Delphi-де мәліметтер қорын құру құралдары

I. КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

II.Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2.1. Delphi.де мәліметтер қорын құру құралдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2.2. Визуалді компонеттер кітапханасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
III. Программалық өнімнің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
3. 1. Жобаны құру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
3. 2 Программалық өнім коды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21

IV. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
V. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30

Delphi – бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі жылдары оның бірте-бірте кеңейтілген 2,3,4,5,6 – нұсқалары жарық көрді. Мысалы, 5-нұсқа 1999 жылы, 6-нұсқасы 2001 жылдың мамыр айында жарыққа шықты. 5,6-нұсқалардың бір – бірінен айырмашылығы жоқ. Екеуі де Windows 32 операциялық жүйенің негізінде дайындалған. Тек, Delphi 6, оған қоса, 1991 жылы жарық көрген, салыстырмалы арзан, Linex операциялық жүйесінің негізінде де жұмыс істей алады. Delphi 6 – да интернет үшін қосымшаларды дайындау мүмкіндігі кеңейтілген және бергілгендер қорымен жұмыс істеуде ұсынылып отырған кітап қарастырылмаған кейбір өзгешеліктер енгізілген.
Delphi – дің негізгі ерекшелігі – онда қосымша құруда компоненттік және объектілі тәсілдер пайдаланылады. Компоненттік және объектілі тәсілдермәнісі жеңіл әрі қосымша кітапханасы программалау ортасында дайындалып, арнайы іс-әрекеттерді орындайтын компонентер элементтерімен жинақталады. Олар жеткіліксіз болса, объекінің өңдеуге арналған үстеме программа құрылады. Delphi – де қолданылатын негізгі кітапхананы визуальды компоненттер кітапханасын (VCL, Visual Component Library) деп атайды. Компоненттер панелінде топ-тобымен жинақталған, жүздеген кластарға тиісті, стандартты компоненттер бар. Пайдаланушы жаңа компонентті дайындап, оны осы панельге қосуына да болады.
Delphi екі түрде дайындалған: бірінші – күрделі қосымшаны бірлесіп дайындаушылар үшін (Delphi Client-Server), екіншісі – қалған программалаушылар емес, барлық Delphi – мен жұмыс істеушілерге арналған. Әдетте пайдаланылатын – екінші түрі.
Қазіргі кезде мәліметтерді жинау мен олардың өңдеудің автоматтайтыны дамыған информациялық жүйесіз әртүрлі фирмалардың жұмыс істеуі мүмкін емес.
БҚ информацияның сақтауын қамтамасыз етеді және өзі белгілі заң бойынша ұйымдастырылған мәліметтердің жиынтығы болып табылады.
БҚБЖ – бұл БҚ құру, жүргізу және қолдану үшін арналған тіл және бағдарламалық құралдардың жиынтығы. БҚБЖ қолдану түрі бойынша екіге бөлінеді: дербес және көппайдаланушыларға арналған.
Менің курстық жұмысымның мақсаты: Delphi программалау ортасының компоненттері туралы анықтамалығы бар БҚ құру.

1. А. Я. Архангельский «Работа с локальными базами данных в Delphi 5» Москва 2000.
2. В. Гофман, А. Хомоненко «Delphi 5» Санкт – Петербург 2001.
3. А. Я. Архангельский «100 компонентов общего назначения библиотеки Delphi 5» Москва 2000.
4. О. Камардинов, Х. Жантелі «Delphi 5 – 6», Шымкент 2002.
5. Бобровский С. «Delphi 5» Москва 2002.
6. Леонтьев В. «Delphi 5» Москва 1999.
7. Резимов Н. «Delphi» Москва 2000.
8. А. Я. Архангельский “Приемы программирования в Delphi”
Бином-Пресс • 2004
9. Веселов Е., Голованов М. “Создание компонентов в среде Delphi” Санкт- Петербург • 2004
10. Фленов М. “Библия Delphi” Санкт-Петербург • 2004
11. Суворов К. А. Черемных М. Н. “Справочник Delphi. Базовые классы”
Санкт-Петербург • 2003
12. Анатолий Хомоненко, Владимир Гофман “Самоучитель Delphi”
BHV-СПб • 2003
13. Елманова Н. З., Трепалин С. В., Тенцер А. “Delphi и технология”
Питер • 2003
14. Никита Культин “Delphi в задачах и примерах” Петербург • 2003
15. Фаронов В. В. “Delphi. Программирование на языке высокого уровня:
Учебник для вузов” Питер • 2003
16. А. Я. Архангельский “Приемы программирования в Delphi. Версии 5”
Бином • 2003
17. Создание приложений в Delphi Вильямс • 2003
18. Дарахвелидзе, Евгений Марков “Разработка Web-служб средствами
Delphi” BHV-СПб • 2003

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ
Ғ. МҰРАТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ЖЕТІСАЙ ГУМАНИТАРЛЫҚ-ТЕХНИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ

Ф-Е-106.1

5

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: Бағдарламалау тілдері
Тақырыбы: Delphi-де мәліметтер қорын құру құралдары
Шифр, мамандығы: 0104000 Кәсіптік оқыту ( Салалар бойынша)
Шифр, біліктілігі: 0104013-5 Техник - бағдарламашы, есептеу техникасын бағдарламамен қамтамасыздандыру

Тобы: КОШ 12-1
Орындаған студент: Аманбек Ж
Жетекшісі: Ауелбекова К

Математика, информатика, физика және
ТОҚ кафедра отырысында қаралды

Хаттама № ______ ____ _________ 2014 ж.
Кафедра төрағасы: Надиров Қ __________
аты-жөні қолы

Жетісай 2014ж
ЖОСПАР

I. КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

II. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
2.1. Delphi-де мәліметтер қорын құру құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .4
2.2. Визуалді компонеттер кітапханасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
III. Программалық өнімнің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
3. 1. Жобаны құру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
3. 2 Программалық өнім коды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21

IV. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
V. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30

І. КІРІСПЕ

Delphi - бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі жылдары оның бірте-бірте кеңейтілген 2,3,4,5,6 - нұсқалары жарық көрді. Мысалы, 5-нұсқа 1999 жылы, 6-нұсқасы 2001 жылдың мамыр айында жарыққа шықты. 5,6-нұсқалардың бір - бірінен айырмашылығы жоқ. Екеуі де Windows 32 операциялық жүйенің негізінде дайындалған. Тек, Delphi 6, оған қоса, 1991 жылы жарық көрген, салыстырмалы арзан, Linex операциялық жүйесінің негізінде де жұмыс істей алады. Delphi 6 - да интернет үшін қосымшаларды дайындау мүмкіндігі кеңейтілген және бергілгендер қорымен жұмыс істеуде ұсынылып отырған кітап қарастырылмаған кейбір өзгешеліктер енгізілген.
Delphi - дің негізгі ерекшелігі - онда қосымша құруда компоненттік және объектілі тәсілдер пайдаланылады. Компоненттік және объектілі тәсілдер мәнісі жеңіл әрі қосымша кітапханасы программалау ортасында дайындалып, арнайы іс-әрекеттерді орындайтын компонентер элементтерімен жинақталады. Олар жеткіліксіз болса, объекінің өңдеуге арналған үстеме программа құрылады. Delphi - де қолданылатын негізгі кітапхананы визуальды компоненттер кітапханасын (VCL, Visual Component Library) деп атайды. Компоненттер панелінде топ-тобымен жинақталған, жүздеген кластарға тиісті, стандартты компоненттер бар. Пайдаланушы жаңа компонентті дайындап, оны осы панельге қосуына да болады.
Delphi екі түрде дайындалған: бірінші - күрделі қосымшаны бірлесіп дайындаушылар үшін (Delphi Client-Server), екіншісі - қалған программалаушылар емес, барлық Delphi - мен жұмыс істеушілерге арналған. Әдетте пайдаланылатын - екінші түрі.
Қазіргі кезде мәліметтерді жинау мен олардың өңдеудің автоматтайтыны дамыған информациялық жүйесіз әртүрлі фирмалардың жұмыс істеуі мүмкін емес.
БҚ информацияның сақтауын қамтамасыз етеді және өзі белгілі заң бойынша ұйымдастырылған мәліметтердің жиынтығы болып табылады.
БҚБЖ - бұл БҚ құру, жүргізу және қолдану үшін арналған тіл және бағдарламалық құралдардың жиынтығы. БҚБЖ қолдану түрі бойынша екіге бөлінеді: дербес және көппайдаланушыларға арналған.
Менің курстық жұмысымның мақсаты: Delphi программалау ортасының компоненттері туралы анықтамалығы бар БҚ құру.

II. НЕГIЗГI БӨЛIМ

2.1. Delphi-де мәліметтер қорын құру құралдары

Берілгендер қоры (БҚ) - құрылымы арнайы тәсіл бойынша ұйымдастырылған берілген форматтағы файлдар жиынтығы. Файл негізінен кесте түрінде дайындалады. Кестелерді дайындау, жылдам түрде олардан қажетті жазулар тобын таңдау (шартты қанағаттандыратын сұраныс құру), оларды сақтау, жазуларды редокциялау, жолын алып тастау, кестені басып шығару сияқты орындалатын іс-әрекеттер - күрделі жұмыстар. Бұрын, мысалы Турбо Паскальда БҚ кестесі берілгендер файлы ретінде құрылып онымен жұмыс істеу үшін программаға арнайы процедуралар мен функциялар енгізілетін Соңғы кездерде кестелерден тұратын БҚ құрып оларды өңдейтін көптеген программалар жүйесі дайындалған. Оларды берілгендер қоры басқару жүйелері (БҚБЖ) деп аталады. Белгілі БҚБЖ-лер.
Алғашқы кездерде қолданылып жүрген dBase-тің варианттары FoxPro, Paradox, т.б. жүйелер MS DOS операциялық жүйесінде жұмыс істейтін және программалауды да қажет етеді. Шағын бизнесті кішігірім мекемелерде программалаудың көп қиындық туғызатыны белгілі.Осы себепті, соңғы жылдары программалауды қажет ете бермейтін Microsoft Office (Windows) құрамына кірістірілген Access сияқты жан-жақты мүмкіндікті БҚБЖ-лері жарық көрді. Access - тің бірнеше нұсқалары баролардың ішінде соңғы жылдары шыққандары: Access 97, Access 2000 (Access - кіру, еркін ену). Бұлар - жұмыс істеуге жеңіл және анықтамалық жүйелері бойынша жетілдірілген күрделі программалар.
Форма қасиеттері:
Name (атау)- формаға берілген атау. Ол Delphi объектілерінің (компоненттердің) негізгі қасиеттерінің бірі. Delphi-дің жұмыс істеу кезінде ол объектіні осы атау бойынша ажыратып таниды. Delphi-дің іс әрекеті атауынан (Form1) өзгертіп, басқа атау беруге болады. Форманың іс әрекеті атауынан белгілі болуы үшін атауды мазмұнға жақын етіп енгізген жөн. Мысалы, ол үшін қасиеттер терезесінен Name атауын таңдап, жаңа атауды пернетақта арқылы теріп алсақ болғаны. Терілген атау Name жолының оң қатарына жазылып қойылады.
Font (шрифт)- формаға енгізілген мәтін шрифтін орнату қасиеті. Оны таңдап, оң жағында көрінген көп нүкте (...) түймесін шерткен кезде сұхбаттық шрифт таңдау терезесі көрінеді. Терезеден , әдеттегідей, қажетті шрифт типін, өлшемін таңдап ОК түймесін шерту керек.
Caption (тақырып, бетіне жазу)- форма терезесінің тақырыбына енгізілген мәтін. Алғашқы кезде қасиеттер терезесінің Caption қасиетіне тақырып үшін Form1 сөзі енгізіліп қойылған. Оны "Наргиля" немесе басқа тақырыпқа алмастыру Name қасиетіне мән меншіктеу тәсілі сияқты.
Color (түс) - форманың түсін орнату қасиеті. Ол таңдалған кезде оң жағында тілсызық түймесі көрінеді. Тіл сызық түймесі- қасиеті мәнінің бірнеше екенінің белгісі. Тіл сызық белгісін шерткен кезде мәндер (түстер) терезесі ашылады. Тізімде көрінген қалаған түсті шерткен соң формаға сәйкес түске боялып қойылады.
Width (ені) және Height (биіктігі)- пиксель өлшем бірлігімен берілген форманың ені мен биіктігін орнату қасиеттері.
Кез келген программа program сөзімен басталатын проект файлы мен бір не бірнеше модульдерден тұрады да, қолдан құрылатын программа модуль ішіне енгізіледі. Проект файлы dpr. модуль pas. кеңейтілуі бойынша сақталады. Проект файлын негізгі модуль деп атайды. Негізгі модульдің мазмұны проектінің жалпы сипаттамасынан тұрады.
Программа терезесі екі терезеден құралады. Проект және редактор терезесі (4-сурет)
Delphi іске қосылған кезде оны ол автоматты түрде дайындап шығады. Негізгі модульге ерекше жағдайлардан басқа кездерде қосымша нұсқаулар енгізудің қажеті жоқ.
Project1- негізгі модуль атауы. Проектіні дайындап, жаңа атау бойынша сақтаған кезде ол соңғы атауға алмастырылып қойылады.
Формадан код терезесіне өту және код терезесінен формаға өту үшін Ғ12 клавишін басу жеткілікті.

3-сурет. Редактор терезесі.
Жасалынып жатқан программада көптеген компоненттер қолданылған.
Олар:
TDBEdit- ағымдық жазбаның жеке өрісінің мәнін редакторлауға мүмкіндік беретін компанент. Пайдаланылатын қасиеттер TDBText компаненті секілді және қосымша ReadOnly қасиеті көмегімен мәліметтерді редокторлауды болдырмауға болады.
TLabel-жазба өрісінің мазмұнын бейнелейтін компанент.
T2Image компoненті- бұл компoнент көптеген программаларда суретті бейнелеу анимациялық эффектілерді ұйымдастыру үшін қолданылады. Суретті енгізу үшін Picture қасиеті пайдаланылады. Берілген сурет компанент облысына толық болуы үшін Strich қасиетіне true мәнін енгіземіз.
ТDBRadioGroup-ауыстырып қосқыштар тобы компаненті өрістер мәндерінің жиынын түрде бейнелеуге мүмкіндік береді. Әр бір мәнге сәйкес ауыстырып қосқыш қоюға болады. Ауыстырып қосқыштар атауларының тізімі Items қасиетіне енгізіледі. Ал оларға сәйкес өрістердің мәндері Valus қасиетіне енгізіледі.
TDBNavigator- мәліметтер жиынын байланысқан көрсеткішті басқар мүмкіндігін береді. DataSourse қасиетіне байланысты мәліметтер көзін көрсету қажет. Егер форма бетіне осы мәлімет көзіне қатысты компаненттер бар болса, онда олардың мазмұны Navigator кнопкаларын щерту кезінде өзгереді.
Компoнент келесі кнопкалардан тұрады:
- First жиындағы бірінші жазбаға ауысу.
- Prior алдыңғы жазбаға ауысу.
- Next келесі жазбаға ауысу.
- Last соңғы жазбаға ауысу.
- Insert көрсеткіш тұрған орнына жаңа жазба қосу.
-Delete ағымдық жазбаны өшіру.
- Edit ағымдық жазбаны редакциялау.
- Past кестеге енгізілген өзгерістерді сақтау.
-Cancel енгізілген өзгерістерді жою.
-Refresh кестені жаңалау.

TRadioButton- байланысты ауыстырп қосқыш компoненті. Формада оның кемінде екеуі орнатылуы тиіс. Олар Checked (тексеру) қасиеті арқылы анықталған тек екі күйде болуы мүмкін. True және False.
TPanel( панель)- компoненті формада орнатылған соң бетіне орнатылған бірнеше компанентті байланысты бір топ ретінде топтастырушы ( контейнер қызметін атқарушы) тік төртбұрышты объект ретінде пайдаланылады.
TВitBtn - ТВutton сияқты түйме компoненті. Айырмашылығы- ол формада орнатылған соң, үстіне таңдалған сурет енгізіп қоюға болады.
TMemo- көп жолдық мәтіндік көріністі бейнелеуге орнатылған редактор. Мәтін TStrings класының Lines қасиетінде сақталады. Мәтінді енгізу үшін TStrings
List editor атауына арнайы редактор шақырылады.
TChecBox-бұл компoнент қандайда бір іс әрекетті қосу және сақтау үшін пайдаланылады.
Компoнент форма бетіне орнатқаннан кейін , оның тақырыбын Caption қасиеті арқылы өзгертуге болады.
Компoненттің негізгі қасиеті Checked деп аталады, және бұл қасиет жалауша орнатылғанда true және жалауша алып тастағанда false мәніне ие болады.
TMaskEdit- компoненті мәтіндік өріске енгізілген шаблон бойынша мәліметтер енгізу мүмкіндік береді. Форма бетіне орналастырылғаннан кейін, оған маса құрылымын және өрістің бастапқы мәнін беру қажет.
TStaticNext- бұл компанент TLabel компoнентіне ұқсас, айырмашылығы енгізілген мәтінді жақтауларға лауға мүмкіндік береді. Жақтауладың түрі BorderStyle қасиетімен анықталады. Бұл қасиет тек үш мәннің берілсе ғана ие болуы мүмкін.
SbsNone-жақтаусыз
SbsSingle-жақтау кәдімгі сызық түрінде
SbsSunken- жақтау енгізілген облыс секілді.
TSpudButton компoненті - программаға "жедел" кнопкаларды орнатуға мүмкіндік береді. Сурет Gliph қасиетінен таңдалады.
TScroolBox компаненті- бұл компoнент бір формаға сырғытпа белдеушілер
( полоса прокрутки) орнатуға мүмкіндік береді.
DBText- TLabel компoненті секілді жеке жазба өрісінің мазмұнын бейнелеуге мүмкіндік береді.
Құру үшін DataSourse қасиетімен мәліметтер көзі DataField қасиетімен қажетті өрістің мәні орнатылады.
TDBListBox-тізімнен өрістің жаңа мәнін таңдауға арналған мүмкін болатын мәндерді алдын-ала даярлап Items қасиетін енгізу қажет.
TDBCtrlGrid- компoненті TDBGrid компаненті секілді жұмыс атқарады, айырмашылығы мәліметтерді нақты кестелік түрде ғана емес, еркін түрде де орналастыруға мүмкіндік береді. Компoнент формаға орнатылғанда бірнеше панельдер пайда болады. Алғашқы панель бол ал қалғандары штрихталған күйде болады. Алғашқы панельмен жобаның нақты өрістерін бейнелеуге арналған компoненттер орналастыру керек, және оларға DataField қасиетінің көмегімен мәліметтер жиынының сәйкес өрістерімен байланыстырылуы қажет.
Жиынның аты автоматты түрде DataSourse қасиетіне енгізіліп қойылады. Орналастырылатын компоненттердің қатарына TDBGrig, TDBRadioGroup, TDBNavigator, TDBListBox секілді өрістің бірнеше мәндерін бейнелейтін компоненттер кірмейді.
TDBChart- МҚ-нан алынған ақпаратты диаграмма және графика түрінде көрсетуге арналған . Мәлімет көзі ретінде кесіл немесе сұраныс таңдалады.

Негізгі мәзір
Негізгі мәзір проектпен жұмыс істеу барысында барық инструменттерді шақыра алады. Мәзір құрамындағы функцияларды қарастырайық:
File - файлдармен жұмыс істеуге арналған командалардан құралған мәзір. Жаңа форманы, жаңа Frame(фрейм) және таңғы басқа проектке қосуға мүмкіншілік береді, жаңа фацлды шаблон көмегімен құруға, жоюға, атын өзгертуге және баспаға шығару, проектіні сақтауға жабуға, қай жерде сақтауға болады, барлық проектілерде сақтауға, барлық ашылған проектілерді жабуға және тағы басқа командалардан құралған.
Edit - атына байланысты , текстті редакторлау командалары орналасқан. Айырбастау буферіне орналастыру және қою, буфердегі текстті қою және редакторлау операцияларын доғарту, барлығын белгілеу және тағы басқа командалардан құралған.
Search - текспен жұмыс істеуге арналған командалардан құралған, яғни оны іздеу, ауыстыру, файлдарда іздеу және тағы басқа.
View - проектілерді басқару кезінде көп қолданылатын инструменттерді шақыру және командаларды біріктіру үшін қолданылады. Яғни мынадай командалардан құралған: Project Manager (Проект Менеджері), Translation Manager (DLL тілінің менеджері), Object Inspector ( Инспектор объектісі), To-Do-List (Есептің тізімі), Aligment Palette
( Компонттерді орналастыру терезесі), Browser (Зерттеу), Code Explorer ( Программаның жол көрсткіші), Component List (Компонеттердің тізімі), Windows List (Терезлердің тізімі), және тағы басқалары.
Project - проектідегі модульдерді қосуға және алып тастауға арналған, проектіні Reposiory - де (Объектілердің архиві) сақтау, проектіге группаларды орналастыру, белгілі бір объект ретінде компилировать ету, бүтіндей группалау, енгізілген кодтарды тексеру, олар туралы информацияны шығарып беру, Web - қосымшасының қасиетін беріп және Web - серверге экспорттеу, Options (проектілерді қасиеттер терезесі) элементтерін шақыру үшін арналған командалар орналасқан.
Run -өңделген қосымшаны іске қосады, оларды өзгертуге болады, қадаммен тексеру және тағы басқа командалар орналасқан.
Component - компоненттерді орнатуға арналған, Active Х компонентін импорттау, жаңа компоненттерді және шаблондық компоненттерді құру, пакеттерді редактірлеу, компоненттердің палитрасын орнатуға арналған командалардан құралған.
Database - мәліметтер қорымен жұмыс істейтін утилитерді шақырып беретін командалардан құралған.
Tools - Delphi орталығындағы жұмыс істейтін қасиеттер орнатуға, проектімен жұмыс істеу барысында қосымша утилиттерді қосуға және алып тастауға арналған командалар орналасқан.
Help - Delphi жүйесіндегі анықтаманы шақыруға арналған командалар орналасқан.

2.2. Визуалді компонеттер кітапханасы

Delphi - де программа дайындау үшін компоненттік тәсіл пайдаланылған: пайдаланушы программаларының кітапханасы программалау ортасымен бірге ұсынылатын, бір іс-әрекетті орындайтын компоненттерден жинақталады, ал олар форма терезесіне енгізіледі.
Компоненттер кітапханасын визуалды компоненттер кітапханасы деп атайды. Онда түрлі кластық көптеген стандартты компоненттер жинақталып, 19 түрлі бетке орналастырылған. Мысалы,
Standard бетіне мәтіндік өріс (Edit), таңба (Label), командалық кнопка (Button), бас мәзір (MainMenu), т.б. компоненттер орналасқан.
Additional бетіне енгізілген компоненттер сұхбаттық терезелердің көрінісін түрлендіру үшін пайдаланылады.
System бетіне OLE технологиясы бойынша берілгендерді түрлі программалар арасында алмастыратын және т. б. іс-әрекеттерді орындайтын компоненттер енгізілген.
Win32 әртүрлі Windows жүйесінің анимациялық, навигация жасау әрекеттерін ұйымдастыратын компоненттерден тұрады.
BDE мәліметтер қорымен жұмыс жасайтын компоненттерден тұрады.
Dialogs бетінде Windows стандартты сұхбат терезелерімен жұмыс жасайтын TOpenDialog, TSaveDialog, т. б. компоненттер орналасқан.
Компоненттер панеліндегі әрбір бетте бір-біріне ұқсамайтын көптеген компоненттер бар. Әр жеке компоненттің өзіне тән қасиеттері және оқиғалары бар.

Standard панелінің компоненттері.
Memo компоненті
Мемо компоненті - string List editor атаулы арнайы терезесі бар мәтіндік редактор. Терезеге көп жолдық мәтінді енгізуге және оны редакциялауға болады. Мәтін Tstrings класының Lines қасиетінде сақталады. Дайындалған мәтінді форма бетіне шығару қиын емес.
Жұмыс тәсілі:
1.Жаңа проект ашу;
2.Компоненттер панелінің Standart қосымша бетінен формаға Memo1,Button1 компоненттерін орнату;
3.компоненттер қасиеттеріне мәндер меншіктеу
Компонент
Қасиет
Мән
Мағынасы
Button1
Memo1
Caption
Font
Name
Align
ScrollBars
WordWrap
Lines
Ok
TimesKaz,11
MmOutput
Alclient
Ssboth
False
TStrings
Атау
Мәтінде қолданылатын шрифт
Компонентке берілген атау
Барынша кеңейту
Memo терезесіне белдеуше орнату
Тасымалдауды болдырмау
Мәтін жолдары

4. Memo1 компонентінің Lines қасиетін екі рет шерту. Редактор іске қосылып, String List Editor терезесі көрінеді.
5.Терезеге бір жол өлең енгізу.Терезенің ОК кнопкасын шерту.
6. Проектіні сақтау.

CheckBox компоненті
Бұл компонент жағылған немесе өшірілген жағдайды есте сақтау үшін пайдаланылады. Компонентті форма бетіне орнатқаннан кейін оның тақырыбын Caption қасиеті көмегімен өзгертуге болады. Компоненттің негізгі қасиеті Checked деп аталады және бұл қасиет жалауша орнатылғанды true, алынып тасталғанда false мәніне ие болады.
Кейбір жалаушалар 3-жағдайда да болуы мүмкін, бұл жағдай дербес орнатылған деп аталады, яғни жалауша қою арнайы түспен бейнеленеді. State қасиетінің көмегімен ағымдық қалып-күйді анықтауға немесе жаңа мән беруге болады. State қасиетінің мәндері:
Мән
Жалауша қалып-күйі
cbUnchecked
Алынып тасталған
cbGrayed
Дербес орнатылған
cbChecked
Орнатылған

Мысал: Жалауша қалып-күйі өзгергенде оның ағымдық жағдайы Label1 таңбасына шығатынын программалау қажет. Ол үшін формаға CheckBox1, Label1 компоненттерін орнатып, келесі процедураны құрамыз:
Procedure TForm1. CheckBox1Click(Sender: Tobject);
Begin
Case CheckBox1.State of
cbUnchecked: Label1.Caption:= `алынып тасталған';
cbGrayed: Label1.Caption:='дербес орнатылған';
cbChecked: Label1. Caption:='орнатылған';
end; end;
TComboBox компоненті
Формада тізім енгізілетін өріс түрінде көрінетін компонент. Программаның орындалуы барысында тізімнен қажеттісі таңдалса, ол орнатылып қойылады. Әртүрлі үш режимде жұмыс жасауы мүмкін. Бұл режимдер Style қасиетімен анықталады:
Мән
Тізім жұмысының механизмі
csDropDown
Тізімде жазылмай қалған мәнді біріктірілген өрісте көрсетуге болады. Пайдаланушы енгізілген мәнді Text қасиетінен көруіне болады. Тізім ашылады.
csDropDownList
Тек тізімде бар мәндерді ғана таңдауға болады. Тізім ашылады.
csSimple
csDropDown стиліне ұқсас, айырмашылығы тізім ашылмайды.

Тізімнің көрінетін бөлігіндегі элементтер санын DropDownCount қасиетімен беруге болады. Тізімді программадан ашу үшін Dropped Down қасиетіне true мәнін меншіктеу қажет.

TRadioGroup компоненті
Егер бағдарламада бірнеше ауыстырып - қосқыштар қолданылатын болса, онда барлық TRadioButton компоненттерінің орнына TradioGroup компонентін пайдалануға болады. Формаға TradioGroup компоненті орнатылғаннан кейін, оған енетін ауыстырып-қосқыштарға атау беріледі. Бұл атауларды Items қасиетінің TStrings қатарындағы (...) кнопкасы арқылы арнайы редактор шақырып енгіземіз. Клавиатура көмегімен бағдарламаны басқару мүмкіндігін қолдау үшін кейбір әріптердің алдына & символын енгізу қажет.
Мысалы: кнопка&1
кнопка&2
кнопка&3
TMainMenu компоненті
TMainMenu компоненті Windows-тың барлық қосымшаларындағы секілді программаға мәзір қосуға арналған.
Жасалып жатқан программаға TMainMenu компонентін қосу үшін Standart бетінен TMain Menu1 алып форманың кез-келген жеріне орнатыңыз. Форма бетінде пайда болған белгі программада мәзірге жауапты объектінің бар екенін көрсетеді. Ал, мәзірдің өзі арнайы редактор көмегімен құрылады. Мәзір редакторы TMain Menu1 объектісіне екі рет шерту арқылы шақырылады. Объект Инспектор терезесіне тышқанның оң жақ кнопкасын шертіп View қатарының құрылымында Localizable қатарына жалауша орнату қажет. Сонан соң Caption қатарына мәзір бөлімінің алғашқы қатарын енгізуге болады.Мысалы,&Файл енгізіп Enter басыңыз. Тағы да мәзір қатарына бөлім қосу қажет болса Enter басу арқылы Caption қасиетіне келесі мән енгізіледі. Әдетте ең соңғы болып & Выход бөлімі енгізіледі. Жаңа ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.