Жұма намазы және хұтпа
Исламдағы жұма намазының орны.
Жұма намазының парыздығы.
Жұма намазының сүннеттері.
Хұтпа туралы түсінік.
Хұтпаның уәжіптері.
Хұтпаның сүннеттері.
Күпірліктің күнәсі туралы жұма хұтпасы.
Жұма намазының парыздығы.
Жұма намазының сүннеттері.
Хұтпа туралы түсінік.
Хұтпаның уәжіптері.
Хұтпаның сүннеттері.
Күпірліктің күнәсі туралы жұма хұтпасы.
Исламда жұма күнінің басқа күндерге қарағанда өзіндік орны ерекше. Негізінде, Аллаһ Таъала тарапынан келген (иләһи) барлық діндерде де жұма күнүне аса зор мән берілген болатын. Бірақ олар бұл күнге көңіл бөлмей, басқа күндерге аусып кеткен.
Әбу рһурайрадан риуаят еткен хадисте Аллаһтың елшлсінің, (с.а.с.), былай дегендігі айтылады: «Біз –бізден бұрынғы кітап берілгендердің ең сонғысымыз. Ал, қиамет күні біз ең алдына шығамыз. Олар Аллаһтың өздеріне парыз қылған бұл жұма күніне талас тудырды, яғни күманданды. Аллаһ оны бізге көрсетті».
Пайғамбарымыздан ( с.а.с.) бұл күннің неліктен жұма аталуының себебін сұрағанда, былай деп жауап қатты: «Күмәнсіз әкеңіз Адамның жаратылысы сол күні жиналады. Қиамет сол күні болады. Қайта тірілумен адамдардың есеп беру үшін ұсталулары да – сол күні болады. Жұма күнінің үш сағатының соңында бір сәт бар. Сол сәтте дұға еткеннің дұғасы қабыл болады»,-дейді.
Пайғамбарымыз (с.а.с.) басқа бір хадисте «Мен дұғалардың қабыл болатын сағатының қай уақытта екенін білуші едім, бірақ Қадыр түні сияқты бұл да маған ұмыттырылды» - деп жұма күнінде дұғалардың қабыл болатын арнайы бір сәттің бар екенін айтады. Міне сондықтан мүмкүншілік болса жұма күнін толықтай құран оқу, тасбих, салауат айту сияқты ғибадатпен өткізу керек. Жұма күні тазаланып, мешітке ертерек барып, хұтпа тыңдап, артынан намаз оқыған адамның алдынғы жұма мен сол жұманың арасында жасаған күнәларының кешірілетіні жайлы Пайғамбарымыздың хадистерінде сүйінші бар.
Жұма күні мұсылмандардың апталық айты, мейрамы болғандықтан бейсенбі күні ақшамнан бастап, заттық және рухани тазалыққа басқа күндерге қарағнда көбірек көңіл бөлу керек. Заттық тазалықтың ең басында ғұсыл алу, тырнақ алу, таза киім кию, хош иісті әтір себу келеді. Рухани тазалық ретінде жұмадан бұрын күнәларына тәубе етіп, көбірек зікір, салауат айтып, дұғаның қабыл болатын құпия сағатына тура келуді үміт етіп, көбірек дұға қылуға тырысу керек.
Мұсылмандардың жұма намазды оқу үшін бір жерге жиналулары жұма намазының осылай аталуына бірден-бір себеп болған. Һижреттен бұрын, яғни, Меккеде жұма намазы жоқ еді. Аллаһ Елшісі Ақаба биятынан кейін Мусаб ибн Умейрді Мәдинаға мұғалім етіп жіберді. Оған сол жерде бесін уақытында екі рәкат намаз оқуын әмір етті. Міне, сондықтан мұсылмандар Әсад ибн Зурараның Мәдина сыртындағы үйіне жиналып, жұма намазын оқи бастады. Негізінде жұма намазына байланысты аяттың Мәдинада түскенін және Аллаһ Елшісі алғаш жұма намазын һижрет кезінде Салим ибн Ауф тайпасына тиісті Рануна қойнауында оқығанын ойлап қарасақ, Әсадтың оқыған екі рәкат намазы жұма намазының парыздығынан бұрын болып, оқыған намаздарының бесін намазы екендігі білінеді.
Әбу рһурайрадан риуаят еткен хадисте Аллаһтың елшлсінің, (с.а.с.), былай дегендігі айтылады: «Біз –бізден бұрынғы кітап берілгендердің ең сонғысымыз. Ал, қиамет күні біз ең алдына шығамыз. Олар Аллаһтың өздеріне парыз қылған бұл жұма күніне талас тудырды, яғни күманданды. Аллаһ оны бізге көрсетті».
Пайғамбарымыздан ( с.а.с.) бұл күннің неліктен жұма аталуының себебін сұрағанда, былай деп жауап қатты: «Күмәнсіз әкеңіз Адамның жаратылысы сол күні жиналады. Қиамет сол күні болады. Қайта тірілумен адамдардың есеп беру үшін ұсталулары да – сол күні болады. Жұма күнінің үш сағатының соңында бір сәт бар. Сол сәтте дұға еткеннің дұғасы қабыл болады»,-дейді.
Пайғамбарымыз (с.а.с.) басқа бір хадисте «Мен дұғалардың қабыл болатын сағатының қай уақытта екенін білуші едім, бірақ Қадыр түні сияқты бұл да маған ұмыттырылды» - деп жұма күнінде дұғалардың қабыл болатын арнайы бір сәттің бар екенін айтады. Міне сондықтан мүмкүншілік болса жұма күнін толықтай құран оқу, тасбих, салауат айту сияқты ғибадатпен өткізу керек. Жұма күні тазаланып, мешітке ертерек барып, хұтпа тыңдап, артынан намаз оқыған адамның алдынғы жұма мен сол жұманың арасында жасаған күнәларының кешірілетіні жайлы Пайғамбарымыздың хадистерінде сүйінші бар.
Жұма күні мұсылмандардың апталық айты, мейрамы болғандықтан бейсенбі күні ақшамнан бастап, заттық және рухани тазалыққа басқа күндерге қарағнда көбірек көңіл бөлу керек. Заттық тазалықтың ең басында ғұсыл алу, тырнақ алу, таза киім кию, хош иісті әтір себу келеді. Рухани тазалық ретінде жұмадан бұрын күнәларына тәубе етіп, көбірек зікір, салауат айтып, дұғаның қабыл болатын құпия сағатына тура келуді үміт етіп, көбірек дұға қылуға тырысу керек.
Мұсылмандардың жұма намазды оқу үшін бір жерге жиналулары жұма намазының осылай аталуына бірден-бір себеп болған. Һижреттен бұрын, яғни, Меккеде жұма намазы жоқ еді. Аллаһ Елшісі Ақаба биятынан кейін Мусаб ибн Умейрді Мәдинаға мұғалім етіп жіберді. Оған сол жерде бесін уақытында екі рәкат намаз оқуын әмір етті. Міне, сондықтан мұсылмандар Әсад ибн Зурараның Мәдина сыртындағы үйіне жиналып, жұма намазын оқи бастады. Негізінде жұма намазына байланысты аяттың Мәдинада түскенін және Аллаһ Елшісі алғаш жұма намазын һижрет кезінде Салим ибн Ауф тайпасына тиісті Рануна қойнауында оқығанын ойлап қарасақ, Әсадтың оқыған екі рәкат намазы жұма намазының парыздығынан бұрын болып, оқыған намаздарының бесін намазы екендігі білінеді.
1.Ислам ғылымхалы.
2.Намаз діннің тірегі.
3.Әл – Фиқһ.
4.Хұтпалар жинағы.
5.Жұма хұтпалары.
6.Ислам әдептері.
2.Намаз діннің тірегі.
3.Әл – Фиқһ.
4.Хұтпалар жинағы.
5.Жұма хұтпалары.
6.Ислам әдептері.
بسم لله الرحمن الرحيم
Жұма намазы.
Исламда жұма күнінің басқа күндерге қарағанда өзіндік орны ерекше.
Негізінде, Аллаһ Таъала тарапынан келген (иләһи) барлық діндерде де жұма
күнүне аса зор мән берілген болатын. Бірақ олар бұл күнге көңіл бөлмей,
басқа күндерге аусып кеткен.
Әбу рһурайрадан риуаят еткен хадисте Аллаһтың елшлсінің, (с.а.с.), былай
дегендігі айтылады: Біз –бізден бұрынғы кітап берілгендердің ең
сонғысымыз. Ал, қиамет күні біз ең алдына шығамыз. Олар Аллаһтың өздеріне
парыз қылған бұл жұма күніне талас тудырды, яғни күманданды. Аллаһ оны
бізге көрсетті.
Пайғамбарымыздан ( с.а.с.) бұл күннің неліктен жұма аталуының себебін
сұрағанда, былай деп жауап қатты: Күмәнсіз әкеңіз Адамның жаратылысы сол
күні жиналады. Қиамет сол күні болады. Қайта тірілумен адамдардың есеп беру
үшін ұсталулары да – сол күні болады. Жұма күнінің үш сағатының соңында бір
сәт бар. Сол сәтте дұға еткеннің дұғасы қабыл болады,-дейді.
Пайғамбарымыз (с.а.с.) басқа бір хадисте Мен дұғалардың қабыл болатын
сағатының қай уақытта екенін білуші едім, бірақ Қадыр түні сияқты бұл да
маған ұмыттырылды - деп жұма күнінде дұғалардың қабыл болатын арнайы бір
сәттің бар екенін айтады. Міне сондықтан мүмкүншілік болса жұма күнін
толықтай құран оқу, тасбих, салауат айту сияқты ғибадатпен өткізу керек.
Жұма күні тазаланып, мешітке ертерек барып, хұтпа тыңдап, артынан намаз
оқыған адамның алдынғы жұма мен сол жұманың арасында жасаған күнәларының
кешірілетіні жайлы Пайғамбарымыздың хадистерінде сүйінші бар.
Жұма күні мұсылмандардың апталық айты, мейрамы болғандықтан бейсенбі күні
ақшамнан бастап, заттық және рухани тазалыққа басқа күндерге қарағнда
көбірек көңіл бөлу керек. Заттық тазалықтың ең басында ғұсыл алу, тырнақ
алу, таза киім кию, хош иісті әтір себу келеді. Рухани тазалық ретінде
жұмадан бұрын күнәларына тәубе етіп, көбірек зікір, салауат айтып, дұғаның
қабыл болатын құпия сағатына тура келуді үміт етіп, көбірек дұға қылуға
тырысу керек.
Мұсылмандардың жұма намазды оқу үшін бір жерге жиналулары жұма намазының
осылай аталуына бірден-бір себеп болған. Һижреттен бұрын, яғни, Меккеде
жұма намазы жоқ еді. Аллаһ Елшісі Ақаба биятынан кейін Мусаб ибн Умейрді
Мәдинаға мұғалім етіп жіберді. Оған сол жерде бесін уақытында екі рәкат
намаз оқуын әмір етті. Міне, сондықтан мұсылмандар Әсад ибн Зурараның
Мәдина сыртындағы үйіне жиналып, жұма намазын оқи бастады. Негізінде жұма
намазына байланысты аяттың Мәдинада түскенін және Аллаһ Елшісі алғаш жұма
намазын һижрет кезінде Салим ибн Ауф тайпасына тиісті Рануна қойнауында
оқығанын ойлап қарасақ, Әсадтың оқыған екі рәкат намазы жұма намазының
парыздығынан бұрын болып, оқыған намаздарының бесін намазы екендігі
білінеді.
Жұма намазының үкімі-парз. Парыздығы Құран мен сүннетке
сүйенеді.
1) Құрандағы дәлелі:
Ей, иман келтіргендер! Жұма күні намаз үшін шақырылған
уақытта Аллаһтың еске алуына ұмытылыңдар, сауда-саттықты тастаңдар.
Осы аяттағы зікір, яғни еске алу сөзінің мағынасы жұма
намазы және оның хұтбасы екендігі тәпсәр кітаптарында айтылған.
2) Сүннеттегі дәлелі:
Пайғамбарымыз (с.а.с.) былай дейді: Жұма азанын естіген жандарға –
жұма намазы парыз.
Жұма намазының оқылу шарттары, мәртебесі және үзірсіз бұл
намазды қылмағандарды ескертуге байланысты хадистер өте көп.
3) Ижма дәлелі. Ислам ғалымдараы парыз екендігі бір ортақ пікірде.
Жұма намазының парыз болуының шарттары.
Жұма намазы намаз, ораза, қажылық, зекет сөздері сияқты aиқһ
теримині ретінде қарастырылады. Сондықтан оның оқылу тәртібі және шарттары
аят, хадис және сахабалардың түсіндірілуін қажет етеді. Өйткені, Аллаһ
елшісі, (с.а.с.): Менің намаз оқығанымдай етіп намаз оұыңдар,– деген.
Жәбир бин Абдуллаһтың айтқан бір хадисінде намаз шарттары былай
түсіндіріледі: Аллаһқа және ақырет күніне сенгендерге жұма намазы парыз.
Тек қана жолаушыға, құлға, балаға, және әйелдер мен ауруларға парыз емес.
Бұлардан басқа барлық мұсылман еркек бұл намазды оқуға міндетті. Осыған
байланысты мынадай шарттар бар:
1) Ер кісі болу. Жұма намазы әйелдерге парыз емес. Егер әйел адам бұл
намазды жамағатпен оқыса жеткілікті болады да, бесін намазын
оқымайды.
2) Бостандықта болу. Бірақ бостандығы жоқ тұтқын кісілерге және құлдар
мен жаза үйіндегі (түрмедегі) адамдар жұма күні бесін намазын оқиды.
3) Тұрғын болу. Жолаушыға жұма намазы парыз емес. Өйткені, ол жолда
және барған жерінде жол қыйыншылықтарына кездеседі. Жүктерін қойатын
жер таба алмайды немесе жол серіктерінен адасып қалады. Сол себепті
шариғатта оған кейбір жеңілдіктер берілген.
4) Науқас, яки үзірлі болмау. Намазға барғанда ауруының күшеюінен
немесе үдеуінен қорықан адамға жұма намазы парыз болмайды. Өте қарт
кісілер, зағип, яки өздігінен жүре алмайтын, аяғы жоқ жандар жұмаға
бармаса, күзетшісі сияқты үзірлі кісілер уақыт тапқан кезде бесін
намазын оқиды. Бірақ бұл адамдар жұма намазына бара алатын болса
жұма намазын оқиды.281
Жұма намазының дұрыс орындалу шартары
1.Жұма оқылатын жердің қала немесе қалаға лайық болуы қажет. Бұл
жайлы Хазіреті Әли: Жұма намазы, тәшриқ тәкбірлері, Рамазан және Құрбан
айт намаздары нөпір қала немесе аймақтарда оқылады, - дейді. Имам Ағзам
осыған қарап, үкім шығарған. Яғни оның көз қарасы бойынша, әкімі, көшесі,
базары, бар отырықты жер – нөпір қала болып саналады. Әбу Юсуп бойынша,
халқы үлкен мешітке сыймайтындай қарақұрым болған жерлерді қала санаса,
Иман Мұхаммед басшылардың қала санаған жерлерін қала деп есептейді.
Жұма намазы шағын отырықшы жерлерде де оқыла алатыны жайлы дәлелдер
бар. Әбу Һурайра Бахрейнде қызмет етіп жүрген кезінде Хазіреті Омардан жұма
намазы жайлы сұрайды. Ол Жұма намазын қайда болсаңдар да оқыңдар деп,
жауап қатады. Ибн Аббас жұма намазын Мәдинадағы Пайғамбар мешітінен кейін
алғаш рет Бахрейндегі Жууаса деген ауылда оқылғаны жайлы хабар береді .
2.Жұма оқитын имамның үкімет тарапынан рұқсаты болуы керек. Ханафи
құқықшылары бойынша, жұма намазы үшін де солай. Олар мына хадиске сүйенеді:
Кім – кім жұма намазын мен өмірде болған кезімде немесе менен кейін әділ
немесе залым бір имам (басшы) болғанда, оны місе тұтпа й немесе терістеп,
оны тәрк етсе, Аллаһ оған берекет бермесін және ісін бітірмесін. Міне, осы
хадисте жұма намазының парыз болуы үшін әділ айтқан. Өйткені үкіметтен
рұқсат алмаса, бүлік шығу ықтималы бар. Бірақ басшылар жұмаға мән бермесе
немесе себепсіз мұсылмандардың намаз оқуына кедергі жасаса, мұндай
жағдайда, мұсылмандар бір имамның артына тұрып, жұма намазын оқуларына
болады. Имам Мұхаммед мына дәлелге сүйенеді: Хазіреті Осман Мәдинада
қоршауда қалған кезде сырттағы сахабалар Хазіреті Әлидің артына тұрып, жұма
намазын оқыған 229.
3.Жұма намазы дұрыс болуы үшін, Әбу Ханифа бойынша, имамнан тыс ең аз
үш адам, Әбу Юсуп және имам Мұхаммедтің көзқарасы бойынша, екі ер кісінің
болуы шарт. Дәлелдері Аллаһтың зікіріне ( жұма намазына ) ұмтылыңдар
аятындағы ұмтылыңдар етістігі көпше түрде қолданылған. Әбу Ханифа – үш,
қалған екеуі – екі адамды көп ретінде қабыл еткен. Бұл жерде бір қалада
бірнеше жерде жұма намазының оқылуын айта кеткен жөн. Әбу Ханифа және Имам
Мұхаммед бойынша, бір қалада бірнеше жерде жұма намазын оқуға болады. Бұған
дәлел Хазіреті Әлидің Хазіреті Осман қоршауда қалған кезінде жұма намазын
сыртта оқығаны секілді айт намаздарын да Мәдина сыртында сақарада оқыған.
Сол жерге келе алмаған әлсіз, кәрі жандар намаздарын қала орталығында
оқыған.
4.Жұма намазы оқылатын жердің халыққа ашық болуы. Өйткені жұма намазы
– Исламның рәмізі мен діннің ерекшеліктерінің бірі , Имам есігін құлыптап,
жұма оқыса, намазы дұрыс болмай 5.Уақыт. Жұманың уақыты – бесін намазының
уақыты. Әнас ибн Маликтің бізге: Аллаһ елшісі жұма намазын күн батысқа ауа
бастағанда оқитын – деген сөзі жеткен. Пайғамбарымыз (с.а.у.) Му,саб ибн
Умейрді һижреттен бұрын мұғалім етіп, Мәдинаға жіберген кезінде оған күн
батысқа ауа бастағанда жұма намазын оқуын айтқан.
6.Хұтпа. Жұма сүресіндегі Аллаһтың зікіріне ұмтылып аяты – жұма
намазы мен хұтпасы. Хазіреті Пайғамбар хұтпасыз ешқандай жұма намазын
оқымаған. Хұтпа шарт болмағанда кейде оны тәрк ететін еді. Жамағаттың
алдында хұтпа оқылуы керек. Хұтпа оқылып жатқан кезде жамағат болмай,
біткеннен кейін келсе, намаздары дұрыс болмайды. Жамағаттың хұтпаны
естулері шарт емес. Жалпы сол жерде болса жеткілікті. Хұтпа кезінде жолаушы
болса да, жалпы ғибадат етумен міндеттелген бір ер кісінің болуы
жеткілікті.
Әбу Ханифа бойынша, хұтпаның шарты Аллаһты зікір етуден тұрады. Сол
себепті хұтпашы хұтпаға ниет етіп, Әлхамду лилләһ немесе Субханаллаһ
немесе Ләә иләһә ил – лаллаһ десе, жеткілікті. Өйткені Аллаһты зікір
етуге асығындар аятында зікірдің аз болуы мен көп болуы жайында мәселе
қозғалмаған. Хазіреті Осман халифа кезінде алғаш жұма хұтпасында Әлхамду
лилләһ дегеннен кейін қобалжып, тілі тұтылып, мінбеден түсіп, жұма намазын
оқығаны осыған дәлел.
Әбу Юсуп пен Мұхаммед бойынша, хұтпа – хұтпа делінетіндей
айтылуы керек. Бұл - әт-тәхият, мадақ және салауат пен мұсылмандарға дұға
ететіндей көлемде болмақ.
Жұма намазының шариғи үкімдері.
1.Жұма намазы
Жұма күні бесін намазының орнына екі рәкәғат жұма намазы оқылады.
Үкімі: парыз ъайн.
Жұма намазы парыз болуының шарттары:
2. Балағатқа жету;
3. Азат болу;
4. Ер кісі болу;
5. Дені сау, намазға жете алатын болу;
6. Саналы болу;
7. Муқим болу.
Жұма парыз болмаған кісі оның орнына бесін намазын оқуы мүмкін.
Мешітке келіп, жұма намазына қатысқан жағдайда, бесін намазын оқымайды.
2.Жұма намаздың шарттары
1. Қала немесе қала үкімінде болу;
2. Өкімет не муфти тарапынан рұқсат берілген имам болу;
3. Бесін намазының уақыты кіру;
4. Хұтпа оқылу;
5. Жұма намазын оқитын орын көпшілікке ашық болу;
6. Имамнан басқа ең азы үш кісілік жамағат болу.
3.Жұма намазының оқу тәртібі
Жұма намазы он рәкәғат: төрт рәкәғат сүннет, екі рәкәғат парыз, төрт
рәкәғат сүннет.
Бесін намазының уақыты кіргеннен кейін азан айтылады. Азаннан кейін
жұма намазының әуелгі төрт рәкәғат сүннеті оқылады.
Кейін имам мәнберге шығып, муәззин екінші азнын оқылады.
Осыдан кейін хұтпа оқылады. Хұтпадан соң қамат айтылып, жамағат
парызға тұрады.
Парыз жария оқылады.
Парыздан соң жұманың соңғы төрт рәкәғат сүннеті оқылады.
Осымен жұма намазы аяқталады.
4. Жұма намаздың сүннеттері
1. Ғұсыл;
2. Хош иісті миск, әтір сияқты нәрселерді қолдану;
3. Таза киім кию;
4. Аллаһ Тағаланы көп зікір ету;
5. Кәһф сүресін оқу;
6. Пайғамбарымызға көп салауат айтумен болу;
7. Көп дұға болу.
5. Жұма күні мәкрүһ тахрим болған амалдар.
1. Намазға себепсіз кешігіп, адамдардың соңынан келу;
2. Хұтпа уақытында сөйлеу, жеу, ішу;
3. Жұма намаздың азанын ести тұра намазға келмей дүние ісімен
айналысу;
4. Хұтпа уақытында орын ауыстырып адамдардың арасында дүру.
Жалпы жұма намазында түрлі сұрақ, артық-ауыз сөзбен уағыз
тыңдаушылардың ойын бөлу, намазхандардың үстілерінен аттап жүру, намаз
оқып тұрған кісінің алдынан кесіп өту - әдепсіздік белгілері.
Сондықтан жұма намазына келген әрбір ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жұма намазы.
Исламда жұма күнінің басқа күндерге қарағанда өзіндік орны ерекше.
Негізінде, Аллаһ Таъала тарапынан келген (иләһи) барлық діндерде де жұма
күнүне аса зор мән берілген болатын. Бірақ олар бұл күнге көңіл бөлмей,
басқа күндерге аусып кеткен.
Әбу рһурайрадан риуаят еткен хадисте Аллаһтың елшлсінің, (с.а.с.), былай
дегендігі айтылады: Біз –бізден бұрынғы кітап берілгендердің ең
сонғысымыз. Ал, қиамет күні біз ең алдына шығамыз. Олар Аллаһтың өздеріне
парыз қылған бұл жұма күніне талас тудырды, яғни күманданды. Аллаһ оны
бізге көрсетті.
Пайғамбарымыздан ( с.а.с.) бұл күннің неліктен жұма аталуының себебін
сұрағанда, былай деп жауап қатты: Күмәнсіз әкеңіз Адамның жаратылысы сол
күні жиналады. Қиамет сол күні болады. Қайта тірілумен адамдардың есеп беру
үшін ұсталулары да – сол күні болады. Жұма күнінің үш сағатының соңында бір
сәт бар. Сол сәтте дұға еткеннің дұғасы қабыл болады,-дейді.
Пайғамбарымыз (с.а.с.) басқа бір хадисте Мен дұғалардың қабыл болатын
сағатының қай уақытта екенін білуші едім, бірақ Қадыр түні сияқты бұл да
маған ұмыттырылды - деп жұма күнінде дұғалардың қабыл болатын арнайы бір
сәттің бар екенін айтады. Міне сондықтан мүмкүншілік болса жұма күнін
толықтай құран оқу, тасбих, салауат айту сияқты ғибадатпен өткізу керек.
Жұма күні тазаланып, мешітке ертерек барып, хұтпа тыңдап, артынан намаз
оқыған адамның алдынғы жұма мен сол жұманың арасында жасаған күнәларының
кешірілетіні жайлы Пайғамбарымыздың хадистерінде сүйінші бар.
Жұма күні мұсылмандардың апталық айты, мейрамы болғандықтан бейсенбі күні
ақшамнан бастап, заттық және рухани тазалыққа басқа күндерге қарағнда
көбірек көңіл бөлу керек. Заттық тазалықтың ең басында ғұсыл алу, тырнақ
алу, таза киім кию, хош иісті әтір себу келеді. Рухани тазалық ретінде
жұмадан бұрын күнәларына тәубе етіп, көбірек зікір, салауат айтып, дұғаның
қабыл болатын құпия сағатына тура келуді үміт етіп, көбірек дұға қылуға
тырысу керек.
Мұсылмандардың жұма намазды оқу үшін бір жерге жиналулары жұма намазының
осылай аталуына бірден-бір себеп болған. Һижреттен бұрын, яғни, Меккеде
жұма намазы жоқ еді. Аллаһ Елшісі Ақаба биятынан кейін Мусаб ибн Умейрді
Мәдинаға мұғалім етіп жіберді. Оған сол жерде бесін уақытында екі рәкат
намаз оқуын әмір етті. Міне, сондықтан мұсылмандар Әсад ибн Зурараның
Мәдина сыртындағы үйіне жиналып, жұма намазын оқи бастады. Негізінде жұма
намазына байланысты аяттың Мәдинада түскенін және Аллаһ Елшісі алғаш жұма
намазын һижрет кезінде Салим ибн Ауф тайпасына тиісті Рануна қойнауында
оқығанын ойлап қарасақ, Әсадтың оқыған екі рәкат намазы жұма намазының
парыздығынан бұрын болып, оқыған намаздарының бесін намазы екендігі
білінеді.
Жұма намазының үкімі-парз. Парыздығы Құран мен сүннетке
сүйенеді.
1) Құрандағы дәлелі:
Ей, иман келтіргендер! Жұма күні намаз үшін шақырылған
уақытта Аллаһтың еске алуына ұмытылыңдар, сауда-саттықты тастаңдар.
Осы аяттағы зікір, яғни еске алу сөзінің мағынасы жұма
намазы және оның хұтбасы екендігі тәпсәр кітаптарында айтылған.
2) Сүннеттегі дәлелі:
Пайғамбарымыз (с.а.с.) былай дейді: Жұма азанын естіген жандарға –
жұма намазы парыз.
Жұма намазының оқылу шарттары, мәртебесі және үзірсіз бұл
намазды қылмағандарды ескертуге байланысты хадистер өте көп.
3) Ижма дәлелі. Ислам ғалымдараы парыз екендігі бір ортақ пікірде.
Жұма намазының парыз болуының шарттары.
Жұма намазы намаз, ораза, қажылық, зекет сөздері сияқты aиқһ
теримині ретінде қарастырылады. Сондықтан оның оқылу тәртібі және шарттары
аят, хадис және сахабалардың түсіндірілуін қажет етеді. Өйткені, Аллаһ
елшісі, (с.а.с.): Менің намаз оқығанымдай етіп намаз оұыңдар,– деген.
Жәбир бин Абдуллаһтың айтқан бір хадисінде намаз шарттары былай
түсіндіріледі: Аллаһқа және ақырет күніне сенгендерге жұма намазы парыз.
Тек қана жолаушыға, құлға, балаға, және әйелдер мен ауруларға парыз емес.
Бұлардан басқа барлық мұсылман еркек бұл намазды оқуға міндетті. Осыған
байланысты мынадай шарттар бар:
1) Ер кісі болу. Жұма намазы әйелдерге парыз емес. Егер әйел адам бұл
намазды жамағатпен оқыса жеткілікті болады да, бесін намазын
оқымайды.
2) Бостандықта болу. Бірақ бостандығы жоқ тұтқын кісілерге және құлдар
мен жаза үйіндегі (түрмедегі) адамдар жұма күні бесін намазын оқиды.
3) Тұрғын болу. Жолаушыға жұма намазы парыз емес. Өйткені, ол жолда
және барған жерінде жол қыйыншылықтарына кездеседі. Жүктерін қойатын
жер таба алмайды немесе жол серіктерінен адасып қалады. Сол себепті
шариғатта оған кейбір жеңілдіктер берілген.
4) Науқас, яки үзірлі болмау. Намазға барғанда ауруының күшеюінен
немесе үдеуінен қорықан адамға жұма намазы парыз болмайды. Өте қарт
кісілер, зағип, яки өздігінен жүре алмайтын, аяғы жоқ жандар жұмаға
бармаса, күзетшісі сияқты үзірлі кісілер уақыт тапқан кезде бесін
намазын оқиды. Бірақ бұл адамдар жұма намазына бара алатын болса
жұма намазын оқиды.281
Жұма намазының дұрыс орындалу шартары
1.Жұма оқылатын жердің қала немесе қалаға лайық болуы қажет. Бұл
жайлы Хазіреті Әли: Жұма намазы, тәшриқ тәкбірлері, Рамазан және Құрбан
айт намаздары нөпір қала немесе аймақтарда оқылады, - дейді. Имам Ағзам
осыған қарап, үкім шығарған. Яғни оның көз қарасы бойынша, әкімі, көшесі,
базары, бар отырықты жер – нөпір қала болып саналады. Әбу Юсуп бойынша,
халқы үлкен мешітке сыймайтындай қарақұрым болған жерлерді қала санаса,
Иман Мұхаммед басшылардың қала санаған жерлерін қала деп есептейді.
Жұма намазы шағын отырықшы жерлерде де оқыла алатыны жайлы дәлелдер
бар. Әбу Һурайра Бахрейнде қызмет етіп жүрген кезінде Хазіреті Омардан жұма
намазы жайлы сұрайды. Ол Жұма намазын қайда болсаңдар да оқыңдар деп,
жауап қатады. Ибн Аббас жұма намазын Мәдинадағы Пайғамбар мешітінен кейін
алғаш рет Бахрейндегі Жууаса деген ауылда оқылғаны жайлы хабар береді .
2.Жұма оқитын имамның үкімет тарапынан рұқсаты болуы керек. Ханафи
құқықшылары бойынша, жұма намазы үшін де солай. Олар мына хадиске сүйенеді:
Кім – кім жұма намазын мен өмірде болған кезімде немесе менен кейін әділ
немесе залым бір имам (басшы) болғанда, оны місе тұтпа й немесе терістеп,
оны тәрк етсе, Аллаһ оған берекет бермесін және ісін бітірмесін. Міне, осы
хадисте жұма намазының парыз болуы үшін әділ айтқан. Өйткені үкіметтен
рұқсат алмаса, бүлік шығу ықтималы бар. Бірақ басшылар жұмаға мән бермесе
немесе себепсіз мұсылмандардың намаз оқуына кедергі жасаса, мұндай
жағдайда, мұсылмандар бір имамның артына тұрып, жұма намазын оқуларына
болады. Имам Мұхаммед мына дәлелге сүйенеді: Хазіреті Осман Мәдинада
қоршауда қалған кезде сырттағы сахабалар Хазіреті Әлидің артына тұрып, жұма
намазын оқыған 229.
3.Жұма намазы дұрыс болуы үшін, Әбу Ханифа бойынша, имамнан тыс ең аз
үш адам, Әбу Юсуп және имам Мұхаммедтің көзқарасы бойынша, екі ер кісінің
болуы шарт. Дәлелдері Аллаһтың зікіріне ( жұма намазына ) ұмтылыңдар
аятындағы ұмтылыңдар етістігі көпше түрде қолданылған. Әбу Ханифа – үш,
қалған екеуі – екі адамды көп ретінде қабыл еткен. Бұл жерде бір қалада
бірнеше жерде жұма намазының оқылуын айта кеткен жөн. Әбу Ханифа және Имам
Мұхаммед бойынша, бір қалада бірнеше жерде жұма намазын оқуға болады. Бұған
дәлел Хазіреті Әлидің Хазіреті Осман қоршауда қалған кезінде жұма намазын
сыртта оқығаны секілді айт намаздарын да Мәдина сыртында сақарада оқыған.
Сол жерге келе алмаған әлсіз, кәрі жандар намаздарын қала орталығында
оқыған.
4.Жұма намазы оқылатын жердің халыққа ашық болуы. Өйткені жұма намазы
– Исламның рәмізі мен діннің ерекшеліктерінің бірі , Имам есігін құлыптап,
жұма оқыса, намазы дұрыс болмай 5.Уақыт. Жұманың уақыты – бесін намазының
уақыты. Әнас ибн Маликтің бізге: Аллаһ елшісі жұма намазын күн батысқа ауа
бастағанда оқитын – деген сөзі жеткен. Пайғамбарымыз (с.а.у.) Му,саб ибн
Умейрді һижреттен бұрын мұғалім етіп, Мәдинаға жіберген кезінде оған күн
батысқа ауа бастағанда жұма намазын оқуын айтқан.
6.Хұтпа. Жұма сүресіндегі Аллаһтың зікіріне ұмтылып аяты – жұма
намазы мен хұтпасы. Хазіреті Пайғамбар хұтпасыз ешқандай жұма намазын
оқымаған. Хұтпа шарт болмағанда кейде оны тәрк ететін еді. Жамағаттың
алдында хұтпа оқылуы керек. Хұтпа оқылып жатқан кезде жамағат болмай,
біткеннен кейін келсе, намаздары дұрыс болмайды. Жамағаттың хұтпаны
естулері шарт емес. Жалпы сол жерде болса жеткілікті. Хұтпа кезінде жолаушы
болса да, жалпы ғибадат етумен міндеттелген бір ер кісінің болуы
жеткілікті.
Әбу Ханифа бойынша, хұтпаның шарты Аллаһты зікір етуден тұрады. Сол
себепті хұтпашы хұтпаға ниет етіп, Әлхамду лилләһ немесе Субханаллаһ
немесе Ләә иләһә ил – лаллаһ десе, жеткілікті. Өйткені Аллаһты зікір
етуге асығындар аятында зікірдің аз болуы мен көп болуы жайында мәселе
қозғалмаған. Хазіреті Осман халифа кезінде алғаш жұма хұтпасында Әлхамду
лилләһ дегеннен кейін қобалжып, тілі тұтылып, мінбеден түсіп, жұма намазын
оқығаны осыған дәлел.
Әбу Юсуп пен Мұхаммед бойынша, хұтпа – хұтпа делінетіндей
айтылуы керек. Бұл - әт-тәхият, мадақ және салауат пен мұсылмандарға дұға
ететіндей көлемде болмақ.
Жұма намазының шариғи үкімдері.
1.Жұма намазы
Жұма күні бесін намазының орнына екі рәкәғат жұма намазы оқылады.
Үкімі: парыз ъайн.
Жұма намазы парыз болуының шарттары:
2. Балағатқа жету;
3. Азат болу;
4. Ер кісі болу;
5. Дені сау, намазға жете алатын болу;
6. Саналы болу;
7. Муқим болу.
Жұма парыз болмаған кісі оның орнына бесін намазын оқуы мүмкін.
Мешітке келіп, жұма намазына қатысқан жағдайда, бесін намазын оқымайды.
2.Жұма намаздың шарттары
1. Қала немесе қала үкімінде болу;
2. Өкімет не муфти тарапынан рұқсат берілген имам болу;
3. Бесін намазының уақыты кіру;
4. Хұтпа оқылу;
5. Жұма намазын оқитын орын көпшілікке ашық болу;
6. Имамнан басқа ең азы үш кісілік жамағат болу.
3.Жұма намазының оқу тәртібі
Жұма намазы он рәкәғат: төрт рәкәғат сүннет, екі рәкәғат парыз, төрт
рәкәғат сүннет.
Бесін намазының уақыты кіргеннен кейін азан айтылады. Азаннан кейін
жұма намазының әуелгі төрт рәкәғат сүннеті оқылады.
Кейін имам мәнберге шығып, муәззин екінші азнын оқылады.
Осыдан кейін хұтпа оқылады. Хұтпадан соң қамат айтылып, жамағат
парызға тұрады.
Парыз жария оқылады.
Парыздан соң жұманың соңғы төрт рәкәғат сүннеті оқылады.
Осымен жұма намазы аяқталады.
4. Жұма намаздың сүннеттері
1. Ғұсыл;
2. Хош иісті миск, әтір сияқты нәрселерді қолдану;
3. Таза киім кию;
4. Аллаһ Тағаланы көп зікір ету;
5. Кәһф сүресін оқу;
6. Пайғамбарымызға көп салауат айтумен болу;
7. Көп дұға болу.
5. Жұма күні мәкрүһ тахрим болған амалдар.
1. Намазға себепсіз кешігіп, адамдардың соңынан келу;
2. Хұтпа уақытында сөйлеу, жеу, ішу;
3. Жұма намаздың азанын ести тұра намазға келмей дүние ісімен
айналысу;
4. Хұтпа уақытында орын ауыстырып адамдардың арасында дүру.
Жалпы жұма намазында түрлі сұрақ, артық-ауыз сөзбен уағыз
тыңдаушылардың ойын бөлу, намазхандардың үстілерінен аттап жүру, намаз
оқып тұрған кісінің алдынан кесіп өту - әдепсіздік белгілері.
Сондықтан жұма намазына келген әрбір ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
| Зекет |
| Құрбан айт – ұлттық мереке |
| Қазақтың діни мерекелері |
| Мұсылмандардың қасиетті орындары |
| Ораза ғибадаты |
| Ислам діні |
| ЖҰМА КҮНІНІҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ |
| Жұма күнінің әдептері |
| Намаздың маңыздылығы |
| Намаз кітабы |
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz