Әрбір жас кезіндегі балалардың ойлау мен сөйлеудің теориялық талдамасы

Кіріспе

I.Бөлім
1.1. Әрбір жас кезіндегі балалардың ойлау мен сөйлеудің теориялық талдамасы
1.2. Ойлау мен сөйлеудің түрлері және оның даралық ерекшеліктері


Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Адамның өз өмір тіршілігі мен күнделікті іс−әрекетінде әр алуан мәселерді шешіп отыруына тура келеді. Осындай мәселелер мен күрделі істерді шешу жолында кездесіп отыратын қиыншылықтар қоршаған ортамазда бізге әлі де беймәлім құбылыстар мен сыры ашылмаған нәрселердің көп екендігін көрсетеді.Соған орай, біз дүниенің сыр – сипатын ұғыну үшін заттар мен құбылыстардың өзара қатынастарының құпиясын тереңірек білуді,оларды ашып көрсетуді мақсат етеміз.Міне, осындай мақсаттарға жету жолында әрбір адам өзінің әрекетінде заттар құбылыстардың өзара қатынастарының құпиясын тереңірек білуді , оларды ашып көрсетуді мақсат етеміз.Міне, осындай мақсат–мүдделерге жету жолында әрбір адам өзінің іс–әрекетінде заттар мен құбылыстардың белгісіз қасиеттерін , тәжірибесі мен білімнің шама–шарқының жеткіліксіздігін аңғарады.Өйткені, әлем шексіз , оған орай дүниені танып білу де шексіз.Адамның ойы сол шексіз әлемдегі нәрселердің сырын, құпиясын білуге бағытталады.Әрбір адам ойланып–толғанғанда өзіне беймәлім нәрселердің сырын ашып, жаңалықты біледі.Мысалы,оқушы оқу материалының мәнін түсініп, есеп шығаратын болса – мұның өзі оған ешқандай жаңалық болып көрінеді.
Сонымен, ойлау дегеніміз – әлеуметтік жағдаймен ұштасқан , тілімен тығыз байланысты психикалық үрдіс, сол арқылы болмыстың, дүниедегі нәрселердің жалпы және жанама бейнеленуі.Бұл бейнелену адам ойының талдау және біріктіру әрекеттері арқылы танылады.Бір сөзбен айтқанда, ойлау – сыртқы дүниедегі болмыстың жалпы жанама жолмен біздің санамыздағы ең биік сатыдағы бейнесі.Ойлау адамның өмір тәжірибесі мен практикалық іс–әрекеттері нәтижесінде пайда болып, тікелей сезім үрдісінің шеңберімен әлдеқайда асып түседі.
Ойлау қабылдау, елестермен тығыз байланысты.Түйсік пен қабылдау танымның бірінші баспалдағы болғандықтан, олардан тыс ешбір ойлау болмайды.Ойлау сезім мүшелері арқылы алынған мәліметтерді өңдейді.Ойлау сезімдік мағлұматтардың негізінде ғана мүкін болатын нәрсе.Елестерде жалпылағыш элементтер мол болғанмен , оның таным мүмкіндігі ойладан әлдеқайда төмен.Ойлаудың қамтитын шеңбері өте кең.
Ойлау – сұраққа жауап қайтарудан , мәселені шешуден, оның мәнісіне түсіне білуден жақсы байқалады.Мәселен, « Сырдария Арал теңізіне құяды » деген сөйлемде ой тууға негіз боларлықтай түрткі жоқ.Мұнда біреуден естіген, көрген–білген мағлұматтарды жәй қайталау бар.Ал,затты өнерінен адамның ой процесінің ерекшеліктері жақсы байқалады.
Адамның ойы әрқашан да сөз арқылы білдіріледі.Біреу екінші біреуге пікірін білдіргенде өзін естісін деп дауыстап сөйлейді.Ой толық сөз күйінде білдірілгенде ғана айқындалып, дәйектелініп,дәлелдене түседі.Ойлау мен бірдей нәрсе деп, бұлардың арасына теңдік белгісін қою дұрыс емес.Ой – сыртқы дүниені бейнелеудің ең жоғарғы формасы, сөз – ойды басқа адамдарға өзінен бұрынғы ұрпақтар жинаған тәжірибе мен білімді сақтап қала алды, ойды өмірді онан әрі жақсарту мақсаттарына пайдаланды

1. Ќ.Б.Жарыќбаев “Психология” Алматы, 1994 ж. 176-188 б.
2. Ж.Аймауытов “Психология” Ќызыл Орда, Ташкент, 1926 ж., 193 б
3. Є.Алдам±ратов, Раќымбеков “Жалпы психология”, Алматы, Білім, 1996 ж., 190 б.
4. Елеусізова С. “Ќарым-ќатынас психологиясы”, Алматы, 1995 ж., 62б.
5. А.В.Петровский “Педагогикалыќ жєне жас ерекшелік психологиясы”, Алматы, 1987 ж., 43-44 б.
6. Є.Алдам±ратов “Ќызыќты психология”, Алматы, 1992 ж., 81-82 б.
7. А.В.Петровский “Возрастная и индивидуальные особенности младших подростков”, Москва, 1974 г.
8. А.Б.Эльконин “Возрастная и педагогическая психология”, М., 1984г.
9. Б.Е.Ќожабаева, Тµлеубекова Р.К. “Педагогика”, Алматы, 2003 ж.
10. “Мектептегі психология” Республикалыќ ѓылыми-єдістемелік, педагогикалыќ журнал, №4, 2006 ж.