Комиссия шартының түсінігі мен элементтеріне жалпы сипаттама
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ ТҮСІНІГІ МЕН ЭЛЕМЕНТТЕРІНЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМА ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1 Комиссия шартына сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Комиссия шартының элементтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
ІІ КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ МАЗМҰНЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
2.1 Тараптардың құқықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
2.2 Шарт бойынша жауапкершілік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
2.3 Комиссия шартын тоқтату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
І КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ ТҮСІНІГІ МЕН ЭЛЕМЕНТТЕРІНЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМА ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1 Комиссия шартына сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Комиссия шартының элементтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
ІІ КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ МАЗМҰНЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
2.1 Тараптардың құқықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
2.2 Шарт бойынша жауапкершілік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
2.3 Комиссия шартын тоқтату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 865 –бабының 1-тармағына сәйкес комиссия шартының түсінігі төмендегідей сипатталады.
Комиссия шарты бойынша бір тарап, яғни комиссионер екінші тараптың, яғни комитенттің тапсыруы бойынша сыйақы үшін комитент есебінен өз атынан бір немесе бірнеше мәмле жасауға міндеттенеді.
Комиссиялық қатынастар енді жаңа шектерде анықталды.Мысалы: еркін қоғамға өтуімізге қарай шығармашылық кәсіпке суретшілер, халықтық кәсіп мамандары , скульпторлар, архитекторлар, дизайнерлер және тағы да басқалары жатады. Жеке сурет салондары, өнер салондары, халықтық кәсіп заттарын сататын дүкендердің ашылуы, пайда болуы.Мұнда комиссия қатынастары толық қанды қолдауға ие болады.
Комиссия шартының өзектілігі мынада: яғни, комиссия шарты тапсырма шартымен ұқсастығында комиссионер мен комитенттің арасындағы қарым – қатынастардың дұрыс орындалуы, қызметтердің адал атқарылуында. Яғни, комиссия шарты да материалды емес қызмет көрсетулерден туындайтын шарт болып табылады. Сонымен бірге комиссия шарты тар аяда әрекет етеді, ол комиисионер мен комитентттің арнайы барлық заңды маңызы бар іс-әрекеттерін емес, тек қана мәмілелерді жасауға реттеуге арналады.
Курстық жұмыстың мақсаты: комиссия шартының түсінігі және элементтерін, шарттың мазмұнын, комиссионер мен комитенттің құқықтары мен міндеттерін, шарттың тоқтатылуы туралы мәселелерді теориялық тұрғыдан кешенді зерттеу, әрі заңды тұрғыдан жетілдіру болып табылады.
Осы мақсатқа сәйкес мына міндеттері алдымызға қойылады:
1. Жалпы комиссиялық шартты ғылыми- теориялық жағынан зерттеу.
2. Шартта кездесетін мәселелерді кешенді түрде зерттеу;
3. Комиссиялық шартта кездесетін теориялық ережелер мен ұсыныстарды жасау, жобалау.
Курстық жұмысты орындау барысында мына зерттеу әдістері
қолданылды:
1. диалектикалық әдіс
2. салыстырмалы құқықтық
3. анализ және синтез әдістері
Бұл курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Ал негізгі бөлім 2 бөлімнен және 6 тараудан тұрады. Жалпы көлемі 23 бет.
Комиссия шарты бойынша бір тарап, яғни комиссионер екінші тараптың, яғни комитенттің тапсыруы бойынша сыйақы үшін комитент есебінен өз атынан бір немесе бірнеше мәмле жасауға міндеттенеді.
Комиссиялық қатынастар енді жаңа шектерде анықталды.Мысалы: еркін қоғамға өтуімізге қарай шығармашылық кәсіпке суретшілер, халықтық кәсіп мамандары , скульпторлар, архитекторлар, дизайнерлер және тағы да басқалары жатады. Жеке сурет салондары, өнер салондары, халықтық кәсіп заттарын сататын дүкендердің ашылуы, пайда болуы.Мұнда комиссия қатынастары толық қанды қолдауға ие болады.
Комиссия шартының өзектілігі мынада: яғни, комиссия шарты тапсырма шартымен ұқсастығында комиссионер мен комитенттің арасындағы қарым – қатынастардың дұрыс орындалуы, қызметтердің адал атқарылуында. Яғни, комиссия шарты да материалды емес қызмет көрсетулерден туындайтын шарт болып табылады. Сонымен бірге комиссия шарты тар аяда әрекет етеді, ол комиисионер мен комитентттің арнайы барлық заңды маңызы бар іс-әрекеттерін емес, тек қана мәмілелерді жасауға реттеуге арналады.
Курстық жұмыстың мақсаты: комиссия шартының түсінігі және элементтерін, шарттың мазмұнын, комиссионер мен комитенттің құқықтары мен міндеттерін, шарттың тоқтатылуы туралы мәселелерді теориялық тұрғыдан кешенді зерттеу, әрі заңды тұрғыдан жетілдіру болып табылады.
Осы мақсатқа сәйкес мына міндеттері алдымызға қойылады:
1. Жалпы комиссиялық шартты ғылыми- теориялық жағынан зерттеу.
2. Шартта кездесетін мәселелерді кешенді түрде зерттеу;
3. Комиссиялық шартта кездесетін теориялық ережелер мен ұсыныстарды жасау, жобалау.
Курстық жұмысты орындау барысында мына зерттеу әдістері
қолданылды:
1. диалектикалық әдіс
2. салыстырмалы құқықтық
3. анализ және синтез әдістері
Бұл курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Ал негізгі бөлім 2 бөлімнен және 6 тараудан тұрады. Жалпы көлемі 23 бет.
І.НОРМАТИВТІК ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕР
1.1. ҚР Конституциясы (30.08.1995ж.), 21.05.2007 жылғы толықтырулар мен өзгертулерімен.
1.2. ҚР Азаматтық Кодексінің Жалпы бөлімі (27.12.1994ж.) және Ерекше бөлімі (01.07.1999ж.), 05.07.2008 жылғы толықтырулар мен өзгертулерімен
ІІ.ОҚУ ӘДЕБИЕТТЕРІ
2.1. Сүлейменова М.К., Басина Ю.Г. ҚР Азаматтық Кодексіне коментарийлер. – Алматы, 2000 ж. – 386 бет
2.2. Сүлейменова М.К., Басина Ю.Г. Азаматтық Құқық. 2-том. – Алматы, -2002 ж. – 413 бет
2.3. Жайлин Ғ.А. ҚР Азаматтық Құқығы: Ерекше бөлім. 2- том. – Алматы, - 2006 ж. – 151 бет
2.4. Ынтымақов С.А. Азаматтық Құқық:. – Астана: Дәнекер, - 2005ж. -112 бет
ІІІ.БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ ҚҰРАЛДАРЫ
3.1. Ақиқат. – 2004ж. - №3, 16 -18 беттер
3.2. Егемен Қазақстан. – 2001 ж. 19 қаңтар, 3 бет
3.3. Егемен Қазақстан. – 2003 ж. 8 шілде, 2 бет
3.4. Заң газеті. – 2007 ж. 18 қаңтар, 3 бет
3.5. Заң газеті. – 2007 ж. 22 қаңтар, 2 бет
3.6. Заң және заман. – 2007ж. - №1, -15-16 беттер
3.7. Құқықтық Қазақстан. – 2007ж. 9 ақпан, 1 бет
3.8. Хабаршы заң сериясы. – 2005 ж. №2 (30)., 83-87 беттер
1.1. ҚР Конституциясы (30.08.1995ж.), 21.05.2007 жылғы толықтырулар мен өзгертулерімен.
1.2. ҚР Азаматтық Кодексінің Жалпы бөлімі (27.12.1994ж.) және Ерекше бөлімі (01.07.1999ж.), 05.07.2008 жылғы толықтырулар мен өзгертулерімен
ІІ.ОҚУ ӘДЕБИЕТТЕРІ
2.1. Сүлейменова М.К., Басина Ю.Г. ҚР Азаматтық Кодексіне коментарийлер. – Алматы, 2000 ж. – 386 бет
2.2. Сүлейменова М.К., Басина Ю.Г. Азаматтық Құқық. 2-том. – Алматы, -2002 ж. – 413 бет
2.3. Жайлин Ғ.А. ҚР Азаматтық Құқығы: Ерекше бөлім. 2- том. – Алматы, - 2006 ж. – 151 бет
2.4. Ынтымақов С.А. Азаматтық Құқық:. – Астана: Дәнекер, - 2005ж. -112 бет
ІІІ.БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ ҚҰРАЛДАРЫ
3.1. Ақиқат. – 2004ж. - №3, 16 -18 беттер
3.2. Егемен Қазақстан. – 2001 ж. 19 қаңтар, 3 бет
3.3. Егемен Қазақстан. – 2003 ж. 8 шілде, 2 бет
3.4. Заң газеті. – 2007 ж. 18 қаңтар, 3 бет
3.5. Заң газеті. – 2007 ж. 22 қаңтар, 2 бет
3.6. Заң және заман. – 2007ж. - №1, -15-16 беттер
3.7. Құқықтық Қазақстан. – 2007ж. 9 ақпан, 1 бет
3.8. Хабаршы заң сериясы. – 2005 ж. №2 (30)., 83-87 беттер
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ ТҮСІНІГІ МЕН ЭЛЕМЕНТТЕРІНЕ ЖАЛПЫ
СИПАТТАМА ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..5
1.1 Комиссия шартына
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Комиссия шартының
элементтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
ІІ КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ
МАЗМҰНЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
2.1 Тараптардың
құқықтары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..10
2.2 Шарт бойынша
жауапкершілік ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .1
8
2.3 Комиссия шартын
тоқтату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.19
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 22
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..24
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 865 –бабының 1-
тармағына сәйкес комиссия шартының түсінігі төмендегідей сипатталады.
Комиссия шарты бойынша бір тарап, яғни комиссионер екінші тараптың,
яғни комитенттің тапсыруы бойынша сыйақы үшін комитент есебінен өз атынан
бір немесе бірнеше мәмле жасауға міндеттенеді.
Комиссиялық қатынастар енді жаңа шектерде анықталды.Мысалы: еркін
қоғамға өтуімізге қарай шығармашылық кәсіпке суретшілер, халықтық кәсіп
мамандары , скульпторлар, архитекторлар, дизайнерлер және тағы да басқалары
жатады. Жеке сурет салондары, өнер салондары, халықтық кәсіп заттарын
сататын дүкендердің ашылуы, пайда болуы.Мұнда комиссия қатынастары толық
қанды қолдауға ие болады.
Комиссия шартының өзектілігі мынада: яғни, комиссия шарты тапсырма
шартымен ұқсастығында комиссионер мен комитенттің арасындағы қарым –
қатынастардың дұрыс орындалуы, қызметтердің адал атқарылуында. Яғни,
комиссия шарты да материалды емес қызмет көрсетулерден туындайтын шарт
болып табылады. Сонымен бірге комиссия шарты тар аяда әрекет етеді, ол
комиисионер мен комитентттің арнайы барлық заңды маңызы бар іс-әрекеттерін
емес, тек қана мәмілелерді жасауға реттеуге арналады.
Курстық жұмыстың мақсаты: комиссия шартының түсінігі және элементтерін,
шарттың мазмұнын, комиссионер мен комитенттің құқықтары мен міндеттерін,
шарттың тоқтатылуы туралы мәселелерді теориялық тұрғыдан кешенді зерттеу,
әрі заңды тұрғыдан жетілдіру болып табылады.
Осы мақсатқа сәйкес мына міндеттері алдымызға қойылады:
1. Жалпы комиссиялық шартты ғылыми- теориялық жағынан зерттеу.
2. Шартта кездесетін мәселелерді кешенді түрде зерттеу;
3. Комиссиялық шартта кездесетін теориялық ережелер мен ұсыныстарды
жасау, жобалау.
Курстық жұмысты орындау барысында мына зерттеу әдістері
қолданылды:
1. диалектикалық әдіс
2. салыстырмалы құқықтық
3. анализ және синтез әдістері
Бұл курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан және
қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Ал негізгі бөлім 2 бөлімнен және 6
тараудан тұрады. Жалпы көлемі 23 бет.
І КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ ТҮСІНІГІ МЕН ЭЛЕМЕНТТЕРІНЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
1.1 Комиссия шартына сипаттама
Комиссия шарты бойынша бір тарап (комиссионер) екінші тараптың
(комитент) тапсыру бойынша сыйақы үшін комитет есебінен өз атынан бір
немесе бірнеше мәміле жасауға міндеттенеді (ҚР АҚ 865-баб, 1-т)
Комиссия шарты да материалдық емес қызмет көрсетулерді туындататын
шарттарға жатады, осыдан оның тапсырма шартымен ұқсастығы байқалады.
Сонымен бірге комиссия шарты тар аяда әрекет етеді, ол комиссионер мен
комитетттің арнайы барлық заңды маңызы бар іс -әрекеттерді емес, ол тек
мәмлелелрді ғана жасауды реттеуге арналған.
Кеңестік, азаматтық құқықтың әрекет етуі кезінде нарықтық
қатынастардың тапшылығы кезінде комиссия шарты азамататардың кәсіпкерлік
қызметпен айналысуға деген құқық қабілеттілігінің жоқ болған элеметерінің
орынын толтырады.Олар өз тауарларын (өз өнімлерін) базарларда, ал қалған
тауарларды мемлекетпен құрылған комиссиялық сауда дүкендері арқылы сатуға
тиіс болды. Осы сауда кәсіпорындарының қызмет ету мүмкіндігі бірқатар
тауарлардың, соның ішінде киім-кешектің жетіспеушілігі немесе жеткіліксіз
ассортиментімен себептелетін қазір, кәсіпкерлік қызмет субъектілері әртүрлі
тауарларға деген сұранысты толығымен қанағаттандыратын кезде комиссиялық
сауда дүкендерінің қызмет ету негіздері бұрынғы күйінде өмір сүрмейді.
Осы айтылған сөз комиссиялық сауда немес өзге де комиссиялық
қатынастар қазіргі жағдайларда өз маңызынан айыру дегенді білдірмейді.
Комиссиялық қатынастар енді жаңа шектерде анықталды.
Мысалы, еркін қоғамға өтуімізге орай шығармашылық кәсіп (суретшілер,
халықтық кәсіп мамандары, скульпторлар және т.б.) адамдарды белсенділік
таныта түсті. Жеке сурет салондары , өнер салондары, халықтық кәсіп
заттарын сататын дүкендер пайда болды. Мұнда комиссия қатынастары толық
қанды қолданылыуға ие болады. Бұл сирек кездесетін заттарды, кітаптары,
әшекейлік бұйымдарды сатумен айналысатын дүкендерге де қатысты. Кейбір
жағдайларда олар аталған заттарды сатып алып, содан кейін оларды қайта
сатады, ал кейбір жағдайларда олар меншік иелерімен комиссия шартын
бекітеді. Бұл орайда меншік иесі сатылатын заттың кәсіпқой маманмен
бағаланатындығына сенімді болады. Әрине, меншік иесі затты бағалауға ғана
жүгініп, оны өз бетінше сату туралы шешім қабылдауы мүмкін, бірақ бұл ол
үшін жоғары қауіпті тәуекелмен байланысты болуы мүмкін, өйткені аса жоғары
құндылығы бар объектіге құқылы қайшы қол сұғушылық жасай алатын қара ниетті
тұлғалар пайда болуы мүмкін.
Комиссия шарты комиссионер шартты орындауға байланысты комитентке
затты сақтау бойынша қызмет көрсетуге тиіс болатын қатынастарды бекітуге
мүмкіндік береді. Кәсіпкер комиссионер комиссияға тапсырылған мүлікті
сақтандыруға міндеттенуі мүмкін.
Комиссия шарттары бағалы қағаздардың, табиғи ресурстардың – мұнай,
газ, көмір және т.б. айналымы кезінде қолданыла алады. Олар біздің кәсіпкер
азаматтар сатып алушылардың тапсырыс бойынша автокөлік сатып алу үшін
шетелге жүретін кезде де бекітіледі. Осы жағдайларда азаматтардың,
кәсіпкерлердің қызмет көрсетуіне жүгулерінің себебі болып шетелдік
мемлекеттің нарықтық коньюктурасын білмеу, автокөлікті таңдап алу үшін
қажетті арнайы білімдерді білмеу, уақыт жетіспеушілігі және т.б. факторлар
болып табылады.
Комиссия қатынастары аралас шарттар аясында орын алуы мүмкін. Мәселен,
тапсырыс беруші өзінің кәсіптенген маман екеніне сүйене отырып онымен,
оның өз атынан бірақ тапсырыс берушінің есебінен құрылыс материалдарын
сатып алатындығы туралы келісе алады.
Комиссиялық келісімдерді бекітудің осыған ұқсас жағдайлары мүмкін
болады.
Комиссия заңды құрылымы тапсырма мен өтелемелі қызмет көрсету сияқты
аралас азаматтық құқықтық институттар мен ортақ белгілерге ие. Оның
өтелмелі қызмет көрсетуді туындататындығынан басқа, оны тапсырмамен
жақындастыратындығы комиссия кезінде комиссионер де комитент мүддесі үшін
әрекет ететіндігінде. Бұл өз кезегінде оны өтелмелі қызмет көрсету шартынан
ерекешелендіреді. Өтелмелі қызмет көрсету кезінде атқарушы өз бетінше
әрекет етеді, оның көрсететін қызметі сырттай орын алады, ал комиссия
қызметі комитент еркінің жалғасы сияқты болып табылады. Комиссияның
өтелмелі қызмет көрсетуге ұқсастығы мынада: екі жағдайда да тиісті
субъектілердің яғни, комиссионер мен атқарушының қызметтері (қызмет
көрсетулері) мүліктік құндылықпен жүзеге асырылатын болып табылады.
Комиенттің мүддесі үшін әрекет ету екі жағдайда да тапсырма мен
комиссия шарттарының мазмұнынна әсер етеді, оларда бір біріне сәйкес
келетін тараптардың құқықтары мен міндеттері бар.
Комиссия шартын тапсырма шартынан ерекшелендіретіні – комиссионердің
заңдық аспектіде комитетттің өкілі болып табылмайтындығы.
Комиссия қатынастары ҚР АК –нің 43-тарауының 865-882- баптарымен
реттеледі. Соңғы жылдары комиссиялық саудаға қатысты нормативтік актілер
онша көп қабылданған жоқ. Бірақ биржалық сауданың ұйымдастыруға қатысты
заңнаманың бірқатар актілерінің нормалары комиссиялық шарттарға да қатысы
бар екенін ескерген жөн. Комиссия қатынастарын реттейтін арнайы актілердің
біріне 2 қазан 1995 жылғы ҚР Өнеркәсіп және сауда министрлігінің №195
бұйрығымен бекітілген. Көлік құралдары мен ауыл шараушылық техникасымен
және олардың қосалқы бөлшектерімен комиссиялық сауда жасау ережелерін
жатқызған жөн.
Комиссиялық сауда кезінде жекелеген тауарлардың соның ішінде азаматтық
қаруды, көркемдік және тарихи құндылығы бар бұйымдарды және т.б. сату
тәртібіні реттейтін зағнама нормалдарын сақтау талап етіледі.
Комиссия шарты консенсуалды , ақылы және екіжақты шарт болып табылады.
Тапсырма шартына қарағанда ол жеке сенім білдірушілік сипатқа ие емес.
ҚР АҚ 865- бабының 2-тармағына сәйкес ол жазбаша нысанда жасалуға
тиіс. Заңнамамен көзделген сол бір немесе өзге жағдайларда комиссия
шартының бекітілген нысандары қолданылуы мүмкін. Осындай нысандардың
(комиссиялық келісімнің) бірі ҚР өнеркәсіп және сауда министрлігінің
жоғарыда аталған бұйрығына тіркелген екі қосымша да келтіріледі.
1.2. Комиссия шартының элементтері
Жоғарыда бірнеше рет атап өтілгендей, комиссия шартының тараптары –
комиссионер және комитент деп аталады.
Мүддесіне комиссия шарты бекітілетін жеке немесе заңды тұлға комитент
болып табылады. Көлік құралдары мен комиссиялық сауда жасаудың ережелеріне
сәйкес көлік құралдары, техника және олардың қосалқы бөлшектері комиссияға
олар меншік құқығы негізінде тиесілі болған азаматтардан қабылданады
(тиісінше, олар өздерінің меншік иесі екенін растайтын құжаттарды ұсынуға
міндетті), не комитенттер сенім білдірген өкілі ретінде әрекет ететін
болады және олар белгіленген тәртіпте рәсімделген сату құқығына сенімхатты
ұсынып көрсетуге міндетті. Барлық жағдайларды комитенттер төлқұжатты немесе
оны алмастыратын құжатты ұсынады. Егер көлік құралы шетелден әкелінген
болса, онда комиссияға қабылдау кезінде кедендік рәсімдер құжаттарын
көрсету талап етілетін болады. Аталған заттар, егер олар конфескеленген
болып табылса немесе иесіздендірілген болса, иеісіз қалған мұраның құрамына
кірген болса, комиссияға қаржы органдарынан да қабылдана алады. Бұл орайда
мемлекеттің меншік құқығы белгіленген үкімдерді, шешімдерді және де
соттардың өзге де актілерін көрсету талап етіледі.
Комиссионер болып, әдетте, кәсіпкерлік қызмет субъектісі жеке немесе
заңды тұлға болып табылады. Кәсіпкер болып табылмайтын азаматтар бір жолғы
негізде ғана комиссионерлер ретінде көріне алады. Коммерциялық емес заңды
тұлғалар, егер олар заңмен рұқсат етілген кәсіпкерлік қызметті жүзеге
асырмаса, тәжірибе жүзінде комиссионерлер ретінде комиссия шарттарын
бекітпейді. Заңнамада комиссионерлерге арнайы талаптар белгіленуі мүмкін.
Комиссия шартының пәні болып азаматтық айналымның барлық спектріндегі
делдалдық қызметтер табылады. Заңнама логикасынан туындайтындай комиссия
шарты субъектілердің жеке өзімен жасалуға тиіс мәмілелерді жасау жөнінде
бекітіле алмайды.
Комиссия пәніне комиссионердің тек мәміленің өзін ғана емес, сондай ақ
оны жасауға қажетті іс – шараларды да жүзеге асыру кіре алады. Сенім
білдірілген өкілге қарағанда, комиссионер мәміле бойынша конрагентті еркін
таңдау құқығына ие.
ІІ КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
2.1. Тараптардың құқықтары
Комиссионер кәсіпкер бола отырып бірқатар жағдайларда өзімен комиссия
шартын бекітуге жария оферта жасайды. Оның құқықтары мен міндеттері қосылу
шартының шектерімен анықталады. Комиссионердің де және комитенттің де
құқықтары мен міндеттерін айқындауда заңнама (ҚР АК) нормалары елеулі
маңызға ие.
Комиссионер бірінші кезекте, комиссия шарты арналып бекітілген
мәміллерді жасауға міндетгі. Бұл - комиссионер үшінші тұлғамен бекіткен
мәміледен туындайтын барлық міндеттерді орындауға және барлық құқықтарды
жүзеге асыруға тиіс дегенді білдіреді. Ол үшінші тұлғамен бекіткен мәміле
бойынша міндеттіге айналады және ол, комитенттің мәміледе аталғанына немесе
оның мәміле бойынша үшінші тұлғамен тікелей қатынастарға түскеніне
қарамастан, кұқықтарға ие болады. Бірақ, егер комитент мұны талап етсе,
комиссионер үшінші тұлғамен мәміле бойынша жасалған құқықтарды комитентке
беруге міндетті, бұл орайда ол үшінші тұлғаны құқықтардың комитентке
берілгендігі туралы хабардар етуге тиіс. Үшінші тұлға сонымен бірге,
комиссионерге осы мәміледен туындайтып өз талаптарының негізінде комитент
талаптарына қарсылық білдіруге құқығы жоқ.
Комиссиоиер мәмілелерді жасай отырып, комитенттің нұсқауларын
басшылыққа алуға комитент үшін тиімді болатын сол бір немесе өзге
жағдайларды ұстануға міндетті. Шартта мұндай нұсқаулар болмаған кезде,
комитент іскерлік айналым дағдыларына немесе өзге де әдетте қойылатын
талаптарға сәйкес әрекет етуге тиіс.
ҚР АҚ 871 - бап комиссионердің мәмілені комитент мүдделері үшін
жасайтындығы айқын көрінілген норманы кездеген. Оның әрекет етуі меншіктің
өтуін, не мүлікке өзге де иелік етуді кейбір жағдайларда мүлікті басқарусыз
онымен белгілі бір әрекеттер жасауды қамтамасыз ететін мәмілелерді жасасу
жағдайларына таралатын болады. Комиссия шартының аясында кез келген негіз
бойынша комитенттен комиссионерге келген мүлік шартпен меншік құдығының
басқа субъектіге өтетіндігі шартталғанға дейін комитенттің меншігі болып
қалады. Мүліктің комиссионерге келіп түскен сәтінен, не бастапқы меншік
иесінен меншік құқығының өтуін өзі арқылы қамтамасыз ететін өзге сәттен
бастап мүлік комиссионердің меншігі деп танылады.
Осыған орай комиссия шартын үшінші тұлғалармен орнатылатын заттық
құқықтық қатынастар мен міңдеттемелік құқықтық қатынастар нақты
белгіленетін шарт болып табылады деп атап өтуге болады. Заттық құқықтық
қатынастардың қатысушысы болып комитент табылады, сонымен бірге ол
комитентпен тікелей міндеттемелік қатынастарда болады. Үшінші тұлғамен
міндеттемелік қатынастарға қатысушы болып, сөзсіз комитент түседі.
Комиссия шартын реттейтін нормаларда мердігердің үнемді болуын
көздейтін нормаға ұқсас норма көзделеді. Яғни, адал ниетті комиссионерді
ынталандыру туралы сөз болып отыр.
Егер комиссионер мәмілені комитент көріскеннен гөрі жағдайлар бойынша
жасаған болса, онда егер шартта өзгеше көзделмесе, түскен олжа тараптар
арасында бірдей бөлінеді.
Комитенттің заттарын сату көзделген жағдайларда комиссионер
комитенттің қатысуымен комиссияға қабылданатып заттардың жай-күйін
тексеруді жүргізеді.
Сатылатын заттардың (көлік құралдарының, техниканың, қосалқы
болшектердің) бағасын комитент белгілейді. Комиссионер талап етілген
жағдайда заттарды сараптамалық бағалаудан өткізеді. Егер олар сатылмаса
өткізілген заттар арзандатылуы мүмкін. Мұндай ережелер көлік құралдары мен
комиссиялық сауда жасаған кезде де қолданылады. Егер көлік құралдары,
техника және нөмірлік агрегаттар он бес жұмыс күнінің ішінде сатылмаса,
дүкен оларды комитенттен шақырылған (сенім білдірілген) тұлғамен бірге
қайта бағалайды. Егер тауарлар бірінші рет арзандатылғаннан кейін тағы да
он бес жұмыс күнінің ішінде сатылмаса, комиссионер мөлшері комитентпен
келісілетін екінші қайта бағалауды (арзандатуды) жүзеге асырады. Содан
кейін он бес жұмыс күні ішінде тауарлар сатылмаса дүкен үшінші рет қайта
бағалауды жүргізеді.
Егер үшінші рет арзандатқаннан кейінгі он бес жұмыс күні ішінде де
заттар (көлік құралдары, техника, қосалқы бөлшектер) сатылмаса, комиссионер
оларды сатуға мүмкін болатын бағаға дейін қайта бағалайды. Егер комитент
мұнымен келіспесе, зат сақтау орнынан алынып, өзіне қайтарылады.
Қазіргі таңда комиссияға өткізілетін заттарды қайта бағалау
жағдайлары және осымен байланысты комиссионердің құқықтары мен міндеттері
негізінен комиссия шартының тараптары арасындағы келісімдер мен анықталатын
болады (басқа комиссия шарттарымен деген ой) заттарды қайта бағалаудың ұзақ
немесе қысқа мерзімдері белгіленуі қайта бағалаудың саны қысқартылуы немесе
көбейтілуі, қайта бағалаудың белгілі бір адымы белгіленуі мүмкін және т.б.
Тапсырма шартындағы сенім білдірілген өкілге қарағанда комиссионер
комитент үшін мәмілелерді және өзі жасаудың орнына оны үшінші тұлғаның
орындалуымен алмастыра алады. Міндеттерді үшінші тұлғаға жүктеу қосалқы
комиссия деп аталады. Қосалқы комиссия шартын бекіткен комиссионер косалқы
комиссионердің іс-әрекеті үшін комитент алдында жауапты болып қалады.
Комиссионердің қосалқы комиссия шартын бекіту құқығы бұл туралы шартта
тікелей көрсету арқылы алынып тасталуы мүмкін.
Қосалқы комиссия шарты бойынша комиссионер қосалқы комиссионермен
жасалған мәміле бойынша құқықтарды өзіне беруді талап ету құқығынан басқа
қосалқы комиссионерге қатысты комитентгің құқықтарымен міндеттерін
иеленеді. Заң актілерінде комиссионер қосалқы комиссия шартын тек арнайы
уәкілдік берілген тұлғамен бекіте алады деп белгіленуі мүмкін, мысалы
сатылуы арнайы рұқсатты талап ететін затты қосалқы комиссияға қабылдау
туралы сөз болса.
Комиссионер орын алған жағдайлар бойынша бұл комитент мүдделері үшін
қажет болғанда және осы орайда ол сенім білдірушіден алдын ала сұрай
алғанда не өз сұрауына уақытында жауап ала алмаған жағдайларда комитенттің
нұсқауларынан ауытқуға құқылы. Комиссионер тапсырма шартындағы сенім
білдірілген өкіл сияқты, мүмкіндік туған кезде-ақ жол берілген ауытқулар
туралы комитентті хабардар етуге міндетті.
Комиссионер әдетте, комитент есебінен жасаған мәмілені үшінші
-тұлғаның орындамағаны үшін комитент алдында жауап бермейді. Егер мәмілені
үшінші тұлғамен орындамау аталған тұлғаны таңдаудағы комиссионердің тиісті
сақтық көрсетілуімен байланысты болса, онда ол үшінші тұлғаның әрекеті үшін
жауапты болады. Егер комиссионер мәміленің үшінші тұғамен орындалатынына
кепілдік берсе, (дель-кредере) онда оның орындалмағаны үшін жауапкершілікті
комиссионер өз мойнына алады. Қамтамасыз етуші қосымша міндеттемелердің -
кепіл болу шыдықпен кепілдіктің қазіргі ерекшеліктеріне сүйене отырып,
біздің заңнама бойынша делькредере тараптардың келісіміне байланысты кепіл
болушылық нысанында да кепілдік нысанында да бекітіле алатындығын атап
өтуге болады. Делькредеренің өзі акцессорлық міндеттеме болып
табылатындығымен қатар, ол сондай-ақ комитентпен көрсетілетін қосымша
қызмет болып табылады; Комиссионер оны көрсеткені үшін қосымша төлем
(сыйақы) өндіру мүмкіндігіне ие болуға тиіс. Делькредере үшін сыйақы алу
шартпен жоққа шығарылуы мүмкін.
Комиссионер мәмілені өзіне жасауға құкылы. Бұл құқық егер комитент
шарт бекіте отырып басқаша талап қоймаса комиссионердің иелігінде болады.
Мәмілені өзіне жасау дегеніміз - комиссионер комитенттің мүдделері үшін
сатып алушы бола отырып сатушы ретінде тауарларды жеткізеді. Ол комитент
үшін сатушы ретінде әрекет ететін жағдайларда ол сатып алушы ретінде жеке
өзі тауарды иемдене алады. Өзіне мәміле жасау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ ТҮСІНІГІ МЕН ЭЛЕМЕНТТЕРІНЕ ЖАЛПЫ
СИПАТТАМА ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..5
1.1 Комиссия шартына
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Комиссия шартының
элементтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
ІІ КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ
МАЗМҰНЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
2.1 Тараптардың
құқықтары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..10
2.2 Шарт бойынша
жауапкершілік ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .1
8
2.3 Комиссия шартын
тоқтату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.19
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 22
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..24
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 865 –бабының 1-
тармағына сәйкес комиссия шартының түсінігі төмендегідей сипатталады.
Комиссия шарты бойынша бір тарап, яғни комиссионер екінші тараптың,
яғни комитенттің тапсыруы бойынша сыйақы үшін комитент есебінен өз атынан
бір немесе бірнеше мәмле жасауға міндеттенеді.
Комиссиялық қатынастар енді жаңа шектерде анықталды.Мысалы: еркін
қоғамға өтуімізге қарай шығармашылық кәсіпке суретшілер, халықтық кәсіп
мамандары , скульпторлар, архитекторлар, дизайнерлер және тағы да басқалары
жатады. Жеке сурет салондары, өнер салондары, халықтық кәсіп заттарын
сататын дүкендердің ашылуы, пайда болуы.Мұнда комиссия қатынастары толық
қанды қолдауға ие болады.
Комиссия шартының өзектілігі мынада: яғни, комиссия шарты тапсырма
шартымен ұқсастығында комиссионер мен комитенттің арасындағы қарым –
қатынастардың дұрыс орындалуы, қызметтердің адал атқарылуында. Яғни,
комиссия шарты да материалды емес қызмет көрсетулерден туындайтын шарт
болып табылады. Сонымен бірге комиссия шарты тар аяда әрекет етеді, ол
комиисионер мен комитентттің арнайы барлық заңды маңызы бар іс-әрекеттерін
емес, тек қана мәмілелерді жасауға реттеуге арналады.
Курстық жұмыстың мақсаты: комиссия шартының түсінігі және элементтерін,
шарттың мазмұнын, комиссионер мен комитенттің құқықтары мен міндеттерін,
шарттың тоқтатылуы туралы мәселелерді теориялық тұрғыдан кешенді зерттеу,
әрі заңды тұрғыдан жетілдіру болып табылады.
Осы мақсатқа сәйкес мына міндеттері алдымызға қойылады:
1. Жалпы комиссиялық шартты ғылыми- теориялық жағынан зерттеу.
2. Шартта кездесетін мәселелерді кешенді түрде зерттеу;
3. Комиссиялық шартта кездесетін теориялық ережелер мен ұсыныстарды
жасау, жобалау.
Курстық жұмысты орындау барысында мына зерттеу әдістері
қолданылды:
1. диалектикалық әдіс
2. салыстырмалы құқықтық
3. анализ және синтез әдістері
Бұл курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан және
қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Ал негізгі бөлім 2 бөлімнен және 6
тараудан тұрады. Жалпы көлемі 23 бет.
І КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ ТҮСІНІГІ МЕН ЭЛЕМЕНТТЕРІНЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
1.1 Комиссия шартына сипаттама
Комиссия шарты бойынша бір тарап (комиссионер) екінші тараптың
(комитент) тапсыру бойынша сыйақы үшін комитет есебінен өз атынан бір
немесе бірнеше мәміле жасауға міндеттенеді (ҚР АҚ 865-баб, 1-т)
Комиссия шарты да материалдық емес қызмет көрсетулерді туындататын
шарттарға жатады, осыдан оның тапсырма шартымен ұқсастығы байқалады.
Сонымен бірге комиссия шарты тар аяда әрекет етеді, ол комиссионер мен
комитетттің арнайы барлық заңды маңызы бар іс -әрекеттерді емес, ол тек
мәмлелелрді ғана жасауды реттеуге арналған.
Кеңестік, азаматтық құқықтың әрекет етуі кезінде нарықтық
қатынастардың тапшылығы кезінде комиссия шарты азамататардың кәсіпкерлік
қызметпен айналысуға деген құқық қабілеттілігінің жоқ болған элеметерінің
орынын толтырады.Олар өз тауарларын (өз өнімлерін) базарларда, ал қалған
тауарларды мемлекетпен құрылған комиссиялық сауда дүкендері арқылы сатуға
тиіс болды. Осы сауда кәсіпорындарының қызмет ету мүмкіндігі бірқатар
тауарлардың, соның ішінде киім-кешектің жетіспеушілігі немесе жеткіліксіз
ассортиментімен себептелетін қазір, кәсіпкерлік қызмет субъектілері әртүрлі
тауарларға деген сұранысты толығымен қанағаттандыратын кезде комиссиялық
сауда дүкендерінің қызмет ету негіздері бұрынғы күйінде өмір сүрмейді.
Осы айтылған сөз комиссиялық сауда немес өзге де комиссиялық
қатынастар қазіргі жағдайларда өз маңызынан айыру дегенді білдірмейді.
Комиссиялық қатынастар енді жаңа шектерде анықталды.
Мысалы, еркін қоғамға өтуімізге орай шығармашылық кәсіп (суретшілер,
халықтық кәсіп мамандары, скульпторлар және т.б.) адамдарды белсенділік
таныта түсті. Жеке сурет салондары , өнер салондары, халықтық кәсіп
заттарын сататын дүкендер пайда болды. Мұнда комиссия қатынастары толық
қанды қолданылыуға ие болады. Бұл сирек кездесетін заттарды, кітаптары,
әшекейлік бұйымдарды сатумен айналысатын дүкендерге де қатысты. Кейбір
жағдайларда олар аталған заттарды сатып алып, содан кейін оларды қайта
сатады, ал кейбір жағдайларда олар меншік иелерімен комиссия шартын
бекітеді. Бұл орайда меншік иесі сатылатын заттың кәсіпқой маманмен
бағаланатындығына сенімді болады. Әрине, меншік иесі затты бағалауға ғана
жүгініп, оны өз бетінше сату туралы шешім қабылдауы мүмкін, бірақ бұл ол
үшін жоғары қауіпті тәуекелмен байланысты болуы мүмкін, өйткені аса жоғары
құндылығы бар объектіге құқылы қайшы қол сұғушылық жасай алатын қара ниетті
тұлғалар пайда болуы мүмкін.
Комиссия шарты комиссионер шартты орындауға байланысты комитентке
затты сақтау бойынша қызмет көрсетуге тиіс болатын қатынастарды бекітуге
мүмкіндік береді. Кәсіпкер комиссионер комиссияға тапсырылған мүлікті
сақтандыруға міндеттенуі мүмкін.
Комиссия шарттары бағалы қағаздардың, табиғи ресурстардың – мұнай,
газ, көмір және т.б. айналымы кезінде қолданыла алады. Олар біздің кәсіпкер
азаматтар сатып алушылардың тапсырыс бойынша автокөлік сатып алу үшін
шетелге жүретін кезде де бекітіледі. Осы жағдайларда азаматтардың,
кәсіпкерлердің қызмет көрсетуіне жүгулерінің себебі болып шетелдік
мемлекеттің нарықтық коньюктурасын білмеу, автокөлікті таңдап алу үшін
қажетті арнайы білімдерді білмеу, уақыт жетіспеушілігі және т.б. факторлар
болып табылады.
Комиссия қатынастары аралас шарттар аясында орын алуы мүмкін. Мәселен,
тапсырыс беруші өзінің кәсіптенген маман екеніне сүйене отырып онымен,
оның өз атынан бірақ тапсырыс берушінің есебінен құрылыс материалдарын
сатып алатындығы туралы келісе алады.
Комиссиялық келісімдерді бекітудің осыған ұқсас жағдайлары мүмкін
болады.
Комиссия заңды құрылымы тапсырма мен өтелемелі қызмет көрсету сияқты
аралас азаматтық құқықтық институттар мен ортақ белгілерге ие. Оның
өтелмелі қызмет көрсетуді туындататындығынан басқа, оны тапсырмамен
жақындастыратындығы комиссия кезінде комиссионер де комитент мүддесі үшін
әрекет ететіндігінде. Бұл өз кезегінде оны өтелмелі қызмет көрсету шартынан
ерекешелендіреді. Өтелмелі қызмет көрсету кезінде атқарушы өз бетінше
әрекет етеді, оның көрсететін қызметі сырттай орын алады, ал комиссия
қызметі комитент еркінің жалғасы сияқты болып табылады. Комиссияның
өтелмелі қызмет көрсетуге ұқсастығы мынада: екі жағдайда да тиісті
субъектілердің яғни, комиссионер мен атқарушының қызметтері (қызмет
көрсетулері) мүліктік құндылықпен жүзеге асырылатын болып табылады.
Комиенттің мүддесі үшін әрекет ету екі жағдайда да тапсырма мен
комиссия шарттарының мазмұнынна әсер етеді, оларда бір біріне сәйкес
келетін тараптардың құқықтары мен міндеттері бар.
Комиссия шартын тапсырма шартынан ерекшелендіретіні – комиссионердің
заңдық аспектіде комитетттің өкілі болып табылмайтындығы.
Комиссия қатынастары ҚР АК –нің 43-тарауының 865-882- баптарымен
реттеледі. Соңғы жылдары комиссиялық саудаға қатысты нормативтік актілер
онша көп қабылданған жоқ. Бірақ биржалық сауданың ұйымдастыруға қатысты
заңнаманың бірқатар актілерінің нормалары комиссиялық шарттарға да қатысы
бар екенін ескерген жөн. Комиссия қатынастарын реттейтін арнайы актілердің
біріне 2 қазан 1995 жылғы ҚР Өнеркәсіп және сауда министрлігінің №195
бұйрығымен бекітілген. Көлік құралдары мен ауыл шараушылық техникасымен
және олардың қосалқы бөлшектерімен комиссиялық сауда жасау ережелерін
жатқызған жөн.
Комиссиялық сауда кезінде жекелеген тауарлардың соның ішінде азаматтық
қаруды, көркемдік және тарихи құндылығы бар бұйымдарды және т.б. сату
тәртібіні реттейтін зағнама нормалдарын сақтау талап етіледі.
Комиссия шарты консенсуалды , ақылы және екіжақты шарт болып табылады.
Тапсырма шартына қарағанда ол жеке сенім білдірушілік сипатқа ие емес.
ҚР АҚ 865- бабының 2-тармағына сәйкес ол жазбаша нысанда жасалуға
тиіс. Заңнамамен көзделген сол бір немесе өзге жағдайларда комиссия
шартының бекітілген нысандары қолданылуы мүмкін. Осындай нысандардың
(комиссиялық келісімнің) бірі ҚР өнеркәсіп және сауда министрлігінің
жоғарыда аталған бұйрығына тіркелген екі қосымша да келтіріледі.
1.2. Комиссия шартының элементтері
Жоғарыда бірнеше рет атап өтілгендей, комиссия шартының тараптары –
комиссионер және комитент деп аталады.
Мүддесіне комиссия шарты бекітілетін жеке немесе заңды тұлға комитент
болып табылады. Көлік құралдары мен комиссиялық сауда жасаудың ережелеріне
сәйкес көлік құралдары, техника және олардың қосалқы бөлшектері комиссияға
олар меншік құқығы негізінде тиесілі болған азаматтардан қабылданады
(тиісінше, олар өздерінің меншік иесі екенін растайтын құжаттарды ұсынуға
міндетті), не комитенттер сенім білдірген өкілі ретінде әрекет ететін
болады және олар белгіленген тәртіпте рәсімделген сату құқығына сенімхатты
ұсынып көрсетуге міндетті. Барлық жағдайларды комитенттер төлқұжатты немесе
оны алмастыратын құжатты ұсынады. Егер көлік құралы шетелден әкелінген
болса, онда комиссияға қабылдау кезінде кедендік рәсімдер құжаттарын
көрсету талап етілетін болады. Аталған заттар, егер олар конфескеленген
болып табылса немесе иесіздендірілген болса, иеісіз қалған мұраның құрамына
кірген болса, комиссияға қаржы органдарынан да қабылдана алады. Бұл орайда
мемлекеттің меншік құқығы белгіленген үкімдерді, шешімдерді және де
соттардың өзге де актілерін көрсету талап етіледі.
Комиссионер болып, әдетте, кәсіпкерлік қызмет субъектісі жеке немесе
заңды тұлға болып табылады. Кәсіпкер болып табылмайтын азаматтар бір жолғы
негізде ғана комиссионерлер ретінде көріне алады. Коммерциялық емес заңды
тұлғалар, егер олар заңмен рұқсат етілген кәсіпкерлік қызметті жүзеге
асырмаса, тәжірибе жүзінде комиссионерлер ретінде комиссия шарттарын
бекітпейді. Заңнамада комиссионерлерге арнайы талаптар белгіленуі мүмкін.
Комиссия шартының пәні болып азаматтық айналымның барлық спектріндегі
делдалдық қызметтер табылады. Заңнама логикасынан туындайтындай комиссия
шарты субъектілердің жеке өзімен жасалуға тиіс мәмілелерді жасау жөнінде
бекітіле алмайды.
Комиссия пәніне комиссионердің тек мәміленің өзін ғана емес, сондай ақ
оны жасауға қажетті іс – шараларды да жүзеге асыру кіре алады. Сенім
білдірілген өкілге қарағанда, комиссионер мәміле бойынша конрагентті еркін
таңдау құқығына ие.
ІІ КОМИССИЯ ШАРТЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
2.1. Тараптардың құқықтары
Комиссионер кәсіпкер бола отырып бірқатар жағдайларда өзімен комиссия
шартын бекітуге жария оферта жасайды. Оның құқықтары мен міндеттері қосылу
шартының шектерімен анықталады. Комиссионердің де және комитенттің де
құқықтары мен міндеттерін айқындауда заңнама (ҚР АК) нормалары елеулі
маңызға ие.
Комиссионер бірінші кезекте, комиссия шарты арналып бекітілген
мәміллерді жасауға міндетгі. Бұл - комиссионер үшінші тұлғамен бекіткен
мәміледен туындайтын барлық міндеттерді орындауға және барлық құқықтарды
жүзеге асыруға тиіс дегенді білдіреді. Ол үшінші тұлғамен бекіткен мәміле
бойынша міндеттіге айналады және ол, комитенттің мәміледе аталғанына немесе
оның мәміле бойынша үшінші тұлғамен тікелей қатынастарға түскеніне
қарамастан, кұқықтарға ие болады. Бірақ, егер комитент мұны талап етсе,
комиссионер үшінші тұлғамен мәміле бойынша жасалған құқықтарды комитентке
беруге міндетті, бұл орайда ол үшінші тұлғаны құқықтардың комитентке
берілгендігі туралы хабардар етуге тиіс. Үшінші тұлға сонымен бірге,
комиссионерге осы мәміледен туындайтып өз талаптарының негізінде комитент
талаптарына қарсылық білдіруге құқығы жоқ.
Комиссиоиер мәмілелерді жасай отырып, комитенттің нұсқауларын
басшылыққа алуға комитент үшін тиімді болатын сол бір немесе өзге
жағдайларды ұстануға міндетті. Шартта мұндай нұсқаулар болмаған кезде,
комитент іскерлік айналым дағдыларына немесе өзге де әдетте қойылатын
талаптарға сәйкес әрекет етуге тиіс.
ҚР АҚ 871 - бап комиссионердің мәмілені комитент мүдделері үшін
жасайтындығы айқын көрінілген норманы кездеген. Оның әрекет етуі меншіктің
өтуін, не мүлікке өзге де иелік етуді кейбір жағдайларда мүлікті басқарусыз
онымен белгілі бір әрекеттер жасауды қамтамасыз ететін мәмілелерді жасасу
жағдайларына таралатын болады. Комиссия шартының аясында кез келген негіз
бойынша комитенттен комиссионерге келген мүлік шартпен меншік құдығының
басқа субъектіге өтетіндігі шартталғанға дейін комитенттің меншігі болып
қалады. Мүліктің комиссионерге келіп түскен сәтінен, не бастапқы меншік
иесінен меншік құқығының өтуін өзі арқылы қамтамасыз ететін өзге сәттен
бастап мүлік комиссионердің меншігі деп танылады.
Осыған орай комиссия шартын үшінші тұлғалармен орнатылатын заттық
құқықтық қатынастар мен міңдеттемелік құқықтық қатынастар нақты
белгіленетін шарт болып табылады деп атап өтуге болады. Заттық құқықтық
қатынастардың қатысушысы болып комитент табылады, сонымен бірге ол
комитентпен тікелей міндеттемелік қатынастарда болады. Үшінші тұлғамен
міндеттемелік қатынастарға қатысушы болып, сөзсіз комитент түседі.
Комиссия шартын реттейтін нормаларда мердігердің үнемді болуын
көздейтін нормаға ұқсас норма көзделеді. Яғни, адал ниетті комиссионерді
ынталандыру туралы сөз болып отыр.
Егер комиссионер мәмілені комитент көріскеннен гөрі жағдайлар бойынша
жасаған болса, онда егер шартта өзгеше көзделмесе, түскен олжа тараптар
арасында бірдей бөлінеді.
Комитенттің заттарын сату көзделген жағдайларда комиссионер
комитенттің қатысуымен комиссияға қабылданатып заттардың жай-күйін
тексеруді жүргізеді.
Сатылатын заттардың (көлік құралдарының, техниканың, қосалқы
болшектердің) бағасын комитент белгілейді. Комиссионер талап етілген
жағдайда заттарды сараптамалық бағалаудан өткізеді. Егер олар сатылмаса
өткізілген заттар арзандатылуы мүмкін. Мұндай ережелер көлік құралдары мен
комиссиялық сауда жасаған кезде де қолданылады. Егер көлік құралдары,
техника және нөмірлік агрегаттар он бес жұмыс күнінің ішінде сатылмаса,
дүкен оларды комитенттен шақырылған (сенім білдірілген) тұлғамен бірге
қайта бағалайды. Егер тауарлар бірінші рет арзандатылғаннан кейін тағы да
он бес жұмыс күнінің ішінде сатылмаса, комиссионер мөлшері комитентпен
келісілетін екінші қайта бағалауды (арзандатуды) жүзеге асырады. Содан
кейін он бес жұмыс күні ішінде тауарлар сатылмаса дүкен үшінші рет қайта
бағалауды жүргізеді.
Егер үшінші рет арзандатқаннан кейінгі он бес жұмыс күні ішінде де
заттар (көлік құралдары, техника, қосалқы бөлшектер) сатылмаса, комиссионер
оларды сатуға мүмкін болатын бағаға дейін қайта бағалайды. Егер комитент
мұнымен келіспесе, зат сақтау орнынан алынып, өзіне қайтарылады.
Қазіргі таңда комиссияға өткізілетін заттарды қайта бағалау
жағдайлары және осымен байланысты комиссионердің құқықтары мен міндеттері
негізінен комиссия шартының тараптары арасындағы келісімдер мен анықталатын
болады (басқа комиссия шарттарымен деген ой) заттарды қайта бағалаудың ұзақ
немесе қысқа мерзімдері белгіленуі қайта бағалаудың саны қысқартылуы немесе
көбейтілуі, қайта бағалаудың белгілі бір адымы белгіленуі мүмкін және т.б.
Тапсырма шартындағы сенім білдірілген өкілге қарағанда комиссионер
комитент үшін мәмілелерді және өзі жасаудың орнына оны үшінші тұлғаның
орындалуымен алмастыра алады. Міндеттерді үшінші тұлғаға жүктеу қосалқы
комиссия деп аталады. Қосалқы комиссия шартын бекіткен комиссионер косалқы
комиссионердің іс-әрекеті үшін комитент алдында жауапты болып қалады.
Комиссионердің қосалқы комиссия шартын бекіту құқығы бұл туралы шартта
тікелей көрсету арқылы алынып тасталуы мүмкін.
Қосалқы комиссия шарты бойынша комиссионер қосалқы комиссионермен
жасалған мәміле бойынша құқықтарды өзіне беруді талап ету құқығынан басқа
қосалқы комиссионерге қатысты комитентгің құқықтарымен міндеттерін
иеленеді. Заң актілерінде комиссионер қосалқы комиссия шартын тек арнайы
уәкілдік берілген тұлғамен бекіте алады деп белгіленуі мүмкін, мысалы
сатылуы арнайы рұқсатты талап ететін затты қосалқы комиссияға қабылдау
туралы сөз болса.
Комиссионер орын алған жағдайлар бойынша бұл комитент мүдделері үшін
қажет болғанда және осы орайда ол сенім білдірушіден алдын ала сұрай
алғанда не өз сұрауына уақытында жауап ала алмаған жағдайларда комитенттің
нұсқауларынан ауытқуға құқылы. Комиссионер тапсырма шартындағы сенім
білдірілген өкіл сияқты, мүмкіндік туған кезде-ақ жол берілген ауытқулар
туралы комитентті хабардар етуге міндетті.
Комиссионер әдетте, комитент есебінен жасаған мәмілені үшінші
-тұлғаның орындамағаны үшін комитент алдында жауап бермейді. Егер мәмілені
үшінші тұлғамен орындамау аталған тұлғаны таңдаудағы комиссионердің тиісті
сақтық көрсетілуімен байланысты болса, онда ол үшінші тұлғаның әрекеті үшін
жауапты болады. Егер комиссионер мәміленің үшінші тұғамен орындалатынына
кепілдік берсе, (дель-кредере) онда оның орындалмағаны үшін жауапкершілікті
комиссионер өз мойнына алады. Қамтамасыз етуші қосымша міндеттемелердің -
кепіл болу шыдықпен кепілдіктің қазіргі ерекшеліктеріне сүйене отырып,
біздің заңнама бойынша делькредере тараптардың келісіміне байланысты кепіл
болушылық нысанында да кепілдік нысанында да бекітіле алатындығын атап
өтуге болады. Делькредеренің өзі акцессорлық міндеттеме болып
табылатындығымен қатар, ол сондай-ақ комитентпен көрсетілетін қосымша
қызмет болып табылады; Комиссионер оны көрсеткені үшін қосымша төлем
(сыйақы) өндіру мүмкіндігіне ие болуға тиіс. Делькредере үшін сыйақы алу
шартпен жоққа шығарылуы мүмкін.
Комиссионер мәмілені өзіне жасауға құкылы. Бұл құқық егер комитент
шарт бекіте отырып басқаша талап қоймаса комиссионердің иелігінде болады.
Мәмілені өзіне жасау дегеніміз - комиссионер комитенттің мүдделері үшін
сатып алушы бола отырып сатушы ретінде тауарларды жеткізеді. Ол комитент
үшін сатушы ретінде әрекет ететін жағдайларда ол сатып алушы ретінде жеке
өзі тауарды иемдене алады. Өзіне мәміле жасау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz