Қазақстанның ТМД мемлекеттерімен консулдық саладағы екіжақты ынтымақтастығы
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
I тарау. ТМД мемлекеттеріндегі консулдық қызмет Департаменттерінің құрылымы
II тарау. ТМД мүше.мемлекеттері СІМ.нің консулдық қызмет басшыларының Консультативті кеңесінің қызметі
III тарау. ТМД мемлекеттерінің консулдық саласындағы көпжақты ынтымақтастық шеңберіндегі негізгі нормативтік.құқықтық база
IV тарау. Консулдық мекемелердің бірегей экономикалық және гуманитарлық кеңістік құру бойынша Қазақстанның сыртқы саяси бастамашылығындағы рөлі
V тарау. Қазақстанның ТМД мемлекеттерімен консулдық саладағы екіжақты ынтымақтастығы
3. Қорытынды
4. Пайданылған әдебиеттер тізімі
2. Негізгі бөлім
I тарау. ТМД мемлекеттеріндегі консулдық қызмет Департаменттерінің құрылымы
II тарау. ТМД мүше.мемлекеттері СІМ.нің консулдық қызмет басшыларының Консультативті кеңесінің қызметі
III тарау. ТМД мемлекеттерінің консулдық саласындағы көпжақты ынтымақтастық шеңберіндегі негізгі нормативтік.құқықтық база
IV тарау. Консулдық мекемелердің бірегей экономикалық және гуманитарлық кеңістік құру бойынша Қазақстанның сыртқы саяси бастамашылығындағы рөлі
V тарау. Қазақстанның ТМД мемлекеттерімен консулдық саладағы екіжақты ынтымақтастығы
3. Қорытынды
4. Пайданылған әдебиеттер тізімі
ТМД елдерімен қарым-қатынас жүргізу, сондай-ақ олармен жан-жақты ынтымақтастықты қолдау Қазақстан сыртқы саясатының басым бағыттарының бірінен қаралады. Бұл турасында Президент Н.Ә.Назарбаев жыл сайынғы халыққа Жолдауында бірнеше рет айтқан болатын. Қазақстанның ТМД шеңберіндегі ынтымақтастықты қолдауында тығыз байланысқан елдердің шектелген тобын құру мүмкіншілігінен туындайтын әртүрлі деңгейдегі бірлесу концепциясы жатыр. Сонымен қатар Қазақстан Достастық кеңестігіндегі ішкі аймақтық бірлестіктер іс-қимылының ашық болуын, олардың мақсаттары және нақты қызметі ТМД-ның дамуы үшін мүдделі болуын жақтайды. Тәуелсіз Мемлекеттердің Достастығы – бұл бұрынғы кеңес одағының елдерін біріктіретін жалғыз ұйым.
Достастықтың ерекшелігі – мемлекеттердің мүдделі тараптардың форматында жүзеге асырылатын жан-жақты қарым-қатынасының белгілі бір салаларында таңдаулары бойынша қатысуы.
Беларусьтің, Ресейдің және Украинаның 1991 жылғы 8 желтоқсанда Беловежск келісіміне қол қоюы және соның ізінше 13 желтоқсанда Орталық Азия республикалары басшыларының Ашгабадта кездесуі бұрынғы КСРО аумағындағы бір-бірінен оқшау тұрған славян және түрік Одақтарының құрылу қаупін туғызды. Осы жағдайда Н. Назарбаев оқиғаның осылайша дамуына жол бермеу үшін барлық күш-жігерін жұмсады. 21 желтоқсанда қазақстандық басшысының ұсынысымен Алматыда он бір тәуелсіз мемлекеттер басшыларының келіссөздері өтті. Осы кездесу қорытындысының шын мәнінде тарихи сипаты болды: «Мәртебелі Уағдаласушы Тараптар Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын құрады». Бұл факті Алматы декларациясында жазылды.
ТМД органдары шешімінің оны қабылдаған мемлекеттер үшін ғана күші бар. ТМД-ның жарғылық органдарының дамыған жүйесіне Мемлекеттер басшыларының кеңесі (МБК), Үкімет басшыларының кеңесі (ҮБК), Парламентаралық ассамблея, Сыртқы істер министрлерінің кеңесі (СІМК), Қорғаныс министрлерінің кеңесі, Шекара әскерлерін басқарушылардың кеңесі және т.б кіреді. ТМД-ның Атқарушы комитеті тұрақты жұмыс істейтін атқарушы, әкімшілік және реттеуші орган болып табылады.
Достастықтың ерекшелігі – мемлекеттердің мүдделі тараптардың форматында жүзеге асырылатын жан-жақты қарым-қатынасының белгілі бір салаларында таңдаулары бойынша қатысуы.
Беларусьтің, Ресейдің және Украинаның 1991 жылғы 8 желтоқсанда Беловежск келісіміне қол қоюы және соның ізінше 13 желтоқсанда Орталық Азия республикалары басшыларының Ашгабадта кездесуі бұрынғы КСРО аумағындағы бір-бірінен оқшау тұрған славян және түрік Одақтарының құрылу қаупін туғызды. Осы жағдайда Н. Назарбаев оқиғаның осылайша дамуына жол бермеу үшін барлық күш-жігерін жұмсады. 21 желтоқсанда қазақстандық басшысының ұсынысымен Алматыда он бір тәуелсіз мемлекеттер басшыларының келіссөздері өтті. Осы кездесу қорытындысының шын мәнінде тарихи сипаты болды: «Мәртебелі Уағдаласушы Тараптар Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын құрады». Бұл факті Алматы декларациясында жазылды.
ТМД органдары шешімінің оны қабылдаған мемлекеттер үшін ғана күші бар. ТМД-ның жарғылық органдарының дамыған жүйесіне Мемлекеттер басшыларының кеңесі (МБК), Үкімет басшыларының кеңесі (ҮБК), Парламентаралық ассамблея, Сыртқы істер министрлерінің кеңесі (СІМК), Қорғаныс министрлерінің кеңесі, Шекара әскерлерін басқарушылардың кеңесі және т.б кіреді. ТМД-ның Атқарушы комитеті тұрақты жұмыс істейтін атқарушы, әкімшілік және реттеуші орган болып табылады.
1. Сарсембаев М.А. Дипломатическое и консульское право. Учебное пособие. Алматы, 2000
2. Дипломатия жаршысы, 3 (9) 2006
3. www.mfa.kz
4. Қ. Тоқаев, Қазақстан Республикасының Дипломатиясы. Алматы, 2002
5. www.wikipedia.ru
6. Қ. Тоқаев, Нұр мен Көлеңке, Астана, 2007
7. www.cis.minsk.by
8. Дипломатия жаршысы, 2 (16) 2008
9. С. Абдулпатаев, Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты. Алматы, 2004
2. Дипломатия жаршысы, 3 (9) 2006
3. www.mfa.kz
4. Қ. Тоқаев, Қазақстан Республикасының Дипломатиясы. Алматы, 2002
5. www.wikipedia.ru
6. Қ. Тоқаев, Нұр мен Көлеңке, Астана, 2007
7. www.cis.minsk.by
8. Дипломатия жаршысы, 2 (16) 2008
9. С. Абдулпатаев, Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты. Алматы, 2004
ЖОСПАР:
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
I тарау. ТМД мемлекеттеріндегі консулдық қызмет Департаменттерінің
құрылымы
II тарау. ТМД мүше-мемлекеттері СІМ-нің консулдық қызмет
басшыларының Консультативті кеңесінің қызметі
III тарау. ТМД мемлекеттерінің консулдық саласындағы көпжақты
ынтымақтастық шеңберіндегі негізгі нормативтік-құқықтық база
IV тарау. Консулдық мекемелердің бірегей экономикалық және
гуманитарлық кеңістік құру бойынша Қазақстанның сыртқы саяси
бастамашылығындағы рөлі
V тарау. Қазақстанның ТМД мемлекеттерімен консулдық саладағы
екіжақты ынтымақтастығы
3. Қорытынды
4. Пайданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
ТМД елдерімен қарым-қатынас жүргізу, сондай-ақ олармен жан-жақты
ынтымақтастықты қолдау Қазақстан сыртқы саясатының басым бағыттарының
бірінен қаралады. Бұл турасында Президент Н.Ә.Назарбаев жыл сайынғы халыққа
Жолдауында бірнеше рет айтқан болатын. Қазақстанның ТМД шеңберіндегі
ынтымақтастықты қолдауында тығыз байланысқан елдердің шектелген тобын құру
мүмкіншілігінен туындайтын әртүрлі деңгейдегі бірлесу концепциясы жатыр.
Сонымен қатар Қазақстан Достастық кеңестігіндегі ішкі аймақтық бірлестіктер
іс-қимылының ашық болуын, олардың мақсаттары және нақты қызметі ТМД-ның
дамуы үшін мүдделі болуын жақтайды. Тәуелсіз Мемлекеттердің Достастығы –
бұл бұрынғы кеңес одағының елдерін біріктіретін жалғыз ұйым.
Достастықтың ерекшелігі – мемлекеттердің мүдделі тараптардың форматында
жүзеге асырылатын жан-жақты қарым-қатынасының белгілі бір салаларында
таңдаулары бойынша қатысуы.
Беларусьтің, Ресейдің және Украинаның 1991 жылғы 8 желтоқсанда
Беловежск келісіміне қол қоюы және соның ізінше 13 желтоқсанда Орталық Азия
республикалары басшыларының Ашгабадта кездесуі бұрынғы КСРО аумағындағы бір-
бірінен оқшау тұрған славян және түрік Одақтарының құрылу қаупін туғызды.
Осы жағдайда Н. Назарбаев оқиғаның осылайша дамуына жол бермеу үшін барлық
күш-жігерін жұмсады. 21 желтоқсанда қазақстандық басшысының ұсынысымен
Алматыда он бір тәуелсіз мемлекеттер басшыларының келіссөздері өтті. Осы
кездесу қорытындысының шын мәнінде тарихи сипаты болды: Мәртебелі
Уағдаласушы Тараптар Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын құрады. Бұл факті
Алматы декларациясында жазылды.
ТМД органдары шешімінің оны қабылдаған мемлекеттер үшін ғана күші бар.
ТМД-ның жарғылық органдарының дамыған жүйесіне Мемлекеттер басшыларының
кеңесі (МБК), Үкімет басшыларының кеңесі (ҮБК), Парламентаралық ассамблея,
Сыртқы істер министрлерінің кеңесі (СІМК), Қорғаныс министрлерінің кеңесі,
Шекара әскерлерін басқарушылардың кеңесі және т.б кіреді. ТМД-ның Атқарушы
комитеті тұрақты жұмыс істейтін атқарушы, әкімшілік және реттеуші орган
болып табылады.
Халықаралық терроризм және экстремизмнің басқа да түрлерімен күресу
бағдарламасы жүзеге асырылуда. 2005-2007 жылдары Қылмыспен күресудің
бірлескен шаралары бойынша халықаралық бағдарламаны жүзеге асыру туралы
шешімге қол қойылды. Жаңа ұйымдық құрылымдар және тетіткер, соның ішінде
2000 жылдан бастап Ресейдің ФТБ-сы негізінде Мәскеуде жұмыс істейтін ТМД-
ның Антитеррорлық орталығы құрылды. Ол арнайы бөлімшелер және қауіпсіздік
органдары, арнайы қызметтер және ТМД мемлекеттерінің басқа өкілетті
органдарының біріктірілген мәліметтер банкі мүмкіншіліктерін пайдалану
арқылы жұмыс жүргізіп келеді.
Есірткіге қарсы күрес бағытында бірлескен күш жұмсалуда. ТМД-да
Есірткі, психотроптық тәсілдер және олардың прекурсорларының заңсыз
айналымына қарсы күрес бойынша қарым-қатынас тұжырымдамасы (2002 жыл)
бекітілген, осы қауіппен күресу бойынша 2002-2004 жылдар аралығында арнайы
бағдарлама жүзеге асырылды. Астанада өткен ТМД саммитінде есірткіге қарсы
2005-2007 жылдар аралығындағы кезекті бағдарламаны жетілдіру туралы шешім
қабылданды. Гуманитарлық салада мүше елдерде ортақ ағарту, ғылыми және
мәдени аймақты одан әрі дамыту міндеті тұр. Қазіргі кезде ТМД елдері мен
органдарында Достастықтың қызметін жетілдіру жолдары қарастырылуда. ҚР
Президенті Н.Ә.Назарбаевтың бастамасы бойынша Астанадағы ТМД саммитінде
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын халықаралық терроризмнің үдеуі жағдайында
реформалау және Сыртқы істер министрлерінің кеңесіне ТМД органдарын
жетілдіру және реформалау бойынша ұсыныстарды дайындау және оларды мемлекет
басшылары кеңесінің қарауына енгізу тапсырылды.
Негізгі бөлім
Қазақстан үшін тұрақтылық басымдылық берілетін аса маңызды бағыт болды
және болашақта да солай болып қала бермек. Ең алдымен тұрақтылық болмаса,
экономикалық реформалардың жемісті түрде жүзеге асуы екіталай. Еліміздің
жоғары басшылығының аса маңызды саяси шешімдері осы мақсатты көздейді.
Сондықтан халықаралық аренадағы отандық дипломатияның акциялары Қазақстанда
тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін қолайлы жағдайлар туғызуға бағытталған.
Достастық мемлекеттерінің Сыртқы істер министрліктері қызметінің
нәтижелері бойынша ТМД мелекеттері басшыларының кеңесі (26 тамыз 2006 жыл)
Қазан қаласында көрсетілген мәселе бойынша шешім қабылдады. Сонымен қатар
ТМД шеңберіндегі тиімді ынтымақтастықты одан әрі жетілдіру туралы
тұжырымдамалық сипаттағы ұсыныстарды қосымша пысықтау үшін ТМД ұйымының
тиімділігін арттыру жөніндегі Жоғарғы деңгейдегі топ құрылды. Мемлекет
басшыларының осы тақырыптағы пікір алмасуы Мәскеу қаласында 21-22 шілдеде
өткен ТМД жоғары деңгейдегі бейресми саммитінде болды. Онда ТМД ұйымының
қазіргі төрағасы ҚР Президенті Н.Назарбаев ТМД ұйымын реформалаудың
қазақстандық бағдарламасын ұсынды. Достастық ұйымын реформалаудың
қазақстандық бағдарламасы бойынша ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің негізгі
күші мемлекеттердің өзара мәмілеге келетін және басқа өңірлік ұйымдар
міндетіне кірмейтін, не болмаса, оларда толық дәрежеде іске асырылмайтын
бағыттарға жұмылдырылуы тиіс. Қазақстан басшысы келешегі бар ықпалдасудың
бес негізгі бағытын айқындап берді: көші-қон саясаты, біртұтас көлік-
коммуникациялар жолын дамыту, білім мен ғылым интеграциясы, мәдени-
гуманитарлық ынтымақстастық және шекара аралық қылмыспен күрес.
ТМД елдерінің экономикалық тұрғыдан бірлесу процесі күрделі және
қарама-қайшылыққа толы. Оған тікелей әсер тигізетін жағдайлар ретінде
мемлекеттердің экономикалық дамуының әртүрлі деңгейлерін, мемлекеттердің
белгілі бір саяси және экономикалық мүдделерінің келіспеушілігін атауға
болады. Соңғы кезде ТМД қызметіне төнген қауіпке қарсы тұру, құқық қорғау
саласындағы қарым-қатынасты нығайтуды бірінші кезекке шығарды, қажетті шарт-
құқықтық база қалыптасты.
Жаңа елдердің мемлекеттілігін қалыптастырумен қатар ТМД
мемлекеттерінің өзара қарым-қатынасының оңтайлы үлгісін іздестіру процесі
жүріп жатты. Қазақстан ТМД құрылған кезден бастап Достастықтың тағдыры үшін
айрықша жауапкершілік танытты. ТМД елдерімен тең құқықты, өзара тиімді
қарым-қатынастарды орнату және дамыту қазақстандық сыртқы саясаттың аса
маңызды міндеттерінің бірі болды. Соның ішіне консулдық қатынастарды да
барынша дамыту жатады.
I тарау. ТМД мемлекеттеріндегі консулдық қызмет Департаменттерінің құрылымы
Бұрынғы КСРО-ның тәуелсіз мемлекеттерінің консулдық қызметтері әлі
қысқа бірақ оқиғаларға бай тарихты иемденеді. Оны құру процесінде олардың
көпшілігі 20-шы жылдардан бастап сол салада үлкен тәжірибені иемденген
Ресей СІМ-нің Консулдық департаменті мысалында өздерінің ұлттық консулдық
бөлімшелерін құрудың ұйымдық құрылымын таңдады. Ол құрылым консулдық қызмет
Департаментін территориалды және функционалды бөлімдерге бөлуді көздейді.
Ондай тәсіл консулдық мекемелер қызметтерін тиімдірек ұйымдастыруға
мүмкіндік береді.
Ресей СІМ-нің консулдық қызмет Департаменті ТМД территориясында ең
үлкен болып табылады. Ол келесі территориалды бөлімдерден тұрады: 1) ТМД
және Балтық елдері; 2) Еуропа; 3) Америка; 4) Азия; 5) Африка; 6) Таяу және
Орта Шығыс елдері бөлімдері. Функционалды бөлімдер мынадай бөлімдерден
тұрады: аймақтағы СІМ-нің өкілдіктерімен жұмыс бойынша, азаматтық мәселелер
бойынша, ортақ консулдық және құқықтық мәселелер бойынша, құжаттарды
заңдастыру (легализация) мен талап ету (истребование), төлқұжаттар мен
қызметтік кетуді ресімдеу, визалық ақпарат, ақпараттану мен шақыруларды
ресімдеу, ақпараттық-экономикалық топ, оқу-әдістемелік орталық, кадрлармен
жұмыс бойынша топтар, кеңсе (канцелярия) бөлімдері. Ресей СІМ-нің консулдық
қызмет Департаментінің Директорында әр түрлі бағыттар бойынша жеті
орынбасары бар. Ресей СІМ-нің консулдық қызмет Департаменті құрамындағы ең
үлкен бөлім - ТМД және Балтық елдерінің бөлімі. Ол келесі бөлімшелерге
бөлінеді: 1) прибалтиялық елдер, 2) Украина, 3) Азербайджан, Армения мен
Грузия, 4) Тәжікстан, Түрікменстан мен Өзбекстан, 5) Беларусь пен Молдова,
6) Қазақстан мен Қырғызстан елдерінің бөлімшелері.
Территориалды бөлімдер халықаралық консулдық тәжірибені зерттейді,
консулдық қатынастар саласындағы шетелдік мемлекеттермен қатынастардың
дамуын мен жағдайын талдайды, өздерінің сыртқы істер министрліктерінің
басшыларына консулдық жұмыстың нақты бағыттары бойынша ұсыныстар жасайды,
әлемнің сәйкес аймақтарында елшіліктердің консулдық бөлімдерінің басшылығын
жүзеге асырады. Территориалды бөлімдердің құзыретіне құрметті консулдарды
пайдалану, консулдық қызметтің заңи базасын жетілдіру мен жаңалау, шетелдік
мемлекеттердің өкілдерімен келіссөздер мен кеңесулерді жүргізу, заң
шығарушы мен нормативтік актілердің жобаларын жасаумен байланысты мәселелер
кіреді. Функционалды бөлімдер басқа мемлекеттермен визалық мәселелердің
жағдайын зерттейді, осы салада қатынастарды жетілдіру мен дамыту бойынша
ұсыныстарды жасайды, құжаттарды заңдастыру мен талап етумен, визалық қолдау
мәселелерімен айналысады, консулдық қызметтің басқа да тәжірибелік
мәселелерін шешеді.
Консулдық бөлімшелердің басқа принциптерде ұйымдасуы Қырғыз
Республикасының СІМ-нің Консулдық басқаруы мысал бола алады. Ол тек екі
бөлімнен тұрады - төлқұжаттық-визалық және консулдық-құқықтық. Онда
мемлекеттік тілде іс қағаздар жүргізу секторы да бар. Қырғызстанның
Консулдық басқарудың Директорында тек екі орынбасары бар. Азербайжан СІМ-
нің Консулдық басқаруы соған ұқсас құрылымды иемденеді. Ол төлқұжаттық,
визалық және консулдық-құқықтық бөлімдерден тұрады. Сөйтіп, Азербайжан мен
Қырғызстанда Консулдық басқарудың жеңілдетілген құрылымы бар, яғни
Қазақстан мен Ресейде сияқты территориалды және функционалды бөлімдерсіз.
II тарау. ТМД мүше-мемлекеттері СІМ-нің консулдық қызмет басшыларының
Консультативті кеңесінің қызметі
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығында консулдық саладағы өзара
әрекеттестік екіжақты немесе көпжақты кеңесу (консультация) сипатын
иемденеді. Ондай кездесулер үкіметаралық деңгейде өтеді. Онда ТМД мүше-
мемлекеттерінің консулдық қатынастарындағы мәселелерді шешу жолдары мен
механизмдері жасалынады. Консультациялар ТМД мемлекеттерінің консулдық
қызметтерінің өзара әрекеттесуінің келісілген құқықтық негізін дамытуға
ықпалдасады. ТМД мүше-мемлекеттерінің сыртқы істер министрліктерінің
консулдық қызметтері басшыларының консультативті кеңесі 1992 жылдан бастап
өз жұмысын атқарады. Оның жұмысында сыртқы істер министрліктерінің әр түрлі
бөлімшелерінің, ТМД елдерінің ішкі істер министрліктері өкілдері, шекаралық
қызмет, көші-қон жөніндегі ұлттық агенттіктер және басқа да ТМД-нің мүдделі
ведомстволары белсенді қатысады.
Консультативті кеңес ТМД Жарғысының 34-шы бабымен сәйкес 1992 жылдың
қыркүйек айында құрылды. Ол бап ТМД мүше-мемлекеттерінің келісімдері
негізінде экономикалық, әлеуметтік және басқа салалардағы ынтымақтастық
туралы салалық ынтымақтастық органдарын, соның ішінде, консулдық саладағы
ынтымақтастық жөніндегі органдары құрыла алатынын көздейді. ТМД мүше-
мемлекеттерінің сыртқы істер министрліктерінің консулдық қызметтері
басшыларының консультативті кеңесі консулдық мәселелер бойынша
ынтымақтастық ережелерін және принциптерін әзірлеуді жүзеге асырады және
олардың тәжірибелік іске асырылуына ықпалдасады.
Консультативті кеңес азаматтықпен байланысты мәселелерді шешу
саласында жағымды тәжірибені жинақтады. Осы құрылымның тиімді жұмыс
істеуіне байланысты Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы
азаматтықты алудың тіркеудің жеңілдетілген тәртібі туралы Келісімге қол
қойылды және ол өз күшіне енді (Мәскеу, 1995 жыл, 20 қаңтар), Қазақстан мен
Белоруссия арасындағы сондай келісім жасалынды және ол өз күшінде жұмыс
істейді. Қазіргі уақытта орта азиялық мемлекеттермен осындай жұмыстар
жүргізілуде. Сондай келісімдер ТМД мүше-мемлекеттердің консулдық қызмет
жұмысын барынша жеңілдетеді.
ТМД мүше-мемлекеттерінің сыртқы істер министрліктерінің консулдық
қызметтері басшыларының консультативті кеңесінің әрбір отырыстарының
қорытындылары бойынша ондағы қарастырылған мәселелер мен ондағы жеткен
келісімдер тізімімен хаттама құрастырылады. Хаттамаға ТМД мүше-
мемлекеттерінің сыртқы істер министрліктерінің консулдық қызметтері
басшылары қол қояды, одан кейін ол керек жағдайда кейбір қаулыларға
түзетулер енгізетін құқықтану мамандарының зерттеу объектісі болады.
ТМД Орталық Азия мүше-мемлекеттерінің сыртқы істер министрлерінің
Кеңесінің шешімі бойынша 1997 жылдың 23 маусымынан бастап Қазақстан,
Қырғызстан және Өзбекстан СІМ-нің консулдық қызметі басшыларының
консультативті кеңесі құрылды және өз жұмысын атқаруда. Ол Кеңес тағы
бірнеше отырыстарды өткізді, онда мынадай мәселелер ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
I тарау. ТМД мемлекеттеріндегі консулдық қызмет Департаменттерінің
құрылымы
II тарау. ТМД мүше-мемлекеттері СІМ-нің консулдық қызмет
басшыларының Консультативті кеңесінің қызметі
III тарау. ТМД мемлекеттерінің консулдық саласындағы көпжақты
ынтымақтастық шеңберіндегі негізгі нормативтік-құқықтық база
IV тарау. Консулдық мекемелердің бірегей экономикалық және
гуманитарлық кеңістік құру бойынша Қазақстанның сыртқы саяси
бастамашылығындағы рөлі
V тарау. Қазақстанның ТМД мемлекеттерімен консулдық саладағы
екіжақты ынтымақтастығы
3. Қорытынды
4. Пайданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
ТМД елдерімен қарым-қатынас жүргізу, сондай-ақ олармен жан-жақты
ынтымақтастықты қолдау Қазақстан сыртқы саясатының басым бағыттарының
бірінен қаралады. Бұл турасында Президент Н.Ә.Назарбаев жыл сайынғы халыққа
Жолдауында бірнеше рет айтқан болатын. Қазақстанның ТМД шеңберіндегі
ынтымақтастықты қолдауында тығыз байланысқан елдердің шектелген тобын құру
мүмкіншілігінен туындайтын әртүрлі деңгейдегі бірлесу концепциясы жатыр.
Сонымен қатар Қазақстан Достастық кеңестігіндегі ішкі аймақтық бірлестіктер
іс-қимылының ашық болуын, олардың мақсаттары және нақты қызметі ТМД-ның
дамуы үшін мүдделі болуын жақтайды. Тәуелсіз Мемлекеттердің Достастығы –
бұл бұрынғы кеңес одағының елдерін біріктіретін жалғыз ұйым.
Достастықтың ерекшелігі – мемлекеттердің мүдделі тараптардың форматында
жүзеге асырылатын жан-жақты қарым-қатынасының белгілі бір салаларында
таңдаулары бойынша қатысуы.
Беларусьтің, Ресейдің және Украинаның 1991 жылғы 8 желтоқсанда
Беловежск келісіміне қол қоюы және соның ізінше 13 желтоқсанда Орталық Азия
республикалары басшыларының Ашгабадта кездесуі бұрынғы КСРО аумағындағы бір-
бірінен оқшау тұрған славян және түрік Одақтарының құрылу қаупін туғызды.
Осы жағдайда Н. Назарбаев оқиғаның осылайша дамуына жол бермеу үшін барлық
күш-жігерін жұмсады. 21 желтоқсанда қазақстандық басшысының ұсынысымен
Алматыда он бір тәуелсіз мемлекеттер басшыларының келіссөздері өтті. Осы
кездесу қорытындысының шын мәнінде тарихи сипаты болды: Мәртебелі
Уағдаласушы Тараптар Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын құрады. Бұл факті
Алматы декларациясында жазылды.
ТМД органдары шешімінің оны қабылдаған мемлекеттер үшін ғана күші бар.
ТМД-ның жарғылық органдарының дамыған жүйесіне Мемлекеттер басшыларының
кеңесі (МБК), Үкімет басшыларының кеңесі (ҮБК), Парламентаралық ассамблея,
Сыртқы істер министрлерінің кеңесі (СІМК), Қорғаныс министрлерінің кеңесі,
Шекара әскерлерін басқарушылардың кеңесі және т.б кіреді. ТМД-ның Атқарушы
комитеті тұрақты жұмыс істейтін атқарушы, әкімшілік және реттеуші орган
болып табылады.
Халықаралық терроризм және экстремизмнің басқа да түрлерімен күресу
бағдарламасы жүзеге асырылуда. 2005-2007 жылдары Қылмыспен күресудің
бірлескен шаралары бойынша халықаралық бағдарламаны жүзеге асыру туралы
шешімге қол қойылды. Жаңа ұйымдық құрылымдар және тетіткер, соның ішінде
2000 жылдан бастап Ресейдің ФТБ-сы негізінде Мәскеуде жұмыс істейтін ТМД-
ның Антитеррорлық орталығы құрылды. Ол арнайы бөлімшелер және қауіпсіздік
органдары, арнайы қызметтер және ТМД мемлекеттерінің басқа өкілетті
органдарының біріктірілген мәліметтер банкі мүмкіншіліктерін пайдалану
арқылы жұмыс жүргізіп келеді.
Есірткіге қарсы күрес бағытында бірлескен күш жұмсалуда. ТМД-да
Есірткі, психотроптық тәсілдер және олардың прекурсорларының заңсыз
айналымына қарсы күрес бойынша қарым-қатынас тұжырымдамасы (2002 жыл)
бекітілген, осы қауіппен күресу бойынша 2002-2004 жылдар аралығында арнайы
бағдарлама жүзеге асырылды. Астанада өткен ТМД саммитінде есірткіге қарсы
2005-2007 жылдар аралығындағы кезекті бағдарламаны жетілдіру туралы шешім
қабылданды. Гуманитарлық салада мүше елдерде ортақ ағарту, ғылыми және
мәдени аймақты одан әрі дамыту міндеті тұр. Қазіргі кезде ТМД елдері мен
органдарында Достастықтың қызметін жетілдіру жолдары қарастырылуда. ҚР
Президенті Н.Ә.Назарбаевтың бастамасы бойынша Астанадағы ТМД саммитінде
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын халықаралық терроризмнің үдеуі жағдайында
реформалау және Сыртқы істер министрлерінің кеңесіне ТМД органдарын
жетілдіру және реформалау бойынша ұсыныстарды дайындау және оларды мемлекет
басшылары кеңесінің қарауына енгізу тапсырылды.
Негізгі бөлім
Қазақстан үшін тұрақтылық басымдылық берілетін аса маңызды бағыт болды
және болашақта да солай болып қала бермек. Ең алдымен тұрақтылық болмаса,
экономикалық реформалардың жемісті түрде жүзеге асуы екіталай. Еліміздің
жоғары басшылығының аса маңызды саяси шешімдері осы мақсатты көздейді.
Сондықтан халықаралық аренадағы отандық дипломатияның акциялары Қазақстанда
тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін қолайлы жағдайлар туғызуға бағытталған.
Достастық мемлекеттерінің Сыртқы істер министрліктері қызметінің
нәтижелері бойынша ТМД мелекеттері басшыларының кеңесі (26 тамыз 2006 жыл)
Қазан қаласында көрсетілген мәселе бойынша шешім қабылдады. Сонымен қатар
ТМД шеңберіндегі тиімді ынтымақтастықты одан әрі жетілдіру туралы
тұжырымдамалық сипаттағы ұсыныстарды қосымша пысықтау үшін ТМД ұйымының
тиімділігін арттыру жөніндегі Жоғарғы деңгейдегі топ құрылды. Мемлекет
басшыларының осы тақырыптағы пікір алмасуы Мәскеу қаласында 21-22 шілдеде
өткен ТМД жоғары деңгейдегі бейресми саммитінде болды. Онда ТМД ұйымының
қазіргі төрағасы ҚР Президенті Н.Назарбаев ТМД ұйымын реформалаудың
қазақстандық бағдарламасын ұсынды. Достастық ұйымын реформалаудың
қазақстандық бағдарламасы бойынша ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің негізгі
күші мемлекеттердің өзара мәмілеге келетін және басқа өңірлік ұйымдар
міндетіне кірмейтін, не болмаса, оларда толық дәрежеде іске асырылмайтын
бағыттарға жұмылдырылуы тиіс. Қазақстан басшысы келешегі бар ықпалдасудың
бес негізгі бағытын айқындап берді: көші-қон саясаты, біртұтас көлік-
коммуникациялар жолын дамыту, білім мен ғылым интеграциясы, мәдени-
гуманитарлық ынтымақстастық және шекара аралық қылмыспен күрес.
ТМД елдерінің экономикалық тұрғыдан бірлесу процесі күрделі және
қарама-қайшылыққа толы. Оған тікелей әсер тигізетін жағдайлар ретінде
мемлекеттердің экономикалық дамуының әртүрлі деңгейлерін, мемлекеттердің
белгілі бір саяси және экономикалық мүдделерінің келіспеушілігін атауға
болады. Соңғы кезде ТМД қызметіне төнген қауіпке қарсы тұру, құқық қорғау
саласындағы қарым-қатынасты нығайтуды бірінші кезекке шығарды, қажетті шарт-
құқықтық база қалыптасты.
Жаңа елдердің мемлекеттілігін қалыптастырумен қатар ТМД
мемлекеттерінің өзара қарым-қатынасының оңтайлы үлгісін іздестіру процесі
жүріп жатты. Қазақстан ТМД құрылған кезден бастап Достастықтың тағдыры үшін
айрықша жауапкершілік танытты. ТМД елдерімен тең құқықты, өзара тиімді
қарым-қатынастарды орнату және дамыту қазақстандық сыртқы саясаттың аса
маңызды міндеттерінің бірі болды. Соның ішіне консулдық қатынастарды да
барынша дамыту жатады.
I тарау. ТМД мемлекеттеріндегі консулдық қызмет Департаменттерінің құрылымы
Бұрынғы КСРО-ның тәуелсіз мемлекеттерінің консулдық қызметтері әлі
қысқа бірақ оқиғаларға бай тарихты иемденеді. Оны құру процесінде олардың
көпшілігі 20-шы жылдардан бастап сол салада үлкен тәжірибені иемденген
Ресей СІМ-нің Консулдық департаменті мысалында өздерінің ұлттық консулдық
бөлімшелерін құрудың ұйымдық құрылымын таңдады. Ол құрылым консулдық қызмет
Департаментін территориалды және функционалды бөлімдерге бөлуді көздейді.
Ондай тәсіл консулдық мекемелер қызметтерін тиімдірек ұйымдастыруға
мүмкіндік береді.
Ресей СІМ-нің консулдық қызмет Департаменті ТМД территориясында ең
үлкен болып табылады. Ол келесі территориалды бөлімдерден тұрады: 1) ТМД
және Балтық елдері; 2) Еуропа; 3) Америка; 4) Азия; 5) Африка; 6) Таяу және
Орта Шығыс елдері бөлімдері. Функционалды бөлімдер мынадай бөлімдерден
тұрады: аймақтағы СІМ-нің өкілдіктерімен жұмыс бойынша, азаматтық мәселелер
бойынша, ортақ консулдық және құқықтық мәселелер бойынша, құжаттарды
заңдастыру (легализация) мен талап ету (истребование), төлқұжаттар мен
қызметтік кетуді ресімдеу, визалық ақпарат, ақпараттану мен шақыруларды
ресімдеу, ақпараттық-экономикалық топ, оқу-әдістемелік орталық, кадрлармен
жұмыс бойынша топтар, кеңсе (канцелярия) бөлімдері. Ресей СІМ-нің консулдық
қызмет Департаментінің Директорында әр түрлі бағыттар бойынша жеті
орынбасары бар. Ресей СІМ-нің консулдық қызмет Департаменті құрамындағы ең
үлкен бөлім - ТМД және Балтық елдерінің бөлімі. Ол келесі бөлімшелерге
бөлінеді: 1) прибалтиялық елдер, 2) Украина, 3) Азербайджан, Армения мен
Грузия, 4) Тәжікстан, Түрікменстан мен Өзбекстан, 5) Беларусь пен Молдова,
6) Қазақстан мен Қырғызстан елдерінің бөлімшелері.
Территориалды бөлімдер халықаралық консулдық тәжірибені зерттейді,
консулдық қатынастар саласындағы шетелдік мемлекеттермен қатынастардың
дамуын мен жағдайын талдайды, өздерінің сыртқы істер министрліктерінің
басшыларына консулдық жұмыстың нақты бағыттары бойынша ұсыныстар жасайды,
әлемнің сәйкес аймақтарында елшіліктердің консулдық бөлімдерінің басшылығын
жүзеге асырады. Территориалды бөлімдердің құзыретіне құрметті консулдарды
пайдалану, консулдық қызметтің заңи базасын жетілдіру мен жаңалау, шетелдік
мемлекеттердің өкілдерімен келіссөздер мен кеңесулерді жүргізу, заң
шығарушы мен нормативтік актілердің жобаларын жасаумен байланысты мәселелер
кіреді. Функционалды бөлімдер басқа мемлекеттермен визалық мәселелердің
жағдайын зерттейді, осы салада қатынастарды жетілдіру мен дамыту бойынша
ұсыныстарды жасайды, құжаттарды заңдастыру мен талап етумен, визалық қолдау
мәселелерімен айналысады, консулдық қызметтің басқа да тәжірибелік
мәселелерін шешеді.
Консулдық бөлімшелердің басқа принциптерде ұйымдасуы Қырғыз
Республикасының СІМ-нің Консулдық басқаруы мысал бола алады. Ол тек екі
бөлімнен тұрады - төлқұжаттық-визалық және консулдық-құқықтық. Онда
мемлекеттік тілде іс қағаздар жүргізу секторы да бар. Қырғызстанның
Консулдық басқарудың Директорында тек екі орынбасары бар. Азербайжан СІМ-
нің Консулдық басқаруы соған ұқсас құрылымды иемденеді. Ол төлқұжаттық,
визалық және консулдық-құқықтық бөлімдерден тұрады. Сөйтіп, Азербайжан мен
Қырғызстанда Консулдық басқарудың жеңілдетілген құрылымы бар, яғни
Қазақстан мен Ресейде сияқты территориалды және функционалды бөлімдерсіз.
II тарау. ТМД мүше-мемлекеттері СІМ-нің консулдық қызмет басшыларының
Консультативті кеңесінің қызметі
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығында консулдық саладағы өзара
әрекеттестік екіжақты немесе көпжақты кеңесу (консультация) сипатын
иемденеді. Ондай кездесулер үкіметаралық деңгейде өтеді. Онда ТМД мүше-
мемлекеттерінің консулдық қатынастарындағы мәселелерді шешу жолдары мен
механизмдері жасалынады. Консультациялар ТМД мемлекеттерінің консулдық
қызметтерінің өзара әрекеттесуінің келісілген құқықтық негізін дамытуға
ықпалдасады. ТМД мүше-мемлекеттерінің сыртқы істер министрліктерінің
консулдық қызметтері басшыларының консультативті кеңесі 1992 жылдан бастап
өз жұмысын атқарады. Оның жұмысында сыртқы істер министрліктерінің әр түрлі
бөлімшелерінің, ТМД елдерінің ішкі істер министрліктері өкілдері, шекаралық
қызмет, көші-қон жөніндегі ұлттық агенттіктер және басқа да ТМД-нің мүдделі
ведомстволары белсенді қатысады.
Консультативті кеңес ТМД Жарғысының 34-шы бабымен сәйкес 1992 жылдың
қыркүйек айында құрылды. Ол бап ТМД мүше-мемлекеттерінің келісімдері
негізінде экономикалық, әлеуметтік және басқа салалардағы ынтымақтастық
туралы салалық ынтымақтастық органдарын, соның ішінде, консулдық саладағы
ынтымақтастық жөніндегі органдары құрыла алатынын көздейді. ТМД мүше-
мемлекеттерінің сыртқы істер министрліктерінің консулдық қызметтері
басшыларының консультативті кеңесі консулдық мәселелер бойынша
ынтымақтастық ережелерін және принциптерін әзірлеуді жүзеге асырады және
олардың тәжірибелік іске асырылуына ықпалдасады.
Консультативті кеңес азаматтықпен байланысты мәселелерді шешу
саласында жағымды тәжірибені жинақтады. Осы құрылымның тиімді жұмыс
істеуіне байланысты Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы
азаматтықты алудың тіркеудің жеңілдетілген тәртібі туралы Келісімге қол
қойылды және ол өз күшіне енді (Мәскеу, 1995 жыл, 20 қаңтар), Қазақстан мен
Белоруссия арасындағы сондай келісім жасалынды және ол өз күшінде жұмыс
істейді. Қазіргі уақытта орта азиялық мемлекеттермен осындай жұмыстар
жүргізілуде. Сондай келісімдер ТМД мүше-мемлекеттердің консулдық қызмет
жұмысын барынша жеңілдетеді.
ТМД мүше-мемлекеттерінің сыртқы істер министрліктерінің консулдық
қызметтері басшыларының консультативті кеңесінің әрбір отырыстарының
қорытындылары бойынша ондағы қарастырылған мәселелер мен ондағы жеткен
келісімдер тізімімен хаттама құрастырылады. Хаттамаға ТМД мүше-
мемлекеттерінің сыртқы істер министрліктерінің консулдық қызметтері
басшылары қол қояды, одан кейін ол керек жағдайда кейбір қаулыларға
түзетулер енгізетін құқықтану мамандарының зерттеу объектісі болады.
ТМД Орталық Азия мүше-мемлекеттерінің сыртқы істер министрлерінің
Кеңесінің шешімі бойынша 1997 жылдың 23 маусымынан бастап Қазақстан,
Қырғызстан және Өзбекстан СІМ-нің консулдық қызметі басшыларының
консультативті кеңесі құрылды және өз жұмысын атқаруда. Ол Кеңес тағы
бірнеше отырыстарды өткізді, онда мынадай мәселелер ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz