Адамзат дамуының тарихындағы этнопедагогикалық идеялар
I. Кіріспе.
II.Негізгі бөлім.
а.Халықтық педагогика тәрбиенің қайнар бұлағы.
ә.Адамзат тәрбиесіндегі халықтық педагогиканың рөлі
б. Халық педагогикасында тұлға қалыптастыру біртұтас процесс.
в.Халық педагогикасының негізгі қағидалары мен оның ғылыми педагогикамен байланысы.
III.Қорытынды бөлім
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
II.Негізгі бөлім.
а.Халықтық педагогика тәрбиенің қайнар бұлағы.
ә.Адамзат тәрбиесіндегі халықтық педагогиканың рөлі
б. Халық педагогикасында тұлға қалыптастыру біртұтас процесс.
в.Халық педагогикасының негізгі қағидалары мен оның ғылыми педагогикамен байланысы.
III.Қорытынды бөлім
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақтың халық педагогикасы бұрын-соңды ешуақытта ғылым ретінде байыпталып та, жинақталып та, жүйеленіп те көрген емес.Олай болса, оның негіздері мен методологиясы да анықталып көрген емес.Ендеше, кез келген пәннің негіздері айқындалмаса,оның ғылыми жүйеленген теориясы да жоқ деген сөз.Ал, теориясы қалыптаспаған пән үнемі үзіліссіз дами да алмайды.Бұл ежелден белгілі, ғылымның заңы!...Халқымыздың төл мәдениетінің, соның ішінде әсіресе,ұлттық тарихымыз бен халық педагогикамыздың тұмшаланып қалуы, неше ықылым дәуірлерден бері басынан кешкен уақыт тынысы мен замана сырына тікелей байланысты.
Қоғамның барлық тарихи даму кезеңдерінде халық педагогикасы жайлы ұғымды анықтау, әр түрлі ғылыми – педагогикалық көзқарастарды қалыптастыру проблемалары көптеген ғалымдар, педагогтар көңіл аударды, құнды пікірлер айтты, өмірлік мұра қалдырды.Олар орыс педагогтары К.Д.Ушинский,Н.К.Крупская,А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский,В.И.Водовозов,Г.С.Виноградов, чуваш педагогі Г.Н.Волков, татар педагогі Я.И.Ханбиков, азербайжан педагогі А.Ш.Гашимов, грузин педагогі А.Ф.Финтибидзе, қырғыстан ғалымы, академик А.Э.Измаилов,қазақтың көрнекті жаңашыл педагогі Ыбырай Алтынсарин,қазақтың асқан ақыны , педагогі Мағжан Жұмабаев т.б.
Кейбір ғалым – педагогтар зерттеу мәліметтеріне қарағанда халық педагогикасы жайлы әртүрлі ұғымдарды және көзқарастарды байқауға болады.К.Д.Ушинский әрбір елде халықтың мүддесіне, мұқтажына сәйкес өзіндік білім және тәрбие беру жүйесінің қажет екендігін айтты.Ол өзінің педагогикалық теориясында тәрбиенің ұлыстық принципіне сүйеніп, тәрбиенің халықтық идеясын дәлелдеді.К.Д.Ушинский халық дәстүрлерін, әдет – ғұрыптарын, салт – санасын жақсы білген. « Дерексіздік идеяларға сүйеніп жазылған ең жақсы тәрбие жүйесін, халықтың мол тәрбиесіне негізделген тәрбиеге еш уақытта тең бола алмайды » ─ деп тұжырымдады.Осыған орай
халық педагогикасының тәрбиелік ықтималын өте жоғары бағалады.Оның пікірі бойынша халық ─ бірінші тәрбиеші, ал халық ертегілері ─ халық педагогикасын жасаудың бірінші және жарқын әрекеті.
Белгілі татар педагогі Я.И.Ханбиков бірсыпыра авторлардың көзқарастарын қуаттай келіп, өзінің анықтамасында халық еңбекшілер бұқарасы қолданатын тәрбие және оқыту мақсаттары мен міндеттері, халық құралдарының жиынтығы, іскерлік пен дағдылар кіретін халықтық эмпирикалық білімдердің саласын халық педагогикасы деп атайды.
Қоғамның барлық тарихи даму кезеңдерінде халық педагогикасы жайлы ұғымды анықтау, әр түрлі ғылыми – педагогикалық көзқарастарды қалыптастыру проблемалары көптеген ғалымдар, педагогтар көңіл аударды, құнды пікірлер айтты, өмірлік мұра қалдырды.Олар орыс педагогтары К.Д.Ушинский,Н.К.Крупская,А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский,В.И.Водовозов,Г.С.Виноградов, чуваш педагогі Г.Н.Волков, татар педагогі Я.И.Ханбиков, азербайжан педагогі А.Ш.Гашимов, грузин педагогі А.Ф.Финтибидзе, қырғыстан ғалымы, академик А.Э.Измаилов,қазақтың көрнекті жаңашыл педагогі Ыбырай Алтынсарин,қазақтың асқан ақыны , педагогі Мағжан Жұмабаев т.б.
Кейбір ғалым – педагогтар зерттеу мәліметтеріне қарағанда халық педагогикасы жайлы әртүрлі ұғымдарды және көзқарастарды байқауға болады.К.Д.Ушинский әрбір елде халықтың мүддесіне, мұқтажына сәйкес өзіндік білім және тәрбие беру жүйесінің қажет екендігін айтты.Ол өзінің педагогикалық теориясында тәрбиенің ұлыстық принципіне сүйеніп, тәрбиенің халықтық идеясын дәлелдеді.К.Д.Ушинский халық дәстүрлерін, әдет – ғұрыптарын, салт – санасын жақсы білген. « Дерексіздік идеяларға сүйеніп жазылған ең жақсы тәрбие жүйесін, халықтың мол тәрбиесіне негізделген тәрбиеге еш уақытта тең бола алмайды » ─ деп тұжырымдады.Осыған орай
халық педагогикасының тәрбиелік ықтималын өте жоғары бағалады.Оның пікірі бойынша халық ─ бірінші тәрбиеші, ал халық ертегілері ─ халық педагогикасын жасаудың бірінші және жарқын әрекеті.
Белгілі татар педагогі Я.И.Ханбиков бірсыпыра авторлардың көзқарастарын қуаттай келіп, өзінің анықтамасында халық еңбекшілер бұқарасы қолданатын тәрбие және оқыту мақсаттары мен міндеттері, халық құралдарының жиынтығы, іскерлік пен дағдылар кіретін халықтық эмпирикалық білімдердің саласын халық педагогикасы деп атайды.
1. С.Қалиев, Қ.Жарықбаев. Халық ауыз әдебиетіндегі тәрбиенің көрінісі. – А., 1987
2. Ә.Меңжанова. Мектепке дейінгі педагогика. – А., 1992
3. С.Қалиев. Халық педагогикасының ауыз әдебиетіндегі көрінісі. – А., 1987
4. С.Ғаббасов. Халық педагогикасының негіздері. – 1995
5. //Эт Көшімбаев А. Орта мектептің қазақ әдебиетін оқыту методикасының мәселелері.- Алматы. Мектеп, 1970 ж. 244 бет.
6. Қоңыратпаев Ә. 4-7 класстарда әдебиетті оқыту методикасы.-Алматы. Мектеп, 1987 ж. 121 бет.
7. Жұмалиев Қ. Әдебиет теориясы.- Алматы, 1969 ж.
2. Ә.Меңжанова. Мектепке дейінгі педагогика. – А., 1992
3. С.Қалиев. Халық педагогикасының ауыз әдебиетіндегі көрінісі. – А., 1987
4. С.Ғаббасов. Халық педагогикасының негіздері. – 1995
5. //Эт Көшімбаев А. Орта мектептің қазақ әдебиетін оқыту методикасының мәселелері.- Алматы. Мектеп, 1970 ж. 244 бет.
6. Қоңыратпаев Ә. 4-7 класстарда әдебиетті оқыту методикасы.-Алматы. Мектеп, 1987 ж. 121 бет.
7. Жұмалиев Қ. Әдебиет теориясы.- Алматы, 1969 ж.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Реферат
5В 011900-шетел тілі 2 шетел тілі
Орындаған:Ырысбай Арай
Тексерген: Кенжан А.М
Алматы 2014
Тақырыбы: Адамзат дамуының тарихындағы этнопедагогикалық идеялар. К.Д.Ушинский,Н.К.Крупская,А.С.Макар енко, Куменский еңбектеріндегі халықтық тәрбие даму көзқарасы.
Жоспары
I. Кіріспе.
II.Негізгі бөлім.
а.Халықтық педагогика тәрбиенің қайнар бұлағы.
ә.Адамзат тәрбиесіндегі халықтық педагогиканың рөлі
б. Халық педагогикасында тұлға қалыптастыру біртұтас процесс.
в.Халық педагогикасының негізгі қағидалары мен оның ғылыми педагогикамен байланысы.
III.Қорытынды бөлім
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақтың халық педагогикасы бұрын-соңды ешуақытта ғылым ретінде байыпталып та, жинақталып та, жүйеленіп те көрген емес.Олай болса, оның негіздері мен методологиясы да анықталып көрген емес.Ендеше, кез келген пәннің негіздері айқындалмаса,оның ғылыми жүйеленген теориясы да жоқ деген сөз.Ал, теориясы қалыптаспаған пән үнемі үзіліссіз дами да алмайды.Бұл ежелден белгілі, ғылымның заңы!...Халқымыздың төл мәдениетінің, соның ішінде әсіресе,ұлттық тарихымыз бен халық педагогикамыздың тұмшаланып қалуы, неше ықылым дәуірлерден бері басынан кешкен уақыт тынысы мен замана сырына тікелей байланысты.
Қоғамның барлық тарихи даму кезеңдерінде халық педагогикасы жайлы ұғымды анықтау, әр түрлі ғылыми - педагогикалық көзқарастарды қалыптастыру проблемалары көптеген ғалымдар, педагогтар көңіл аударды, құнды пікірлер айтты, өмірлік мұра қалдырды.Олар орыс педагогтары К.Д.Ушинский,Н.К.Крупская,А.С.Макар енко, В.А.Сухомлинский,В.И.Водовозов,Г.С. Виноградов, чуваш педагогі Г.Н.Волков, татар педагогі Я.И.Ханбиков, азербайжан педагогі А.Ш.Гашимов, грузин педагогі А.Ф.Финтибидзе, қырғыстан ғалымы, академик А.Э.Измаилов,қазақтың көрнекті жаңашыл педагогі Ыбырай Алтынсарин,қазақтың асқан ақыны , педагогі Мағжан Жұмабаев т.б.
Кейбір ғалым - педагогтар зерттеу мәліметтеріне қарағанда халық педагогикасы жайлы әртүрлі ұғымдарды және көзқарастарды байқауға болады.К.Д.Ушинский әрбір елде халықтың мүддесіне, мұқтажына сәйкес өзіндік білім және тәрбие беру жүйесінің қажет екендігін айтты.Ол өзінің педагогикалық теориясында тәрбиенің ұлыстық принципіне сүйеніп, тәрбиенің халықтық идеясын дәлелдеді.К.Д.Ушинский халық дәстүрлерін, әдет - ғұрыптарын, салт - санасын жақсы білген. Дерексіздік идеяларға сүйеніп жазылған ең жақсы тәрбие жүйесін, халықтың мол тәрбиесіне негізделген тәрбиеге еш уақытта тең бола алмайды ─ деп тұжырымдады.Осыған орай
халық педагогикасының тәрбиелік ықтималын өте жоғары бағалады.Оның пікірі бойынша халық ─ бірінші тәрбиеші, ал халық ертегілері ─ халық педагогикасын жасаудың бірінші және жарқын әрекеті.
Белгілі татар педагогі Я.И.Ханбиков бірсыпыра авторлардың көзқарастарын қуаттай келіп, өзінің анықтамасында халық еңбекшілер бұқарасы қолданатын тәрбие және оқыту мақсаттары мен міндеттері, халық құралдарының жиынтығы, іскерлік пен дағдылар кіретін халықтық эмпирикалық білімдердің саласын халық педагогикасы деп атайды.
Кейбір авторлар халық педагогикасының зерттеу саласын тәрбие деп қарастырады.Әрине, тәрбие жастарды әлеуметтік өмірге, еңбекке даярлау және қоғамдық тарихи тәжірибені үйрету процесі.Сонымен бірге халық педагогикасында оқыту процесінде маңызы өте зор.Өйткені, халық жастары да оқытады, оларды мамандық алуға, зергерлікке, ұлттық спорт ойындарына үйретеді.Демек,халық педагогикасында тәрбие мен оқытуды екі жақты бір текті, яғни тұтас педагогикалық процесс деп қарастыру қажет.
Әр түрлі ғылыми мәліметтерге сүйеніп халық педгогикасы туралы ұғымның мәнін Орта Азия және Қазақстан халықтарының педагогикалық көзқарастарын зерттеген А.Э.Измаилов былай деп анықтауға болар еді дейді: халық педагогикасы бұл жиналған және эмпирикалық білімнің практикасымен тексерілген, ұрпақтан ұрпаққа берілетін мағлұматтар, іскерлік пен дағдылар жиынтығы, халықтың әлеуметтік және тарихи тәжірибесінің жемісі.Әр түрлі халықтардың дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының мақсаты - жас ұрпақты бұқараның ең жақсы идеяларына тәрбиелеу.Халық педагогикасы ескерткіштерінің халық ертегілерінде, батырлар жырында,мәтелдер мен мақалдарында ,эпостарда тәрбиелік мәні зор.Оларды қазіргі ғылыми педагогикалық ойлардың негізін салушы халық педагогикасы.
Халық педагогикасы ─ бұл ұлттық қазына, кең өріс ХІХ ғасырдың екінші жартысында Шоқан Уалиханов,Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаев, Шәкәрім Құдайбердиев,Ахмет Байтұрсынұлы,Мағжан Жұмабаев т.б. педагогикалық ой-пікірлерді дамытқан қазақ халқының ғұлама ғалымдары.
Бұл демократ-ағартушылардың еңбектеріндегі қазақ халқының әдет-ғұрыптары, салт-дәстүрлері, мақал-мәтелдері, фольклорлық жырлары мен көркем шығармалары, тілі мен мәдениеті ұлттық тәрбиенің құралына айналады.
Халықтық педагогика тәрбиенің қайнар бұлағы.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында:
Білім беру жүйесінің басты міндеті ─ ұлттық және
жалпы - адамзаттық қазыналар, ғылым және практиканың жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыру үшін қажетті жағдайлар жасау , ─ деп ерекше атап көрсетілген.
Осы Заңның 8-бабында Білім беру мекемелеріндегі тәрбиелеу бағдарламалары этномәдениет элементтерімен байытылады , ─ делінген.
Қазақстан Респуликасындағы этникалық- мәдени білім тұжырымдамасының этникалық- мәдени білім берудің негізгі міндеттерінің бірі ─ жан- жақты мәдениетті тұлғаны тәрбиелеу, өз мәдениеті арқылы өзге мәдениеттерге бағыт ұстаған адам ғана жан- жақты мәдениетті тұлға деп ұғынылады.
Этнопедагогика ─ этникалық қауым педагогикасының дамуын зерттейтін ілім саласы,оның объектісі - халықтық педагогика.
Болашақ маман өз тәрбие жұмысының сапасы мен нәтижелілігі ғасырлар бойы қалыптасқан этнопедагогика жетістіктерін тиімді пайдаланумен анықталатынын түсінуі қажет.
Сондықтан, бұл пәнді оқу барысында студенттер алдына төмендегідей міндеттер қойылады:
1. Халық өміріндегі құбылыстардың мәнін талдау.
2. Ол құбылыстардың тәрбиенің қазіргі міндеттеріне үйлесімделігін ажырата алу.
3. Мәлім және аса мәлім емес емес педагогикалық - халықтық шығармаларды анықтау және жинақтау жұмыстарына белсенді қатысу.
4. Көне әдет- ғұрыптардың, салт- дәстүрлердің қазіргі жағдайдағы педагогикалық мүмкіндіктерін анықтай алу.
5. Жаңа дәстүрдегі халықтық мейрамдар мен көне салт- дәстүрлердің мазмұн сабақтастығын аша білу дағдысын игеру.
Бұл талаптар халық педагогикасын зерттеу, оның тәрбие берудегі рөлін анықтау және көрсету, арқылы жүзеге асырылады.Бұл зерттеу негізіне халық ауыз әдебиетінің шығармалары,этнографиялық материалдар, халықтық тәрбие дәстүрлері мен ойындары, отбасы тәрбиесінің тәжірибелері жатады.
Отбасы ─ адамзат баласының дүниеге шыр етіп келгенде есігін айқара ашып енетін ортасы,тәрбие алып өсіп- өнетін, ер жететін ұясы.
Қазақ халқы бала тәрбиесіне ерекше мән берген.Бұған байланысты көптеген тәрбиелік бағыттағы салт- дәстүрлер қалыптасқан.Мысалы: Шілдехана , Азан шақырып, ат қою , Бесікке бөлеу , Сәбиді қырқынан шығару ,
Тұсау кесер , Тіл ашар , Атқа мінгізу , Мүшел той рәсімдері.
Бұл дәстүрлер қоғамдық, әлеуметтік сипатқа ие болып отырған.Жеке бас мүддесі мен қоғамдық мүдделердің туыстық, қандастық, адамгершілік негізінде тоғысы, үйлесімді шешілуі жас ұрпақтың қайырымды, адал азамат болып қалыптасуына зор ықпалын тигізген.Оның танымдық қағадалары жас ұрпақты көк пен жердің, табиғат пен адам жаратылысының, ата- баба рухы мен тірілер өмірінің белгілі бір табиғи тұтастығын, рухани жақындығын түсінуге негізделген.Осы ұғымдарды қазақ түсіндіру, қызықтыру, үгіттеу, сендіру,үйрету, жаттату әдістері арқылы қалыптастырған.Олар:ертегілер, жұмбақтар, жаңылпаштар, мақал- мәтелдер, шешендік сөздер, баталар, өлең- жырлар.
Мысалы: Өлі разы болмай, тірі байымайды , Жаңбырменен жер көгерер, батаменен ел көгерер деген мақалдар соған жатады.Қазақтың тарихи- этикалық поэмалары, жас ұрпақтың патриоттық сезімін оятса, мақал мәтелдері мен билердің шешендік сөздері бірлікке, адал еңбекке шақырған.
Оған мысал Төле бидің Жүзге бөлгеннің жүзі күйсін деген сөзі, немесе халықтың Көргенсізбен құрдас болма, опасызбен сырлас болма деген мақалы. Жеті атасын білген бала жеті рулы елдің қамын ойлайды деп халқымыз ата- тегін, өз халқының тарихын, салт- дәстүрін білуге талаптанған жастарды бағалаған.
Қандай да болмасын халықтың ұлттық ерекшеліктері мен ұлттық психологиясына, салт- дәстүріне мән бермеу ұрпақтар сабақтастығының жойылуына әкеліп соғады.Сондықтан тәрбие жұмысын жүргізуде халық педагогикасына сүйеніп, оның бай тәжірибелерін кеңінен қолдануымыз керек.
Халықтық педагогиканы мынадай сызба нұсқа арқылы түсіндіруімізге болды.
Домбыра үйірмесі
Мешіт
Аудандық оқу бөлімі
Ата - аналар
Кітапхана
Қазақ тілі мұғалімі
Ұлттық орталық
Халықтық педагогика
Шаралар
Әңгіме,өнеге сағаты,пікірталас,дебат, уағыз, Тазша бала байқауы,көркем сөз оқу,теартланған көрініс, танымжорықтар
Тәрбие кеңістігі
Әдет - ғұрып
Салт- дәстүр
Ана тілі
Имандылық
Ауыз әдебиеті
Адамзат тәрбиесіндегі халықтық педагогиканың рөлі
Қазақ халқының сан ғасырдан бері тәрбие жөніндегі өнегелі істері мен сөздері, тұрмысы, мәдениеті, өнері,өмір тәжірибесі халық педагогикасының асыл қазынасы болып келді.Қай заманда болмасын ұрпақ тәрбиесі адамзаттың парызы болды.Әрбір халық өзінің тарихы мен тәжірибесін жалғастыратын жас түлеутерді ғасырлар бойы тәрбие әдістері мен тәсілдерін қолданып, өмір тәжірибесі сынынан өткен әдептілік, сыпайылық, адалдық, инабаттылық,іскерлік,мейірімділік,қ айырымдылық,еңбек сүйгіштік,үлкенді сыйлау, оған ілтипат көрсету сияқты қабылеттерді олардың бойына екті. Осылардың бәрі адамзат тәрбиесінде халық педагогикасының қандай рөл атқаратындығын көрсетеді.
Әрине, жастарға тәлім - тәрбие беруде тек ұлттық дәстүрлермен шектелуге болмайды.Сондықтан тәрбие ісі тиімді және нәтижелі болу үшін халық педагогикасына кешенді қараған жөн.
Халықтың даналық ойлары халық педагогикасының шам - шырағы болған.Халық даналығы мақал - мәтел, ертегі, өлеңдер, батырлар жыры, ақын - жыраулардың, шешендердің сөздері толғау,өсиет өлеңдері арқылы баяндалып отырған.Осы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Реферат
5В 011900-шетел тілі 2 шетел тілі
Орындаған:Ырысбай Арай
Тексерген: Кенжан А.М
Алматы 2014
Тақырыбы: Адамзат дамуының тарихындағы этнопедагогикалық идеялар. К.Д.Ушинский,Н.К.Крупская,А.С.Макар енко, Куменский еңбектеріндегі халықтық тәрбие даму көзқарасы.
Жоспары
I. Кіріспе.
II.Негізгі бөлім.
а.Халықтық педагогика тәрбиенің қайнар бұлағы.
ә.Адамзат тәрбиесіндегі халықтық педагогиканың рөлі
б. Халық педагогикасында тұлға қалыптастыру біртұтас процесс.
в.Халық педагогикасының негізгі қағидалары мен оның ғылыми педагогикамен байланысы.
III.Қорытынды бөлім
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақтың халық педагогикасы бұрын-соңды ешуақытта ғылым ретінде байыпталып та, жинақталып та, жүйеленіп те көрген емес.Олай болса, оның негіздері мен методологиясы да анықталып көрген емес.Ендеше, кез келген пәннің негіздері айқындалмаса,оның ғылыми жүйеленген теориясы да жоқ деген сөз.Ал, теориясы қалыптаспаған пән үнемі үзіліссіз дами да алмайды.Бұл ежелден белгілі, ғылымның заңы!...Халқымыздың төл мәдениетінің, соның ішінде әсіресе,ұлттық тарихымыз бен халық педагогикамыздың тұмшаланып қалуы, неше ықылым дәуірлерден бері басынан кешкен уақыт тынысы мен замана сырына тікелей байланысты.
Қоғамның барлық тарихи даму кезеңдерінде халық педагогикасы жайлы ұғымды анықтау, әр түрлі ғылыми - педагогикалық көзқарастарды қалыптастыру проблемалары көптеген ғалымдар, педагогтар көңіл аударды, құнды пікірлер айтты, өмірлік мұра қалдырды.Олар орыс педагогтары К.Д.Ушинский,Н.К.Крупская,А.С.Макар енко, В.А.Сухомлинский,В.И.Водовозов,Г.С. Виноградов, чуваш педагогі Г.Н.Волков, татар педагогі Я.И.Ханбиков, азербайжан педагогі А.Ш.Гашимов, грузин педагогі А.Ф.Финтибидзе, қырғыстан ғалымы, академик А.Э.Измаилов,қазақтың көрнекті жаңашыл педагогі Ыбырай Алтынсарин,қазақтың асқан ақыны , педагогі Мағжан Жұмабаев т.б.
Кейбір ғалым - педагогтар зерттеу мәліметтеріне қарағанда халық педагогикасы жайлы әртүрлі ұғымдарды және көзқарастарды байқауға болады.К.Д.Ушинский әрбір елде халықтың мүддесіне, мұқтажына сәйкес өзіндік білім және тәрбие беру жүйесінің қажет екендігін айтты.Ол өзінің педагогикалық теориясында тәрбиенің ұлыстық принципіне сүйеніп, тәрбиенің халықтық идеясын дәлелдеді.К.Д.Ушинский халық дәстүрлерін, әдет - ғұрыптарын, салт - санасын жақсы білген. Дерексіздік идеяларға сүйеніп жазылған ең жақсы тәрбие жүйесін, халықтың мол тәрбиесіне негізделген тәрбиеге еш уақытта тең бола алмайды ─ деп тұжырымдады.Осыған орай
халық педагогикасының тәрбиелік ықтималын өте жоғары бағалады.Оның пікірі бойынша халық ─ бірінші тәрбиеші, ал халық ертегілері ─ халық педагогикасын жасаудың бірінші және жарқын әрекеті.
Белгілі татар педагогі Я.И.Ханбиков бірсыпыра авторлардың көзқарастарын қуаттай келіп, өзінің анықтамасында халық еңбекшілер бұқарасы қолданатын тәрбие және оқыту мақсаттары мен міндеттері, халық құралдарының жиынтығы, іскерлік пен дағдылар кіретін халықтық эмпирикалық білімдердің саласын халық педагогикасы деп атайды.
Кейбір авторлар халық педагогикасының зерттеу саласын тәрбие деп қарастырады.Әрине, тәрбие жастарды әлеуметтік өмірге, еңбекке даярлау және қоғамдық тарихи тәжірибені үйрету процесі.Сонымен бірге халық педагогикасында оқыту процесінде маңызы өте зор.Өйткені, халық жастары да оқытады, оларды мамандық алуға, зергерлікке, ұлттық спорт ойындарына үйретеді.Демек,халық педагогикасында тәрбие мен оқытуды екі жақты бір текті, яғни тұтас педагогикалық процесс деп қарастыру қажет.
Әр түрлі ғылыми мәліметтерге сүйеніп халық педгогикасы туралы ұғымның мәнін Орта Азия және Қазақстан халықтарының педагогикалық көзқарастарын зерттеген А.Э.Измаилов былай деп анықтауға болар еді дейді: халық педагогикасы бұл жиналған және эмпирикалық білімнің практикасымен тексерілген, ұрпақтан ұрпаққа берілетін мағлұматтар, іскерлік пен дағдылар жиынтығы, халықтың әлеуметтік және тарихи тәжірибесінің жемісі.Әр түрлі халықтардың дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының мақсаты - жас ұрпақты бұқараның ең жақсы идеяларына тәрбиелеу.Халық педагогикасы ескерткіштерінің халық ертегілерінде, батырлар жырында,мәтелдер мен мақалдарында ,эпостарда тәрбиелік мәні зор.Оларды қазіргі ғылыми педагогикалық ойлардың негізін салушы халық педагогикасы.
Халық педагогикасы ─ бұл ұлттық қазына, кең өріс ХІХ ғасырдың екінші жартысында Шоқан Уалиханов,Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаев, Шәкәрім Құдайбердиев,Ахмет Байтұрсынұлы,Мағжан Жұмабаев т.б. педагогикалық ой-пікірлерді дамытқан қазақ халқының ғұлама ғалымдары.
Бұл демократ-ағартушылардың еңбектеріндегі қазақ халқының әдет-ғұрыптары, салт-дәстүрлері, мақал-мәтелдері, фольклорлық жырлары мен көркем шығармалары, тілі мен мәдениеті ұлттық тәрбиенің құралына айналады.
Халықтық педагогика тәрбиенің қайнар бұлағы.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында:
Білім беру жүйесінің басты міндеті ─ ұлттық және
жалпы - адамзаттық қазыналар, ғылым және практиканың жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыру үшін қажетті жағдайлар жасау , ─ деп ерекше атап көрсетілген.
Осы Заңның 8-бабында Білім беру мекемелеріндегі тәрбиелеу бағдарламалары этномәдениет элементтерімен байытылады , ─ делінген.
Қазақстан Респуликасындағы этникалық- мәдени білім тұжырымдамасының этникалық- мәдени білім берудің негізгі міндеттерінің бірі ─ жан- жақты мәдениетті тұлғаны тәрбиелеу, өз мәдениеті арқылы өзге мәдениеттерге бағыт ұстаған адам ғана жан- жақты мәдениетті тұлға деп ұғынылады.
Этнопедагогика ─ этникалық қауым педагогикасының дамуын зерттейтін ілім саласы,оның объектісі - халықтық педагогика.
Болашақ маман өз тәрбие жұмысының сапасы мен нәтижелілігі ғасырлар бойы қалыптасқан этнопедагогика жетістіктерін тиімді пайдаланумен анықталатынын түсінуі қажет.
Сондықтан, бұл пәнді оқу барысында студенттер алдына төмендегідей міндеттер қойылады:
1. Халық өміріндегі құбылыстардың мәнін талдау.
2. Ол құбылыстардың тәрбиенің қазіргі міндеттеріне үйлесімделігін ажырата алу.
3. Мәлім және аса мәлім емес емес педагогикалық - халықтық шығармаларды анықтау және жинақтау жұмыстарына белсенді қатысу.
4. Көне әдет- ғұрыптардың, салт- дәстүрлердің қазіргі жағдайдағы педагогикалық мүмкіндіктерін анықтай алу.
5. Жаңа дәстүрдегі халықтық мейрамдар мен көне салт- дәстүрлердің мазмұн сабақтастығын аша білу дағдысын игеру.
Бұл талаптар халық педагогикасын зерттеу, оның тәрбие берудегі рөлін анықтау және көрсету, арқылы жүзеге асырылады.Бұл зерттеу негізіне халық ауыз әдебиетінің шығармалары,этнографиялық материалдар, халықтық тәрбие дәстүрлері мен ойындары, отбасы тәрбиесінің тәжірибелері жатады.
Отбасы ─ адамзат баласының дүниеге шыр етіп келгенде есігін айқара ашып енетін ортасы,тәрбие алып өсіп- өнетін, ер жететін ұясы.
Қазақ халқы бала тәрбиесіне ерекше мән берген.Бұған байланысты көптеген тәрбиелік бағыттағы салт- дәстүрлер қалыптасқан.Мысалы: Шілдехана , Азан шақырып, ат қою , Бесікке бөлеу , Сәбиді қырқынан шығару ,
Тұсау кесер , Тіл ашар , Атқа мінгізу , Мүшел той рәсімдері.
Бұл дәстүрлер қоғамдық, әлеуметтік сипатқа ие болып отырған.Жеке бас мүддесі мен қоғамдық мүдделердің туыстық, қандастық, адамгершілік негізінде тоғысы, үйлесімді шешілуі жас ұрпақтың қайырымды, адал азамат болып қалыптасуына зор ықпалын тигізген.Оның танымдық қағадалары жас ұрпақты көк пен жердің, табиғат пен адам жаратылысының, ата- баба рухы мен тірілер өмірінің белгілі бір табиғи тұтастығын, рухани жақындығын түсінуге негізделген.Осы ұғымдарды қазақ түсіндіру, қызықтыру, үгіттеу, сендіру,үйрету, жаттату әдістері арқылы қалыптастырған.Олар:ертегілер, жұмбақтар, жаңылпаштар, мақал- мәтелдер, шешендік сөздер, баталар, өлең- жырлар.
Мысалы: Өлі разы болмай, тірі байымайды , Жаңбырменен жер көгерер, батаменен ел көгерер деген мақалдар соған жатады.Қазақтың тарихи- этикалық поэмалары, жас ұрпақтың патриоттық сезімін оятса, мақал мәтелдері мен билердің шешендік сөздері бірлікке, адал еңбекке шақырған.
Оған мысал Төле бидің Жүзге бөлгеннің жүзі күйсін деген сөзі, немесе халықтың Көргенсізбен құрдас болма, опасызбен сырлас болма деген мақалы. Жеті атасын білген бала жеті рулы елдің қамын ойлайды деп халқымыз ата- тегін, өз халқының тарихын, салт- дәстүрін білуге талаптанған жастарды бағалаған.
Қандай да болмасын халықтың ұлттық ерекшеліктері мен ұлттық психологиясына, салт- дәстүріне мән бермеу ұрпақтар сабақтастығының жойылуына әкеліп соғады.Сондықтан тәрбие жұмысын жүргізуде халық педагогикасына сүйеніп, оның бай тәжірибелерін кеңінен қолдануымыз керек.
Халықтық педагогиканы мынадай сызба нұсқа арқылы түсіндіруімізге болды.
Домбыра үйірмесі
Мешіт
Аудандық оқу бөлімі
Ата - аналар
Кітапхана
Қазақ тілі мұғалімі
Ұлттық орталық
Халықтық педагогика
Шаралар
Әңгіме,өнеге сағаты,пікірталас,дебат, уағыз, Тазша бала байқауы,көркем сөз оқу,теартланған көрініс, танымжорықтар
Тәрбие кеңістігі
Әдет - ғұрып
Салт- дәстүр
Ана тілі
Имандылық
Ауыз әдебиеті
Адамзат тәрбиесіндегі халықтық педагогиканың рөлі
Қазақ халқының сан ғасырдан бері тәрбие жөніндегі өнегелі істері мен сөздері, тұрмысы, мәдениеті, өнері,өмір тәжірибесі халық педагогикасының асыл қазынасы болып келді.Қай заманда болмасын ұрпақ тәрбиесі адамзаттың парызы болды.Әрбір халық өзінің тарихы мен тәжірибесін жалғастыратын жас түлеутерді ғасырлар бойы тәрбие әдістері мен тәсілдерін қолданып, өмір тәжірибесі сынынан өткен әдептілік, сыпайылық, адалдық, инабаттылық,іскерлік,мейірімділік,қ айырымдылық,еңбек сүйгіштік,үлкенді сыйлау, оған ілтипат көрсету сияқты қабылеттерді олардың бойына екті. Осылардың бәрі адамзат тәрбиесінде халық педагогикасының қандай рөл атқаратындығын көрсетеді.
Әрине, жастарға тәлім - тәрбие беруде тек ұлттық дәстүрлермен шектелуге болмайды.Сондықтан тәрбие ісі тиімді және нәтижелі болу үшін халық педагогикасына кешенді қараған жөн.
Халықтың даналық ойлары халық педагогикасының шам - шырағы болған.Халық даналығы мақал - мәтел, ертегі, өлеңдер, батырлар жыры, ақын - жыраулардың, шешендердің сөздері толғау,өсиет өлеңдері арқылы баяндалып отырған.Осы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz