Кітапхана картотекасының мәліметтер базасы
1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.1 MS Access ортасында мәліметтер базасын құру технологиясы ... ... .4
2. Жұмыстың практикалық бөлігі
2.1 Есептің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.2 MS Access ортасында кітапхана картотекасының мәліметтер базасын құру алгоритмі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
2.2.1 Кестелер құрылымын бейнелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.2.2 Алғашқы мәліметтер енгізілген кестелер ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.2.3 Мәліметтер схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
2.2.4 Сұрау салулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2.2.5 Кестелер бойынша есептер құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
3. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
4. Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
1.1 MS Access ортасында мәліметтер базасын құру технологиясы ... ... .4
2. Жұмыстың практикалық бөлігі
2.1 Есептің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.2 MS Access ортасында кітапхана картотекасының мәліметтер базасын құру алгоритмі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
2.2.1 Кестелер құрылымын бейнелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.2.2 Алғашқы мәліметтер енгізілген кестелер ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.2.3 Мәліметтер схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
2.2.4 Сұрау салулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2.2.5 Кестелер бойынша есептер құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
3. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
4. Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Мәліметтер базасы бұл ақпараттарды сақтау үшін арналған ұйымдастырылған құрылым. Алғашқы кезде, яғни, мәліметтер базасы түсінігі қалыптаса бастаған жылдары, бұл базаларда тек қана мәліметтер сақталып жүрді. Бірақ бүгінгі күнгі мәліметтер базасын басқару жүйелері (МББЖ) өз құрылымында тек қана мәліметтерді ғана емес, сонымен қатар тұтынушылармен немесе басқа да программалық-ақпараттық кешендермен қарым-қатынас жүзеге асырылатын әдістерді (яғни, программалық код) де орналастыруға мүмкіндік береді. Осылайша біз қазіргі заманғы мәліметтер базасында тек қана мәліметтер ғана емес, сонымен бірге ақпарат та сақталатындығын айта аламыз.
ЭЕМ (электронды есептегіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің бірі ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу, сонымен бірге мәтіндік және графикалық құжаттар (суреттер, сызулар, фотосуретгер, географиялық карталар) ғана емес, жаһандық жүйе, дыбыстық және бейнефайлдардың беттері де жинақталады. Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске асады.
MS Office программалар пакетінде өте ыңғайлы, сонымен қатар, функционалды программа бар, бұл – MS Access. Ол бір-бірімен байланысқан кестелер түрінде мәліметтер базасын құруға, сұрау салулар және есептер түрінде осы кестелерден ақпараттар алу мүмкіндігін береді. Сонымен қатар, программа кестелердегі ақпаратты енгізуге және оны өзгертіп, толықтыру үшін тұтынушы интерфейсін құруға мүмкіндік береді, ол үшін формалар бар.
Жұмыстың мақсаты – мәліметтер базасын құру технологиясын үйрену.
Жұмыста қарастырылатын мәселелер:
1. Кітапхана мәліметтер базасын құрып үйрену
2. Кестелер құру
3. Мәліметтер схкмасын құру
4. Кестелерге мәліметтер енгізуді үйрену
5. Сұрау салулар құру
6. Формалар жасау
7. Есептер беру
ЭЕМ (электронды есептегіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің бірі ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу, сонымен бірге мәтіндік және графикалық құжаттар (суреттер, сызулар, фотосуретгер, географиялық карталар) ғана емес, жаһандық жүйе, дыбыстық және бейнефайлдардың беттері де жинақталады. Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске асады.
MS Office программалар пакетінде өте ыңғайлы, сонымен қатар, функционалды программа бар, бұл – MS Access. Ол бір-бірімен байланысқан кестелер түрінде мәліметтер базасын құруға, сұрау салулар және есептер түрінде осы кестелерден ақпараттар алу мүмкіндігін береді. Сонымен қатар, программа кестелердегі ақпаратты енгізуге және оны өзгертіп, толықтыру үшін тұтынушы интерфейсін құруға мүмкіндік береді, ол үшін формалар бар.
Жұмыстың мақсаты – мәліметтер базасын құру технологиясын үйрену.
Жұмыста қарастырылатын мәселелер:
1. Кітапхана мәліметтер базасын құрып үйрену
2. Кестелер құру
3. Мәліметтер схкмасын құру
4. Кестелерге мәліметтер енгізуді үйрену
5. Сұрау салулар құру
6. Формалар жасау
7. Есептер беру
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университет
Физика факультеті
Жылу физикасы кафедрасы
Курстық жұмыс
КІТАПХАНА КАРТОТЕКАСЫНЫҢ МӘЛІМЕТТЕР БАЗАСЫ
Пән аты: Мәліметтер базасы және эксперттік жүйелер
Орындаған:
Бакалавриаттың 3-курс студенті
Сисенгалиева Динара
(қолы)
Тексерген:
Аға оқытушы
Шортанбаева Ж.
(қолы)
Қабылдаған:
Кафедра меңгерушісі
Бөлегенова С.
(қолы)
Алматы-2009
Жоспар
1.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. MS Access ортасында мәліметтер базасын құру технологиясы ... ... .4
2. Жұмыстың практикалық бөлігі
1. Есептің жалпы
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...20
2. MS Access ортасында кітапхана картотекасының мәліметтер базасын
құру
алгоритмі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... .21
1. Кестелер құрылымын бейнелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2. Алғашқы мәліметтер енгізілген
кестелер ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
3. Мәліметтер схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
4. Сұрау салулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
5. Кестелер бойынша есептер құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
3. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
4. Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Кіріспе
Мәліметтер базасы бұл ақпараттарды сақтау үшін арналған ұйымдастырылған
құрылым. Алғашқы кезде, яғни, мәліметтер базасы түсінігі қалыптаса бастаған
жылдары, бұл базаларда тек қана мәліметтер сақталып жүрді. Бірақ бүгінгі
күнгі мәліметтер базасын басқару жүйелері (МББЖ) өз құрылымында тек қана
мәліметтерді ғана емес, сонымен қатар тұтынушылармен немесе басқа да
программалық-ақпараттық кешендермен қарым-қатынас жүзеге асырылатын
әдістерді (яғни, программалық код) де орналастыруға мүмкіндік береді.
Осылайша біз қазіргі заманғы мәліметтер базасында тек қана мәліметтер ғана
емес, сонымен бірге ақпарат та сақталатындығын айта аламыз.
ЭЕМ (электронды есептегіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің бірі
ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу, сонымен бірге мәтіндік және
графикалық құжаттар (суреттер, сызулар, фотосуретгер, географиялық
карталар) ғана емес, жаһандық жүйе, дыбыстық және бейнефайлдардың беттері
де жинақталады. Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске асады.
MS Office программалар пакетінде өте ыңғайлы, сонымен қатар,
функционалды программа бар, бұл – MS Access. Ол бір-бірімен байланысқан
кестелер түрінде мәліметтер базасын құруға, сұрау салулар және есептер
түрінде осы кестелерден ақпараттар алу мүмкіндігін береді. Сонымен қатар,
программа кестелердегі ақпаратты енгізуге және оны өзгертіп, толықтыру үшін
тұтынушы интерфейсін құруға мүмкіндік береді, ол үшін формалар бар.
Жұмыстың мақсаты – мәліметтер базасын құру технологиясын үйрену.
Жұмыста қарастырылатын мәселелер:
1. Кітапхана мәліметтер базасын құрып үйрену
2. Кестелер құру
3. Мәліметтер схкмасын құру
4. Кестелерге мәліметтер енгізуді үйрену
5. Сұрау салулар құру
6. Формалар жасау
7. Есептер беру
MS Access ортасында мәліметтер базасын құру технологиясы
Мәліметтер базасы (МБ) - белгілі бір арнаулы ауқымға қатысты
мәліметтерді баяндау, сақтау мен амал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы
принциптерін қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған
мәліметтердің жиынтыгы. Адамның қатысуы ықтимал, автоматтық құралдармен
өңдеуге жарамды түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі.
Сонымен қатар, арнаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты
әлемнің бөлігі де мәліметтер ретінде қарастырылады.
Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықтамалығын, поездар қозғалысы
кестесін, кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметтерді, студенттердің
емтихан тапсыру қорытындылары және тағы да басқаны атауға болады.
Электронды МБ-сының басты қасиеті - ақпаратты тез іздестіру мен
сұрыптау (іріктеу), сондай-ақ берілген форма бойынща есепті қарапайым
түрлендіру (жасау) мүмкіндігі. Мысалы, сынақ кітапшаларының нөмірлері
бойынша студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға немесе жазушының аты-жөні
бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады.
Егер, мысалы, ірі банктің мәліметтер базасын қарастыратын болсақ, бұл
анықтаманы оңай түсіндіруге болады. Бұнда клиенттер туралы, олардың мекен-
жайлары, кредиттік тарихы, есеп шоттарының жағдайы, қаржылық операциялары
және тағы да басқалар туралы мәліметтер сақталады. Бұл базаға банктің
көптеген қызметкерлері кіре алады. Бірақ олардың ішінде бұл базаға толықтай
ие болып, оған өзі жеке өзгерістер енгізе алатын адам жоқ. Мәліметттерден
басқа базада әр түрлі әдістер мен жабдықтар бар, ол әрбір қызметкерге оның
компетенциясына кіретін мәліметтермен ғана жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
Базадағы мәліметтердің нақты қызметкерлерге тиісті әдістермен өзара
байланысы нәтижесінде қызметкерлер пайдаланатын және өз компетенциясы
шеңберінде мәліметтерді енгізу мен түзетуді жүргізетін ақпарат қалыптасады.
Мәліметтер базасы түсінігімен мәліметтер базасын басқару жүйесі
түсінігі тығыз байланысты. Бұл жаңа базасының құрылымын құру, оны
мәліметтермен толтыру, мәліметтерді түзету мен ақпараттарды визуалдау үшін
арналған программалық жабдықтар кешені. Базаның ақпаратын визуалдау деп
берілген критерилерге байланысты көріністегі мәліметтерді іріктеуді, оларды
тәртіптеуді, толықтыру және шығару құрылғысына беру немесе байланыс
каналдары бойынша жіберуді түсінуге болады.
Әлемде көптеген мәліметтер базасын басқару жүйелері бар. Олардың әр
түрлі объектілермен әр түрлі жұмыс істеу мүмкіндігі мен пайдаланушыларға әр
түрлі функциялар мен жабдықтар ұсынатындағына қарамастан МББЖ-нің көбі
ортақ негізгі түсініктердің тұрақты кешеніне негізделеді. Бұл бізге бір
жүйені қарастырып, оның түсініктерін, әдістерін және тәсілдерін МББЖ-нің
барлық классына жалпылауға мүмкіндік береді.
Мәліметтер базасының кең түрде қолданылуының алғы шарттары.
МБ-ның айқын басымдылықтары мен объективті алғы шарттары оның кең
түрдегі қолданысына әкелді. Оны қолданудың алғы шарттарына келесілер
жатады:
• нақты өмірдің объектілері өзара күрделі қарым-қатынаста болады.
Бұның бәрі олардың ақпараттық көрінісі өзара байланысқан бір
бүтінді қалыптастыруды талап етеді;
• әртүрлі пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктері өзара
қиылысады, ал бұл бір мәліметтер базасын қолдануды және әртүрлі
пайдаланушылардың оған кіру мүмкіндігін бір мақсатты жасайды;
• ақпараттық қорды құру мен жүргізу функциялары мен қажетті
мәліметтерді ұсыну әртүрлі тапсырмаларды шешуде универсалды және
жалпы болып табылады. Мәліметтерді басқару үшін мамандандырылған
программалық жабдықтарды құру – бұл функциялардың орындалу
деңгейінің өсуі мен ақпараттық жүйелерді құрудың еңбек
сыйымдылығының қысқаруына әкеледі;
• техникалық және программалық қамтамасыз етудің дамуының қазіргі
заманғы деңгейі, ақпараттық жүйелерді құру теориялары мен
практикасы тиімді МБ-сын құруға мүмкіндік береді.
Мәліметтер базасын басқару теориясы шамамен алғанда XX ғасырдың 50-
жылдарының басынан бері дами бастады. Осы уақыт ішінде белгілі бір іргелі
ұғымдар жүйесі калыптасты. Олардың бірқатарын келтірейік.
Объект деп мағлұматтары мәліметтер базасында сақталатын
ақпараттық жүйенің элемеиттері аталады.
Атрибут - объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу. Әрбір объект
атрибуттардың кейбір жиынтығымен ситатталады.
Мәліметтердің басты элементі деп мәліметтердің баска элементтерінің
мәндерін аныктауға мүмкіндік беретін осындай атрибут аталады.
Алғашқы кілт - объектінің (жазбаның) әрбір данасын біреғей түрде
жалғастыратын атрибут (немесе атрибуттар тобы).
Екінші реттегі кілт - бірнеше жазбалар (объект даналары) үшін мәні
қайталанатын атрибут (немесе атрибуттар тобы). Ен алдымен, екінші реттегі
кілттер жазбаларды іздестіру операцияларында қолданылады.
Мәліметгер базасы ұғымымен мәліметтер базасын басқару жүйесінің ұғымы
тығыз (МББЖ) байланысты.
МББЖ - жаңа база құрылымын құруға арналған программаның құралдар
кешені, оны құрамын толықтыру, құрамындағы мәліметтерді түзету және
ақпаратпен көрсетушілік (визуализация). База ақпаратын көрсетушілік ретінде
берілген критерийге сәйкес бейнеленетін мәліметгерді іріктеу, оларды
реттеу, содан кейін шығаратын құрылғыға беру немесе байланыс арналары
бойынша беру.
Кез-келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операция орындауға
мүмкіндік береді:
■ кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
■ кестеден бір немесе бірнеше жазбаны жою;
■ кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді
жаңарту;
■ берілген шартты қанағаттандыратын бір немесе бірнеше жазбаларды
табу.
МББЖ-ның тағы бір функңиясы - мәліметтерді басқару. Мәліметтерді
басқару ретінде, әдетте, мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау,
мәліметтермен жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің
тұтастығы мен үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.
Мәліметтер базасын жіктеу.
Мәліметтер арасындағы байланыстарды орнату әдістері бойынша былайша
ажыратылады: Реляциялық, иерархиялық және желілік МБ.
Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және
әдеттегі формасы болып саналады. Көптеген теориялар ішінде кестеге қатынас
(relation) термині сәйкес келеді және ол МБ-сына осы атты берген. Ол үшін
дамыған математикалық аппарат - біріктіру, алу, азайту, қиылысу, қосу және
тағы да басқалар сияқты математикалық операциялар айқындалатын реляциялық
есептеу мен реляциялық алгебра.
Осы типтегі МБ жасауға американдық ғалымы Е. Кодд елеулі үлес қосты.
Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті - оны қолдаудың аспаптық құралдарының
салыстырмалы қарапайымдылығы, кемшілігі - мәліметтер құрылымының
шектеулілігі (ерікті үзындық кестесінің жолдарын берудің мүмкін еместігі)
және оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі.
Мұндай МБ-ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ-сын қарау
қажетті болуы мүмкін,
Иерархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер
арасындағы байланыстардың бар болуын көздейді. Иерархиялық МБ-сында мұндай
байланыстар ағаш-сызық жол (графа) түрінде бейнеленуі мүмкін, мұнда биік
ұшар бастан төменгі кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы
ықтимал. Егер барлық ықтимал сұрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана, бұл
қажетті ақпаратқа жетуді тездетеді. Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау
салулары қанағаттандырылмайды.
Аты айтылған кемшілік желілік МБ-сында алып тасталынған, онда (ең
болмағанда, теориялық жағынан) бәрімен барлық жағынан байланыс болуы
ықтимал еді. Іс-тәжірибе жүзінде мұны іске асыру мүмкін болмағандыктан,
кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді.
Мәліметтердің әрбір элементі құрамында кейбір басқа элементтердің
сілтемесі болуы тиіс. Сол себептен ЭЕМ (электронды есептегіш машинаның)
оперативті және дискілік жадындағы едәуір ресурстар талап етіледі.
Кейбір МББЖ туралы мәліметтер кестеде келтірілген.
МББЖ атауы МБ типі
MS Access Реляциялық
Clipper Реляциялық
DBase Реляциялық
FoxBase+ Желілік
FoxPro Желілік
IMSVS Иерархиялық
Oracle Реляциялық
Paradox Реляциялык
1-кесте. МБ-сын жіктеу
Мәліметтер базасының жұмыс режимдері.
Мәліметтер базасын басқару жүйесінің екі жұмыс режимі бар:
жобалаушылық және пайдаланушылық.
Бірінші режим база құрылымын құру немесе баяндауға және оның
объектілерін жасауға арналған.
Екінші режимде базаны толтыру немесе одан мәліметтер алу үшін бұрын
дайындалған объектілер пайдаланылады.
Жобалаушы кесте құрылымдарын мәліметсіз жасайды және оны тапсырыс
берушімен бірге келісіп, бір қорытындыға келеді.
Базаны құрушылар базаны нақты мәліметтермен толтырмайды (тапсырыс
беруші оларды құпия деп санауына болады және бөгде адамдарға ұсынбайды).
База объектілерін қалау кезеңін де үлгілік мәліметтер мен эксперименттік
толтыру бұған қосылмайды.
Базаны пайдаланушы - формалардың көмегімен оны ақпаратпен толтырады,
мәліметтерді сұрау салулардың көмегімен өңдейді және қорытындыны нәтижелік
кестелер мен есептер түрін де алады. Жалпы жағдайда пайдаланушылардың
қызметі - нақты жұмыс парағында қарастырылғандарға тана, база құрылымын
басқаруға қолы жететіндей құралдары жоқ.
MS ACCESS МББЖ-мен жұмыс істеу
MS Access жалпы сипаттамасы қазіргі уақытта Microsoft Access-
мәліметтер базасын басқарудың үстемдік (дербес) программалық жүйелері
арасында ең танымалдарының бірі. Көпшілікке кең тараған танымалдық
себептері мыналар:
• әмбебаптылығы мен интерфейстің ойланып істелу деңгейі жоғары,
өйткені көбінесе әр түрлі біліктіліктегі пайдаланушылардың жұмысына
арналған, негіз құраушы режимінен оларды тікелей пайдалану режиміне икемді
және жедел көшуге мүмкіндік беретін мәліметтер базасының объектілерін
басқарудың жүйесі іске асқан;
• Microsoft Office құрамына кіретін программалық басқа өнімдермен,
сондай-ақ технологиясын қолдайтын кез-келген программалық өнімдермен
бірігіп-кірігу (интеграция) мүмкіндіктерінің терең дамуы;
• Жасалған жұмыста көрсеткіш құралдардың молдығы.
Мәліметтер базасы обьектілері.
Кез-келген МББЖ-мен жұмыс процесінде мәліметтер базасында файл
(немесе файл топтары) жасау басталған жері болып саналады. Жаңа база пайда
болғаннан кейін көрінетін терезе 1-суретте көрсетілген.
1-сурет. Жаңа МБ-сымен жұмыс істеу терезесі
Access мәліметтер базасын құра алатын объектілердің типтеріне басты
терезенің негізгі бөліктері сәйкес келеді. Бұлар – Кестелер, Сұрау салулар,
Есептер, Парақтар, Макростар мен Модулъдер.
Терезе тақырыбы - мәліметтер базасының файл атауы.
Мәліметтер базасының негізгі объектілерге арналған қосымшасынан басқа
үш бұйрық кнопкалары бар: Aшy, Конструктор, Құру. Олардың көмегімен кесте
жұмысының режимі таңдалады.
Егер Таблица қосымшасы таңдалса, бұл қосымшаның терезесінде осы МБ-
сында бар кестелердің тізімі бейнеленеді.
Бар кестені ашу үшін оның атын бұл тізімде ерекшелеп, Ашу кнопкасын
басу керек. Жаңа кестедегі МБ-ны іске қосу үшін Құру кнопкасын басу қажет.
Бар кестенің макетін түзеу үшін оның тізімдегі атауын ерекшелеп,
Конструктор кнопкасын басу керек.
Кестелер - мәліметтер базасының негізгі объектілері. Біріншіден
кестелерде базада бар мәліметтердің барлығы сақталады, екіншідеи,
кестелер базаның құрылымын (өрістерін, олардың типтерін, қасиеттерін) да
сақтайды.
Сұрау салулар - кестелерден мәліметтер алу үшін және оларды
пайдаланушыға қолайлы түрде ұсынуға арналған арнайы құрылымдар. Сұрау
салулардың көмегімен мәліметтерді іріктеу, оларды сұрыптау мен сүзгіден
өткізу сияқты операциялар атқарылады. Сонымен қатар берілген алгоритм
бойынша мәліметтерді өзгертуге, жаңа кестелер жасауға, басқа шығу
көздерінен алынған мәліметтер кестесін автоматты түрде орындауға,
кестелердегі қарапайым есептеулерді және тағы да басқаларды жасауға болады.
Формалар көмегімен базаға жаңа мәліметтер енгізетін немесе бары
қаралатын объектілер. Формалар пайдаланушыға толтыруға болатын өрістерді
ғана толтыруға арналған құралдар ұсынады. Сонымен қатар формада бір
мезгілде енгізуді автоматтандыру үшін басқарудың арнайы элементтерді
(есептегіштер, ашылатын тізімдер, ауыстырып қосқыштар, жалаушалар және тағы
басқаларды) орналастыруға болады. Формалардың артықшылығы толтырылған
бланкілерден мәліметтер енгізу болған кезде, әсіресе, көрнекі көрінеді. Бұл
жағдайда графикалық құралдарды форма бланктың ресімделуін кайталанатындай
етіп жасайды - бұл терімшінің жұмысын оңайлатады, оның шаршап қажуын
азайтады және баспа қателерін болдырмайды.
Форманың көмегімен мәліметтерді енгізіп қана қоймай, бейнелеуге де
болады. Сұрау салулар да мәліметтерді бейнелейді, бірақ оны нәтижелік
кестелер түрінде, дайындаудың ешқандай құралдары болмай-ақ жасайды.
Формалардың көмегімен мәліметтерді шығарған кезде дайындаудың арнайы
құралдарын қолдануға болады.
Есептер - мәліметтер ұсынудың ерекше формасы. Әдетте, есепті
қалыптастыру үшін есептелетін ерістер, топтастырулар, іріктеу шарттарымен
бірге әр түрлі кестелерден мәліметтер жинайтыи сұрау салулар жасалады.
Содан кейін MS Access-тің жалпы ережелері бойынша осындай сұрау
салулар негізінде есеп жобаланады, ол мыналарға жол ашады:
- оку мен тандауға қолайлы формалармен мәліметтер ұсынуға;
- қорытынды және орта мәндерді есептеп, жазбаларды топтастыру (бірнеше
деңгей бойынша);
- графикалық объектілерді есепке кіргізу мен басып шығару (мысалы,
диаграмма).
Парақтар - бұлар Access-те мәліметтердің арнайы
объектілері. Оларды майдалап айтқанда мәліметтерге қол жеткізу парақтары
деп атауға болады.
Физикалық жағынан бұл Web-парақта орналастырылған және клиентке
сонымен бірге берілетін HTML кодында орындалған ерекше объект. Бұл объект
өзінен-өзі мәліметтер базасы болып саналмайды, бірақ серверде қалатын
мәліметтер базасымен бірге Web-парақта берілген байланыс атқарылатын,
компоненттерді құрамында ұстайды. Web-торапқа келуші осы компоненттерді
пайдалана отырып, қол жететін парақ өрісіндегі жазбалар базасын қарай
алады. Осылайша, мәліметтерге жету парақтары клиентпен интерфейсті, сервер
мен серверде орналасқан мәліметтер базасы арасында интерфейсті жүзеге
асырады.
Макростар мен модульдер.
Объектілердің бұл категориялары программалау жолымен жаңа
функцияларды жасау үшін де, мәліметтер базасын басқару жүйесімен жұмыс
істегенде де қайталанатын операцияларды автоматтандыруға да арналған.
Макростар ~ макробұйрықтар. Егер базамен қайсыбір операциялар ерекше
көп жасалса, бірнеше бүйрықты бір макросқа топтастырып, оны пернелердің
ерекшеленген белгілеудің мәні бар.
Модульдер - Visual Basic тілінде жазылған программалық рәсімдер
(процедуралар). Егер Access стандарттық құралдар тапсырыс берушінің небір
шеберлікті талап ететін шарттарын қанағаттандыруға жетпесе, программалаушы
бұл үшін қажетті модульдер жазады.
Кестелермен жұмыс. Кесте құру.
Өріс бағанында өрістердің атауын тересіз. Егер өріс үшін Қол қасиеті
белгісі берілмесе, онда өрістің Атауы бір уақытта болашақ кесте бағанының
аты болып шығады. Әрбір өріске арналған тип мәліметтер типін таңдаудың
ашылатын кнопкасымен ашылған тізімнен таңдалады. Бұл кнопка – басқарудың
жасырын элементі. Ол бланк өрісінде шертуден кейін ғана бейнеленеді.
Бланктың төменгі бөлігінде жоғары бөлікте ерекшеленген өріс
қасиеттерінің тізімі болады. Қасиеттердің кейбірі үнсіз келісім бойынша
берілген. Өрістердің қасиеттері болуы міндетті емес. Оларды қалау–тілек
бойынша баптауға, тіпті қозғамауға да болады.
Енгізілген мәліметтерді жүйе қалай өңдеу керектігін білуі үшін Ай-
күнуақыт өрісі үшін пішімді міндетті түрде көрсету керек. Мысалы, егер Ай-
күннің қысқаша пішімін таңдасақ, жүйе сізден нақ ай-күнді (орыс версиясында
- ДД.ММ.ГГГГ) енгізуді күтеді, ал егер Уақыттың қысқаша пішімін таңдасақ,
бұл өрісте СС.ММ (сағаттар мен минуттар) теруге тура келеді.
Мәнге арналған шарт қасиетінің мәні ретінде верификация ережесін, яғни
мәліметтерді осы өріске енгізгенде TRUE (Ақиқат) мәнін қабылдауға тиісті
логикалық бейнелеуді көрсетуге болады. Мысалы, егер Балл өрісі үшін былайша
жазса:
[Балл] = lAnd [Балл]= 12
немесе одан да қарапайым: = lAnd = 12, жүйе 1-12-ден басқа
кез-келген мәнді бұл өрісте жаңылыс енгізу деп таниды.
Келесі қасиетте жүйе бетін қате жайлы ерікті хабарды жазуға болады,
мысалы: Баллдың бұл мәні болуы мүмкін емес немесе Балл дұрыс емес. Одан
әрі, мысалы, егер Балл өрісіңде 14 санын енгізсеңіз, экранға осы хабар
түседі.
Міндетгі epic қасиетінде Иә деп көрсетуге болады (бос мәндер
болмайды).
Егер сіздің кестеңіздің алғашқы кілтіне бір өріс кірсе, Өрісті
индексациялау қасиетінде ол ... жалғасы
Физика факультеті
Жылу физикасы кафедрасы
Курстық жұмыс
КІТАПХАНА КАРТОТЕКАСЫНЫҢ МӘЛІМЕТТЕР БАЗАСЫ
Пән аты: Мәліметтер базасы және эксперттік жүйелер
Орындаған:
Бакалавриаттың 3-курс студенті
Сисенгалиева Динара
(қолы)
Тексерген:
Аға оқытушы
Шортанбаева Ж.
(қолы)
Қабылдаған:
Кафедра меңгерушісі
Бөлегенова С.
(қолы)
Алматы-2009
Жоспар
1.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. MS Access ортасында мәліметтер базасын құру технологиясы ... ... .4
2. Жұмыстың практикалық бөлігі
1. Есептің жалпы
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...20
2. MS Access ортасында кітапхана картотекасының мәліметтер базасын
құру
алгоритмі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... .21
1. Кестелер құрылымын бейнелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2. Алғашқы мәліметтер енгізілген
кестелер ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
3. Мәліметтер схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
4. Сұрау салулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
5. Кестелер бойынша есептер құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
3. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
4. Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Кіріспе
Мәліметтер базасы бұл ақпараттарды сақтау үшін арналған ұйымдастырылған
құрылым. Алғашқы кезде, яғни, мәліметтер базасы түсінігі қалыптаса бастаған
жылдары, бұл базаларда тек қана мәліметтер сақталып жүрді. Бірақ бүгінгі
күнгі мәліметтер базасын басқару жүйелері (МББЖ) өз құрылымында тек қана
мәліметтерді ғана емес, сонымен қатар тұтынушылармен немесе басқа да
программалық-ақпараттық кешендермен қарым-қатынас жүзеге асырылатын
әдістерді (яғни, программалық код) де орналастыруға мүмкіндік береді.
Осылайша біз қазіргі заманғы мәліметтер базасында тек қана мәліметтер ғана
емес, сонымен бірге ақпарат та сақталатындығын айта аламыз.
ЭЕМ (электронды есептегіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің бірі
ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу, сонымен бірге мәтіндік және
графикалық құжаттар (суреттер, сызулар, фотосуретгер, географиялық
карталар) ғана емес, жаһандық жүйе, дыбыстық және бейнефайлдардың беттері
де жинақталады. Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске асады.
MS Office программалар пакетінде өте ыңғайлы, сонымен қатар,
функционалды программа бар, бұл – MS Access. Ол бір-бірімен байланысқан
кестелер түрінде мәліметтер базасын құруға, сұрау салулар және есептер
түрінде осы кестелерден ақпараттар алу мүмкіндігін береді. Сонымен қатар,
программа кестелердегі ақпаратты енгізуге және оны өзгертіп, толықтыру үшін
тұтынушы интерфейсін құруға мүмкіндік береді, ол үшін формалар бар.
Жұмыстың мақсаты – мәліметтер базасын құру технологиясын үйрену.
Жұмыста қарастырылатын мәселелер:
1. Кітапхана мәліметтер базасын құрып үйрену
2. Кестелер құру
3. Мәліметтер схкмасын құру
4. Кестелерге мәліметтер енгізуді үйрену
5. Сұрау салулар құру
6. Формалар жасау
7. Есептер беру
MS Access ортасында мәліметтер базасын құру технологиясы
Мәліметтер базасы (МБ) - белгілі бір арнаулы ауқымға қатысты
мәліметтерді баяндау, сақтау мен амал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы
принциптерін қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған
мәліметтердің жиынтыгы. Адамның қатысуы ықтимал, автоматтық құралдармен
өңдеуге жарамды түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі.
Сонымен қатар, арнаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты
әлемнің бөлігі де мәліметтер ретінде қарастырылады.
Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықтамалығын, поездар қозғалысы
кестесін, кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметтерді, студенттердің
емтихан тапсыру қорытындылары және тағы да басқаны атауға болады.
Электронды МБ-сының басты қасиеті - ақпаратты тез іздестіру мен
сұрыптау (іріктеу), сондай-ақ берілген форма бойынща есепті қарапайым
түрлендіру (жасау) мүмкіндігі. Мысалы, сынақ кітапшаларының нөмірлері
бойынша студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға немесе жазушының аты-жөні
бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады.
Егер, мысалы, ірі банктің мәліметтер базасын қарастыратын болсақ, бұл
анықтаманы оңай түсіндіруге болады. Бұнда клиенттер туралы, олардың мекен-
жайлары, кредиттік тарихы, есеп шоттарының жағдайы, қаржылық операциялары
және тағы да басқалар туралы мәліметтер сақталады. Бұл базаға банктің
көптеген қызметкерлері кіре алады. Бірақ олардың ішінде бұл базаға толықтай
ие болып, оған өзі жеке өзгерістер енгізе алатын адам жоқ. Мәліметттерден
басқа базада әр түрлі әдістер мен жабдықтар бар, ол әрбір қызметкерге оның
компетенциясына кіретін мәліметтермен ғана жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
Базадағы мәліметтердің нақты қызметкерлерге тиісті әдістермен өзара
байланысы нәтижесінде қызметкерлер пайдаланатын және өз компетенциясы
шеңберінде мәліметтерді енгізу мен түзетуді жүргізетін ақпарат қалыптасады.
Мәліметтер базасы түсінігімен мәліметтер базасын басқару жүйесі
түсінігі тығыз байланысты. Бұл жаңа базасының құрылымын құру, оны
мәліметтермен толтыру, мәліметтерді түзету мен ақпараттарды визуалдау үшін
арналған программалық жабдықтар кешені. Базаның ақпаратын визуалдау деп
берілген критерилерге байланысты көріністегі мәліметтерді іріктеуді, оларды
тәртіптеуді, толықтыру және шығару құрылғысына беру немесе байланыс
каналдары бойынша жіберуді түсінуге болады.
Әлемде көптеген мәліметтер базасын басқару жүйелері бар. Олардың әр
түрлі объектілермен әр түрлі жұмыс істеу мүмкіндігі мен пайдаланушыларға әр
түрлі функциялар мен жабдықтар ұсынатындағына қарамастан МББЖ-нің көбі
ортақ негізгі түсініктердің тұрақты кешеніне негізделеді. Бұл бізге бір
жүйені қарастырып, оның түсініктерін, әдістерін және тәсілдерін МББЖ-нің
барлық классына жалпылауға мүмкіндік береді.
Мәліметтер базасының кең түрде қолданылуының алғы шарттары.
МБ-ның айқын басымдылықтары мен объективті алғы шарттары оның кең
түрдегі қолданысына әкелді. Оны қолданудың алғы шарттарына келесілер
жатады:
• нақты өмірдің объектілері өзара күрделі қарым-қатынаста болады.
Бұның бәрі олардың ақпараттық көрінісі өзара байланысқан бір
бүтінді қалыптастыруды талап етеді;
• әртүрлі пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктері өзара
қиылысады, ал бұл бір мәліметтер базасын қолдануды және әртүрлі
пайдаланушылардың оған кіру мүмкіндігін бір мақсатты жасайды;
• ақпараттық қорды құру мен жүргізу функциялары мен қажетті
мәліметтерді ұсыну әртүрлі тапсырмаларды шешуде универсалды және
жалпы болып табылады. Мәліметтерді басқару үшін мамандандырылған
программалық жабдықтарды құру – бұл функциялардың орындалу
деңгейінің өсуі мен ақпараттық жүйелерді құрудың еңбек
сыйымдылығының қысқаруына әкеледі;
• техникалық және программалық қамтамасыз етудің дамуының қазіргі
заманғы деңгейі, ақпараттық жүйелерді құру теориялары мен
практикасы тиімді МБ-сын құруға мүмкіндік береді.
Мәліметтер базасын басқару теориясы шамамен алғанда XX ғасырдың 50-
жылдарының басынан бері дами бастады. Осы уақыт ішінде белгілі бір іргелі
ұғымдар жүйесі калыптасты. Олардың бірқатарын келтірейік.
Объект деп мағлұматтары мәліметтер базасында сақталатын
ақпараттық жүйенің элемеиттері аталады.
Атрибут - объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу. Әрбір объект
атрибуттардың кейбір жиынтығымен ситатталады.
Мәліметтердің басты элементі деп мәліметтердің баска элементтерінің
мәндерін аныктауға мүмкіндік беретін осындай атрибут аталады.
Алғашқы кілт - объектінің (жазбаның) әрбір данасын біреғей түрде
жалғастыратын атрибут (немесе атрибуттар тобы).
Екінші реттегі кілт - бірнеше жазбалар (объект даналары) үшін мәні
қайталанатын атрибут (немесе атрибуттар тобы). Ен алдымен, екінші реттегі
кілттер жазбаларды іздестіру операцияларында қолданылады.
Мәліметгер базасы ұғымымен мәліметтер базасын басқару жүйесінің ұғымы
тығыз (МББЖ) байланысты.
МББЖ - жаңа база құрылымын құруға арналған программаның құралдар
кешені, оны құрамын толықтыру, құрамындағы мәліметтерді түзету және
ақпаратпен көрсетушілік (визуализация). База ақпаратын көрсетушілік ретінде
берілген критерийге сәйкес бейнеленетін мәліметгерді іріктеу, оларды
реттеу, содан кейін шығаратын құрылғыға беру немесе байланыс арналары
бойынша беру.
Кез-келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операция орындауға
мүмкіндік береді:
■ кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
■ кестеден бір немесе бірнеше жазбаны жою;
■ кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді
жаңарту;
■ берілген шартты қанағаттандыратын бір немесе бірнеше жазбаларды
табу.
МББЖ-ның тағы бір функңиясы - мәліметтерді басқару. Мәліметтерді
басқару ретінде, әдетте, мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау,
мәліметтермен жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің
тұтастығы мен үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.
Мәліметтер базасын жіктеу.
Мәліметтер арасындағы байланыстарды орнату әдістері бойынша былайша
ажыратылады: Реляциялық, иерархиялық және желілік МБ.
Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және
әдеттегі формасы болып саналады. Көптеген теориялар ішінде кестеге қатынас
(relation) термині сәйкес келеді және ол МБ-сына осы атты берген. Ол үшін
дамыған математикалық аппарат - біріктіру, алу, азайту, қиылысу, қосу және
тағы да басқалар сияқты математикалық операциялар айқындалатын реляциялық
есептеу мен реляциялық алгебра.
Осы типтегі МБ жасауға американдық ғалымы Е. Кодд елеулі үлес қосты.
Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті - оны қолдаудың аспаптық құралдарының
салыстырмалы қарапайымдылығы, кемшілігі - мәліметтер құрылымының
шектеулілігі (ерікті үзындық кестесінің жолдарын берудің мүмкін еместігі)
және оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі.
Мұндай МБ-ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ-сын қарау
қажетті болуы мүмкін,
Иерархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер
арасындағы байланыстардың бар болуын көздейді. Иерархиялық МБ-сында мұндай
байланыстар ағаш-сызық жол (графа) түрінде бейнеленуі мүмкін, мұнда биік
ұшар бастан төменгі кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы
ықтимал. Егер барлық ықтимал сұрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана, бұл
қажетті ақпаратқа жетуді тездетеді. Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау
салулары қанағаттандырылмайды.
Аты айтылған кемшілік желілік МБ-сында алып тасталынған, онда (ең
болмағанда, теориялық жағынан) бәрімен барлық жағынан байланыс болуы
ықтимал еді. Іс-тәжірибе жүзінде мұны іске асыру мүмкін болмағандыктан,
кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді.
Мәліметтердің әрбір элементі құрамында кейбір басқа элементтердің
сілтемесі болуы тиіс. Сол себептен ЭЕМ (электронды есептегіш машинаның)
оперативті және дискілік жадындағы едәуір ресурстар талап етіледі.
Кейбір МББЖ туралы мәліметтер кестеде келтірілген.
МББЖ атауы МБ типі
MS Access Реляциялық
Clipper Реляциялық
DBase Реляциялық
FoxBase+ Желілік
FoxPro Желілік
IMSVS Иерархиялық
Oracle Реляциялық
Paradox Реляциялык
1-кесте. МБ-сын жіктеу
Мәліметтер базасының жұмыс режимдері.
Мәліметтер базасын басқару жүйесінің екі жұмыс режимі бар:
жобалаушылық және пайдаланушылық.
Бірінші режим база құрылымын құру немесе баяндауға және оның
объектілерін жасауға арналған.
Екінші режимде базаны толтыру немесе одан мәліметтер алу үшін бұрын
дайындалған объектілер пайдаланылады.
Жобалаушы кесте құрылымдарын мәліметсіз жасайды және оны тапсырыс
берушімен бірге келісіп, бір қорытындыға келеді.
Базаны құрушылар базаны нақты мәліметтермен толтырмайды (тапсырыс
беруші оларды құпия деп санауына болады және бөгде адамдарға ұсынбайды).
База объектілерін қалау кезеңін де үлгілік мәліметтер мен эксперименттік
толтыру бұған қосылмайды.
Базаны пайдаланушы - формалардың көмегімен оны ақпаратпен толтырады,
мәліметтерді сұрау салулардың көмегімен өңдейді және қорытындыны нәтижелік
кестелер мен есептер түрін де алады. Жалпы жағдайда пайдаланушылардың
қызметі - нақты жұмыс парағында қарастырылғандарға тана, база құрылымын
басқаруға қолы жететіндей құралдары жоқ.
MS ACCESS МББЖ-мен жұмыс істеу
MS Access жалпы сипаттамасы қазіргі уақытта Microsoft Access-
мәліметтер базасын басқарудың үстемдік (дербес) программалық жүйелері
арасында ең танымалдарының бірі. Көпшілікке кең тараған танымалдық
себептері мыналар:
• әмбебаптылығы мен интерфейстің ойланып істелу деңгейі жоғары,
өйткені көбінесе әр түрлі біліктіліктегі пайдаланушылардың жұмысына
арналған, негіз құраушы режимінен оларды тікелей пайдалану режиміне икемді
және жедел көшуге мүмкіндік беретін мәліметтер базасының объектілерін
басқарудың жүйесі іске асқан;
• Microsoft Office құрамына кіретін программалық басқа өнімдермен,
сондай-ақ технологиясын қолдайтын кез-келген программалық өнімдермен
бірігіп-кірігу (интеграция) мүмкіндіктерінің терең дамуы;
• Жасалған жұмыста көрсеткіш құралдардың молдығы.
Мәліметтер базасы обьектілері.
Кез-келген МББЖ-мен жұмыс процесінде мәліметтер базасында файл
(немесе файл топтары) жасау басталған жері болып саналады. Жаңа база пайда
болғаннан кейін көрінетін терезе 1-суретте көрсетілген.
1-сурет. Жаңа МБ-сымен жұмыс істеу терезесі
Access мәліметтер базасын құра алатын объектілердің типтеріне басты
терезенің негізгі бөліктері сәйкес келеді. Бұлар – Кестелер, Сұрау салулар,
Есептер, Парақтар, Макростар мен Модулъдер.
Терезе тақырыбы - мәліметтер базасының файл атауы.
Мәліметтер базасының негізгі объектілерге арналған қосымшасынан басқа
үш бұйрық кнопкалары бар: Aшy, Конструктор, Құру. Олардың көмегімен кесте
жұмысының режимі таңдалады.
Егер Таблица қосымшасы таңдалса, бұл қосымшаның терезесінде осы МБ-
сында бар кестелердің тізімі бейнеленеді.
Бар кестені ашу үшін оның атын бұл тізімде ерекшелеп, Ашу кнопкасын
басу керек. Жаңа кестедегі МБ-ны іске қосу үшін Құру кнопкасын басу қажет.
Бар кестенің макетін түзеу үшін оның тізімдегі атауын ерекшелеп,
Конструктор кнопкасын басу керек.
Кестелер - мәліметтер базасының негізгі объектілері. Біріншіден
кестелерде базада бар мәліметтердің барлығы сақталады, екіншідеи,
кестелер базаның құрылымын (өрістерін, олардың типтерін, қасиеттерін) да
сақтайды.
Сұрау салулар - кестелерден мәліметтер алу үшін және оларды
пайдаланушыға қолайлы түрде ұсынуға арналған арнайы құрылымдар. Сұрау
салулардың көмегімен мәліметтерді іріктеу, оларды сұрыптау мен сүзгіден
өткізу сияқты операциялар атқарылады. Сонымен қатар берілген алгоритм
бойынша мәліметтерді өзгертуге, жаңа кестелер жасауға, басқа шығу
көздерінен алынған мәліметтер кестесін автоматты түрде орындауға,
кестелердегі қарапайым есептеулерді және тағы да басқаларды жасауға болады.
Формалар көмегімен базаға жаңа мәліметтер енгізетін немесе бары
қаралатын объектілер. Формалар пайдаланушыға толтыруға болатын өрістерді
ғана толтыруға арналған құралдар ұсынады. Сонымен қатар формада бір
мезгілде енгізуді автоматтандыру үшін басқарудың арнайы элементтерді
(есептегіштер, ашылатын тізімдер, ауыстырып қосқыштар, жалаушалар және тағы
басқаларды) орналастыруға болады. Формалардың артықшылығы толтырылған
бланкілерден мәліметтер енгізу болған кезде, әсіресе, көрнекі көрінеді. Бұл
жағдайда графикалық құралдарды форма бланктың ресімделуін кайталанатындай
етіп жасайды - бұл терімшінің жұмысын оңайлатады, оның шаршап қажуын
азайтады және баспа қателерін болдырмайды.
Форманың көмегімен мәліметтерді енгізіп қана қоймай, бейнелеуге де
болады. Сұрау салулар да мәліметтерді бейнелейді, бірақ оны нәтижелік
кестелер түрінде, дайындаудың ешқандай құралдары болмай-ақ жасайды.
Формалардың көмегімен мәліметтерді шығарған кезде дайындаудың арнайы
құралдарын қолдануға болады.
Есептер - мәліметтер ұсынудың ерекше формасы. Әдетте, есепті
қалыптастыру үшін есептелетін ерістер, топтастырулар, іріктеу шарттарымен
бірге әр түрлі кестелерден мәліметтер жинайтыи сұрау салулар жасалады.
Содан кейін MS Access-тің жалпы ережелері бойынша осындай сұрау
салулар негізінде есеп жобаланады, ол мыналарға жол ашады:
- оку мен тандауға қолайлы формалармен мәліметтер ұсынуға;
- қорытынды және орта мәндерді есептеп, жазбаларды топтастыру (бірнеше
деңгей бойынша);
- графикалық объектілерді есепке кіргізу мен басып шығару (мысалы,
диаграмма).
Парақтар - бұлар Access-те мәліметтердің арнайы
объектілері. Оларды майдалап айтқанда мәліметтерге қол жеткізу парақтары
деп атауға болады.
Физикалық жағынан бұл Web-парақта орналастырылған және клиентке
сонымен бірге берілетін HTML кодында орындалған ерекше объект. Бұл объект
өзінен-өзі мәліметтер базасы болып саналмайды, бірақ серверде қалатын
мәліметтер базасымен бірге Web-парақта берілген байланыс атқарылатын,
компоненттерді құрамында ұстайды. Web-торапқа келуші осы компоненттерді
пайдалана отырып, қол жететін парақ өрісіндегі жазбалар базасын қарай
алады. Осылайша, мәліметтерге жету парақтары клиентпен интерфейсті, сервер
мен серверде орналасқан мәліметтер базасы арасында интерфейсті жүзеге
асырады.
Макростар мен модульдер.
Объектілердің бұл категориялары программалау жолымен жаңа
функцияларды жасау үшін де, мәліметтер базасын басқару жүйесімен жұмыс
істегенде де қайталанатын операцияларды автоматтандыруға да арналған.
Макростар ~ макробұйрықтар. Егер базамен қайсыбір операциялар ерекше
көп жасалса, бірнеше бүйрықты бір макросқа топтастырып, оны пернелердің
ерекшеленген белгілеудің мәні бар.
Модульдер - Visual Basic тілінде жазылған программалық рәсімдер
(процедуралар). Егер Access стандарттық құралдар тапсырыс берушінің небір
шеберлікті талап ететін шарттарын қанағаттандыруға жетпесе, программалаушы
бұл үшін қажетті модульдер жазады.
Кестелермен жұмыс. Кесте құру.
Өріс бағанында өрістердің атауын тересіз. Егер өріс үшін Қол қасиеті
белгісі берілмесе, онда өрістің Атауы бір уақытта болашақ кесте бағанының
аты болып шығады. Әрбір өріске арналған тип мәліметтер типін таңдаудың
ашылатын кнопкасымен ашылған тізімнен таңдалады. Бұл кнопка – басқарудың
жасырын элементі. Ол бланк өрісінде шертуден кейін ғана бейнеленеді.
Бланктың төменгі бөлігінде жоғары бөлікте ерекшеленген өріс
қасиеттерінің тізімі болады. Қасиеттердің кейбірі үнсіз келісім бойынша
берілген. Өрістердің қасиеттері болуы міндетті емес. Оларды қалау–тілек
бойынша баптауға, тіпті қозғамауға да болады.
Енгізілген мәліметтерді жүйе қалай өңдеу керектігін білуі үшін Ай-
күнуақыт өрісі үшін пішімді міндетті түрде көрсету керек. Мысалы, егер Ай-
күннің қысқаша пішімін таңдасақ, жүйе сізден нақ ай-күнді (орыс версиясында
- ДД.ММ.ГГГГ) енгізуді күтеді, ал егер Уақыттың қысқаша пішімін таңдасақ,
бұл өрісте СС.ММ (сағаттар мен минуттар) теруге тура келеді.
Мәнге арналған шарт қасиетінің мәні ретінде верификация ережесін, яғни
мәліметтерді осы өріске енгізгенде TRUE (Ақиқат) мәнін қабылдауға тиісті
логикалық бейнелеуді көрсетуге болады. Мысалы, егер Балл өрісі үшін былайша
жазса:
[Балл] = lAnd [Балл]= 12
немесе одан да қарапайым: = lAnd = 12, жүйе 1-12-ден басқа
кез-келген мәнді бұл өрісте жаңылыс енгізу деп таниды.
Келесі қасиетте жүйе бетін қате жайлы ерікті хабарды жазуға болады,
мысалы: Баллдың бұл мәні болуы мүмкін емес немесе Балл дұрыс емес. Одан
әрі, мысалы, егер Балл өрісіңде 14 санын енгізсеңіз, экранға осы хабар
түседі.
Міндетгі epic қасиетінде Иә деп көрсетуге болады (бос мәндер
болмайды).
Егер сіздің кестеңіздің алғашқы кілтіне бір өріс кірсе, Өрісті
индексациялау қасиетінде ол ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz