Тараз қаласының физика-географиялық орналасуы

Пән: География
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3

1 ТАРАЗ ҚАЛАСЫНЫҢ ФИЗИКА-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ОРНАЛАСУЫ 5

1. 1 Тараз қаласының даму тарихы 5

1. 2 Тараз қаласында туризмді дамытудан қысқаша тарихи мәлімет 10

1. 3 Тараз қаласының табиғи ресурстары және физика - географиялық орналасуы 13

2 ТАРАЗ ҚАЛАСЫНЫҢ ЭКСКУРСИЯЛЫҚ ОБЪЕКТІЛЕРІ МЕН ЭКСКУРСИЯЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ 15

2. 1 Тараз қаласындағы археологиялық қазба жұмыстары мен тарихи экскурсиялар 15

2. 1. 1 Әулие жерлерге тарихи экскурсия 21

2. 1. 2 Тарихи-өлкетану мұражайына экскурсия 24

2. 1. 3 Көне объектілеріне экскурсия 27

2. 1. 4 Тараз қаласындағы табиғи ескерткіштер туралы экскурсия 29

2. 2 Ұлы Жібек жолындағы Тараз қаласына танымдық экскурсия 33

2. 3 Тараз қаласындағы туристік фирмаларға талдау 42

3 ТАРАЗ ҚАЛАСЫНЫҢ ТУРИЗМІНДЕГІ ЭКСКУРСИЯНЫҢ АЛАТЫН РӨЛІ МЕН МӘСЕЛЕЛЕРІ 50

3. 1 Тараз қаласының туризмдегі экскурсияның алатын рөлі 50

3. 2 Тараз қаласында экскурсияларды дамытудың қазіргі жағдайы мен

мәселелері 54

3. 3 Туризмді дамытудағы алға қойған мақсаттары 56

ҚОРЫТЫНДЫ 59

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 61

КІРІСПЕ

Ел Президенті Н. Ә. Назарбаев «Қазақстан - 2030» стратегиясына байланысты халыққа Жолдауында туризмнің дамуы экономикалық міндеттерді шешуде табиғи және тарихи-мәдени туристік ресурстарды игеру ғана емес, ол қоғамның қаржылық жағдайын сауықтыруда ырғақ беретін және адамға жұмыс орындарын дайындау үшін қосымша мүмкіндіктер беретін негізгі әлеуеттердің бірі ретінде санайтындығын атап өткен болатын [1] .

Туризм - әлемдік экономиканың қарқынды дамып келе жатқан бір саласы. Әлемнің көптеген елдерінде туризм мемлекет қазынасына қаржы кұюшы сала болып та табылады. Туризмнің дамуы - ел экономикасының дамуы. Себебі, туризм елге шетел валютасын тартушы құрал болып табылады.

Қазақстан тәуелсіздік алған жылдары туризмді дамытуды алға қойып, басты назарда ұстады. Қазір ел үкіметі шетел туристерін тартуға күш салып жатыр, бірақ елдегі ескірген материалдық - техникалық база, көрсетілетін қызмет сапасының төмендігі, шығынның мөлшерден артықтығы шетел туристерінің сұранысын төмендетуде. Туризмнің, әсіресе халықаралық туризмнің дамуы Қазақстан үшін көптеген жақсы жақтары бар. Атап айтар болсақ, шетел валютасының елге кіруі, мемлекет қазынасына қаржының құйылуы, жұмыссыздықтың қысқаруы, жаңа жұмыс орындарының ашылуы, халықтың өмір сүру деңгейінің жоғарлауы және ең бастысы - Қазақстан Республикасының тұрақты дамуы мен гүлденуі [31] .

Мәселенің мәнісіне тікелей көшетін болсақ, біз сөз еткелі отырған Тараз қаласының бүгінгі күннің өзінде қазіргі туристердің әр түрлі деңгейдегі сұраныстарын қанағаттандыра алуға қабілетті әрі кең көлемдегі туристік потенциалы бар аймақ ретінде танылғандығын көрсетіп отыр.

Қаламызда туризмді дамытудағы әкімшілік тарапынан туризм саласында қызмет көрсетіп отырған қоғамдық бірлестіктер мен атқарушы органдары өзара қарым-қатынасын реттеуде және үйлестіруде мемлекет ролінің артуына байланысты облысымызда туризм өнімін ішкі және сыртқы нарықта жылжытудың, бәсекелестікке қабілетті туристік инфрақұрылымды жетілдірудің бүгінгі күнгі стратегиясы қалыптасуда.

Туристік саланы дамыту және туризм саласында қызмет атқарып отырған жеке кәсіпкерлерге қолдау көрсету мақсатында әзірленген «Жамбыл облысында туризмді дамытудың 2010-2012 жылдарға арналған іс-шара жоспары» Жамбыл облысы әкімиятының 2009 жылғы 18 қарашасында №375 қаулысымен мақұлданып, Жамбыл облысы маслихатының 2009 жылғы 11 желтоқсандағы №19-5 шешімімен бекітілді.

Аталған жоспардың басты мақсаты - қазіргі заман талабына сай тиімділігі жоғары, бәсекелестікке қабілетті туристік кешен құру және оны жоғары кірісті экономика секторына айналдыру болып табылады. Аумақтың туристік мүмкіндігіне маркетингтік - сараптамалық зерттеу өткізу, зерттеудің қорытындысы негізінде Жамбыл облысындағы кластерлік негіздегі туризмнің даму Стратегиясын өңдеу. Туризмнің даму Стратегиясы аумақтағы туризмнің материалдық базасын модернизациялауға және туризм инфрақұрылымының дамуына әсерін тигізетін кешенді іс-шаралардың өңделуіне, туристік өнімдерді республикалық және әлемдік туристік қызмет рыногына алып шығуға, аймақтық туризм саласына инвестиция тартуға, сала субъектілерін несиелеуге қолайлы жағдай тудырады [10] .

Қазақстан қазіргі таңда әлемдік нарықта жаңа туристік нарық болып табылады. Сол себепті де Қазақстан үшін осы нарықта көш басында тұру мүмкін емес немесе қиын. Бірақ, көптеген маркетингтік зерттеулердің нәтижесі бойынша соңғы кездері туристік нарықта белгілі туристік аймаққа келушілер санының рекреациялық сыйымдылықтан асып түсуі, туристердің қызығушылығының аз танымал елдерге қарай бұрылуы Қазақстанға және оның аймақтарына әлемдік туризм нарығына батыл түрде енуге болады.

Қазіргі кезде жергілікті тұрғындар секілді шетелдік туристерге де Тараз қаласының туристік фирмалары жасаған табиғи - танымдық турлардың бағдарламаларын таңдау ұсынылады. Мұндай табиғи-танымдық турларды құру кезінде Тараз қаласының барлық табиғи ескерткіштері мен көрнекті жерлері қамтылады.

Бірақ, өкінішке орай көптеген турлар қазақстандық туристік қызмет көрсету нарығында өте қымбат және қолайсыз болып отыр.

Біз Тараз қаласының келешекте туризмді дамытудағы алға қойған мақсаттары мен мәселелерін қарастырмақпыз.

Жұмыстың мақсаты: Тараз қаласының экскурсиялық объектілері мен олардың туризмдегі алатын орны мен ролін анықтап, көрсету.

Жұмыстың міндеттері:

Тараз қаласының табиғи ресурстарын және оларды табиғи-танымдық экскурсияларын ұйымдастыру барысында қолдану;
Табиғи-танымдық экскурсияларды құру кезінде айырықша қорғауға алынған табиғи аймақтарды пайдаланудың үлгілері мен әдіс-тәсілдерін анықтау;
Табиғи - танымдық турлар құру;
Тараз қаласының келешекте туризмді дамытудағы алға қойған мақсаттары мен мәселелерін анықтау.

Жұмыстың өзектілігі - экскурсияның түрлерін, табиғи-танымдық туризмнің қазіргі хал-жағдайын сараптау және тек шетел туристерінің ғана сұранысына ғана емес Қазақстанның да басқа облыстарында тұратын тұрғындардың, ТМД елдерінің де сұранысына ие болатын рентабельді табиғи- танымдық экскурсиялар құру.

Зерттеу әдістері: тарихи зерттеу, анализ, статистикалық, ақпараттарды сараптау және талдау, сонымен қатар бақылау, салыстыру, картографиялық тәсіл, туристік объектілердің жұмыстарымен танысу.

Диплом жұмыстың негізінде отандастық, Ресей авторлардың ғылыми жұмыстары алынды: К. Байбосыновтың, К. Байпаковтың, А. Әбілдің, Н. Мусабековтың, Н. Дублицкийдің, В. Степанованың және тағы басқалардың. Сондай-ақ интернет сайттары (www. stat. kz/digital/turizm/Pages/default) алынды.

ТАРАЗ ҚАЛАСЫНЫҢ ФИЗИКА-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ОРНАЛАСУЫ

1. 1 Тараз қаласының даму тарихы

Ежелгі Тараз қаласы. Қазақстандағы ең ежелгі қалалардың бірі Тараз болып саналады, оның қалдығы қазіргі қала астында қалған. Тараз - ежелгі және VII-VIII ғ. Жібек жолындағы ең үлкен сауда орталығы болып табылады. Қала туралы мәліметтер қағаз бетінде б. З. 568 жылы пайда болған. Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан Ежелгі Тараздың "саудагерлер қаласы " болып аталуы бекер болмаса керек. Тарихымыздың темірқазығына айналған ежелгі Тараз қаласы ортағасырлар кезеңінен ақ ірі сауда мен мәдениет орталығына айналған. Бұл өңір - тарихымыздың әртүрлі кезеңдерінен сақталған тарихи - мәдени ескерткіштерге бай өлке. Ескерткіштер өңірдің шығысы мен оңтүстік - шығысында Желтау, Айтау тау жоталарынан бастап оңтүстік - батысында Қаратауға дейін, солтүстігінде Сарыарқадан оңтүстікке қарай Талас Алатауына дейінгі аралықта кездеседі. Жамбыл облысында 2009 жыл мемлекеттік есепке алынған ескерткіштердің жалпы саны 1176 құрайды. Оның ішінде республикалық дәрежелдегісі 28, жергілікті дәрежедегі ескерткіштердің саны 713 және алдын ала есепке алынғандары 435 құрайды. Бұлардың 1039 археологиялық және 137 қалақұрылыс және сәулет ескерткіштері болып саналады [3] .

Қалалардың да адамдар секілді жастары болады. Олар ежелгі, жаңа, жас болып ерекшеленеді. Қазақстанның бұл ежелгі қаласы тарихта көптеген атпен қалған: Талас, Тараз, Яны-Тараз, Наманган-Көше, Аулие-ата, Мирзоян, Жамбыл. Қаланың 2000 жылдық тарихы тікелей осы аттармен байланысты. Сол кезеңді қысқаша шолып өтейік.

Көптеген жылдар бойы ғалымдар Тараздың құрылған жылы жайында пікірталаста болды. Архелогиялық жазбаларға жүгінсек бұл қалаға халық б. э. I ғасырында қоныстана бастаған. Ірі ғалымдардың бірі, В. В. Бартольд шығыстанушы Тараз қаласы б. э. д. салынған деген. Өкінішке орай жазбалардың аздығынан Тараз туралы толық мәлімет жоқ. Дегенмен, архелогиялық қазбалардың деректеріне жүгіне отырып, біздің ежелгі қаламыздың қай жылы кіммен соғылғанын білуге болады.

Б. э. д. I ғасырдың соңында Талас пен Сырдария өзендерінің маңында Қаңлы көшпенді халқының мемлекеті өмір сүрген. Халық саны 600 000 адам, оның ішінде 120 000 әскер болған. Олар Жетісуда өмір сүрген Үйсіндермен жаугершілікте болған. Үйсіндер Қаңлыларды қыспаққа алғаннан кейін Қаңлылар Ғұндармен одақ құрмақшы болып, Ғұндардың билеушісі Чжи-Чжиді шақырады. Бұл оқиға жайында Л. Н. Гумилевтің «Б. э. д. 36 жылдағы Таластағы соғыс» дерегінде көрсеткен. Жазба деректерінде б. э. д. 55 жылы Ғұн мемлекеті солтүстік және оңтүстікке бөлінгендігі айтылады. Манғолияның солтүстік батысында, Қырғыз-Нұр өзенінің маңында Чжи-Чжи өзінің мемлекетін құрады. Осы жерден ол Үйсіндерге шапқыншылық жасаған. Чжи-Чжи мен Оңтүстік ғұндардың басшысы арасында бәсекелестік туындайды. Бұл кезде Чжи-Чжидің Қытаймен де ара-қатынасы нашар еді. Осындай жағдайда жүрген Чжи-Чжиге Қаңлылардың басшысының Таласқа шақыруы өте қолайлы ұсыныс болатын. 3000 қолмен келген Чжи-Чжи Үйсіндерге қарсы соғыста Қаңлы мемлекетіне көмектесе алмады. Сөйтіп, Чжи-Чжи мен Қаңлылардың ара-қатынасы үзіледі. Чжи-Чжи Талас өзенінің бастамасында қалып, өзіне қала соға бастайды. 500 жұмысшының қолымен 2 жыл соғылған қала мықты бекініс болып шықты. Қаланың дуалы екі қабаттан тұрды - сыртқы қабаты ағаш, ішкі қабаты лайдан соғылған. Кейбір деректерге сүйенсек, Талас деп атанған бұл қаланың соғылуына Марк Крассаның бүлінген армиясынан қалған Римнің легионерлері де жұмыс істеген. Чжи-Чжидің күшеюі Қытай империясын дүрліктіре бастады, сөйтіп олар соғысқа дайындала бастады. Қытай қолжазбаларында осы соғыстар жайлы көп деректер жазылған: Чжи-Чжи өз атымен көпке танымал болды. Ол Үйсіндерді басып алып, Қаңлыларға шабуыл жасамақшы болады. Оның әскері жақсы соғысатын, көп жеңіс көрген, жылдам әрі батыл қимылдайтын болған. Қытаймен соғысқанда Чжи-Чжи өзі сауытын киіп, қолына қару алып, соғысқа шығады. Әйелдер де қолдарына садақ алып, қаланы қорғады. Осы кезде Чжи-Чжидің мұрнына садақ тиеді. Әскердің көбісі, оның ішінде әйелдер де Қытай әскерінің қолынан қаза табады. Түннің бір уақытысында Қытайлықтар қалаға басып кіреді. Чжи-Чжидің батыл қорғанысына қарамастан, Қытайлар сыртқы ағаш дуалды өртеп, ішкі лай дуалды бұзып, қалаға басып кіреді. Олар Чжи-Чжиді көптеген әйелдерімен, балаларымен, қызметшілерімен, барлығын есептегенде 1518 адаммен тұтқындап, бастарын алады. Бірақ қала түгелдей талқандалмай, одан әрі өмір сүре береді.

Осы деректерге сүйене отырып, Қазақстан Республикасының академигі Алкей Марғұлан - Б. э. д. I ғасырда Ұлы Чжи-Чжи Талас қаласы өзінің мемлекетінің астанасы қылу үшін соққан дейді. Қазақтың ғалымы Самат Утениязов - Қытайдың бір мұражайында осы күнге дейін Таластың сол кездегі бейнесі бейнеленген жібек картасы барын айтады [13] .

Таластың кейінгі тағдыры оның Жібек жолының бойында орналасқанына байланысты болады. Археологиялық қазбалардан табылған римнің, (кушанның) тиындары Таластың сол кезде-ақ Орта Азиямен, Орталық шығыстың елдерімен байланыста болғанын дәлелдейді. VI-VIII ғасырдағы жазбаларда Талас қаласын «Көпестер қаласы» деп атағандығын айтады.

Көп жылдар бойы қаланың құрылу уақытын 568 жылы осы өлкеге Византия императоры Юстиниан 2-ші түріктерді өз жағына өткізу үшін келгендігімен байланыстырған. Ол кезде Талас 552 жылы құрылған Түрік қағанатының құрамына кіретін. 603 жылы Түрік қағанатынан бөлініп шыққан Батыс Түрік қағанаты бөлініп шыққан. Олар Шығыс Түркістаннан Амударияға дейінгі жерді мекендеді. 629 жылы Қытайдың саяхатшысы Сюань-Цзян: Цянь-цюаньнан батысқа қарай 140-150 шаршы жүргеннен кейін біз Даласы (Талас) деген қалаға келдік. Қаланың шекарасы 8-9 шаршы шақырым. Ол қалада әр елдің саудагерлері өмір сүреді екен. Олардың тілдері, салт-дәстүрлері мен заңдары Қытайдікіндей, дейді.

VIII ғасырдың басында (704 ж. ) Батыс Түрік қағанатынан Түркештер бөлініп шығады, олар Іле өзенінен келіп, Шаш (Ташкент) қаласынан Турфан, Бесбалыққа дейінгі жерді мекендеді. Бас қаласы Суяб қаласы, екінші бас қалалары Кунгут болды. Түркештер қара және сары болып екіге бөлінді. Қара Түркештер Талас өзенінің бойын қоныстанды. VIII ғасырдың ортасында Таразды астана етіп жариялады. Мемлекеттің сыртқы саясаты қиын болды. Соғдылармен қосылып Түркештер арабтарға қарсы соғысты. Оңтүстіктен Тан мемлекеті қауіп төндірді.

751 жылы Талас өзенінің маңында құрамында қара түркештері бар қытайлар арабтармен соғысты. Бұл шайқас тарихта Атлах шайқасы атымен қалды. Бұл соғыс туралы деректерде: екі жақтың әскерлері 751 жылдың шілде айында Таластың бойында жиналды. Ұрысқа бірден түсуге батылдары бармай, 5 күннен кейін қарлұқтар қытайларға шабуыл жасады, сол кезде екінші жағынан арабтар соққы берді. Қытайлар шегінуге мәжбүр болды. Мұсылмандар мен қарлұқтар үлкен олжаға кенелді, ал тұтқындар Самарқанд пен Иракқа қағаз және жібек өндіру үшін жіберілді. Талас шайқасынан кейін қытайлықтар Орта Азияның тірлігіне араласуын қойды, ал арабтар жеңісіне қарамастан өз жерлеріне қайтты [25] .

Арабтар мен үнемі соғысудың нәтижесінде түркеш қағандары әлсіреп, ақырында қарлұқтардан жеңіліп қалады, сөйтіп қарлықтар 744 жылы өз мемлекеттерін құрады. Аса ірі көшпенді және жартылай көшпенді Жетісу мен Оңтүстік Қазақстанның халықтары: тухси, шығылы, азкештер, түркештер, халаджы, шарұқтар, барысхандар.

766 жылдан бастап Талас - Тараз деп атала бастады. 893 жылы Исмаил Ибн Асад Таразды шауып алып, ислам дінін қабылдатады. Осы соғыстан кейін Тараз - Бағдат, Каир, Дамаск қалаларымен тікелей байланыста болды.

940 жылы Қарлұқ мемлекеті құлайды, оның орнына Қараханид мемлекеті келеді. XI-XII ғасырларда Қараханид мемлекетінің шекарасы Мауеренахрдан батыста Жетісу, шығыста Қашғарияға дейін созылып жатты. IX-XII ғасырларда Тараз гүлдене түсті. VIII ғасырда Тараз өз ақшасын шығара бастады, алғаш түркештің теңгелерін, кейін қараханидтің дирхемдерін.

XIII ғасырда Жетісу мен Орталық Азияның басына қара бұлт үйіріледі. Орта Азияны бағындыру үшін қарақытайлар, наймандар, хорезмшах Мухаммед өзара қырқысты. Тараз қолдан қолға өтті. 1212 жылы хорезмшах Мухаммед Таразды талқандайды. XIII ғасырдың ортасында Манғолдар басып алған кезде қала қайта құрылады, бұл туралы Гильом Рубрук жазбаларында айтады. Осы жылдары Тараздың дамығаны сонша ешкімнің қолдауынсыз Самарқандты өздері басып алады. Қаланың ішіне тастан жолдар, жер асты құбырын, көптеген мавзолейлер, оның ішінде Айша-бибі, Бабаджа-Хатун, Қарахан т. б. соғады. Тараздың аты тек қана сауда орталығымен емес, түрлі-түсті металлургиясымен де шыға бастады. Бұл кезде Тараздың айналысында Жықыл, Төменгі Барысхан, Құлан, Меркі, бас-аяғы 26 қалалар мен ауылдар болды.

XII ғасырдың 1-ші жартысында Қарақытайлар Жетісуды басып алды. 1211 жылы Күшлік хан қарақытайларды басып алады. 1220 жылы Манғол шапқыншылығы Тараз қаласын талқандады. Олар Тараздың атын Яны (жаңа) деп өзгертті. Қала қайта құрылды. Қытай ғалымы Чянь-Чунь 1221 жылы Янының қасынан өтіп бара жатып көрген көрінісін жазған: Шу мен Таластың тұрғындары жібек өңдеумен, шарап жасаумен айланысады. Жолдар жөнделіп, көпірлер соғылған. Бұл жылдары Тараз Шағатай ханның ұлысы Кайдудың астанасы болатын.

XIV ғасырда Шағатайдың ұрпағының арасында билікке талас туындайды. Сөйтіп Тараз тағы да шапқыншылыққа ұшырайды. 1513 жылы Тараз туралы ең соңғы деректе Қасым ханның осы қалаға жорығы жазылған. XVI ғасырда Тараз бен оның айналасындағы қалалар, соның ішінде Шу, Қозыбас, Қордай Қазақ хандығының құрамына кірді.

XVIII ғасырдың екінші он жылдығында Қазақ хандығының жеріне Жоңғарлардың көзі түсе бастайды. Кең жайылымдардан басқа, Қазақстанды Ресеймен, Шығыс елдерімен байланыстырып тұрған сауда жолдары оларды қызықтырады.

1723 жылы Талас пен Қазақстанның оңтүстік аймақтарын жоңғарлар шауып алып, 1755 жылға дейін билігін жүргізеді. Тарихта бұл шапқыншылық «Ақтабан шұбырынды» деген атпен қалған. Бұл шапқыншылықтан қазақтар мал-мүліктерін, жерлерін тастап, Ташкент, Ходжент, Ферғана, Самарқандқа қашады. Сол кездегі жағдай «Елімай» өлеңінде толығымен көрсетілген.

1731 жылы Кіші жүздің ханы Әбілхайыр хан батырларымен жоңғарларға соғыс ашып, көптеген жерді қайтарып алады. 1734-35 жылдары монғолдар қазақтарға соғыс ашып, Қазақ хандығы өз билігін тек XVIII ғасырдың 50 жылдарының ортасында ғана жүргізе бастайды.

1771 жылы Манғолияға көшіп бара жатқан Қалмықтар жол-жөнекей қазақ ауылдарын тонап, қиратады. Осы мүмкіншілікті пайдаланып Қырғыздар Шу, Іле, Талас жерлерін басып алады. Абылай ханның бастауымен қырғыздар қуылып, 1774 жылы Таластың бойына Абылай хан қоныстанады. Тараздың орнына Яны қаласын соғып, Абылайханның баласы Әділ басшы болып сайланды. Осы тұста қаланың аты Аулие-Ата болып өзгерді. Себебі Қарахан мавзолейінде Аулие-Ата, яғни Қараханидтердің басшысы Шах-Махмуд жерленген еді.

XIX ғасырдың аяғымен XX ғасырдың басындағы деректерде - Тараздың шекарасы көрсетілген. Қаланың солтүстік дуалы 370 м, батыс 160 м, оңтүстігі 200 м-ге дейін жалғасқан. Археологтардың қазба жұмыстарының нәтижесінде Тараздың шығыс жағынан, жылу жүйесі бар 7 бөлмелі XI ғасырдың моншасы табылған. 1-де қызыл, сары плиталармен жабылған едені бар, 2-де кірпіштен жасалған хауыздар, 2-ші бөлмеден моншаның үшінші бөлмесіне өтетін есік бар, моншаның 6-шы бөлмесінде орындықтар орналасқан. Моншаға су арнайы соғылған бөлмеден келетін. Жылу жүйесі еденнің астында орналасқан.

Тараздың моншасы шығыстағы Каср-ал Хайр ал-Гарби сарайындағы моншаға өте ұқсас, қабырғаларының ою-өрнектері, әсемделген дуалдары. Орталық Азияда моншалар VIII ғасырда пайда бола бастаған [10] .

IX - XII ғасырда үлкен қалаларда моншалар 10-нан кем болмайтын. Мысалы, Самарқанд пен Бұхарада 100 шақты монша болған. Ал-Макдиси қолжазбаларында: Орта Азияның моншаларының қабырғаларында жиі кездесетін суреттердің бірі - ал-Анка атты құстың бейнесін көруге болады. Бұл құстың беті адамдікі, тұмсығы бүркіттікі, екі жағынан төрт қанаты бар, ұзын тырнақты екі қолы бар. IX - X ғасырдың дәрігері Закария ал-Рази ағзаның демалып, жаңаруы үшін моншалардың қабырғаларына жануарлар, құстардың бейнесін салуға кеңес берген [25] .

Тараз қаласының Ұлы Жібек Жолының бойында орналасуы бұл қалаға кең танымалдық, жылдам экономикалық даму, саяси салмақ берді.

Ұлы Жібек жолының бойында тоғыз жолдың торабына орналасқан ортағасырлық қалалардың ішіндегі ең ежелгі - Тараз қаласы. Ол - Республикамыз бойынша көне дәуірдегі көшпенділер тарихынан көп деректер беретін бірден-бір қала. Алғашқы осы өңірді мекендеген қола дәуірінің тұрғындары Тараз қаласының шығыс жағындағы Ақбұлым елді мекенінің тау етегіндегі Қарасай шатқалына аң аулауға барғандағы салған сурет галереясы кімді болса да, қызықтырмай қоймады. Онда жайылып жүрген тау ешкілер, бұқалар, маң-маң басқан түйелер және жабайы аңдарды көген салып үйретіп жатқан көріністер сәтті шыққан. Әсіресе үйірлері үшін айқасып жатқан сәйгүлік айғырлардың суреттері - қола дәуірінің тамаша өнер туындылары.

Сондай-ақ, мұнда көне қаламыздың орнындағы мекен-жайда алғашқы қоныс тепкен қола дәуірінің адамдарының діни наным жоралғылары да жақсы көрініс тапқан.

Қола дәуірінен кейін осы өңірде біздің эрамызға дейін VIII-IV ғасырларда өмір сүрген сақтардың бірнеше алып қорған-обалары бар. Осы обалардың екеуін қазғанымызда жер астынан үңгір қазу арқылы кезінде барлық байлықты тонап кеткендігі байқалды. Оның үстіне қаладағы кірпіш заводының маңынан сақтардың діни рәсімдерін өткізетін бірнеше қола қазандар кездейсоқ табылды. Демек, жоғарыдағы тарихи деректер бұл өңір көшпенділердің ғасырлар бойы мекен еткен құтты қонысы болғандығын растайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.