Міндеттемелердің есебі және қарыз бойынша шығын

МАЗМҰНЫ

І - тарау Міндеттемелердің есебі және қарыз бойынша шығын

1. Міндеттеме туралы түсінік . . .

1. 2. Жабдықтаушылар мен мердігерлермен есеп айырысу . . .

ІІ - тарау Міндеттемеллердің арнайы аудиті

1. Міндеттемелер аудиті және оның түрлері . . .
2. Кредиторлық және басқадай кредиторлық берешек аудиті . . .
3. Еңбекақы төлеу бойынша есеп айырысу аудиті . . .

Қорытынды . . .

Кіріспе

Біздің қарастырып отырған курстық жұмысымның тақырыбы «Міндеттемелер аудиті». Бұл тақырыптың негізгі мақсаты қарвздарды беру мен өтеуге байланысты барлық мәселелер банк ережерімен және қарыз алушы ұйым мен банк арасындағы кредиттік шарттармен реттеледі. Бұл мақсат үшін кредиттік шарт рәсімделеді, онда кредиттеу объектісі, қарыз беру мен қайтару мерзімдері проценттік мөлшерлемелер, оларды төлеу тәртібі, тараптардың қарызды беру мен өтеу жөніндегі міндеттемелері, құқықтыры мен жауапкершілік, құжаттар тізбесі және оларды банкке ұсынудың мерзімділігі мен басқа жағдайлары көрсетіледі.

Жазба жұмысымды жазу барысында көптеген әдебиеттер сонымен қатар көптеген айлық басылымдылық журналдар және басқа да материалдар пайдаланылды. Сонымен қатар Қазақстан Республикасының жоғарғы оқу орындарында, халықаралық семинарларда оқылған ғылыми жұмыстар да пайдаланылды.

Курстық жұмыс негізінен екі тараудан тұрады.

І тарауда «Міндеттемелер аудитінің түсінігі және түрлері». Ол үш бөлімшеден тұрады: Бірінші бөлімшесі Міндеттемелер аудитінің мәні және түсінігі. Яғни міндеттемелердің жалпы түсінігі және банктік қарыз және оның түрлері қарастырылған.

Екінші бөлімшеде «Ұзақ мерзімді міндеттемелер аудиті». Оған әртүрлі қызмет түрін көрсетушілер және әр қилы жұмыс орындаушылар туралы жаздым.

Үшінші бөлімшеде «Ағымдағы міндеттемелер аудиті». Мен онда банктердің қысқа мерзімді қарыздары, банктен тыс мекемелерден алынған қарыз және кредиторлық берешек туралы жаздым.

ІІ тарау «Міндеттемелердің арнайы аудиті». Ол екі бөлімшеден тұрады. Бірінші бөлімше «Еңбек ақы төлеу бойынша есеп айырысу аудиті».

Екінші бөлімше «Жабдықтаушылар мен мердігерлермен есеп айырысу аудитін қарастырылған».

І Міндеттемелер есебі және қарыз бойынша шығын.

1. 1. Міндеттемелер туралы түсінік

Міндеттеме - бұл бір тұлғаның (борышқор) нақты әрекетпен басқа тұлғаның (кредит беруші) пайдасын көздейтін істі орындау борышы немесе міндеті. Борышқордың нақты әрекетіне мыналар жатады: мүлікті беру, жұмысты орындау, ақша төлеу және басқалар, әйтпесе белгілі бір әрекеттен тарту (бас тарту), ал кредит беруші борышқорынан өз міндетін орындауын талап етуге құқылы.

Міндеттеме - өткен кезең окиғасынан пайда болған субъектінің берешегі. Бұл берешекті реттеу (жою) экономикалық пайдасы мол ресурстар (ақшалай қаражат) ағынына әкеп соғады.

Міндеттеме сомасы болашақтағы барлық ақшалай төлемдердің ағымдағы құны ретінде өлшенеді.

Міндеттемелерді реттеу мынадай тәсілдермен іс жүзіне асырылады:

• ақшалай қаражатпен төлеу; активтерді табыстау; қызмет ұсыну;
• міндеттемені басқа міндеттемемен ауыстыру;
• міндеттемені капиталға аудару.

Міндеттеме ағымдық (қысқа мерзімді кредиттік берешек. Ол операциялык кезеңдерде немесе есептелетін күннен 12 айдың ішінде өтеледі) және ұзақ мерзімді (төлеу мерзімі бір жылдан көп) болып жіктеледі.

Банктің қарыз есебі

Қарыз ресми мәртебесі бар банктерге, мерзім, төлеу және қайтару шарттарын қарастыратын коммерциялық келісімшарт негізінде кредитті төлеу қабілеті бар ұйымдарға беріледі.

Банк қарызы - бұл банктің клиентке соманы белгілі бір мерзімге сыйақы төлеумен ұсынуы және бөлісуі.

Банктен тыс мекемелерден қарыз алу - «қарыз беруші» жақ «қарыз алушы» жаққа белгілі бір кезеңде қайтару шартымен ақша немесе материалдық қорды келісімшарт бойьшша қарызға береді.

Банктен тыс мекемелерден берілетін қарыз мыналар бойынша айырықшаланады: өтемақылық - шетелдік валюта қарызын отандық валюта қарызына айырбастау;

• тіркелген - тіркелген уақыт кезеңіне тіркелген процент.

Банктің қарыз түрлері:

• қысқа мерзімді - бір жылға дейін, бірақ екі жылдан көл болмауы керек;
• орташа мерзімді - бір жылдан үш жылга дейін;
• ұзақ мерзімді - үш жылдан жоғары.

Орташа мерзімді және ұзақ мерзімді қарыздар өндірістік және кәсіпорынның әлеуметтік даму мақсаттарына пайдаланылады. Кредиттеу түрлері:

• аванстық - дайындаушы ұйымдарға беріледі;
• бланктік (сенімгерлік) - қаржысы тұрақты субъектіге, сенімді төлеушіге толық сеніп беріледі;
• консорциумдық (синдицированный - бірлестірілген кредит - бір қарыз алушының (банктердің синдикатьі мен консорциумы) екі немесе одан да көп банкілеріне аса ірі мақсатты бағдарламаны кредиттеу (бір банктің қаражат жетпеген жағдайда) үіпін беріледі;
• ипотекалық - мүлік (жылжымайтын мүлік) кепілдігімен берілетін ұзақ мерзімді несие;
• овердрафт - нәтижесінде дебеттік сальдо пайда болатын банктегі клиент шотынан (шоттағы қалған бөлікті) қаражатты есептен шығарып тастау аркылы жүзеге асырылатын қысқа мерзімді кредиттеу түрі;
• кредиттік желі (жаңартпалы кредит) - міндеттемесі заңмен ресімделтен банктің «қарыз алушыға» өзінің алғашқы талап етуі бойьшша немесе ең аз деңдейдегі нақты төлем шегінде кредитті кезең ішінде беру;
• тұтыну мақсаттарына арналған кредит (қызметкерлерге берілетін кредит) : кредитке алынатын тауарлармен; баска да жеке қажеттіліктерге (шаруашылық құруға, мал, кұс өсіруге жэне т. б. ) ;
• Стэнд-бай - Халықаралық валюта қорының елдерге ұсынатын кредиті. Банктің қарыз есебі 60 «Несиелер» бөлімшелер шотында жүзеге асырылады.

(1. 1. ) кесте

«Салықтар туралы және бюджетке міндетті басқа төлемдер» кодексінің 151-бабы, 4-тармағына сәйкес оның қызметіне қатысы жоқ қызметкердің шығынын жабуға жұмсайтын жұмыс берушінің шығыны (қызметкердің жұмыс берушіге борыш немесе міндеттеме сомасы есептен шығарылады) қызметкердің материалдык пайда түрлеріндегі табысы болып табылады және оган Салық кодексінің 145-бабындағы мөлшерлеме бойынша жеке табыс салығы салынады.

2. 2. Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу

Жабдықтаушылар мен мердігерлерге шикізат, материал және тауарлы-материалдық қорды жеткізушілер жатады, сондай-ақ әр түрлі қызмет түрлерін көрсетушілер (электр. қуатьтн буды, суды, газды және т. б. босатушы) және әр қилы жұмыс орьшдаушылар (күрделі жөндеу, жай жөндеу жэне т. б. ) жабдықтаушылар мен мердігерлер болып саналады.

Жабдықтаушыяар және мердігерлермен есеп айырысу - не тауарлы-материалдық қундылықтарды тиеу жұмысын орындағаннан кейін немесе қызмет көрсеткеннен кейін, не олардың кәсіпорынмен келісуі арқылы бір мезгілде немесе олардың тапсырмасы бойынша, не алдын ала төлеуі бойынша жүзеге асырылады. Кәсіпорынның келісімінсіз ризальжсыз тэртіппен газды, суды, жылуды, электр энергиясын есептеу шотының көрсеткіштері негізінде және т. б. есептен шығару арқылы олардың босатылуы үшін есеп айырысу құжатымен төленеді. Есеп айырысу, сонымен қатар, инкассо, аккредитивтер, чектер тәртібімен жүзеге асырылады.

Жабдықтаушылармен есеп айырысу есебі әрбір фактура-шоты бойынша және әрбір жеке жабдықтаушы бойынша жүргізіледі. Есеп айырысу құжатын алу барысында олар жабдықтаушылармен есеп айырысу кітапшасына жазылады. Төлеу шотьша қабылдау бойынша акцепт төлем тапсырмасын жазады жэне оны есеп айырысу қркаатарымен бірге қаражаттың қайта есептелуі үшін банкке береді.

Төлем тапсырмасымен банк мекемелері аркылы алынған және қабылданған тауарлар үшін қолма-қол ақшасыз есеп айырысу жүргізіледі. Сондай-ақ салықтык фактура-шотының нөмірі мен күніне, тауар-көлік жүкқұжатына және тауар босатуды немесе қызмет көрсетуді растайтын басқа құжаттарға, сонымен бірге тауарлық емес операция бойынша тапсырмаларына сілтемесімен кызметтердін есеп айырысуы жүргізіледі. Төлем тапсырмасы - бұл қызмет етуші кәсіпорынның банкке арнайы бланкте ресімдеу арқылы өз шотынан белгілі бір соманы басқа кәсіпорын шотына аудару туралы нұсқау. Қаражатты немесе одан да кеп алушыға аудару арқылы қызмет еткен бір банкке төлем тапсырмаларыпың жиынтығы жазылады.

Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу алынған тауарлы-материалдық құндылықтар, орындалған қатыстар мен қызметтер үшін алдын ала төлем, инассо, аккредитивтер, чектер тәртібімен жүзеге асырылады.

(2. 1. ) Қаңтарда акцептелінген шот:

Жабдықтаушылармен есеп айырысу есебі бір айға ашылатын 671 «Төлеу шоты» редит шоты бойынша №6 журнал-ордердегі төлемді талап ету-таттсырудың эрбір іактура-шоты бойынша жүргізіледі. Бұл журнал-ордердегі сэйкесетін шоттардың ебетіне 671 кредит шоты бойынша жазудан басқа корресиондентік (байланыстырма) юты қоса көрсетіліп жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу бойынша ебеттік айналым да көрініс табады.

Айдың аяғында айналымдар саналады, ал төленбеген шоттар бойынша калдықтары шығарылады.

1. 2. Ұзақ мерзімді міндеттемелер аудиті.

Міндеттемелер - өткен мәмілелердің немесе өткен оқиғалардың нәтижесі. Олар ұзақ мерзімді және ағымдағы болып жіктеледі.

Ұзақ мерзімді міндеттемелерге мыналар жатады:

- банктердің ұзақ мерзімді қарыздар;

- банктен тыс ұзақ мерзімдік қарыздар;

- мерзімі шегерілген корпоративтік табыс салығы.

Банктердің және банктен тыс мекемелердің ұзақ мерзімді қарыздары 1 жылдан астам мерзімге, әдетте, жаңа техниканы енгізу шығындарына, өндірісті кеңейтуге, оны қайта құруға, қымбат бағалы жабдықты алуға және басқа мақсатты бағдарламаларға беріледі.

Қарыздарды алу және өтеу бойынша операциялардың арнайы аудитін өткізу үшін келесі көрсетілген шоттар: 601 «Банк несиелері», 602 «Жекелеген банктік операция түрлерін жүзеге асыратын ұйым қарызы» және 60 бөлімшенін. «Несиелер», 603 «Басқалар» қолданылыды. Оларға «Ұзақ мерзімді міндеттемелер» мен «Қысқа мерзімді міндеттемелер » аралық шоттары 42 бөлімшенің «Банктердегі аккредитивтердегі, чектердегі, карт-шоттардағы және басқа шоттардағы ақша», 43 «Шетел валютасындағы ағымдағы, корреспондетгік шоггардағы акша», 44 «Ұлттық валютада ағымдағы корреспонденттік шоттардағы ақша», 64 «Еншілес (тәуелді) ұйымдарға кредтиторлык берешек», 67 «Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу» және басқа шоттармен корреспонденцияда алынған несиелер сомалары кредит бойынша, ал дебет бойынша - ақша есебі жүргізілетін шоттармен корреспонденцияда өтелген қарыздар сомасы беріледі.

Қарыздарды беру мен өтеуге байланысты барлык мәселелер банк ережелерімен және карыз алушы ұйым мен банк арасындағы кредиттік шарттармен реттеледі. Бұл мақсат үшін кредиттік шарт ресімделеді, онда кредитгеу обьектісі, карыз беру мен қайтару мерзімдері проценттік мөлшерлемелер, оларды төлеу тәртібі, тараптардың қарызды беру мен өтеу жөніндегі міндеттемелері, құқықтары мен жауапкершілігк, құжаттар тізбесі және оларды банкке ұсынудың мерзімділігі мек басқа жағдайлар көрсетіледі.

Ұзақ мерзімді міндеттемелерді тексергенде, аудитор бірінен бұрын баланста көрсетілген, есепті кезеңнін басы сонындағы қалдықтың Бас кітаптың жоғарыда аталған шоттары мен журнал-ордердің мәліметтеріне қарап сәйкестігін анықтауға тиіс.

Алайда мұны бірден жасауға болмайды, өйткені баланста синтетикалык шоттардың қалдықтары емес, аналитикалық есептің мәліметтері келтіріледі. Басқаша айтсақ, баланстың «Қамтамасыз етілген қарыздар», «Қамтамасыз етілмеген қарыздар» және «Ұйымдардың бір-біріне және еншілес ұйымдарға беретін карыздары», баптары аналитикалық есеп мәліметтері негізінде толтырылуы тиіс. Сондықтан аудитор синтетикалық есептің аналитикалыққа сәйкес болуына баса назар аударуы тиіс.

Атап айтатын жайт 601-603 шоттары бойынша аналитикалық есеп мерзімінде өтелмеген карыздар, оларды берген банк түрлері бойынша: қарыз берушілер мен қарызды өтеу мерзімдері бойынша мәліметтер банк көшірмелерімен расталуы тиіс. Карыздарды банктер тиісті қамтамасыз етуге немесе кепілдікке және белгілі бір мақсаттарға беруге тиісті болғандықтан, біріншіден, кәсіпорын басшысын қамтамасыз ету құрамына кіруін немесе кепілдікті, екіншіден - қарызды максатты пайдалану тексеру керек. Үшіншіден, оларды ынталандырудың толықтығы мен уақтылығына ерекше назар аудару кажет. Бұл үшін банк көшірмелерін тексеру керек. Қайтару мерзімі бұзылғанда мұның себебін анықтау талап етіледі.

Басқа кәсіпорындар мен ұйымдардан алынған ұзақ мерзімді қарыздарды тексергенде, аудитор қарыз берушілермен мәліметтерді салыстыру нәтижелерімен анықтауға тиісті, қайтарылмаған қарыздын қаржы қалдықтарының дұрыстьтғын айқындауға тиісті. Аудитор бір мезгілде басқа кәсіпорындардан қарыз алудың негізділігімен заңдылығын да, сондай-ақ оларды өтеудің толықтығы мен мерзімділігін тексеруі тиіс.

Сонымен қатар аудитор қарыз және алынған несие үшін процент төлеудің дұрыстығын тексеріп, сондай-ақ кәсіпорынның өтелмеген қарыз (несие) калдықтарымен бірге осы қарыз үшін банкке тиесілі процентгі көрсету жайлы шешім (бұл туралы есеп саясатында жазылуы керек) қабылдағанын анықтауы тиіс. Проценттер сомасы банктердің қарыздары жөніндегі проценттерді төлеу бойынша, шығыстар есебінің тиісті шоттарымен бірге корреспонденциясында ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі шоттарының кредиті бойынша көрсетіледі.

Тексеру кезінде аудитор берешек кәсіпорынға берілген вексельдермен қамтамасыз етілгенін, ұзақ мерзімді қарыздар шотынан есептен шығарылмайтынын, вексельдік операциялар есебі ережелеріне сәйкес ескерілетінін назарда ұстауға тиіс.

Ұзақ мерзімді міндеттемелердің сондай-ақ «Кейінге қалдырылған сапықтар» бабы жатады. Бұл отандық бухгалтерлік есептің мүлдем жаңа обьектісі, жаңа термин, оның және «Салыктық төлем», «Табыс салығы», «Бухгалтерлік табыс», «Салықтық табыс», «Салықтық әсер» тағы басқаларының мазмұны 11 «Табыс салығы бойынша есеп» БЕС-те ашылып көрсетіледі.

Олардың кейбірін қарастырайық:

1) есепті кезең ішіндегі салықтық төлем міндеттемелер тәсілімен салықтық әсер есебі негізінде анықталады. Бұл тәсілде табыс салығы кіріс алу барысында заңды тұлға шеккен шығыс ретінде қарастырылады және тиісті табыс пайда болған кезеңге есептеледі;

2) есепті кезенде пайда болған уақытша айырманың салықтық әсері салықтық төлемге кіргізіледі және бухгалтерлік баланста «Кейінге қалдырылған салықтар» бабы бойынша көрсетіледі;

3) бап бойынша кезең басы мен соңындағы калдықтардың аныктығын айкындау үшін Бас кітаптың 632 «Мерзімі шегерілген корпоративтік табыс салығы» шотының және 5 журнал-ордердің осы шотының мәліметтерімен салыстыру керек;

4) 632 шот кредиті бойынша мыналар көрсетіледі:

а) 851 «Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар» шотымен бірге корреспонденцияда болашақта төлеуге тиісті салықтар сомасы;

ә) Д-т 851 шотының К-т 632 шотының салыктық мөлшерлемесі ұлғаюына байланысты түзету енгізу;

б) Д-т 541 «Негізгі құралдарды қайта бағалаудан түсетін қосымша төленбеген капитал» шоты К-т 632 «Мерзімі шегерілген корпорациялық табыс салығы» шотының салықтық есептегі өсімінің артуы кезіндегі активтерді қайта бағалауға байланысты әлеуметті салықтық әсер сомасы;

5) 632 шот дебеті бойынша мыналар көрсетіледі:

а) уақытша айырмалардың пайда болуы мен жойылуы нәтижесенде төленуге тиісті немесе 631 «Төленетін корпорациялық табыс салығы» және 851 «Корпорациялық табыс салығы бойынша шығыстар» шоттарымен бірге корреспонденцияда зиянды өтеу нэтижесінде есепке жатқызылатын салықтар сомасы;

ә) салықтық мөлшерлемесінің 632 шоты К-т 851 шотының кемуіне байланысты түзету енгізу;

6) 541 «Негізгі құралдарды қайта бағалаудан түсетін қосымша төленбеген капитал» шоттарымен корреспонденция бухгалтерлік есептегі өсімнен салықтық есептесулердегі қайта бағалау сомасы.

1. 3. Ағымдағы міндеттемелердің аудиті

Ағымдағы міндеттемелерге банктердің қысқа мерзімді қарыздары, банктен тыс мекемелерден алынған қарыз және кредиторлық берешек жатады. Банктердің қысқа мерзімді қарыздары бір жылдан аспайтын мерзімге беріледі.

Қысқа мерзімді қарыздарды алу мен өтеуге байланысты есептеу операциялары 601-603 шоттарында ескеріледі. Бұл шоттардың әрқайсысында «Қысқа мерзімді қарыздар» аралық шоты бар. Бұл шоттар пассивті, олардың сальдосы есепті кезең басындағы өтелмеген берешек сомасын, дебет бойынша айналым - қарызды өтеуге аударылған соманы, кредит бойынша айналым -қарызға алынған соманы көрсетеді.

Алынған қарыздар сомасы 42 «Банктердегі аккредитив чектердегі, карт-шоттардағы және басқа да шоттардағы ақша» бөлімшесінің 43 «Шетел валютасындағы ағымдағы корреспонденттік шоттардағы ақша», 44 «Ұлттық валютада ағымдағы корреспонденттік шоттардағы ақша», 64 «Еншілес (тәуелді) ұйымдарға кредиторлық берешек», 67 «Жабдықтаушылармен және мердігермен есеп айырысу» және т. б шоттарымен корреспонденцияда көрсетіледі.

Өтелген кредиттер сомасына 60 «Несиелер» бөлімшесінің (ақшалай қаражаттың есебі бойынша шоттармен корреспонденцияда «Банктердің қысқа мерзімді қарыздары» аралық шоты) тиісті шоттары дебеттеледі.

Қысқа мерзімді қарыздардың аналитикалық есебінің несиесін берген банк түрлері және жеке кредиторлар бойынша жүргізіледі.

а) қарыз проценттерін төлеу мен оларды кезең шығыстарына жатқызудың дұрыстығы;

ә) 60 бөлімшенің «Несиелер» («Қысқа мерзімді қарыздар» аралық шоты) шоттары бойынша синтетикалық және аналитикалық есебін 4 журнал-ордерде және бухгалтерлік баланста жүргізудін дұрыстығы;

б) баланста «Ағымдағы міндеттемелер» бөлімшесіңде «Ұзақ мерзімді қарыздардың ағымдагы бөлігі» бабы келтіріледі;

в) қарыздарды өтеу мерзімі осы бап бойынша соманың негізділігін анықтау кажет;

г) овердрафт, сенімді клиентке оның шотындағы калдықтан тыс берілетін қысқа мерзімді қарыз түрін білдіреді, сондай-ақ жеке есептелетін, мерзімінде төленбеген банк қарыздары.

602 «Банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың қарызы» шотына аналитикалық есеп, қарыз берушілер мен қарызды өтеу мерзімдері бойынша жүргізіледі.

Банктен тыс мекемелерден алынған қысқа мерзімдік қарыздар көбінесе вексельмен коммерциялык кредит және берешек міндетгемелерге «серіктестік» кредиттүрінде болады.

Кредиторлық берешек - кәсіпорынның басқа занды немесе жеке тұлғаларға міндеттемелері (берешегі) .

Пайда болу сипатына қарай кредиторлық берешек қалыпты және анықталмаған болып бөлінеді.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс