Вегетативтік жүйке жүйесі

1. Жүйке жүйесінің түрлері.
2. Симпатиялық және парасимпатиялық жүйелерінің қызметі мен құрлысы
3. Вегетативтік жүйке жүйесінің физиологиялық ерекшеліктері
4. Вегетативтік жүйке жүйесінің құрлысы

Орталық жүйке жүйесін морфологиялық және физиологиялық деп екіге бөледі.
Денелік жүйке жүйесін қаңқа етімен байланысқан, ол организімнің түрлі қимылдарын, сыртқы ортада бір жерден екінші жерге жылжуын қамтамасыз етеді. Бұл негізінен жануарларға тән қызмет болғандықтан денелік жүйке жүйесін кейде анимальдық деп те атайды. Ал вегетативтік жүйке жүйесін ішкі ағзалардың қызметін, заттар алмасуын, өрбу үрдістерін реттейді. Бұл жүйенің аты латынша vegetative- өсу, өсімдік деген сөзінен алынған. Дегенмен де вегетативтік жүйке жүйесі тек өсімдіктерге тән істерге ғана емес, ол жанарлар мен өсімдіктерге ортақ үрдістерге ортақ үрдістерге әсер етеді.
Вегетативтік жүйке жүйесін денелік жүйке жүйесімен салыстыра отырып, олардың морфологиялық және физиологиялық ерекшеліктерін байқауға болады.
Вегетативтік жүйке жүйесінің морфологиялық ерекшеліктер:
1. Парасимпатикалық және симпатикалық бөлімдерден тұратын вегетативтік жүйке жүйесінің нейрондары орталық жүйке жүйесінің кейбір бөлімдерінде ғана орналасқан. . Парасимпатикалық жүйке жүйесінің орталық нейрондары ортаңғы және сопақша мида, жұлынның сегізкөз бөлімінде, ал сипатикалық жүйке жүйесі жұлынның кеуде-бел бөлімдегі сегментердің бүйір ашасын да орналасқан.
2. Вегетативтік жүйке жүйесі қос нейронды. Олардың біреуі ми мен жұлын бөлімінде, екіншісі шеткі ганглийде орналасқан. Парасимпатикалық жүйке жүйесінің ганглийлері – ағзалар ішіндегі интрамуральдық түйіндер, ал симпатикалық жүйке жүйесінің түйіндері жотаны бойлар әрбір омыртқаның екі жағында тізбектелген және омыртқалар алдында алысырақ 3 мойын ганглий бар. Нейрондардың орталықта орналасқан жүйке талшықтары преганглийлік талшықтар деп аталады.
3. . Вегетативтік жүйке денелік жүйкеден әлдеқайда жіңішке. Преганглийлік жүйке талшығы милиенді, оның диаметрі 3,5мкм. Постганглийлік талшық милиенсіз, диаметрі 0,5-2 мкм. Парасимпатикалық постганглийлік талшықтар өте қысқа болады.
Әрбір ағза симпатикалық және парасимпатикалық жүйкелер тарамдалған.

1.С.Сәтбаев «Адам физиологиясы» , Алматы 2005

2. Ф. Исмағұлов «Адам физиологиясы», Алматы 1985

3. Н.Мырзаханұлы «Жалпы физиология», Алматы 2001

4. 1 Дүйсенбин.Қ, З. Алиакбарова. «Жасқа сай физиология және мектеп гигиенасы» Алматы, 2003

5.С.Хамиева, Ізбасарова, «Физиология практикумы»,
Алматы 1995