Алматы облысы, Панфилов ауданының табиғи - климаттық жағдайы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті

Семестрлік жұмыс

Тақырыбы: Алматы облысы, Панфилов ауданы жағдайында көлемі 40 га жүгері егісінде негізгі зиянкестер мен аурулардың таралуына болжау жасап, күрес шараларының мерзімін хабарлау.

Орындаған: Умірзақова А

ЗР - 408

Тексерген: Қанатова М

Алматы 2015

Жоспар

КІРІСПЕ . . .

Алматы облысы, Панфилов ауданының табиғи климат жағдайы . . .
Жүгеріні өсіру технологиясы . . .
Жүгерінің негізгі зиянкестері мен ауруларына сипаттама . . .
Жүгері егісіндегі негізгі зиянкестер мен аурулардың дамуына болжау беру түрлері және есептеу тәсілдері . . .
Зиянкестер мен ауруларға қарсы күрес шараларының мерзімін хабарлау . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

Алматы облысы, Панфилов ауданының табиғи - климаттық жағдайы

Алматы облысы - Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысындағы әкімшілік бөлік. Жерінің аумағы 224, 0 мың км2. Облыстың табиғаты мен жер бедері ала-құла. Балқаш және Алакөлге ұласатын солтүстігі көлбеуленген құмды жазық алқап.

Алматы облысының климаты негізінен континенттік. Қысы қоңыржай салқын. Қаңтар айындағы орташа температура солтүстік жазық бөлігінде - 10-160С, оңтүстікте - 4-90С. Жазы ыстық және қуаң. Шілде айының орташа температурасы солтүстігінде - 250С, оңтүстігінде - 270С. Бұл жазық өңірлерде жауын - шашынның орташа жылдық мөлшері 110-250 мм. Тау бөктерінің климаттық жағдайы жұмсақ. Қаңтар айының орташа температурасы - 5-90С, жылымық жиі болып тұрады. Шілде айының орташа температурасы тау бөктерінде 21-230С, тау аңғарларында 19-220С. Жауын - шашын тау бөктерінде 400-600 мм, тау аңғарларында 700-1000 мм. Облыс жерінде жауын - шашын негізінен көктем мен жаз айының басында жауады. Солтүстік өңірдің жазығы мен тау бөктерлерінде қар жамылғысының орташа қалыңдығы 10-30 см, тау беткейлерінде 40-100 см. Облыстың топырақ және өсімдік жамылғылары вертикаль белдемдікке байланысты қалыптасқан. Жазық бөлігінде шөлдің де, даланың да қоңыр топырағы тараған. Онда жусан, өлеңшөп, жүзгін, сораң, сексеуіл, көктемде эфемер өсімдіктер басым тараған. Балқаш, Алакөл к-дерінің батпақты жағалауында, Іле өз-нің аңғары мен атырауында қамыс, құрақ өседі. Тау етегінде сұр және боз, қызыл қоңыр, тау беткейлері мен таулы үстірттерде таулы даланың қызыл қоңыр және қара топырақтары қалыптасқан. Мұндай жерлерде астық тұқымдас өсімдіктері басым жусанды, бетегелі-боз далаға ауысады. Таулы бөлігінің бұдан жоғары жағында көктерек, қайың, алма ағашы, ал одан да жоғарырақта Тянь-Шань шыршасы, кейде биік таудың шалғыны өседі. Биік таудың альпілік шалғынында өлең шөп, алтай, қоғажайы, тастесер т. б. өсімдіктер басым.

Панфилов ауданы - Алматы облысының оңтүстік-шығысындағы әкімшілік-аумақтық бөлік. 1923 - 42 жылы Жаркент ауданы, 1942 жылдан 28-гвардиялық атқыштар дивизиясының командирі И. В. Панфилов есімімен аталды. Жер аумағы 10, 6 мың км2. Панфилов ауданы - Алматы облысының оңтүстік-шығысындағы әкімшілік-аумақтық бөлік. Жер аумағы 10, 6 мың км2. Халқы 115, 6 мың адам. 45 елді мекен 1 қалалық және 12 ауылдық округке біріктірілген. Орталығы - Жаркент қаласы

Климаты континенттік, қысы біршама жылы, жазы ыстық, қуаң. Қаңтардағы жылдық орташа температура 8-10С, шілдеде 20-24С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 150 мм-ден 500 - 700 мм-ге дейін барады. Топырағы сұр, сұрғылт қоңыр, бозғылт қоңыр, шығысында құмдақты, тау баурайларында қоңыр, қызғылт қоңыр топырақ қалыптасқан. Ауданда өсімдіктердің 100-ден аса түрі бар. Олардың 20-дан астамы Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген. Онда жусан, теріскен, еркекшөп, тораңғы, қамыс, құрақ, тау шатқалдарында қайың, қарағай, шырша өседі. Арқар, тау ешкі, аю, барыс, сілеусін, жабайы шошқа, ондатр; құстардан: қырғауыл, кекілік, т. б. кездеседі. Жалпы, Панфилов ауданындағы 50-ден аса аң-құс түрлерінің 30-дан астамы Қазақстанның “Қызыл кітабына” енген.

Жүгеріні өсіру технологиясы

Жүгерінің биологиялық ерекшеліктері. Жүгері (Zea mays) қоңыр бас тұқымдастығына жататын бір жылдық өсімдік ұялас, бөлек жынысты, айқас тозаңданатын өсімдік. Тамыр жүйесі шашақты, көп сатылы, тармақталып кең тараған, жыртылу қабатының асты қопсыған топырақта 3 м тереңдікке дейін кіретін мүмкіндігі бар. Жүгерінің дәні бір ұрық тамыршасымен өсіп шығады. Тамыр буына сабақтың жерасты буында пайда болады. Өсімдікте 3-4 жапырақтары пайда болған кезде, шашақтану фазасында топырақ бетіне жақын жатқан жерінен сабақтың буындығынан ауа сабақтары пайда болады. Олар өсімдіктерді жатып қалудан сақтайды. Тамыр жүйесінің максималды дамуы қамырланып піскен фазасында жетеді. Сабағы жүгерінің жуандығы 2 ден-7 см дейін жапырақты тік тұрған, жұмыр, тегіс. Өсімдіктің биіктігі 60 см ден 6 м дейін ауытқиды. Сабағының биіктігімен және тез пісуінің арасында теріс корреляция бар. Сабағы ортасы толтырылған, буынаралықтардан, жуантықтанып бөлінген сабақ буындарынан тұрады:3-5 қысқа буындық аралықтары топырақта болады. Әрбір буындық жапырақ қуысында болады. Буындықтардың саны 8-12 ерте пісетін формаларда және 24-40 буынтық кеш пісетін формаларда болады. Орналасқан сабағының екі жағынан қарама қарсы, жапырақтары сабағын құшақтап тығыз орналасқан. Жүгерінің жапырақтарында қөректік заттар көп болады, сабағына қарағанда, сүрлемге және жасыл жемге пайдаланғанда жапырақтардың көптігі өсімдіктің жақсы белгісі.

Гүл шоғыры-жүгерінің әрбір өсімдігінде гүл шоғының екі түрі болады.

Аталық-шашақ және аналық-собық. Шашағының орталық өсі және жанама өстері болады. Шашақтың масақтары қос гүлді, гүлінде үш тозаңдағышы болады.

Собығы, (түрі өзгерген жанама өскіндері), жапырақтарының қуысында орналасқан жанама өскіндердің жоғарғы ұшында қысқарған буын аралықтарымен және түрі өзгерген жапырақтарымен, қабығы болатын. Толық өсіп жетілген собықтардың саны түрлі болуы мүмкін бір өсімдіктегі жемісі-дән жаланаш, ірі 1000 дәнін массасы майда болса 100-150г, ірілерінде 300-400г болады. Дәні ақ сары, қызыл және т. б. болады. Дәнінің қабығы эндоспермасы және ұрығы болады.

Температураға талаптары. Жүгері жылу сүйгіш өсімдік. Оның тұқымы 8-90С өсе бастайды. Өскіндері 17-250 күндері өсіп шығады. Орташа температура тәулігіне 12-140С көтерілгенде, өскіндері 8-9 күнде өсіп шығады. Жүгерінің өскіндері минус 2-30С үсік шыдайды. Үсіктен зақымдалған жапырақтары сарғайып түсіп қалады. Күн жылығанда тез арада жапырақтар шығады. Вегетацияның аяғында температура 20С түскенде өсімдік өліп қалады. Температураның жоғарылауы оптималды деңгейге дейін (25-300С) өсімдіктің дамып өсуін жеделдетеді, әсіресе вегетацияның бастапқы кезінде және өнімнің өсуіне әсерін тигізеді ұрықтануына және түйнегінің өсуіне. Жылу жетіспегенде өсімдіктің өсуі және дамуы күшті тежеледі, өнімділігі күрт төмендейді.

Ылғалға талабы . Су режиміне қойған талаптары бойынша жүгері мезофиттерге жатады. 1 ц құрғақ зат түзеу үшін ол 170-406 л су жұмсайды былайша айтқанда сұлы мен арпадан аз жұмсайды.

Бірақта өнімі жоғары болғанда, бұл өсімдік судың көп мөлшерін пайдаланады. Жүгері жаздың екінші жартысында жақсы пайдаланады және біршама күзгі жауынды да пайдаланады. Өсімдік үлкен органикалық массаны қуаңшыл аудандарда жинақтайды, бұған жақсы дамыған тамырлары әсерін тигізеді. Жүгері егісі бастапқыда 30-40 м3/га болады, шашақтығынан дәнінің сүтті жағдайына дейін 80-100 м3/га.

Жүгері біршама қуаңшылыққа да төзімді, түтікшесі шығу фазасына дейін, ылғалдылық жетіспеуі шашақ шыққанша 10 күн және 20 күн шашақ ашқаннан өнім күрт төмендейді. Жүгері өсімдігі топырақтағы уақытша судың жетіспеуін және ауаның салыстырмалы ылғалдылығының төмендеуіне шыдайды. Бірақта оның ұзақ уақыт созылуы жапырақтарын өсу процесстерін және репродуктивті мүшелерінің пайда болуы бұзылады. Оптимальды ылғалдық топырақтың тамыр тараған қабатында 75-80% төмен болмауын суару арқылы ұстап сақталады. Суарудың әсерінен тамыр жүйесінің активтілігі жоғарлайды, тамырларымен суды, қоректік заттарды, фотосинтезбен жүреді. Жүгері топырақтың артық ылғалдылығын көтермейді, дәннің өнімі күрт төмендейді.

Жарыққа талаптары . Жүгері жарық сүйгіш қысқа күн өсімдігі. Күннің ұзақтығы 8-9 сағат болса тезірек гүлдейді. Күннің ұзақтығы 12-14 сағатта ұзақ болса вегетациясы ұзарады. Жүгері жас кезінде күн сәулесінің интенсивті болғанын талап етеді. Егістің тым шамадан артық жиі болуы, олардың ішінде арамшөптердің болуы собығының өнімін төмендетеді.

Жүгеріні арамшөптерден таза, құнарлы топырақты танаптарға сепкенде, агротехникалық шараларды толығынан, талаптарға сай өткізген жағдайда қант қызылшасынан басқа барлық алғы дақылдардан кейін жоғары өнім береді.

Заманауи агротехниканы қолданғанда жүгеріні бір танапқа көптеген жыл қайталап себуге болады. Жүгерінің жақсы алғы дақылдары -сүрі танабы, күздік бидай мен күздік қарабидай, жаздық бидай, арпа, дәндібұршақ дақылдары және отамалылар. Ылғал жеткілікті жағдайда жүгері көпжылдық шөптердің қыртысы мен оның аударымына да өсіріледі. Жауын-шашыны аз аймақтарда оны топырақты қатты құрғатып жіберетін күнбағыс және қант қызылшасынан кейін орналастыруға болмайды. Жүгерінің өзі де жаздық және күздік дақылдар үшін жақсы алғы дақыл. Сүрі жер танабының дақылы болып сүрлем мен көк балаусаға себілген жүгері, келесі күздік бидайдың жоғары өнім беруін қамтамасыз етеді.

Топыраққа және қөректік жағдайларға талаптары . Жүгері үшін ең жақсы топырақтар-азотқа бай қара топырақ, қоңыр-сұр, қоңыр-қара топырақ. Механикалық құрылымы бойынша орташа және жеңіл саздық және құмдық топырақта болады. Жоғары өнімді алуға болады, топырақ ауасындағы оттегінің мөлшері 18-20% кем болмаған жағдайда. Оттегінің мөлшері 10% жақын болғанда тамырларының өсуі тежеледі, ал 5% болғанда тоқтайды. Бұл жағдайда топырақтан су және қөректік элементтерді, тамырында және өсімдіктің жер астындағы бөлімінде зат алмасуы бұзылады.

Т о п ы р а қ ө ң д е у. Жүгері тамыры топырақтың борпас болуын және терең жыртылуын қалайды. Сондықтан оны себуге арналған жер, күз айларында алғы дақылдар орып алынғаннан кейін ЛДГ-10, ЛДТ-15 сыдыра жыртқыштарымен немесе БД-10, БДТ-7 тырмаларымен 7-8 см-ге қопсытылады, сонан кейін 25-27 см-ге, ал механикалық құрамы ауыр сазды, батпақты жерлер 27-30 см тереңдікке жыртылады.

Жүгеріні жаңа ресурс үнемдегіш әдістермен, гербицидтерді тиімді қолданып өсіргенде, барлық аймақтарда да қатараралықты өңдеудің қысқартылуына байланысты, арамшөптерді тегіс құрту, топырақ ылғалын мол сақтау, негізгі жыртудың сапасымен тығыз байланысты.

Оңтүстік аудандарда суармалы жоңышқадан кейін сепкенде, өсімдік қалдықтарының минералдану бәсеңдету мақсатында жер өңдеу оларды жерге терең сіңіруге бағытталуы тиіс. Ол үшін қыркүйек айының басында жоңышқа пішенге орылып алынғаннан кейін оның тамырының мойнын қырқып кептіру үшін жер ЛДГ-10, ЛДГ-15 сыдыра жыртқыштарымен немесе КПГ-350 сыдыра қопсытқышпен өңделеді. Осы өңдеуден 10-15 күннен кейін, тамыр мойындары кепкен кезеңде танапқа жыртылады су беріледі де топырақ түренді соқалармен 30-35 см-ге жыртылады. Келесі жылдары өңдеу тереңдігі 25-27 см-ге, ал механикалық құрамы жеңіл топырақтарда 20-25 см-ге дейін азайтылады. Отамалы дақылдардан кейінгі және арамшөптерден таза танаптарды алдын ала сыдыра өңдеусіз-ақ сүдігерге жыртады. Жел эрозиясы қаупі бар аймақтарда КПГ-250, КПС-2-150 жазық тілгішті қопсытқыштарды пайдаланып топырақты терең қопсытады. Ылғал жеткілікті аймақтарда топырақты жартылай сүрі жер типінде өңдейді. Топырақты көктемгі өңдеу ылғал сақтауға, ұсақ түйіртпекті борпас топырақ қабатын қалыптастыруға бағытталуы керек. Ол ерте көктемгі тырмалау, 2-3 қопсытумен бірге қосымша тырмалаудан тұрады. Бірінші қопсыту, ерте мерзімде арамшөптер шыққаннан соң 10-14 см тереңдікке, ал тұқым себу алдындағы қопсыту тұқым себу тереңдігіне жүргізіледі. Гербицид енгізілген егістікте, көктем ылғалды болғанда тегістеу жүргізілмес бұрын, БП-8 тырмасымен немесе УСМК-5, КПС-4, КПГ-4 қопсытқыштарымен қопсытылады.

Тыңайтқыш қолдану жүйесі . Жүгері егістігіне тыңайтқыштарды сол аймақтың ауа райын топырақ ерекшеліктерін ескеріп, оларды танапқа енгізу тәсілдерін, қолайлы мерзімін сақтап қолданған дұрыс. Жүгері жоғары агротехникада мол астық өнімін қалыптастыратындықтан осы өнімді түзеу үшін бірінші топ астықтарына қарағанда көп қоректік заттар шығындайды. Өсімдік қажетті қоректік заттардың көп бөлігін вегетацияның екінші жартысында пайдаланады. Сондықтан, жаздық үстеп қоректендірудің жүгері үшін маңызы зор, ал кең қатарлы және пунктирлі себу тәсілдері вегетацияның барлық кезеңдерінде тыңайтқыштар қолдануға қолайлы жағдай жасайды. Жүгерінің тыңайтқыштар қолдану жүйесі - негізгі, тұқым себу кезіндегі және үстеп қоректендірулерден тұрады.

Көптеген зерттеушілер жүгері егісіне органикалық және минералдық тыңайтқыштарды берудің тиімділігін көрсетеді.

Топырақ өңдеу жүйесі : Жүгері дақылы ылғалы жеткіліксіз аудандарда өсірілетіндіктен, топырақ өңдеудің негізгі мақсаты - ылғалды максималды жинау, сақтау және үнемдеп пайдалануға және арамшөптерді жоюға бағытталуы тиіс. Көктемгі топырақ өңдеу жүйелерінде ерте көктемгі танапты тырмалау және тұқымды себер алдындағы культиватциялау.

Себу тәсілі мен мөлшері: Жүгерінің өнімділігі әрбір өсімдіктің жеке түсімінен және өсіру жағдайына байланысты болады. Сондықтан, белгілі көлемдегі өсімдіктермен саны мен олардың орналасу тәсілін дұрыс анықтаудың іс-саналық маңызы зор. Сол себепті дақылдың қолайлы тәсілі мен оңтайлы мөлшерін анықтау өнімділік қалыптастырудың басты факторлары болып есептеледі.

Егістікті күтіп-баптау : Сепкеннен кейінгі тырмалау, қатараралықты өңдеу, өсімдікті арамшөптер, аурулар мен зиянкестерден химиялық жолмен қорғау. Жүгері танаптарын кешенді тырмалау. Осы шараның әсерінен танаптағы 65-70% арамшөптерді құртуға мүмкіндік туады.

Суару : Қазақстанның оңтүстігінде жүгері танабын 3-4 рет суарады. Бірінші суғару өсімдіктің қарқынды өсу кезеңінде екінші-түтіктену кезеңінде минералдық тыңайтқыпен үстеп қоректендірумен бірге, үшінші- шашақтану кезеңінде, ал төртінші-дән толысу кезеңі.

Өнімді жинау: Биік бойлы қонақ жүгері сорттарын тұқымға СМ-2, 5 комбайнымен алдымен шашағы кесіліп, бастырылады, ал содан кейін сүрлем жинаушы комбайнымен- малазықтық массасы жиналады.

Жүгері дақылы

$D:\АЙНУР\ПРАКТИКА ТАЛДЫҚ\20140626_111415.jpg$

Жүгері егісінің негізгі зиянкестер мен ауруларына сипаттама

Мақта қоңыр көбелегі-Heliothis armigera Hpm. Қабыршақ қанаттылар (Lepidoptera) отрядының түн көбелектері (Noctuidae) тұқымдасына жатады. Мақта өсірілетін аймақтардың барлығында тегіс таралған өте қауіпті зиянкес. Әсіресе Орта Азия республикалары мен Азербайжанда көп зиян келтіреді. Қазақстанның оңтүстік, оңтүстік-шығыс аудандарында оқтын-оқтын жаппай көбейіп тұрады. Полифаг-оның жұлдызқұрттары әр түрлі тұқымдастарға жататын өсімдіктердің 120-дан астам түрлерімен қоректенеді

Көбелектің қанаттарының өрісі 30-40 мм, алдыңғы қанаттарының түсі қызғылт немесе жасылдау реңді сұрғылт, жиегінде қара-қоңыр түсті аспа бау тәрізді көлденең жолақ болады. Артқы қанаттары ақшылдау келеді де сыртқы жиегінде қоңыр жолақ және ортаңғы бөлімінде орақ тәрізді қара дақ орналасқан

File:Helicoverpa armigera dorsal.jpg

1сурет -мақта қоңыр көбелегі-Heliothis armigera Hpm

Жұмыртқалары алғашында бозғылт-сары, кейіннен жасылдау, пішіні жарты шар тәрізді, диаметрі 0, 5-0, 5 мм. Жұлдызқұрттары даму барысында ақшыл-жасыл және сары түстен қызыл-қоңыр және күлгін-қара түске дейін өзгереді, басында көп дақтар бар сары, денесінде орналасқан қара-қоңыр түсті жалпақтау келеген 3 жолақ болады.

Дамуы аяқталып қалған жұлдызқұрттардың ұзындығы 35-40 мм. Қуыршағының ұзындығы 15-20 мм, түсі қара-қоңыр немесе қызғылттау қоңыр. Мақта қоңыр көбелегі қуыршақ фазасында топырақ арасында 10 см тереңдікте қыстайды (2-3сурет)

. гусеница хлопковой совки (лат. Helicoverpa armigera) Хлопковая совка - питание на кукурузе

2сурет- 5 жастағы жұлдызқұрт 3сурет- 2 жастағы жұлдызқұрт

Көктемде топырақтың температурасы 10 см тереңдікте 15-16 градусқа, ал тәулік бойынша орташа температура 18-20 0С градусқа жеткенде қыстаған қуыршақтардан көбелектер ұшып шыға бастайды. Көбелектің негізгі көпшілігі 10-15 күн ішінде ұшып шығады, ал бұл процесстің жалпы ұзындығы бір айға және одан да ұзаққа созылады.

Көбелектер жұмыртқаларын алғашында өсімдіктің жапырағына кейіннен оның генеративті мүшелеріне бір-бірінен, кейде 2-3 данадан салады. Орташа өсімталдығы 500 жұмыртқа. Эмбрионалдық дамуы көктемде және күзде 4-12 күнге, ал жазда 2-4 күнге созылады. Бірінші генерацияның жұлдызқұрттары жоңышқа, нұт, темекі, жүгері, қызанақ дақылдары мен жабайы өсетін өсімдіктерде дамиды. Ал мақта өсімдігіне зиянкестің екінші генерациясы-көбелектері, оның шанақтану және гүлдену фазасының бас кезінде жұмыртқалайды. Оңтүстік Қазақстан облысының жағдайында мақта егісінде зиянкес вегетациялық бір маусым ішінде 3 генерация береді.

Сабақ немесе жүгері көбелегі. Таралу аймағы Қазақстанның онтүстік, онтүстік- шығыс аудандары. Көбелек қанатының ұзындығы 27-32 мм, аналық пен аталық көбелектің ерекшеліктері: аналық көбелектің қанаты күлгін сарыдан ашық қоңыр түсті болып келеді де, алдыңғы қанатында көлденең екі қара қисық сызық, артқы қанатының орта шенінде түйіскен сызық болады. Аталық көбелектер ірілеу, сымбатты денелі де алдыңғы қанаты ашық қоңырдан, күлгін түсті болады, сызықтары күңгірт сары түсті және шашақты болады. Жұмыртқалары ақшылдау, жалпақ. Дернәсілі-сарғыш денесінің ортасында сызық болады, ұзындығы 25мм. Қуыршағы қоңыр немесе сарғыш ұзындығы 20 мм-ге жетеді. Ержеткен дернәсіл қыста мәдени және жабайы өсімдіктердің сабағының ішінде қыстап шығады. Қуыршақтар көктемде 15-16°C орташа тәуліктік температурада көбейе бастайды.

Көбелектер мамыр айында пайда болады да түнгі уақытта ұшып журеді. Жұмыртқаларын жүгері гулдегенде салады. Аналықтар 250-300 жұмыртқаға дейін шығарады, оларды 10-15-тен жапырақ астына салады. Жұмыртқа салу уақыты 15-20 күнге созылады. Ұрықтың жетілуі 7-10күн. Дернәсіл сабақ ішінде өмір сүріп, 20-26күнде 5 жетілу сатысынан өтеді. Олар өсімдіктерді таңдамайды, жүгері, тары, күнбағыс және басқа өсімдіктерді кеміреді. Бір сабақта бірнеше дернәсіл болады, олар кемірген сабақтар майысып қалады. Жаздай дернәсілдер жүгерінің бірінен екіншісіне көшіп жүреді. Ал жүгері пісер кезде олар сабақтың астынғы жағына жиналып сонда қыстап шығады.

Сабақтағы көбелектің жетілуіне көп ылғал қажет. Ылғал аз болса көбелектердің жұмыртқа салуы төмендейді де бірінші сатыдағы дернәсілдер өледі. Қазақстанда көбелек екірет көбейеді. Біріншісі маусым-шілде айында; екіншісі тамыз-қыркүйек айы. Көбелек 1м2 жерге 5 рет жұмыртқа салады. 10 өсімдіктің 17-18% на жұмыртқа салынғанын білдіреді.

Жүгерінің көпіршікті қара күйесі - базидиомицеттер класына жататын саңырауқұлақтар тудыратын жүгері ауруы. Жүгері Қаракүйесі ауруларына жүгерінің бөртпе қаракүйесі мен тозаңды қаракүйесі жатады. Жүгерінің бөртпе қаракүйесін Ustіlago maydіs саңырауқұлағы тудырады. Саңырауқұлақ ақшыл немесе алқызыл мицелла қабықшасымен қапталған, диаметрі 1 - 20 сантиметр бөртпелер түзіп, өсімдіктің барлық мүшесін зақымдайды. Буын аралықтарында пішіні домалақтау, ірілігі жаңғақтай немесе одан үлкенірек, ал жапырақ тақталарында өн бойына созылған, жіңішке ақшыл сарғылт, бұйраланған немесе ірілігі асбұршақтай бөртпелер пайда болады. Жүгері шашақтана бастағанда бөртпенің сыртқы қабықшасы жарылып, ішінен күйе тәрізді споралар шығады. Олар гүлдену кезінде собық жіпшелері арқылы дәндерді зақымдайды. Собықтың жартысына дейін қамтитын пішіні әр түрлі бөртпелер пайда болады да, дәннің орнына көптеген қаракүйе споралары түзіледі. Ауруға шалдыққан өсімдіктердің өсуі баяулап, дәннің түсімділігі 20 - 30 пайызға дейін төмендейді. Ауру қоздырғышы шірімеген өсімдік қалдықтарында сақталатындықтан, жүгеріні бір жерге қатарынан бірнеше рет еге берсе, аурудың дамуы жыл сайын өрши беруі мүмкін. Жүгерінің тозаңды қаракүйесі жүгерінің тек собығы мен шашақшаларын зақымдайды. Собықта дән түзілмей, ол өзекшесімен қоса толығымен жұқа жапырақшалармен көмкерілген қаракүйе түйіріне айналады. Шашақшалардың жеке гүл шоқтарында да түйіршіктер пайда болады. Егін жинау кезінде қаракүйе споралары топыраққа көшіп, бірнеше жылға дейін сақталады. Бұл ауру жүгері өсіруге маманданған Алматы облысының Панфилов, Ұйғыр, Еңбекшіқазақ аудандары жерінде кең таралған.

Жүгері Қаракүйесімен күресу шаралары: ауыспалы егіс жүйесін қатаң сақтап, себер алдында тұқымды витавакс 200 ФФ (3 - 5 л/т), дивиденд 030 (2 - 3 л/т), фенорам немесе фенорам супер (2 кг/т) препараттарының бірімен дәрілейді.

Жүгері егісінің негізгі зиянкестер мен аурулардың таралуына болжау беру түрлері және есептеу тәсілдері.

Жүгерінің көпіршік қара күйесі ауруы зиянкестерімен яғни энтомофильді жолмен таралады. Ауру таралуын білуде ауру қоздырғыштарының топтастыру орны, өсімдіктің залалдану дәрежесі, календарь және фенологиялық көрсеткіштер бойынша аурудың пайда болу мерзімі, зақымдалған өсімдіктің түрлері көрсетіледі. Аурудың таралуын білу үшін далалық тексеру және лабораториялық анализдермен есеп жұмыстары жүргізіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.