Өндіріс көсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сактық қадағалау. Студенттердің өзіндік дайындығына арналған оқу-әдісгемелік құрал

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1. Құрылысқа жер участкесін таңдау мен бөлу кезеңіне
санитардык, сақтық қадағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2. Өндірістік зерзаттарды жобалау кезеңіне санитарлық сақтық қадағалау. Жобаның жеке бөлімдеріне қойылатын
гигиеналық талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.1. Жобаны талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.2. Жобаны санитарлық.гигиеналық сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
2.2.1. Бас және ситуациялық жоспарды сараптама ... ... ... ... ... ... ... ... .22
2.2.2. Жобаның архитекгура.құрылыс
бөлімін сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
2.2.3.Жобадағы санитарлық.түрмыстық
жабдықтарды сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .36
2.2.4. Жобаның технологиялық
шешімін сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...38
2.2.5. Өндірісгік желдендіру мен кондиционерлену жобасьш
сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...42
2.2.6. Жылыту жобасын сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..51
2.2.7. Өнлірістік қалдықтардың утилизация, канализация және сумен қамтамасыз ету жобасын сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .53
2.2.8.Жарықтандыру жобасьш сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..57
2.2.9.Жобаның "Жұмысшылардың және қызметкерлердің еңбегін ғылыми ұйымдастыру. Өндірісті басқару" бөлімін
сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...63
2.3.0. Қоршаған ортаны қорғау шараларынын жобасын сараптау ... ... 64
2.3.1.Жұмыс өндірісі мен құрылысты үйымдастыру жобасын сараптау ... 68
3.Зерзаттың қүрылысына, реконструкциясына және техникалық қайта жабдықталуына санитарлық сақтық қадағалау жүргізу ... ... ... ... ... ... ...72
4.Өндірісгік зерзат пен қүрылысты эсплуатадияға қабылдау кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 75
5.Авторлық бақылау жүйесіне санитарлық сақтық
қадағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 80
6.Машиналардьщ жаңа үлгісін дайындау мен жобалауға, технологиялық процесс енгізуге санитарлық сақтық, қадағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .82
Әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .88

Санитарлық сақтық қадағалау (ССҚ) санитарлық дәрігердің жұмысының бір бөлігі болып табылады және ол Қазақстан Республикасының профилактикалық жұмысгарында өте тиімді де, негізгі қасиетке өзінше ие.
Санитарлық сақтық қадағалаудың іс-әрекетінің мазмұны 1995 жылдың 25.04.547 "Положением о государственной санитарной экспертизе в РК" анықталған.
Санитарлық сақтық қадағалаудың негізгі мәні жобалау, құрылыс және түрлі мақсатты өндірістік зерзаттарды эксплуатацияға кіргізу кезінде, жобалау нормаларын, мемлекеттік стандартты талдау кезінде, жаңа шикізаттардың техникалық жағдайында, жаңа технологиялық процесті, аспаптарды, құрал-жабдықтарды, жұмысшылардың денсаулығына зиянды әсер көрсететін химиялық заттарды кіргізу кезіңдегі күші бар гигиеналық нормалар мен санитарлық ережелердің сақталуын бақылау болып табылады.
Өндірістік кәсіпорындарда ұзақ мерзімді эксплуатация, қателесулер мен оларды жобалауда нормалардан ауытқулар болып тұратындықтан жұмысшылардың бірнеше ұрпақтарының денсаулық жағдайына және жақын орналасқан елді мекен тұрғындарына, сонымен қатар қоршаған табиғат ортасына қайтарылмайтын зияндылықтар алып келетін теріс әсерлер көрсетуі мүмкін. Сондықтан технико-экономикалық мәселелерді шешу кезінде, еңбекті қорғау мен еңбек етушілердің денсаулығын, қоршаған табиғат ортасын қорғаудың барлық шараларын қарастыру тиіс.
Санитарлық сақтық қадағалау жүргізу үшін санитарлық дәрігерге кәсіптік білім, әр түрлі өндірістік процесстердін технологиясын білу, еңбекті қорғау, қауіпсіздік техникасын және қолданылатын негізгі құрылыс, реконструкция жүмыстарын жүргізетін құжаттарды білу қажет.
"Положение о государственном санитарном надзоре в РК". Санитарлық сақтық қадағалауды санитарлық-эпидемиологиялық қызмет басқармаларының барлық деңгейінде, ауданның бас мемлекеттік санитарлық дәрігерінен бастап Қазақстан Республикасыньщ бас мемлекеттік дәрігеріне дейін жүргізетіні қаралған. Өндірістік зерзаттардың құрылысы кезіндегі ССК, (өндірістік, ауылшаруа-шылық және т.б.) төрт негізгі кезеңді қамтиды;

1. Құрылысқа жер участкесін бөлу келісімі.
2. Жобалауды бақылау, жобалық құжаттарды талдау кезінде күші бар санитарлық-гигиеналық нормалар мен
ережелердің орындалуын санитарлық бақылау.
3. Салынып жатқан зерзатты құрылыс барысында санитарлық сақтық қадағалау.
4. Жаңа салынған және реконструкцияланған, пайдаланута
тапсырылған зерзаттарды санитарлық бақылау.
Жобалық құжаттарды қарау келесі тәртіппен тағайындалған:
1. Мемлекеттік санитарлық-эпидемологаялық қадағалау мекемелерімен өнеркәсіп құрылысының, ғимараттар мен салу жобалық-сметалық құжаттары міндетті түрде келісілуі тиіс.
Бұл құжаттар, сондай-ақ, типтік жоба, салынатын зерзаттын немесе жобалық ұйымдардың территориалдық орналасу принципі бойынша келісімге тапсырылады.
2. Өте ірі жөне манызды өнеркәсіптердің ғимараттар мен салу қүрылысының жобалық құжаттарын ҚР Денсаулық сақтау комитетінің бас санитарлық-эпидемиологиялық басқармасы жасайды.
3. Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау мекемелері жобаны талдауда, сонымен қатар өндірістік,
тұрмыстық және қоғамдық ғимараттар құрылысы кезінде таңдамалы бақылаулар жасайды.

1.С.В.Алексеев, В.Р.Устенко.Еңбек гигиенасы (оқулық) М., Медицина 1988ж.
2.Еңбек гигиенасы бойынша лабораториялық сабаққа жетікшілік В.Ф.Кириллов М.,Медицина 1993ж.
3. Коммуналды гагиена (оқулық) К.И.Акулова, К.А.Буштуева М., Медицина 1986.
4.Жалпы гигиена /оқулық/. Г.И.Румянцева, М.П.Воронцова. 1990ж.
5. Еңбек гигиенасы бойынша көмекші құрал. И.Ф.Измеров.
В-2-х томах Москва."Медицина" 1987ж.
6. Еңбек гигиенасы бойынша өндірістегі санитарлық ережелер мен нормалар ҚР санитарлық заңдары 22.08.94.Ж
бекітілген, 3-томды, Омск, 1995.Ж.
7.Өндірістік эргономия /С.Н.Горшков/ М. Медицина.1997ж.
8.Кәсіптік аурулар бойынша көмекші құрал. /Н.В.Измеров/ М.Медицина. 1983ж.2-том
9. Еңбек және демалыс тәртібін рационады жасаудың сала аралық ұсыныстары. М. ҒЗИ. еңбектің ,1973ж.
10. Ю.А.В.Рощин. Жанд типтегі өндірістік ғимараттардың гигиеналық сипаттамасы. М.1978.Ж.
11. .Жер беті суларын ластаудан қорғау бойынша санитарлық ережелер мен нормалар.сан ПиН 4630-88 М.,1988ж.
12.Механикалық тербелістер мәселерінің физиолого-гигиеналық аспекті {шу,ултрадыбыс, діріл) Методикалық нүсқау Қарағанды 1995ж.
ІЗ.Қаз ССР-дегі тау-кен және металлургия өндірістеріндегі жұмысшылардың еңбек гитиенасы және денсаулық жағдайы, Қарағаңды 1990ж.
14.СНиП 3.01.-85ж. Құрылыс әндірісін ұйымдастыру.
15.СНиП 3.01.-87ж. Құрылысы аяқталған зер заттарды пайдалануға қабылдау. Негізгі жұмыстары.
16.ҚР ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. (оқу-әдістемелік құрал) Алматы. 1997ж.

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 75 бет
Таңдаулыға:

С.Ж. Аспендияров атындағы Қазақ Мемлекеттік Медицина Университеті.

Еңбек гигиенасы курсы

Тоғызбаева Қарлығаш Қабдешқызы

Өндіріс көсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну
кезіндегі
санитарлық сактық қадағалау

Студенттердің өзіндік дайындығына арналған оқу-әдісгемелік құрал.

Алматы-2009ж.

Рецензенттер: Гигиена және эпидемиология ғылыми орталығының балалар мен
жасөспірімдер гигиенасы зертханасының басты ғылыми қызметкері, проф.
м.ғ.д. Е.Ж. Жарқынов.

Қазақ мемлекеттік медициналық академиясының жалпы гигиена және
экология қоғамдық денсаулық және денсаулық сақтау курсымен кафедрасының
меңгерушісі проф. м.ғ.д. Салпынов.Л.Н.

Медициналық жоғары оқу орындарының медициналық профилактикалық
факультетінің студентеріне, сонымен қатар санитарлық дәрігерлер мен
профпатологтарға арналған оқу-әдістемелік құрал.

Авторлық ұжым: Байсеркин Б.С., Лукашев А.А., Алибекова Г.Н.,
Саттаров А.И., Меркер В.А., Ниязбекова Л.С., Сейдуанова Л.Б., Кужемуратов
С.Ж., Жунистаев Д.Д., Сайлыбекова А.К., Мадигулов А.Р., Нуршабеков А.Б.,
Абдразакова М.Ж., Айтамбаева Л.Н., Турғымбаева Л.(ст- 2к ОМ).

Оқу-әдістемелік құрал КазҰМУ-нің әдістемелік кеңесінің мәжілісінде
талқыланып, ұсынылды №6 хаттама, 19.06.2009ж.

Мазмүны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
Құрылысқа жер участкесін таңдау мен бөлу кезеңіне
санитардык, сақтық қадағалау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
Өндірістік зерзаттарды жобалау кезеңіне санитарлық сақтық қадағалау.
Жобаның жеке бөлімдеріне қойылатын
гигиеналық талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
Жобаны талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
Жобаны санитарлық-гигиеналық
сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
Бас және ситуациялық жоспарды сараптама ... ... ... ... ... ... .. ... ...22
Жобаның архитекгура-құрылыс
бөлімін
сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..28
2.2.3.Жобадағы санитарлық-түрмыстық
жабдықтарды
сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .36
2.2.4. Жобаның технологиялық
шешімін
сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...38
2.2.5. Өндірісгік желдендіру мен кондиционерлену жобасьш
сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
2.2.6. Жылыту жобасын сараптау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...51
2.2.7. Өнлірістік қалдықтардың утилизация, канализация және сумен
қамтамасыз ету жобасын
сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...53

2.2.8.Жарықтандыру жобасьш сараптау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...57
2.2.9.Жобаның "Жұмысшылардың және қызметкерлердің еңбегін ғылыми
ұйымдастыру. Өндірісті басқару" бөлімін
сараптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 63
2.3.0. Қоршаған ортаны қорғау шараларынын жобасын сараптау ... ... 64
2.3.1.Жұмыс өндірісі мен құрылысты үйымдастыру жобасын сараптау ... 68
3.Зерзаттың қүрылысына, реконструкциясына және техникалық қайта
жабдықталуына санитарлық сақтық қадағалау жүргізу
... ... ... ... ... ... ...72
4.Өндірісгік зерзат пен қүрылысты эсплуатадияға қабылдау кезіндегі
санитарлық сақтық қадағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .75
5.Авторлық бақылау жүйесіне санитарлық сақтық
қадағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .80
6.Машиналардьщ жаңа үлгісін дайындау мен жобалауға, технологиялық процесс
енгізуге санитарлық сақтық, қадағалау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..82
Әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..88

Сабақтың жалпы мақсаты:
Сақтық санитарлық қадағалауды өткен кезде жобалау бойынша құрылыс
кезеңінде және түрлі өңдірістік зерзаттарды эксплуатацияға қабылдауда,
жобалау нормаларын талдау кезінде, жаңа технологиялық процесс, құрал-
жабдықтар, аспаптар, құрал-саймандар, жүмысшылардың денсаулығына әсер
ететін химиялық заттарды енгізу кезінде күші бар санитарлық-гигиеналық
нормалар мен ережелердің сақталуьн студенттерге практикалық дағдыландыруда
үйрету.

Жеке дидактикалық мақсаты.
1).Өндірісте санитарлық сақтық қадағалаудың ұйымдастырылуымен таныстыру;
2).Өндірісге ССҚ жүргізілуіне тәртіп белгілеуші, негізгі, арнайы
құжаттарды оқыту;
3).Өндірістік зерзаттарға жер участкесін бөлу; жоба құжаттарын талдау,
құрылыс және саллынып біткен зерзатты эксплуатацияға қабылдау кезеңінде
ССҚ іске асырылуының жүйелі тәсілін меңгеру;
4).Жобаны жалпы негізінде қарайтын және күші бар нормативті техникалық
құжаттармен танысу (салалық стандарттар, шикізаттьң жаңа түріне, өндірістік
өнімдерге, ыдыс және орайтын материалдарға, технологиялық процесс, құрал
жабдықтарға, аспаптар мен жұмыс құрал-саймандарына техникалық жағдайлар).

Кіріспе
Санитарлық сақтық қадағалау (ССҚ) санитарлық дәрігердің жұмысының бір
бөлігі болып табылады және ол Қазақстан Республикасының профилактикалық
жұмысгарында өте тиімді де, негізгі қасиетке өзінше ие.
Санитарлық сақтық қадағалаудың іс-әрекетінің мазмұны 1995 жылдың
25.04.547 "Положением о государственной санитарной экспертизе в РК"
анықталған.
Санитарлық сақтық қадағалаудың негізгі мәні жобалау, құрылыс және түрлі
мақсатты өндірістік зерзаттарды эксплуатацияға кіргізу кезінде, жобалау
нормаларын, мемлекеттік стандартты талдау кезінде, жаңа шикізаттардың
техникалық жағдайында, жаңа технологиялық процесті, аспаптарды, құрал-
жабдықтарды, жұмысшылардың денсаулығына зиянды әсер көрсететін химиялық
заттарды кіргізу кезіңдегі күші бар гигиеналық нормалар мен санитарлық
ережелердің сақталуын бақылау болып табылады.
Өндірістік кәсіпорындарда ұзақ мерзімді эксплуатация, қателесулер мен
оларды жобалауда нормалардан ауытқулар болып тұратындықтан жұмысшылардың
бірнеше ұрпақтарының денсаулық жағдайына және жақын орналасқан елді мекен
тұрғындарына, сонымен қатар қоршаған табиғат ортасына қайтарылмайтын
зияндылықтар алып келетін теріс әсерлер көрсетуі мүмкін. Сондықтан технико-
экономикалық мәселелерді шешу кезінде, еңбекті қорғау мен еңбек етушілердің
денсаулығын, қоршаған табиғат ортасын қорғаудың барлық шараларын қарастыру
тиіс.
Санитарлық сақтық қадағалау жүргізу үшін санитарлық дәрігерге кәсіптік
білім, әр түрлі өндірістік процесстердін технологиясын білу, еңбекті
қорғау, қауіпсіздік техникасын және қолданылатын негізгі құрылыс,
реконструкция жүмыстарын жүргізетін құжаттарды білу қажет.
"Положение о государственном санитарном надзоре в РК". Санитарлық сақтық
қадағалауды санитарлық-эпидемиологиялық қызмет басқармаларының барлық
деңгейінде, ауданның бас мемлекеттік санитарлық дәрігерінен бастап
Қазақстан Республикасыньщ бас мемлекеттік дәрігеріне дейін жүргізетіні
қаралған. Өндірістік зерзаттардың құрылысы кезіндегі ССК, (өндірістік,
ауылшаруа-шылық және т.б.) төрт негізгі кезеңді қамтиды;

1. Құрылысқа жер участкесін бөлу келісімі.
Жобалауды бақылау, жобалық құжаттарды талдау кезінде күші бар санитарлық-
гигиеналық нормалар мен
ережелердің орындалуын санитарлық бақылау.
Салынып жатқан зерзатты құрылыс барысында санитарлық сақтық қадағалау.
4. Жаңа салынған және реконструкцияланған, пайдаланута
тапсырылған зерзаттарды санитарлық бақылау.

Жобалық құжаттарды қарау келесі тәртіппен тағайындалған:
1. Мемлекеттік санитарлық-эпидемологаялық қадағалау мекемелерімен
өнеркәсіп құрылысының, ғимараттар мен салу жобалық-сметалық құжаттары
міндетті түрде келісілуі тиіс.
Бұл құжаттар, сондай-ақ, типтік жоба, салынатын зерзаттын немесе жобалық
ұйымдардың территориалдық орналасу принципі бойынша келісімге тапсырылады.
2. Өте ірі жөне манызды өнеркәсіптердің ғимараттар мен салу
қүрылысының жобалық құжаттарын ҚР Денсаулық сақтау комитетінің бас
санитарлық-эпидемиологиялық басқармасы жасайды.
3. Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау мекемелері
жобаны талдауда, сонымен қатар өндірістік,
тұрмыстық және қоғамдық ғимараттар құрылысы кезінде таңдамалы бақылаулар
жасайды.
Санитарлық сақтык қадағалауды іске асыру кезінде санитарлық дәрігер
келесі деректі құжаттарды басшылыкқа алуы тиіс:
1. ҚР Конституциясы (1995ж.)
2. ҚР Заңы "Қазақстан Республикасының азаматтарының денсаулығын қорғау
туралы" (1997 ж. маусым)
3. ҚР Заңы "О санитарно-эпидемиологической благополучии населения".
4. ҚР Заңы "О недрах и недропользовании" 1994
5. Қаз.ССР Министрлер кабинетінің қаулысы 22.05.1991 жыл N 318. "О
порядке экспертизы и утверждения проектно-сметной документации и
создании Госкомиссии по приемке в эксплуатацию законченных строительством
объектов".
6. ҚР Заңы "Еңбекті қорғау туралы"
7. СНиП 1.02.01.85 "Инструкция о составе, порядке, разработки,
согласования и утверждения проектно-сметной документации на
строительство предприятий, зданий и
сооружений".
8. СНиП 3.01.01.85 "Организация строительного производства".
9. Санитарные нормы проектирования производсгвенных объектов
1.01.001.94.
10. Санитарные правила организации технологических процессов и
гигиенические требования к производственному
оборудованию.1.01.002.94.
СЭС немесе гигиеналық профильді Ғылыми зерттеу институтарының мамандары
гигиеналық сараптама жүргізгеннен кейін, қаралған жоба бойынша қорытынды,
санитарлық-техникалық кеңесте талқыланады. Бұл кеңес ССҚ-ды іске асыруда
негізгі кезең больш табылады, себебі осы кеңесте СЭС-тің мамандарымен,
құрылыс салатын мекеме және жобалау мекемелерінің өкілдері мен түрлі
ведомоствалық мамандар арасында жобалық материалдарды қарау мәселесі
жөнінде, ой алмасуларға мүмкіндіктер туып, мемлекеттік санитарлық-
эпидемиологиялық бақылау мекемелерінің талаптарына негіздеулер мен
мүмкіндіктер айқындала түседі. Санитарлық-техникалық кеңесте қабылданған
шешім, кеңес өтетін СЭС-тің бастығымен бекітіледі.
Санитарлық-техникалық кеңестің шешімін есепке ала отырып, екбек гигиенасы
бөлімінің дәрігері жоба бойынша қорытынды дайындап, оған СЭС бастығы қол
қойып, жобалау ұйымдарына тапсырылады.
Ұсынылып отырған әдістемелік құралда ССҚ-дың негізгі бағыттары мен оның
өндірістік құрылыста жүргізілу әдісі келтірілген. Бұдан басқа, басты
санитарлық-гигиеналық нормалар мен ережелердің, құрылыс нормаларынын
тәртіптері де берілген.
1. Құрылысқа жер участкесін таңдау мен бөлу кезеңіне санитарлык сақтық
қадағалау.
Құрылысқа жер участкесін таңдау мен бөлу кезеңіне ССҚ негізгі мақсаты
өнеркәсіптің орналасу орнына бірнеше талаптардың қамтамасыз етілуі болып
табылады:
1. Санитарлық қорғаныс алабының (СКД) сақталу мүмкіндігі;
2. Суды пайдалану бойынша рациональды шешімдерді қабылдау;
3. Су көздерін, топырақты және атмосфералық ауаны арнайы технологиялық
процестерді есепке ала отырып, ағынды сулар мен өндірістік тастандылармен
ластанудан қорғау.
4. Жұмысшыларды мақсатты түрде жайластыру мен оларды жұмыс орнына
жеткізу.
Болашақ өндіріс кәсіпорны үшін дұрыс және рациональды жер учаскесін
таңдауда санитарлық дәрігер алдын ала жоспарлау, алдыңғы жоба мен жобалық
құжаттармен тиянақты танысу қажет.

Алдын ала жоспарлау құжаттары мыналардан тұрады:
- халық шаруашылығының және өнеркәсіп салаларының даму және орналастыру
сызба нұсқасы;
- өндірістік күштердің экономикалық аудан бойынша даму және орналастыру
сызба нұсқасы;
- өндірістік күштердің даму және орналастыруының бас сызба нұсқасы;
- тұрғын жердің және қала құрылысының бас жоспары;

Алдыңғы жоба құжаттары:
- күрделі зерзаттардың технико-экономикалық негіздеулері
- кішігірім зерзаттардың және жеке ғимараттар құрылыстарының технико-
экономикалық есеп айыру құжаттары.
Жобалық құжаттар үлкен ерекше зерзаттарға жоба және жұмыс қүжаттарынан,
ал жаппай типті қүрылыс зерзаттарына тек қана жұмыс жобасынан тұрады.
ТЭН өндіріс салаларына сәйкес даму мен орналастыру сызба нұсқасына
байланысты зерзат құрылысы мен жобасына тиісті шаруашылықты және мақсатты
материалдарды қарастыру керек. Жана қүрылысты негіздеу кезеңінде ТЭН
мынадай болуы тиіс:
1. Жаңа технологияны енгізу, модеринизация, ескі құрал жабдықтарды
ауыстыру және басқа да шаруаларды енгізу жолымен өндірістің қуаттылығының
мүмкіндіктеріне тиянақты талдау жасап, онын қуаттылығын арттыруға аз
қаржымен, қысқа мерзім ішінде жетуді қарастыру;
2. Негізгі өндірістің технологиялық сызба нұсқасы мен кәсіпорын
жоспарынын бас сызба нұсқасының талдауы;
3. Өндіріс алаңын кеңейтпей өнімнін шығуын көбейту мәселелерін, аз шығын
мен қысқа мерзімде шешуі;
Жерді рациональды пайдалану мен қоршаған ортаның ластануынан қорғауда ТЭН-
ге кіретін шаралар мыналар:
- қамтамасыз ететін техникалық шаралар: қайта пайдаланылатын сумен
қамтамасыз ету шаралары, ағынды сулардың мөлшерін азайту немесе ағынсыз
жүйені пайдалану, атмосфераға зиянды тастандылардың шығуын азайту және
онымен ластануды төмендету:
Қалдықсыз технология, қоршаған ортаны қорғауға байланысты көптеген
гигиеналық проблемаларды радикальды шешуді. ТЭН-ге жер участкесін тандау
мен бөлу кезінде санитарлық-гигаеналық мәнге ие ситуаииялық және шамамен
бас жоспарлар мен басқа да құжаттар ұсынылады.
Өндірісnік кәсіпорынның құрылысына жер участкесін беру үшін комиссия
құрылады, оның құрамына міндетті түрде мемлекеттік санитарлық-
зпидемиологиялық қадағалау мекемелерінің өкілі кіреді. Құрылыс жүргізетін
мекеменің өкілі күрделі емес зерзат үшін 15 күн бұрын, күрделі зерзат үшін
30 күн бұрын, комиссия жүмысына дейін СЭС- ке мынадай материалдарды
тапсыруы керек:
1. Алаңның орналасқан орны мен көлемі туралы мәліметтер, құрамына қоса
ситуациялық жоспар,гидро-геологиялық мәліметтер, топырақтың ластану
дәрежесі туралы мәліметтер, зерзаттың қысқаша сипаты мен оның қуаттылығы
көрсетілген мәліметтер.
2. Жергілікті еңбекпен, материалдық ресурстарды пайдалану мүмкіндігі.
3. Алаңнан тыс инженерлік тораптар мен коммуникациялық жаңа трассалар
(жол) төсеу.
4. Қоршаған ортаны қорғау шаралары.
Ұсынылған материалдар құрамында, егер зерзат қолайлы бөлмеде орналасқан
болса, типті жоба мен реконструкция жобасына арналған жобаға тапсырма болуы
тиіс. Сонымен қатар, құрылыс салатын мекеме өкілі алдын ала әкімшіліктің
шешімімен жолдама хат, администрация келісімі және ұйымының уставы
тапсырылуы тиіс.

Жер участкесін таңдау жэне бөлу кезеңіндегі санитарлық дәрігердің іс-
әрекет алгоритмі
1. Санитарлық дәрігер жоғарыда келтірілген барлық материалдын ұсынылуын
белсенді түрде талап етуі керек.
2. Ұсынылған материалдардың толықтығын тексеру.
3. Тиісті нормативтік-техникалық құжаттарды жинау.
4. Ұсынылған материалдарды қарау.
5. Бөлінген участкеге шығу.
6. Қорытынды жазу.
Болашақ жер участкесінің ситуациялық жоспары, радиусы 2 км-ден кем емес
СҚА көрсетілген белгілі масштабта тапсырылуы тиіс (өндіріс кластары СН
1.01.110.94 келісілген).
СҚА дегеніміз өндірістік кәсіпорынның зияндылық көзінен тұрғын зонаға
дейінгі территория.
Зиянды заттардың шығуы мен технологиялық процесс жағдайына байланысгы,
сонымен қатар атмосфераға шығатын зиянды тастандыларды тазарту шараларының
жүргізілуін еске ала отырып, өндірістік кәсіпорындарға сәйкес 5 класқа
белінеді. (СН 1.01.001.-94)
СҚА-ның көлемі кәсіпорынның класына байланысты тағайындалады:
I класс - 1000 м
II класс- 500 м
Ш класс- 300 м
ІУкласс - 100 м
V класс - 50 м
Санитарлық қорғау алабының көлемі келесі кәсіпорыңдарға белгіленеді:
а) атмосфералық ауаға зиянды және ұнамсыз иіс шығаратын және қоршаған
ортаны ластайтын көздері бар технологиялық
процессті өндірістер.
б) шу, діріл, ЭМӨ-ің т.б. факторлардың зиянды көздері бар мекемелер.
в) ЖЭС (жылу электр станциялары) өндірістік және өндірістердің түтін
құбырларынан зиянды заттар шығарылатын өндірістер.
Санитарлық жіктелуі бойынша I және II классты зияндылықты өндірістерге
мысалы: металлургия өнеркәсібі, мұнай өңдеу өнеркәсібі жатады, олар ІОООм
және 500м қашықтықта орналастырылуы тиіс.
Тұрғын зона шекарасына III және IV класс зияндылықты өндірістерді жүк
айналымының келеміне байланысгы, сонымен қатар V класс өндірісі мен
өндірістік зияндылықтар бөлмейтін өндірістерді, бірақ та, темір жол, кіре
беріс жолдарды қажет ететін, мысалы, машина жасау, металл өңдейтін және
тағам-дық кәсіпорындарды орналастыруға болады.
Өндіріс ауданында, тұрғын зона деңгейіне дейін өндірістік зиянды
факторлар шығармайтын кәсіпорындарды, ШРЕД-ден жоғары шу туғызбайтын және
темір жол жолы кіре берісті (5-ші) класты зиянды өндірістерді орналастыруға
болады.
Жоғарыда берілген өнеркәсіптер тұрғын елді мекендерге жел жағынан
орналастырылмауы керек. СҚА өнеркәсіп үшін гигиеналық негізделулерге сүйене
отырып, 3 есеге дейін үлкейтуге болады.
СҚА-ның көлемі өндірістік кәсіпорын жұмысы бойынша гигиеналық
көрсеткіштердің жақсаруына байланысты азайтуға да болады.
СҚА-ның кеңдігін негіздеуге атмосфералық ауаның күтілетін ластануын
есептеу қолданылады. Зиянды заттары бар тұрғын жерді қоршаған атмосфералық
ауаның есептелінген ластануы тағайындалған санитарлық нормадан аспауы тиіс.
Санитарлық қорғау алабы дүрыс көгалдандырылуы керек, ондағы көгал
өндірістен шығатын газ, бу, аэрозольдарға төзімді болуы тиіс.
Өндірісnік өнеркәсіп құрылысына алаңды таңдау кезінде тікелей күн сәулесі
мен табиғи желдету қатынасы санитарлық талаптарды қанағаттандыру
керектігіне көңіл аудару керек, оларды нашар желдетілетін ойыстар мен
сайларға орналастыруға тиым салынады.
Жерді таңдау кезінде тағы бір көңіл аударатын жай, ол жер батпақ болмауы
тиіс, атмосфералық сумен толып қалмаған болу керек.
Мүмкіндігінше рельеф тегіс, атмосфералық су жеңіл ағатындай болуы тиіс.
Тегіс емес рельеф кезінде тиісті жерді тегістеу жүмыстары жүргізілуі керек.
Жер асты судың деңгейі ең төменгі қабаттың еденінен, подвалдан 0.5 метрден
кем болмауы керек. Кейде бұл шама салыстырмалы мағынаға ие және жер асты
суының жоғары деңгейде болуының өзі участокты бөлуде келісімге теріс шешім
қабылдау үшін негіз болып табылмайды. Мүндай жағдайда жобаның құрылыс
белігінде гидроизоляция шараларын қарастыруына және жертөле бөлмелерінің
салынбауын талап ету керек. Сонымен бірге сумен қамтамасыз ету және
канализация сұрақтарын шешу қажет.
Құрылыс салатын мекеменің өкілі барлық инженерлік-техникалық
коммуникациялардан суды пайдалану туралы алдын ала есептеу анықтамасын
тапсыруы тиіс.
Өндірістік кәсіпорын жақын орналасқан елді мекендерге қатынасы бойынша су
көздерін санитарлық қорғау талаптарын есептей отырып, өзен ағысы бойымен
төмен орналастырылады.
Атмосфералық ауаны қорғауды ұйымдастыру кезінде ОНД-86 құжатын
басшылыққа алған жөн. Заказ беруші атмосфералық ауаның аймақтық (фон)
ластануы туралы, ағынды суларды шығару жағдайы туралы, тазарту
қондырғыларының жүйесі және жылумен қамтамасыз етудің алдын ала есебі
туралы мәліметтерді тапсыруы тиіс.
Егер су-жылумен қамтамасыз етілу және канализация толықтай іске асырылған
және қор болмаған жағдайда, санитарлық дәрігер, құрылыстың тиісті су көзі
мен жылумен қамтамасыз етуді және канализация жүйесін кеңейтуді талап етуі
керек. Жоғарыда берілген материалдар санитарлық дәрігерге жер участкесін
бөлу бойынша жұмыс істейтін комиссияның жүмысынан 15 күн бұрын тапсырылуы
тиіс.
Бұдан соң, санитарлық дәрігер тапсырылған мәліметтердің толықтығына көз
жеткізіп, оларды талдайды, бөлінген жерге шығып көреді, жердің ситуациялық
жоспарға сәйкестігін көреді.
Мұнан кейін комиссия қорытынды береді, ол төрт бөлімнен түрады:
1. Паспорт бөлімі
2. Белгілеу бөлімі
3. Ескертулер мен ұсыныстар
4. Өзіндік қорытынды шешім: келісім немесе келіспеу.
Қорытынды екі апта ішінде жасалынып, СЭС-та тіркеу журналына
тіркеледі. Типтік жоба үшін (қорытынды) шешім екі жылға дейін ал, жеке жоба
үшін жобалау мен құрылыстың барлық кезеңінде күші бар.
Санитарлық дәрігердің қорытындысы қоршаған ортаны қорғау шараларының
келісімі мен барлық коммуникацияларға қосылу келісімі болып табылады. Әрбір
сұракқа жауап толық болуы тиіс. Қорытындыны толтыру үшін мәліметті жер
участкесін бөлу материалдары мен тиісті санитарлық нормалар мен ережелерден
алынады. Барлық зерттелінген материал-дардың негізінде жобаланған
өнеркәсіптің құрылысы үшін бөлінетін жер участкесінің жарамдығы
анықталыналы. Егер негізгі қайшылықтар болмаса құрылыс үшін участок жарамды
деп жазылады. Жер участогі санитарлық нормалар талабына фактілі мәліметтер
бойынша сәйкес келмегенде, теріс шешім қабылданады.
Жер участогын таңдау мен бөлу туралы қорытындының бір данасы СЭС-ның іс-
қағазыңда сақталынады. Қорытындыда қаралған санэпид бақылау мекемелерінің
ұсыныстары жобалау ұйымдары үшін міндетті күшке ие, олар талқылау
процессінде қатаң түрде орындауы қажет.
Жергілікті зерзатты кеңейту, не болмаса жаңарту, реконструкция жүргізу,
жаңа технология енгізу, жаңа шикізат қолдану барысында реконструкция
жүргізу үшін жоғарыда айтылған жұмыстар сол қалыпта келісім ретінде
жүргізілуі керек.
Осыдан соң әкімшілік құрылысқа жер участогын беру туралы шешім
қабылдағаннан кейн, осы зерзат "Салынатын және реконсгрукцияланатын
зерзаттарды ССҚ картасында(ф.)" тіркеледі және құрылыс кезеңінде бақылау
жүргізу тағайындалады.
Комиссия актыға қол қоя отырып, СЭС бас дәрігері немесе СЭС маманы
комиссия төрағасына берілетін қорытындыға (ф.) сүйенуі тиіс. Ф. қорытынды
беру кейінгі түрлі түсініксіз жағдайлардан аулақ болуға, зерзаттың
бекітілуіне байланысты анықтауға болады.

2. Өндірістік зерзеттарды жобалау кезеңіне санитарлық сақтық кадағалау.
Жобаның жеке бөлімдеріне қойылатын гигиеналық талаптар.
Зерзатты жобалауда санитарлық сақтық қадағалау оның негізгі ұтымды түрі
болып табылады.
СЭС-да жобаны талқылау немесе тікелей жобалау ұйымдарында қарау
гигиеналық кемшіліктер, санитарлық нормалар мен ережелерден ауытқуларды
болдырмауға, жаңа прогрессивті шешім кіргізуге, қауіпсіз еңбек жағдайымен
қамтамасыз етуте мүмкіндік береді. Болашақ зерзаттарда, күшке ие нормалар
мен ережелердің сақталуына жауапкершілік, жобалау ұйымдарындағы басты
адамдар инженерлерге жүктеледі.
Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық бақылау орындарымен келісім
бойынша жобалық- сметалық құжаттар келесі жағдайда қарастырылады:
1. Жобалық қүжаттар күші бар санитарлық- гигиеналық нормалар, ережелер
мен инструкция талаптарынан негізделген жеке ауытқулармен талқыланғанда;

Жобалық шешімде бекітілген санитарлық- гигиеналық ережелер мен нормалар жоқ
болғанда;
Тандамалы бақылау тәртібі кезінде көрсетілген жағдай кезінде жобалық
құжаттар зерзат құрылысының территориалдық орналасу негізі бойынша
мемлекеттік санитарлық қадағалау органдарымен келісуге ұсынылады.
Типті жоба, санитарлық - гигиеналық ережелер мен нормалар талаптарынан
жекеленген ауытқулармен талданғанда да, жобалау мекемелерінің
территориалдық орналасу негізі бойынша келісімге ұсынылады.
Барлық салынатын зерзаттың қүрылыс салатын өкілдері құрылысты
қаржыландырудың басталуынан бір ай бұрын, салынғалы жатқан құрылыс жөнінде
тиісті СЭС-ға хабарлаулары керек, және мемлекеттік санитарлық-
эпидемиологиялық қадағалау органдарының талаптары бойынша зерзат құрылысына
бақылау жүргізу үшін (жұмыс жобасын) уақытша пайдалануға бекітілген жобаның
қажетті бөлімін ұсынады.
Жобалық құжаттарды мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау
органдарымен келісу, құрылыстың басталуына 15 күн қалғанға дейінгі мерзімде
ғана жүргізіледі, жекеленген жағдайларда 30 күнге дейінгі мерзімде.
Жобаны мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарына
санитарлық сараптама жасауға жіберген кезде, жолдама хатта МСЭҚ
органдарының келісімін талап ететін сұрақтар тізімі ұсынылуы тиіс
(санитарлық нормалар мен ережелерден ауытқулар болғанда, қандай норма және
ереже жобаның қайсы бөлімі екені көрсетіледі).
Жеке және типті жобалы құрылыс, реконструкция және өнеркәсіпті кеңейту
де, мемлекеттік санитарлық эпидемиологиялық қадағалау органдарының
келісіміне ие, бірақ та санитарлық нормалар мен ережелерден ауытқулары бар
болса немесе бекітілген нормалар мен ережелер жоқ шешім болған кезде,
жобаның бас инженерінің куәландырылған тиісті қол хаты болуы тиіс.
Ірі қалалар мен өндіріс орталықтарында барлық сұрақтар әкімішлікті
архитектуралық-жоспарлау басқармасында (АЖБ) шешіледі. АЖБ-ның рұқсатынсыз
бірде-бір құрылыс жобасының таратылуы мүмкін емес.

2.1. Жобаны таңдау
Өнеркәсіпті жобалауға тапсырманы жобаға заказ беруші жасайды. Оның
талдауына бас жобалаушы қатысуы керек. Жобалауға тапсырмада мыналар
көрсетіледі: өнеркәсіптің аты, жобалау үшін негіздеу, құрылыстың түрі
(жаңа, кеңейту, реконструкция және басқалар), құрылыс орны, өнім
наменклатурасы, негізгі өндірістің қуаттылығы, өнеркәсіптің жұмыс тәртібі,
қоршаған ортаны қорғауды және өндіріс қалдықтарын пайдаға асыруды талап
ету, технологиялық процессті автоматты жүйемен басқаруды талдау
қажеттілігі, тұрғын және мәдени-тұрмыстық құрылыс зерзатының жобасы бойынша
мәліметтер, құрылыс мерзімі, жобалау кезеңдері және т.б.
Жобалауға тапсырмамен бірге заказ беруші жобалау мекемелеріне мынадай
құжаттар береді:
* құрылыс үшін таңдалған жер туралы бекітілген актпен бірге өнеркәсіп
орналасқан жерлердің келісім материалы беріледі.
* әкімшілікпен жасалынған архитектуралық- жоспарлау тапсырмасы.
- жобаланған кәсіпорынның инженерлік торап пен коммуникация және т.б.
қамтамасыз етілу көздеріне қосылуына техникалық жағдай тапсырылады.
таңдалған жер участкесінің негізгі техникалық мәліметтері бар, участоктың
құрылыс паспортын; салынған құрылыс
туралы мәліметтер, жер асты және жер үсті құрылыстары, коммуникация және
т.б. туралы мәліметтер беріледі.
ерте жүргізілген инженерлік ізденістер материалы.
тізімге алу материалдары, жарамсыз ғимараттар мен құрылыстарға, орнына
төлеу түрінде және жарамсыздық туралы әкімшіліктің шешімі мен бағаланған
акт тапсырылады.
Өнеркәсіп, ғимарат және орнату құрылыстарының жұмыс жобасын талқылауда
бекітілген ТЭН (ТЭЕ) негізін, құрылыс үшін алаңды таңдау материалдары мен
жобалауға тапсырманың сәйкестілігін тікелей іске асыру қажет.
Өнеркәсіп ғимараттар мен орнатуды жобалауда іске асырылады:
1. бір кезеңді - зерзат үшін, жинақ бағасының есебімен жұмыс жобасы
құрастырылады, егер құрылыс типтік және екіншілік қайта жобаны қолдану
бойынша жүргізілетін болса, сонымен қатар техникалық күрделі емес зерзаттар
үшін;
2. екі кезеңді - жинақ сметалық есепті бағамен жоба және құрылыстың басқа
зерзаттары үшін оның ішінде ірі және күрделі зерзаттардың сметалары мен
жұмыс құжаттары:
Жобалауды екі кезеңді жүргізу ірі және күрделі өндіріс комплекстері,
сонымен бірге жаңа әлі меңгерілмеген өндіріс технологиясын пайдалану
жағдайы үшін, күрделі архитектуралық-құрылыстын шешімдері мен құрылыстың
аса күрделі жағдайларында жіберіледі.
Жобада мынадай негізгі сұрақтар болуы тиіс:
- шикізат пен дайын өнім ағымының транспорттық сызба нұсқасы;
- еңбектің өнімділігінің жоғарлығын қамтамасыз ететін өндіріс
технологиясы;
өндіріс экономикасы мен ұйымдастыру;
өнеркәсіпте автоматты басқару жүйесін пайдалану;
- жер участогын рациональды пайдалану және бас жоспарда оптимальды
таңдау;
- еңбекті ғылыми ұйымдастыру үшін жағдайлар жасау, жұмысшыларға тұрғын
және тұрмысты қызмет көрсету;
- ғимарат пен құрылыстын көлемді-жоспарлы, архитектуралық жән
конструктивтік шешімдері.
Типтік немесе қайта пайдаланылатын экономикалық жана жобамен жүргізілетін
зерзатты қарастыруда өнеркәсіп, ғимарат және құрылыстың жұмыс жобасы келесі
бөлімдерден тұруы тиіс:
а) жалпы түсініктеме қағаз, сызулар: ситуациялық жоспар,өнеркәсіпті
басқару схемасының жалпы құрылысы және т.б.
Инженерлік тораппен жер участкесінің жоспары.
б) құрылысты ұйымдастыру
в) сметалық құжат
г) жұмыс жоспарының паспорты
Өнеркәсіп қүрылысының, ғимаратының немесе онын кезектілігінің жобасы екі
кезеңді жобалау бойынша талданған келесі бөлімдерден түрады:
а) жалпы түсініктеме бөлім - мұнда жобалау үшін бастапқы мәліметтер,
зерзатқа қысқаша сипаттама, қоршаған ортаны қорғау шаралары туралы жобалық
мәліметтер (СН 202-81) болу керек.
Сызулар: ситуациялық және бас жоспар.
б) өндіріс технологиясының негізгі шешімі бар технологиялық шешім (СН-
202-81)
в) құрылыс шешімдері мұнда құрылыс және ғимарат бойынша архитектуралық -
құрылыстық шешім негіздері мен қысқаша сипаттамалары, жұмыс орнын
жарықтандыру бойынша принципті шешімдер негіздері өндірістік шу мен дірілді
төмендету, жұмысшыларға тұрмыстық қызмет көрсету .
туралы мөліметтер болуы керек (СН-202-81).
Сызулар жоспар, кесінді, құрылыс пен ғимараттың фасады.
г) құрылысты ұйымдастыру
д) тұрғын азаматтық құрылыс
е) сметалық құжат.
ж) тағайындалған форма бойынша құрастырылған жоба паспорты (СН-
20281қара)
Жұмыс құжатының құрамы:
а) жұмыс сызуы
б) құрылыстың бағасы белгіленген смета
в) материалдармен қамтамасыз ету туралы ведомость
г) қондырғылар бойынша арнаулылығы
д) құрылыс және ғимараттың құрылыстық жұмысшы сызуының паспорты.
Жүргізілетін құрылыстың ауданының ерекшелігін ескере отырып, типті жобаны
құрылыстың нақтылы алаңында бекіту керек.
Ғимараттың және құрылыстың типтік жобасын жерсіңдіру кезінде, жобалау
мекемелері ғимарат бөлімдерінің координатын, фундаменттің түсу тереңдігі
мен мөлшерін, қабат құрылысын, сумен қамтамасыз ету және канализация, жылу,
энергиямен қамтамасыз ету т.б. тораптардың жалғасуын, сыртқы қабырға
қалыңдығын, жылу және желдету аспаптарын анықтау қажет.
Министерстволар мен ведомстволардың келісімі мен типтік жобаға,
прогрессивті технологиялық процеске байланысты өзгерістер енгізуі мүмкін.
Жеке жобалар, өндірістер мен басқада жаңа технологиялы зерзаттар үшін
жасалынады.
Жобалау мекемелері технологиялық процессті тиімді пайдалануға,
өнеркәсіпте қазіргі талапқа сай еңбек жағдайын туғызуға, жобада қаралған
денсаулықты қорғау шараларының тиімділігіне, табиғи ресурстар мен жерді
рациональды пайдалануға, соның ішінде ауаны, суды, топырақтың ластануымен
күресудің санитарлық-қорғау шараларының орындалуына жауапкершілік алады
немесе жауап береді.
Жобалау мекемелері жобаның бас инженерін (ЖБИ) тағайындайды
Мемлекеттік санитарлық эпидемиологиялық қадағалау органдарының алдында
мынадай маңызды сұрақтар тұрады:
а) жобалау ұйымдарын санитарлық нормалар мен
ережелермен таныстыру
б) жобалаудың барлық кезеңінде жобаны талдауда таңдамалы бақылау жүргізу
в) ССҚ-дың басқа барлық кезеңдерінде сапалы бақылау жүргізу (участкені
бөлу, құрылыс, эксплуатацияға қабылдау).
Жобалық құжаттарды сараптау үшін гигиеналық профильді ҒЗИ, медициналық
университеттер мен академиялардың еңбек гигиенасы кафедраларына жіберу де
мүмкін.
Жобаның заңдылық мерзімі - 5 жыл, мұнан соң қайта қаралады және қайта
бекітіледі.

2.2. Жобаны санитарлық-гигиеналық сараптау.
Жобаланған өнеркәсіп ережеге сай құрамына өнеркәсіп тобын, осы
кәсіпорынды ұйымдастыру үшін өндіріске көмекші жалпы зерзаттар мен
шаруалық, инженерлік, құрылыс және коммуникацияларды (өндіріс зона)
орнықтыру.
Жаңа және жұмыс істеп тұрған өндірістік кәсіпорынды кеңейтуді орнықтыру
кезінде, 9 баллды жер сілкіністі аудандарда құрылыс пен өнеркәсіпті
кеңейтуде шектеулерді міндетті түрде есепке алу қажет; көрсетілген
аудандардағы мұндай өнеркәсіп құрылысын салу тек осы құрылыс халық
шаруашылығы мақсатына ТЭН тиісті бекітілген кездерде ғана рұқсат етіледі.
Санитарлық қадағалау бұл этапта ұсьнылған құжаттардың толықтығын
қараудан басталады.
Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары жобаны
сараптау үшін құрылыс салатын мекеме өкілінен мынадай материаллдрды алуы
тиіс:
1.Жобаны қараудан хат-тапсырма
2. Жоба
3. Әкімшіліктің жер участкесіи таңдау мен бөлу туралы қорытындысы,
міндетті түрде СЭС-ның оң шешімі болу керек.
4.Зерзаттың барлық инженерлік тораптарға қосылуының техникалық жағдайы
(рұқсаты)
5. Құрылысты ұйымдастыру жобасы
6. Құрылыстың календарлық жоспары
МСЭҚ органдарына түскен жобаны, мемлекеттік санитарлық дәрігер мен
жобаның кураторы (жетекшісі) болып табылатын еңбек гигиенасы маманына
береді. Ол бас жоспар мен жобаның технологиялық құрылыс, еңбек пен
құрылысты ұйымдастыру және т.б. бөлімдерін қарайды.
Сумен жабдықтауға, канализацияға, ауа, топырақты қорғау, тұрғын құрылыс,
қоғамдық тамақтану зерзаттарына тиісті жобалық құжаттарды оқып қарау үшін
СЭС-тің арнайы мамандарына береді.
Айта кету керек, сараптаманы бағалауға жоба материалдарының барлығы
жатады. Осыған байланысгы заказ берушіден жобаны жеке бөлімдеп қабылдауға
жол бермеу керек. Жоба бойынша қорытынды, барлық бөлімдер қамтылған біреу
болады.
Жобаға санитарлық-гигиеналық сараптама жүргізу кезінде мынадай
нормативтік құжаттар басшылыққа алынады:
1. "Санитарные нормы проектирования производсгвенных объектов" 1.01.001.-
94
2. "Санитарные правила организации технологических процессов и
гигаенические требования к производственному оборудованию" 1.01.002.94
"Проведение предупредительного и текущего санитарного надзора за
искусственным освещением на промышленных предприятиях" (методическая
рекомендация) 1.01.004.-94
"Санитарно—гигиеничесжий контроль сисгем вантиляции производсгвенных
помещений" (методические рекомендации)
1.01.003.-94
СЭС-ның салалық мамандарының немесе ҒЗИ-ның сарапшыларының қаралған жоба
бойынша қорытындысын санитарлық-техникалық кеңесте, барлық қатысы бар
мекемелердің өкілдерінін қатысуымен комплексті талқылауға салады.
Санитарлық-гигиеналық кеңестің қаулысы мемлекеттік санитарлық
эпидемиологиялық қадағалау органдарының басшысымен бекітіледі.
Санитарлық—техникалық кеңесте жоба қаралғаннан кейін санитарлық
дәрігер жетекші қорытынды дайындайды, оған МСЭҚ органдарының басшысы қол
қойып, мөрмен расталынады және ұсынған мекемеге беріледі. Қайшылы пікірлер
болған жағдайда жобалық құжаттар тиісті министерстволар мен ведомстволармен
сәйкес МСЭҚ органдары жобаға шешім қабылдаулары қажет.
Жобалық құжаттарды қарау кезінде санитарлық дәрігер келесі негізгі
мәселелерді басшылыққа алуы керек:
- санитарлық нормалар мен ережелердің сақталуын тексеру, себебі жобалық
шешім жұмысшыларды қолайлы еңбек жағдайымен және енбек процессін
рациональды ұйымдастыруды қамтамасыз ету керек.
санитарлық заңдылықтардың бұзылыстарын анықтау және қаралған жобаның іске
асырылуына жіберу туралы сұрақтарды шешу.
еңбек жағдайын сауықтыруға алып келетін және біркелкі өндірістердің басқа
да жобаларын оқу кезінде практикаға енгізу және ұсынуға болатын, гигиеналық
кезқарас түрғысынан біршама оптималды шешімдерді анықтап табу.
Санитарлық дәрігер жер участкесін бөлу туралы шешім қай санитарлық қызмет
мекемесінен және қуаттылығы қандай өндіріске берілгенін анықтау керек. Жер
участкесін бөлу туралы актысындағы мәліметтер жоба мәліметтеріне
сәйкестігін тексеру керек. Зерзаттын қуаттылығы заказ берушінің тілегі
бойынша ғана үлкейтуте болмайды. Барлық өзгерістер СЭС- пен келісілуі тиіс.
Жобаны қарау паспорт пен түсініктеме қағазбен танысудан басталады.

1. Жалпы түсініктеме (қағазы) бөлімі.
Мұнда жобалауға арналған бастапқы мәліметтер, зерзаттың қысқаша
сипаты; оны орналастырудың қолайлы жақтарын бағалау, жобаланған зерзат
қуаттылығынын мәліметі, наменкулатура, өнімнің технологиялық деңгейі мен
сапасы және шикізат базасы, су, жылу қажеттілігі туралы мәліметтер, жылу
және электр энергиясы, табиғи ресурстар туралы мәліметтер және олармен
қамтамасыз ету мүмкіндігі туралы, өнеркәсіп құрамы, қүрылыс, құрылыстың
кезектілігі, негізгі жұмыстар көлемі туралы, жобалық шешімнің келісілуінің
өткізілгені туралы мәліметтер мен санитарлық гигиеналық
нормалардың, инструкшя және ГОСТ-дын сақталуы туралы, аудан және құрылыс
алаңының қосымша сипаты, бас жоспар, алаң ішілік және сыртқы транспорттық
көрсеткіштер мен шешімдер, инженерлік тораптар мен коммуникация бойынша
шешімдер, жер участкесін қалпына келтіру бойынша шаралар, өндіріс
қалдықтарын пайдалану бойынша жобалық шешімдер, қоршаған табиғат ортасын
қорғау бойынша қаралатын шаралар туралы жалпы мәліметтер, осымен бірге су
көздері, атмосфералық ауа және топырақтың табиғи жағдайын сипаттайтын
мәліметтер, сонымен қатар өндірісте қайта пайдаланылмайтын заттардың
қалдықтары туралы мәліметтер, жобаланған шаралар мен құрылыс тиімділігін
сипаттайтын есептік мәліметтер беріледі.
Бұл бөлімде келесі негізгі сызулар ұсынылуы тиіс:
- Өндірістік кәсіпорын, ғимарат және құрылысты орналастырудың ситуациялық
жоспары, онда бар және жобаланған сыртқы коммуникация және инженерлік
тораптар, тұрғын территория, атмосфералық тастандылармен, ағын және табиғи
суларды тазартудың жобаланған жабдықтары мен қондырғылары, бас жоспардың
сызба нұсқасы, бұған жобаланған барлық, реконструкцияланатын және жарамсыз
ғимараттар мен құрылыстар, тұрмыстық зерзаттар мен көгалдандыру кіреді және
инженерлік, транспорттық коммуникация бойынша негізгі шешімдер кіреді.
Бұл кезде санитарлық дәрігер жұмысшылардың тізімдік құрамына көңіл аудару
керек (көп санды кезектегі (сменадағы) жұмысшылардың жалпы саны немесе
айырмашылық кезінде 1 сағат немесе одан да көп}, себебі санитарлық-
тұрмыстық бөлмелерін дұрыс анықтау үшін керек.

2. Технологиялық шешім.
Мұнда өндіріс технологиясының қысқаша сипаттамасы және шешімді негіздеу,
технологиялық процесті автоматтандыру мен механикаландыру және өндірісті
басқару; цехтық және цех аралық коммуникация сипаты, өндірістік жұмысшылар
санын негіздеу (өнеркәсіп бойынша толықтай және цех бойынша жекелей); НОТ
бойынша негізгі шешімдер қоршаған ортаны қорғау шаралары жүргізіледі.
Негізгі сызулар технологиялық процесс пен өндірісті механикалық, корпус
бойынша технологиялық жиынтықтаудың негізгі схемасы түрінде беріледі.

3. Құрылыс шешімдері.
Ғимарат пен құрылыс бойынша негізгі архитектуралық-құрылыстық шешімдердің
негіздері мен қысқаша сипатын, жұмыс орнының жарықталуы бойынша негізделген
шешім, өндірістік шу және дірілді төмендету, жұмысшыларға тұрмыстық,
санитарлық қызмет көрсету, сумен қамтамасыз ету, канализация, жылу, желдету
және ауаны кондиционерлеу бойынша негізгі шешімдер, типтік. және екіншілік
пайдаланылатын жоба тізімдерін қамтиды.
Негізгі сызу құрамында жоспар, ғимарат пен құрылыс кесіндісі және фасад
болуы тиіс, типтік жоба бойынша каталогтық парақтар, екіншілік
пайдаланылатын жоба бойынша негізгі сызулар болуы керек.
4. Құрылыстың календарлық жоспары кезектілік пен мерзімді қамтуы тиіс.
жеке ғимараттар мен құрылыстардын салынуы.
нөлдік цикл бойынша жұмыстардың жүргізілуі
құрылыс-монтажды жұмыс.
өндеу жүмыстары
Тізілген мәліметтер санитарлық дәрігер үшін зерзаттың құрылыс жүргізілуі
барысында бақылауды жоспарлау үшін қажет.

2.2.1. Бас және ситуациялық жоспарды сараптау.
Бас және ситуациялық жоспарды санитарлық сараптау кезінде СНиП 11 89-80
"Генеральные планы промышленных предприятий. Нормы проектирования"
басшылыққа алу қажет.
Бас жоспар сызуында (егер сол жерге байланысты болса) сыртқы коммуникация
жане тораптар (темір жол және автомобиль жолдары, инженерлік торап), тұрғын
жерлер көрсетілген, өнеркәсіпті орналастырған ситуациялық жоспар болуы
тиіс.
Бас жоспарда келтірілген болу керек;
- құрамына кіретін зерзараттар;
- өнеркәсіпті мүмкіндігінше кеңейту алаңы (егер бұл жобалауға
тапсырмада қаралған болса)
- тұрмыстық жайластыру мен территорияны көгалдандыру.
Өндіріс зерзат территориясын функциональды зоналарға бөлу керек;
- өндіріс алды (қоршаудан тыс немесе өнеркәсштің шартты шекарасы)
-административтік-шаруашылық;
-транспорттық-қойма;
-көмекші зерзараттар;
Зиянды заттар пайдаланылатын зерзараттарда әкімшілік-шаруашылық және
көмекші зоналарды өндірістік және транспорттық қойма бөлектеу, оның мөлшері
шеберленген зона кеңдігінен аз болмауы керек.
Өндіріс тораптары құрамындағы өнеркәсіптерді орналастыру кезіндегі
оның бас жоспарын шешу өндіріс торабы бас жоспарының сызба нұсқасының
байланыста болуы тиіс.
Өндірістік ғимараттар мен түрлі зияндылық класты басқада зерзаттарды,
егер өндірістік ортаның бір кәсіпорнын зиянды факторлары еңбекшілерге
немесе материалдардың, құрал-жабдықтар мен кәсіпорындардың дайын өнімінің
бұзылуына әкелетін болса, тұрғын елді мекенде рұқсат етілген мөлшерден
зиянды заттардың концентрациясының көбеюуіне әкелетін болса, бір өндірістік
алаңда, сонымен қатар қорғау зонасы территориясында орналастырылуға рұқсат
етілмейді.

Бас жоспарды сараптау кезінде келесі сұрактарды анықтау кажет:
1. Желдің бағыты көрсетілген бе және желдің бағытын есепке ала отырып,
жобамен орналастырылған зерзаттың немесе жеке цехтардын санитарлық
талаптарына жауап береді ме?
Бұл бір цехтың зиянды тастандыларының басқа цехтарға әсерін болдырмау
мақсатында есепке алуға маңызды, сонымен қатар ауа ағынын алып келетін
желдету жүйесінде ауа сорып алатын орынды таңдау үщін маңызды. Өндірістік
зерзаттар алаңын тұрғын территория мен елді-мекеннін дем алыс зонасына
салыстырмалы жел соғатын жағынан орналастыру қажет.
Жеке ғимараттар мен құрылыстарды өндіріс алаңында ауа сорып алатын
желдету жүйесімен үйымдастырылған орындарда орналастырған жөн және ауаны
кондиционерлеуде зиянды заттардың құрамы сыртқы ауада, өндірістік алаңның
жұмыс зонасы үшін 30% ШРЕК-тен аспауы керек.
Егер де қандай да бір техникалық себептерге байланысты зияндылықтар
шығаратын цехтар зияндықтары аз цехтарға қатынасы бойынша жел соғатын
жағынан орналастырылмаса онда цехта зиянды тастандыларды заласыздандыру мен
ұстау кезінде тиімді шараларды қабылдаған жөн.
2.Территорияның құрылысының тығыздығы санитарлық нормаға
сәйкес келеді ме және өнеркәсіптің келешектегі даму перспективасы есепке
алынған ба?
СНиІІ-ке сәйкес өндірістік зерзаттардың алаңы негізгі және көмекші
құрылыстарды орналастыру үшін жеткілікті болуы тиіс, оның ішінде шаң, газ
тазартатын және жергілікті канализациялық қондырғыларды, қалдықтарды
пайдалану мен заласыздандыруға арналған қондырғыларды, сонымен қатар
өндірісті кеңейтуге арналған территория мен қарапайым дене шынықтыру құрал
жабдықтарымен жабдықтауға арналған территориялық қор болуы керек.
Ғимараттар арасындағы алабта жақсы табиғи инсоляция болу үшін
ғимараттың 2-еселік биіктігінен, алап аумағы кем болмау керек.
Егер жобада қор ретінде алынған территория көрсетілмесе, онда бүл зерзат
кеңейтілмейді және оның қуаттылығын көтеруге болмайды (резервтік территория
туралы мәлімет заттың төл құжатында көрсетіледі).
3. Санитарлық-қорғау алабының мөлшері көрсетелген бе?
Барлық өндірістік зерзаттың СҚА болуы тиіс, оның мөлшері өндірістік
зияндылықтардың жүктелуіне сәйкес анықталады. Мұнымен бірге СҚА минимальды
радиусы барлық өндірісгің зиянды тастандыларының көзінен және барлық
тастандылардың жиынтық әсерін есепке алып анықтау тиіс.
Физикалық факторлар пайдаланылатын жұмыстар жобаланған кәсіпорын,
ғимарат, құрылыстар үшін СҚА мөлшері жүмыстың көрсетілген факторларымен
санитарлық ережелерге сай тікелей пайдаланылады.
Қоршаған ортада уақытша келісілген тастандылардың көрсеткштерін, іске
қосылатын зерзаттарды эксплуатациялау кезінде әрбір 5 жыл сайын толық
қалыпқа келгенше қарап отыру керек, ал мүмкін болмаған жағдайда зерзатты
басқа кәсіпке немесе қаланың түрғын зонасынан шығаруға жіберіледі.
4. СҚА-ның территориясын қандай мақсатта пайда-
ланылады, және оны көгалдандыру мен жабдықталуы жоспарланады ма?
СҚА-на зиянды тастандылардың мөлшері мен түсуін есепке ала отырып, СҚА-
ның территориясын ауылшаруашылығы өндірісі үшін пайдалануға болатындығы
СНиП-та тағайындалған. Бұл сұрақ агропром мекемелерімен келісілуі тиіс.
СҚА территориясы зерзаттын жабдықталу жобасы бойынша көгалдандырылып,
жабдықталуы тиіс.Тұрғын территория жағынан 50м кеңдіктен аз болмағанда ағаш-
бұта өсімдіктер жолағын отырғызу қарастырылады ал. СҚА-ның кеңдігі ІООм
дейін болса, 20м-ден аз болмауы тиіс.
СҚА-на өндірістін өзіне қарағанда зияндылығы аз класты өндірістік
тастанды шығаратын оның құрылыстарымен жеке ғимараттары бар және олар үшін
СҚА тағайындалған кәсіпорынды орналастыруға болады. Бұдан басқа СҚА-да СН
1.01.001.-94 П.2.9. бойынша басқа да зерзаттарды орналастыруға болатындығы
келісілген (өрт сөндіру депосы, монша, гараж, басқару ғимараты, магазин,
асхана, емхана, электорстанциясы, артезиан құбыры, сумен жабдықтау және
канализадия, станциялары, қоғамдық және жеке транспорт үшін автотұрақтар,
яғни сол және ұсынылып отырған өнеркәсіпке қызмет көрсету мен байланысты
зерзаттар).
СҚА-ның территориясында спорт құрылыстарын, демалыс сая жайын, балалар
мекемелерін, оқу орындарын, жалпы пайдаланылатын емдеу-профилактикалық және
сауықтыру мекемелерін орналастыруға болмайды.
5. Берілген мекен жайда өнеркәсіпті орналастыру
мүмкіндігінде ол жердің суаттары мен батпақтылығының сипаты есепке алынады
ма?
Су алу мен өзенге ағынды су жіберу және басқада
суаттар орны, канализация қүрылысын орналастыру орындары көрсетілген бе
және олар санитарлық талапқа жауап береді ме?
Бас жоспарда жер үсті және жер асты коммуникация,
жылу торабы, газ құбыры және т.б.
Жер асты судың деңгейі туралы мәлімет
Аэроклиматтық сипатқа, тікелей күн сәулесінің түсу жағдайына,
территорияның табиғи желденуіне, атмосферада технологиялық тастандылар мен
түман түзілудің сиретіліп таратылуына көңіл бөлінген бе?
10. Өндірістік ғимараттар, құрылыстар, арасында және
күйдіргіш заттар мен жарылуға қауіпті заттарды сақтайтын қоймалардың
арасында тиісті ажырау сақталынған ба?
II және III үлгідегі ғимараттарды жобалау кезінде ішкі алаң кендігі
мұндай ғимараттарда 15 м-ден аз болмау керек. Шаңды заттардың ашық
қоймаларынан өндірістік бөлмелерге дейінгі арақашықтық 20 м аз емес, ал
тұрмыстық және көмекші ғимараттарда 25 м-ден аз болмауы тиіс.
11. Шу шығаратын цехтарды орналастыру санитарлық
талапқа жауап береді ме және дыбысты жою шаралары
қарастырылған ба? (көгалдандырылган қорғау жолағы, шуды
аз шығаратын және т.б. цехтарға қатынасы бойынша жел
жағында орналастыру)?
Шуды көп шығаратын цехтарды өнеркәсіп алаңында бір-екі жерде, басқа
орындардан және тұрғын территориясы шекарасынан қашық орналастырған жөн.
Территория бойынша транспорттық жолдарды
орналастыру кезінде адамдарды тасымалдау қауіпсіздігі есепке алынған ба
(автомобильдік, темір жол және т.б.) Адамдар үшін қауіпсіз жоллар мен
сенімді дабыл жүйесі бар ма?
Өнеркәсіп кәсіпорындарының транспорттық жолдары,
цехаралық жолдар, көлік үшін тұрақтар қатты жабынды
мен жабылған ба?
Өте алыста орналасқан өндіріс гимараттарынан
тұрмыстық бөлмелерге дейінгі қашықтық қандай?
Жеке түрған тұрмыстық бөлмеге дейін ол 300 м-ден көп болмауы тиіс. Сыртқы
ауаның есептелінген температурасы-20е' С және одан төмен болған кезде жеке
тұрған тұрмыстық бөлмелер, өндіріс ғимараттарымен жылытылатын өткел арқылы
байланыстырылады.
14. Өнеркәсіп территориясының жабдықталуы
қарастырылған ба? (асфальттандыру, плиталармен жабу,
көгалдандыру және т.б.)?
Нормаға сәйкес участкенің көгалдандыру көлемі, мекеменін участкесінің
жалпы көлемінен 15%—тен кем болмауы керек. Алаңды көгалдандыру үшін ағаш-
бұта өсімдіктері отырғызылады, олар зиянды заттарға төзімді болуы керек.
Атмосфералық ауаға зиянды зат шығаратын мекеменің участкелерін
өсімдіктермен тығыз топпен, сызықпен көгалдандыруға болмайды, себебі олар
зиянды затты көп уақытқа дейін сақтайды және олар жинағыш болады.
Көгалдандыру, участоктың көлемін есептегенде ең көп санды сменадағы
әр жұмысшыға 3 м2 кем болмауы керек. Өндіріс үшін: жүмыс саны 300 және одан
көп адам өндіріс алаңының 1 га-на келетін болса көгалдандыру үшін,
құрылыстың тығыздығы есебінен азайтуға рұқсат етіледі.
Құрылыстан және көгалдандырудан бос жатқан барлық алаң қатты жабындымен
жабылған болу керек. Басты кіріс жолдары өнеркәсіпте негізгі жол жағынан
немесе оған келетін жұмысшылар жолы жағынан орналастырған жөн. Кіріс
жолдарының саны участоктың көлеміне байланысты, егер участок 5 га болса,
онда екіден қақпа болуы тиіс. Бір-бірінен 1,5км ара қашықтықта орналасуын
қадағалау керек.
Тратуарлар орналастыру қажет. Тратуарлардың ені 1,5 м кем болмау керек,ал
екі бағытта жүрсе, онда әрқайсы 1м-ден болу керек.
Кіретін пунктерде, санитарлық—тұрмыстық белмелердің негізгі цехтарына
кіретін жерге дейшті арақашықтық 800м-ден аспауы тиіс.Үлкен арақашықтық
болған жағдайда завод ішілік жолаушылар көлігін қарастырған жөн. Кіретін
пункт алдында және санитарлық-түрмыстық бөлмелер кірісінде, асхана және
басқару ғимараттарында ең көп санды сменаның 1 адамына 0,15 кв.м. есепті
алаң қарастырылуы тиіс.
Өнеркәсіп территориясында дем алуға арналған, жабдықталған алаң
қарастырылуы керек, ол өнеркәсіп кәсіпорнына қатынасы бойынша жел жағында
орналастырылуы тиіс.

15. Зерзат территориясында апат кезінде өрт сөндіру және тиісті
өндірістік профил бойынша зардап көрген және зерзаттың өзінің бүзылған
территориясын залалсыздандыратын заттарды орналастыру қарастырылған ба?
Ауылшаруашылығы өнеркәабінің бас жоспарын сараптау кезіңде келесі
нұсқауларға көңіл аудару тиіс:
1. Ауылшаруашылығы өнеркәабі өндірістік зияшдылықтар шығару көзі болып
табылатын болса, онда ол өнеркәсіптік зияндылық классына сәйкес СҚА мен
түрғын жерлерден бөлек орналастырылуы тиіс. СҚА-да ауылшаруашылығы өнмінің
қоймасын, өсімдік питомниктерін орналастыруға рұқсат беріледі.
2. Минералды тыңайтқыштар мен пестицидтер қоймасын, құс, мал, жануарлар
фермасын, мал емдеу мекемелері мен сүт, ет, жұмыртқа өндіретін
өнеркәсіптерді басқа да ауылшаруащылығы зерзаттары мен түрғын зонаға
қатынасы бойынша жел жағында орналастырылуы керек.
3. Қоймалар, элеваторлар мен ауылшаруашылығы өнімдерін сақтайтын қоймалар
деңес, қүрғақ, жақсы желденетін алаңда, жауын-шашын тез ағып кететін
жерлерде орналастырылған жөн. Бұл құрылыс түрғын және қоғамдық ғимараттарға
қатынасы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.