг қызметін ұйымдастыру (нарықты зерттеу, жоспарлау,
ұйымдастыру, тауар саясаты, баға саясаты, жарнама өткізуді
ұйымдастыру) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
3. Кәсіпорындағы маркетинг қызметінің стратегиясы ... ... ... ..15
ІІ Қазақмыс кәсіпорынына қысқаша сипаттама.
2.1. Қазақмыстың баға
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.2. Қазақмыстың өткізу
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...20
2.3. Қазақмыстың тауар
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...22
ІІІ. Кәсіпорынға маркетингті енгізу тәжірибесін
жетілдіру
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... 24
IV
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...2
9
Кіріспе
Елімізде өтіп жатқан нарықтық қатынастар тек
экономиканы дамыту үшін ғана емес, бүкіл қоғамдық өмір үшін
де орасан зор маңызы бар екендігі республикамыздың
тәуелсіздігінің 15 жыл ішінде атқарылған жұмыстар көз
жеткізе дәлелдейді. Реформа қалыптасқан экономикалық қатынастарға
елеулі өзгерістер енгізуді және сайып келгенде әрбір
еңбекшінің мүддесін қамтыды. Сондықтан бұған дейін ынта –
ықыластың уақыт өткен сайын әлсіремейтіндігінің , қайта арта
түсетіндігін өмір көрсетіп отыр.
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық
экономикадағы негізгі буыны - бұл кәсіпорын. Міне, сондықтан да
, бұл деңгейде қоғамға қажетті өнім өндіріліп , қызмет
көрсетілуі тиіс. Бұған жағдайлар да бар. Өйткені кәсіпорында
ең білікті кадрлар жинақталады. Мұнда ресурстарды үнемдеп
жұмсау, жоғары өнімді техникалар мен технологияларды қолдану
мәселелері кең түрде шешіледі. Кәсіпорындарда өндірісті және
өнімдерді сатуға келетін шығындарды мейлінше азайтуға қол жетеді.
Сол сияқты бизнес – жоспарлар әзірленеді, маркетинг қолданылады,
тиімді басқару жүйесі – менеджмент іске асырылады.
Келешекте өндірісті жүргізуге маманданған экономистер үшін
кәсіпорынның экономикалық негіздерін білген жөн – ақ. Осыған орай,
ұсынылып отырған Кәсіпорынға маркетингті енгізу тәжірибесі атты
курстық жұмыста нарықтық экономиканың талабына сай өндірістің
экономикасы, өндірістің тиімділігін арттырудың жолдары және т.б.
өндіріс процесінде орын алатын басты мәселелер қамтыған.
Курстық жұмыс жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың
экономикасындағы барлық проблемаларды жан-жақты қамтыды деп айта
аламыз. Сондықтан, осымен тереңірек танысқысы келетін
студенттердің арнаулы әдебиеттерді қарауына кеңес береміз.
Еліміздің экономикасын қайта түлетін , әлеуметтік – экономикалық
әлеуетті еселей дамытуда кәсіпорындардың, мұндағы басты тұлға
кәсіпкерлердің алатын орны ерекше. Отандық кәсіпкер қазірдің
өзінде тұрғындардың сұранысы мен өз ырғызын теруді
қанағаттандырып қана қоймай, мемлекетіміздің іргесін нығайта беру
барысында көптеген нақты қызметтер атқаруда.
Ұсынылып отырған курстық жұмыста кәсіпорынға маркетингті
енгізу кезінен бастап, оның өз қызметін тоқтатқанға дейінгі іс-
әрекеттерді , даму сратегиясы , бұларға әсер ететін көп жақты
факторлар толықтай баяндалады.
І. Маркетинг теориялық негіздері.
1. Маркетинг мәні және қызметтері, түрлері қағидалары
Көз алдымызда бизнеспен айналысайын деп жүрген кәсіпкерді
елестетіңіз. Айталық , ол керекті заттарды тауып сатып алды,
фирманы мемлекет органдарына тіркеп, банкте есеп-шот ашты, қажет іс
орнын жолдады, материалдар мен өндіріс құрал – жабдықтарды жинап
алды, өндірісті жүргізіп, тауарлар шығарды, оларға жарнама жасады
делік. Міне осы жерде оны ойда жоқ сәтсіздік күтеді, тауарға
рынокта сұраныс болмады. Кәсіпкер жарнама шығындарын көбейте
түседі. Сонда да алушылар оның тауарына назар аудармайды. Ешкім
оны сатып алмайды. Осыдан сұрақ туады: бұның себебі неде? Мүмкін
тауардың сапасы төмен, немесе оның бағасына сәйкес емес шығар? Ал
немесе алушылар өздері үйренген , бұрыннан білетін фирмалардан
алғысы келетін шығар? Мүмкін тауар ескірген болар?...
Себептері өте көп болуы мүмкін. Бірақ бір нәрсе айқын – ол
біздің кәсіпкерлеріміздің маркетингтен мүлдем бейхабар екендігі.
Маркетинг термині ағылшынша market (рынок) сөзінен шыққан
және дәлме-дәл мағынасы рынокпен байланысты кәсіпкерлік әрекетті
білдіреді. Алайда ұғымның мәні одан өте кең де, өте ауқымды.
Сондықтан мұның көптеген (2 мыңнан астам) анықтамалары бар.
Терминологиялық түсіндірмелерге байланысты пікір- таластарға тоқталмай-
ақ , олардың өзара жүйелік жақындығы арқылы маркетингті бірнеше
аспектілерін қарастырайық.
Рынокты экономикада жеке адамдардың және фирмалардың
қажеттіліктерін қанағаттандыру ісіне шығындардың шексіз өзара
алмасуы барысында қол жетеді. Оның жүзеге асуы үшін келксі
шарттар орындалуы қажет:
-Құндылықтарға (тауарға) ие және ол құндылықтарға мүдделі
субъектілердің (жеке және заңды тұлғалардың) рынокта болуы;
-Олардың әрқайсысы ымыралы коммерциялық шешімдер іздеуге
қабілетті (мысалы, тауардың бағасы жағынан, тауардан белгілі
қажетті орындау қабілетін күту) және субъектілер өз міндеттемелерін
орындай алатын қабілеті ( мысалы, алған тауар үшін өз мерзімінде
ақысын төлеу немесе келісілген уақытта оны жеткізу) қабілеті болуы
тиіс;
-Барлық қатысушылардың іс- әрекеті мен олардың таңдауы өз
еріктерінде (мысалы, бірі жасаған ұсынысты басқалары қабылдауға
немесе қабылдамауға еркінлігі) болуы тиіс.
Бұл тұрғыдан алғанда, негізінде маркетинг дегеніміз - тұтынушыға
қарай жылжытуға бағытталған тауарды кім шығарғанын (өндіруші),
кімге арналғанын (тұтынушы) , белгілерге және осыған байланысты
көптеген басқа қызметтерді атқаруға бағытталған іс- әрекет деп
айтуға болады.
Маркетинг өндіруші мен тұтынушы арасындағы күрделі, көп жақты
байланысты қамтамасыз етеді, олар жасайтын айырбасты белгілі ,
нысаналы нәтижелікке бағыттауы тиіс. Осы аспектіде Маркетинг
рыноктың қатынастардағы жүріп жатқан потенциалды қатысушылардың
арасында тек тауарлық қана емес, сонымен қатар ақпараттық
айырбасты жүргізуші, оны реттеуші құрал болып табылады. Бұл аса
күрделі , қоғамда зор маңызды орын алатын іс. Өндірушілердің өзі
тек ұсынушы және сатушы ғана емес. Сонымен ол тұтынушы, сатып
алушы ретінде де тыныс- тіршілік жасайды. Өйткені біркелкі өнім
өндірушілер өзіне қажет өндіріс құрал – жабдықтарын неғұрлым көп
сатып алып , өндіретін тауарын көбеткісі келсе, солғұрлым ол құрал-
жабдықтарға деген оның қажеті мен сұранысы өседі. Осының өзі
аспектідегі маркетингтің көп қырлы мән- мазмұнын сипаттап отыр.
Маркетингтің нақты жүзеге асқан деңгейі мен күрделілігі
кәсіпорынның сипатына , оның рынокқа ұсынған тауарына, рынок
жағдайына байланысты. Маркетинг жай , тіпті қарапайым немесе өте
күрделі болуы мүмкін. Неғұрлым фирманың жұмысы күрделі болса,
солғұрлым ондағы маркетингте көп құрамды болып келеді.
Маркетингтің көп түрлілігі тұтынушылардың сұранысына байланысты.
Сұранысқа байланысты маркетинг түрлері.
Маркетинг түрлері Сұраныс түрлері Маркетингтің міндеті мен
мақсаты
Конверсиялық маркетинг: Тауарды жақсарту, бағаны
барлық немесе бірнеше Жағымсыз сұраныс. төмендету, өткізу
рыноктың сегменттері тауарды арналарын жақсарту,
(қызметі) қабылдамайды. қоғамның пікірін өз
мүддесіне сай өзгерту.
Керативтік маркетинг: Рыноктың әлеуетті
(дамушы маркетинг): жасырын сыйымдылығын бағалау,
сұранысты әйгілеуге Жасырын сұраныс. жасырын сұранысты
бағытталған маркетинг. қанағаттандыратын
тауарларды іздеп табу.
Реморкетинг: сұраныс Жаңа нысаналы рынокты
төмендеген жағдайда Төмендейтін сұраныс.табу, оған сәйкес
қолданатын макетинг. тауардың қасиеттерін
өзгерту, коммуникацияны
тиімді жүргізу.
Синхромаркетинг:сұраныс Сұранысты уақыт мерзімі
өндіріс күшінен біршама бойынша реттеу, икемді
асатын болса, немесе бұл Тұрақсыз сұраныс. баға қолдану.
тауардың өндіріс көлемі
рынок қажетінен көп болса
қолданылатын маркетинг.
Демаркетинг: қанағаттандыра Бағаны көтеру, өтімді
алмайтын сұранысты Артық сұраныс. ынталандыру шаралары
төмендетуге бағытталған мен сервисті азайту,
маркетинг. сұраныс көлемін
төмендету.
Қарсы әрекет жасайтын Бағаны кенет көтеру,
маркетинг: тұтынушының Иррационалды тауардың қол жетерлігіне
және қоғамның жағдайын сұраныс ( өлшемге шек қою, тауардың
жақсарту мақсатымен зияндыкелмейтін сұраныс).денсаулыққа зияндығы
тауарларға қарсы туралы тұтынушыларға
қолданылатын маркетинг. ақпарат тарату.
Ынталандырушы маркетинг: Сұраныс жоқ. Бағаны төмендет, жарнаманы
ынталы әдістер табу күшейту, тауардың ұтымды
жолында әрекет жасайтын жақтарын көрсету, өтімді
маркетинг. ынталандыру шараларын
қолдану.
Демеуші маркетинг: сұраныстыСүраныс толық Тауардың сапасын және
бір деңгейде сақтауға қанағаттанған. қызмет көрсету
арналған маркетинг. қасиеттеріне көбірек
назар аудару.
1.2. Маркетинг қызметін ұйымдастыру
Капиталдың жекелеген формалары және оны көптеген қолдану
сатыларының ішіндегі ең маңыздысы өндірістің өзі даму
стратегиялық мақсатына жету жолында бірсыпыра қызмет атқарады.
Олардың ішінде ең негізгілерін айтсақ - өндірісті бастауға фирманың
дайындығын , өнімнің шығарылуын , қаржы – экономикалық жағдайының
қамтамасыз етілуін тек маркетинг арқылы ойдағыдай шешуге болады.
Ең алғашында маркетинг шаруашылық қызметінің көп тармағының бірі
және теңдестік қызмет ретінде, ал соңында интегралданған
маркетингтің негізін құрайды. Ол төмендегі бірінші суретте біршама
бейнеленген.
Өнімді шығару Өнімді дайындау
Рр Сатып Фирманың қаржы
алаалушыны оның М Маркетинг экономикалық
рп қажетін дж жағдайын қамтамасыз
белгілеу ету
Өндірісті қамтамасыз ету.
1-сурет.
Бүгінгі фирмадағы маркетингтің орны.
Бұл суреттен маркетингтің атқаратын қызметтері рынокта
қалыптасқан қажеттіліктерді олардың ұқсастығына қарай біріне-бірін
жақындатып, оларды қанағаттандыру жалпы идеясына бағыттағанын
көруге болады. Маркетингтің шаруашылық қызметі ретінде орындайтын
толық жұмыс түрлері тізімін беру өте қиын. Сонымен бірге,
кәсіпорынның мынадай сұрақтарға жауап іздеуі маркетингтің роліне
шек келтірмейді.
-Қандай тауарларды рынокқа ұсыну керек.
(жаңа өнімді жобалау, ескі өнімді жаңарту, немесе оның өндірісін
тоқтату, т.б. с. с.)?
- Өнімді кімге ұсыну керек (тұтынушыларды зерттеу)?
- Қашан және қандай шарттарды ( баға, шығын, сапа, технология,
техникалық қызмет көрсету түрлері, т.б.с.с ) тауарға қою керек?
- Тауардың тұтынушыға қандай арнамен жетуі керек ( өткізу
жүйесін құру, жарнама, өтімді ынталандыру, т.б.с.с ) ?
Тауардың өмірге келуін әрине сұраныс белгілейді. Ал сұранысты
айқындайтын да, оны қалыптастыратында маркетинг үрдісі болады.
Сондықтан маркетинг қазіргі бизнестің концепциясы ретінде зерттеу,
талдау, ойлау және болжау үрдісін қамтиды. Ол әртүрлі
шешімдердің әр дәрежеде қолданылуын қамтамасыз етеді. Маркетинг
концепциясына сәйкес фирманың жан-жақты жұмыстарын рынок жағдайында
алдын-ал реттеу және әлуетті тұтынушылардың мұқтаждығы мен
қажеттіліктерін нақтылы білу, олардың болашақта өзгеруін
болжамдар арқылы есепке алып отырады. Өндірген тауарды сатудың
орнына, сатылатын затты өндіріңіз, Тауарды емес клиентті жақсы
біліңіз -бұл маркетинг концепциясындағы фирманың сенімі.
Маркетинг саласындағы белгілі маман Ф. Котлер мынадай анықтама
береді : Маркетинг – айырбас арқылы мұқтаждық пен қажеттілікті
қанағаттандыруға бағытталған адам қызметінің түрі. Бір жағынан
мұндай қызмет рынокты жан – жақты, жүйелі зерттеуге , тұтынушылардың
нақты қажеттіліктерін және талғамдарын табуға, оларға өндірісті
бейімдеуге бағытталған. Сонымен қатар, өндірілген тауарларды тиімді
өткізу үшін рынокты және қажеттілікті қалыптастыруға бағытталған
нысаналы және белсенді іс - әрекеттерді болжап белгілейді. Маркетинг
қызметінің негізгі мақсаты – тұтынушы мен өндірушіні бір – бірімен
тығыз байланыстыру, бір – бірін табуға көмектесу болып табылады.
Жоғарыда айтылғанның бәрін тұжырымдасақ, маркетинг қызметіне
төмендегілер жатады :
- әртүрлі тұтынушылар топтарының мұқтажын, қажеттіліктерін,
сұранысын анықтау;
- тұтынушыға керекті және қажеттілігін қанағаттандыратын тауар
шығару;
- тауардың құндылығына сәйкес тұтынушыға қолайлы және өндірушіге
пайдалы жеткілікті деңгейде қамтамасыз ететін баға қою;
- өндірген тауарды тұтынушыға ең пайдалы және ыңғайлы арнамен
жеткізуге анықтау;
- рынокқа, сұранысты қалыптастыруға және өтімді ынталандыруға
белсенді әсер ету жолдарын табу;
Осы маркетинг қызметтерінің әрқайсысының бағыттары, олардың
құндылығы және маңыздылығы тек оларды бірге қарастырылып қолданса өседі.
Бұл жағдайда маркетинг концепциясы қалыптасады және оның қолданылуы
мүмкін.
Шетел фирмаларының тәжірибесі көрсетіп отырғанындай рыноктағы табыс
фирманың тек қана өндірістік және қаржы мүмкіндіктерін ғана емес, сонымен
қатар маркетингті дұрыс қолдануын да дәлелдейді. Өйткені маркетинг;
- Кәсіпорынды баықару принципі ретінде тиісті рынок шешімдерін дәйекті
бағыттау үшін тұтынушылардың қыжеттіліктерін қанағаттандыру жолдары мен
әдістерін белгілейді;
- Рынок әрекетінің құралдары ретінде ерекше тәсілдер арқылы
бәсекелестерге қарағанда басымдылық алуын қамтамасыз етеді;
- Рынок әдісі ретінде өндірушілер мен тұтынушылардың мүдделері
үйлесуіне қол жеткізеді.
Маркетинг дегеніміз-дүние жүзі кәсіпкерлерінің бірлескен
творчествосының туындысы.Олардың қорытқан тәжірибесі тұтас бір
философиялық бизнес идеологиясын дүниеге әкелді. Сөйтіп маркетинг
бүкіл кеңістікте орын алып дамиды.Рынок қатынастары дамуының әр
сатысына сәйкес өзінің неше түрлі концепциясы қалыптасты. Маркетинг
концепциясының мына сатылары белгілі;
-Өндірістік
-Тауарлық
-Өткізу
-Маркетинг
-Әлеуметтік-Этикалық
Осы концепциялар экономика дамуының әртүрлі кезеңдерін, сонымен қатар
соңғы жылдарда болып жатқан әлеуметтік, экономикалық және саяси
өзгерістерін бейнелейді.
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде маркетинг кәсіпорынның рыноктық
өндірістік стратегиясын анықтайтын басқарудың басты бернесі ретінде
құралады. Осы жағдайға байланысты ол нақты тұтынушылардың нақты зерттеу мен
болжау негізінде мол табыс табуға, сырқты өнім шығарушы кәсіпорынның ішкі
және сыртқы рыноктың қазіргі жағдайын және оның болашағын білуге
бағытталады. Сонымен бірге, кәсіпорының маткетинг қызметіне бәсекелесті
зерттеу, баға саясатын қамтамасыз ету, өнімді өткізу мен жарнамалауды
ынталандыру, тауарларды өткізуді тиімді ұйымдастыруды жолға қою, тағы
басқада шаралар жатады. Маркетингтің негізі болып табылатытын – бұл бірі-
бірі толықтыратын тәсілдеме. Бұл дегеніміз рынокты жан-жақты және нақтылы
зерделеу, сол сияқты рынокқа белсенді ықпал ету қажеттіліктің және
тұтынушының артықшылығын алыптастыру, дайындаушы мен тұтынушыны
байланыстыру және оларды бірін-бірі табуға жәржем беру-кез келген маркетинг
қызметінің асты мақсатына жатады.
Елімізде болып жатқан нарықтық қатынастардың ықпалымен үнемі
қозғалыста болатын маркетинг қызметі рыноктың шарттары мен талаптарына
толық бағынышты.
Маркетинг – бұл шын мәнінде кәсіпорынның кез келген шаруашылық
қызметін басқару жүйесінің маңызды бөлігі болып табылады.
Маркетинг – бұл рынокты талдау, кәсіпорындар қызметінң әр қилы
түрлерінің өзара іс- қимылдарын қамтитын өндірісті ұйымдастыру және өнімді
өткізудегі кешенді жүйе: жоспарлау, баға құрылымы, сату (сатып алу),
шикізаттарды жеткізу, өнім (тауарлар) және қызмет көрсету.
Маркетинг негізгі мақсаты – сатып ал, сату процесінде ең жоғарғы
мөлшерде пайда табуды, сонымен бірге оның міндеті – кәсіпорын қызметінінің
тұрақтылығын барынша және стратегиялық мақсаттарға жетуді қамтамасыз ету.
Маркетинг қызметі жүйесінде, сол сияқты кәсіпорынның басқа да жеке
міндеттері шешіледі:
• рынок, тауарлар, тұтынушылар және бәсекелестер жөнінде сенімді, дер
кезінде және шынайы жарнамалармен қамтамасыз ету;
• кәсіпорынның тауар өндірудегі мүмкіншілігі;
• тұтынушыларға ықпал ететін сұраныс, рынок бәсекелестер.
Маркетингтің экономикалық мәні мына төмендегі нәтижелікті
тұжырымдайды:
• тауарлардың бәсекеге жарамдылығын ажырату.
• тауарларды жылжытуды жеңілдету;
• сатып алушылардың қажеттілігін қанағаттандыру;
• өндірістің тиімділігі және тауарлар сату.
Маркетинг қызметі жағдайында рынок екі түрге ажаратылады:
• сатушы нарығы (рыногы);
• сатып алушы нарығы (рыногы).
Сатушы рыногы – бұл шын мәніде, тапшылық рыногы, онда сатушылар үлекн
билікке ие болады. Сатып алушы рыногы – бұл шын мәнінде толықтылырғын
рынок, мұнда сатып алушылар үлкен билікке ие.
Рынокты зерделеу екі жайғасымды жүзеге асырылады. Оның ерекшелік
сипаты, сиымдылыққа қажеттілгі және мүмкіншілігі, молықтыру деңгейі,
бәсекелестің жағдайы, ұқсас тауарлар шығының ықтималдылығы, т.б.
Ондай және басқадай жайғасымның артықшылығы өнімге бағдарланған
маркетинг немесе тұтынушыларға бағдарланған маркетингке алып келеді.
Өнімге бағдарланған маркетинг, мынадай жағдайда қолданылады. Егер, де
кәсіпорынның қызметі жаңа тауарларды шығаруға немесе шығарылғанды
жетілдіруге бағдарланса. Мұның негізгі мақсаты – тұтынушыларды жаңа немесе
жетілдірілген тауарды алуға ынталандыру болып табылады.
Егер де кәсіпорынның қызметі тікелей рыноктың өзінен шығатын
мұқтаждықты қанағтатандыруға бағыталса, тұтынушыға бағдарланған маркетинг
пайдаланылады. Мұндағы маркетингтің басты мақсаты - әлеуетті мұқтаждықты
зерделеу, рынок таушасын іздестіру. Маркетингтің бұл үлгісі – жалпы
коммерциялық қызметтің маңызды бөлігі, себебі, тұтынушылардың сұрау салуды
зерделеусіз кәсіпкер үшін мүмкін емес.
Кәсіпорынның шаруашылық қызметі үшін маркетингтің осы екі үлгісі де
бір жолғы болуы керек. Тек кәсіпорынның өндіріс және рынок жағынан
мүмкіншілікке жан-жақты талдау жасау нағыз коммерциялық табысқа жеткізеді.
Маркетинг кешенін құрайтын бір тәсіл бола тұра баға өте маңызды
қызметтер атқарады. Сайып келгенде коммерциялық фирма әрекетінде түпкі
нәтижесінде көбінесе бағаға байланысты. Дұрыс таңдалып алынған баға
стратегиясы тауардың бәскелестік қабілетіне және кәспорынның өндіру -
өткізу жұмысына ұзақ мерзім әсерін тигізеді. Бұған қоса тұтынушыларға
(таурады сатып алушыларға) тигізетін бағаның әсері де аса зор. Баға
дегеніміз тауар құнының ақшалай белгісі. Құн мен бірге сұраныс пен ұсыныс
өз әсерін тигізеді ол қаржы және пайда алудағы фирманың пәрменді маркетинг
құралы
Бағаның атқаратын қызметтері және оның ішкі мәнін сипаттайды.
Бағаның атқартын бес қызметі белгілі :
1. Есеп жүргізу қызметі белгілі қажеттілікті тауардың қанағаттандыруы
қоғамға қанша шығынды керек ететін көрсетеді. Тауарды өндіру үшін қанша
еңбек, шикізат, материалдар, басқа да қөндіріс құрал жабдықтар жұмсалғанын
баға арқылы анықталады.
2. Ынталандыру қызметінің мәні әртүрлі тауарлдарды өндіруге және тұтынуға
бағаның тигізетін әсерімен анықталады. Өндірушінің табысқа жету әрекеті.
Баға арқылы ынталандырылады. Бағаның осы қызметі шығынды кемітіп пайданы
көбейту үшін ғылыми – техникалық прогресті дамытуға, ресурстарды тиімді
үнемдеуге, өнімнің сапасын жақсартуға ынталандырылады. Сапалы және тауар
жоғары бағамен сатылса пайд көбейеді.
3. Бөлу қызыметін баға тауардың құнынан төмен немесе жоғары ауытқу арақылы
орынайды. Мұнда баға арақылы ұлттық табыс экономика салалары арасында,
мемелкет аймақтары арасында, қорлану және тұтыну қорлары арасында,
тұрғындардың әртүрлі әлеуметтік топтары арасында бөлінеді және қайта
бөлінеді.
4. Сұраныс пен ұсынысты тепе-теңдік қызметтерінде тұтыну және өндіру,
ұсыныс пен сұраныс араларындағы арақатынасына баға күшті ықпал тигізеді.
Өндірі және айырбас салаларында диспропорциялары қалыптасқаны туралы баға
өз белгісін беріп ооларды сәйкестендіру қажетіне қоғамды
итермелейді.Сонымен баға сұраныс пен ұсыныстың сәйкестігін орнатуда. Икемді
және пәрменді құралы болып табылады.
5. Өндірісті орналастыру қызметінде баға механизімі арқылы экономиканың
салалар арасындағы капиталдың құйылуы жүргізіледі. Өйткені әрбір сала
өнімдерінің бағасы мен пайдасы әрқалай болғандықтан, капитал ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz