Кәсіпорынның негізгі өндіріс шығындарының есебі мен аудиті жайлы

Тақырып .

«КӘСІПОРЫННЫҢ НЕГІЗГІ ӨНДІРІС

ШЫҒЫНДАРЫНЫҢ ЕСЕБІ МЕН АУДИТІ»

Жоспары

КІРІСПЕ

1 БӨЛІМ ӨНДІРІСТІ БАСҚАРУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ШАРУАШЫЛЫҚ СУБЪЕКТІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

1. Облжылукоммунқуат МКК-ның басқару құрылымы.
2. Облжылукоммунқуат МКК қызметінің негізгі қаржы-экономикалық көрсеткіштерін талдау.

1. 3. Облжылукоммунқуат МКК бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың формалары мен әдістері және оны дамыту перспективасы.

2 БӨЛІМ. НЕГІЗГІ ӨНДІРІС ШЫҒЫНДАРЫНЫҢ ЕСЕБІ.

2. 1. Кәсіпорындағы өндірістік есеп пен өндірісті ұйымдастыру

2. 2. Негізгі өндіріс шығындарының есебі

2. 3. Үстеме шығындардың есебі

3 БӨЛІМ. НЕГІЗГІ ӨНДІРІС ШЫҒЫНДАРЫНЫҢ АУДИТІ

3. 1. Өндіріс шығындары аудитін жоспарлау және аналитикалық процедуралар.

3. 2. Өндіріс шығындарының ішкі бақылау жағдайын бағалау .

3. 3. Облжылукоммунқуат МКК өндіріс шығындарын аудиторлық тексеру және оның талдауы

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

ТІРКЕМЕЛЕР

КІРІСПЕ

Соңғы жылдары Қазақстанда әлеуметтік- экономикалық жағдайөндірістік құлдырау тенденциялаы мен ақша айналым жұйесінің бұзылуымен инфомпацияның жоғврылауымен түрғындардың тұрмыс денгейінің төмендеуімен сиптталды. 1993 жылы ұлттық валютаны енгізу ақша нисие және бюджеттік салаларында жаңа экономикалық саясат жасауға және жұргізуге бағаны және тарифтерді сыртқы экономикалық қызметі либеризациялауға өтуге әкеп соқты. Өткелі кезеннің бастапқы сатысында да байланысты

Саясат технологиялық потенциялдық дамуын шеелдік жаңа технологиялаымен тиымды үйлестіру қажет болды. Бұд жаңа технологияың тепе-теңділікті тұрақты опеативтік кешендер жасауға прпорцианалдық бұжылуын жоюға қажет. Қазақстанда акционерлік кәсіпорындар және компаниялар пайда болды. Кәсіпкерлік дамып келді. Бүгінгі күнде ол қажетті жетістіктерге жетпегенмен болашақта біздің экономикамыздың негізгі саласы болады.

Қазақстан эканомикасы біртіндеп жоғарылау фазасына келеді. Бірақ ары қарай оның даму қарқыны жоғарылай береді. Стратегиялық тұрғыдан республика әлемдік технологияларды енгізуді мақсат етеді.

Нарықтық жағдайларда кәсіпорынның дамуының маңызды мәселелері әрбір материалдық ақшалық және қаржылық шығындар данасына өнімді өндіру көлемін біршама жоғарылатуға қол жеткізуден тұратын оның экономикалық тиімділігін жоғарылату, табыс табу болып табылады.

Кәсіпорын экономикасын ары қарай көтеру мәселелерін табысты шешу үшін ресурстарды тиімді паидалану қажет ; резертер ашып өндірістің пайдаланылмаған резервтерді өндірістік қызметте пайдалану интенсивті техналогиялар енгізу, өндіріс басқаруының эканомикалық әдістерін жетілдіру, техникалық прогрессінің дамуымен өндіістің негізгі құралда жағдайы және прайдаланылу денгейіне және кәсіпоынның қажетті енбек ресурстарымен қамтамасыз етілуіне тәуелділігі кұшейді. Кәсіпорының жеткілікті енбек рерурстарымен қамтамасыз етілуі олардың тиімді пайдаланылуын енбек өнімділігінің жоғары денгейі өнім көлемін жоғарылату және өндіріс тиімділігін көтеру үшін маңызды болып табылады. Кәсіпорын экономикасын көтерудің басты звеноларының бірі есеп болып табылады. Бухгалтерлік есеп әртүрлі басқару функцияларын орындау үшін ақпараттар дайындау.

Онда нақты өндіріс айналым болу және тұтыну процесстері көрсетіледі. Бухгалтерлік есеп кәсіпорын шаруашылық қызметін бақылаудың әрекеттегі ормаларының бірі болып табылыды.

Ол жоспарлардың орындалуы туралы нақты ақпарат береді.

Талдау өндірісті көбейту өнімнің сапасын жоғарылату резервінің кілті болып табылады. Оның мақсаты өндірістің ұйымдастыылуын материялдың және енбек шығындарын өндірістің соңғы нәтежесін жан - жақты тереңдете зерттеу кезінде кәсіпорынның экономикалық тұақтандыру бойынша шаралардың жұйесін жасау. Экономикалық талдау кәсіпорында болатын процесстерді көрсететін бухгалтерлік есеппен ажырамас байланысты.

Аудит бұл кәсіпорынның қаржысының, есеп беру мен бухгалтерлік есептің растығын стандарттар мен қолданыстағы заңдылықтарға сәйкестігін анықтау мақсатында тәуелсіз тексеру болып табылады.

Бітіру жұмысының мақсаты Облжылукоммунқуат МКК неізгі өндіріс шығындарының есебін зерттеу болып табылады.

1 БӨЛІМ. ӨНДІРІСТІ БАСҚАРУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ШАРУАШЫЛЫҚ СУБЪЕКТІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МІНЕЗДЕМЕСІ

1. Шаруашылық субъектінің басқару құрылымы

«Облжылукоммунқуатң кәсіпорнының тарихы үй басқармасының ішкі жүйелерін жөндеу аумағының базасында 1971 жылы шығып жылу тараптарының кішкентай қалалық кәсіпорнынан басталады. Қазіргі кезде “Облжылукоммунқуат” кәсіпорнының құрамына жылу электр орталығынан жылу трассаларынан эксплуатациядан және жөндеуден өтетін 4 қалалық эксплуатацияланатын аудандар кіреді. Олардан қазандық және жылу трассалардан эксплуатациялайтын 3 аудан, аудандық орталықтардағы 7 эксплуатациялық аудандар, кәсіпорынның балансында 56 қазандық және 1751 км жылу тарапы бар. Қызмет жүргізу барысында 16 тиімсіз қазандықтар жабылды, бірақ та кәсіпорында қайта қарастыруда қазандықтардың қуатын 1971 жылдан 1985 жылдар арасында 185 гкм, осы уақыт ішінде жылу энергиясын өткізу 5 есеге өсті. Ол жылына 1044, 2 мың гкм құрайды. Кәсіпорынның күшімен 2 өндірістік база салынды. Біріншісі өндірісті жылу-техникалық жабдықтармен қамтамасыз ететін жөндеу-механикалық шеберханасы. Екіншісі базада машинаға арналған профилактория, гараж, жылу трассаларын және қазандықтарды, ғимараттарды жөндеуге арналған арнайы аумақтар құрылған. Кәсіпорынның құрамында электротехникалық аумақтар, газатехникалық қызметтер, жөнделгендерді іске қосу цехтары бар. Тараз қаласын және 1 аудандық орталықтарды үздіксіз жылумен қамтамасыз ету шикізаттарын кешенді шешуге көмектеседі. “Облжылукоммунқуат” кәсіпорнында 750-ге жуық адамдар жұмыс істейді. Олар әрдайым өздерінің білім дәрежелерін жоғарылата алады. Өйткені кәсіпорында әрдайым оқу сыныптары қызмет жасайды. Мұнда жыл сайын 300-ден астам адамдар даярлаудан және өздерінің жұмыстары үшін көп қабатты тұрғын үйлер, сол сияқты денсаулықтарын тегін жақсарта алады. Кәсіпорынның жұмысшылары әлеуметтік даму қоры есебінен медициналық препараттарын алуына мүмкіншілік жасалған. Жағдайды жақсартуға кеткен шығындар 1 жыл ішінде 600-700 мың теңгені құрайды.

Кәсіпорынның негізгі қызметінің түрі болып, жылу энергиясын жіберу болып табылады.

Мақсаты - Жамбыл облысының аудан орталықтарындағы және қаладағы тұрғындарды жылу энергиясымен толық қамтамасыз ету. Кәсіпорынның басқа да қызметтері берілген мемлекеттік лицензияға сәйкес жүргізіледі. Өндірістің негізгі қызметі - су және бу түрі ретінде жылу энергиясын бөлу немесе беру, қазандық жабдықтарды бу, су құбырларын, ыстық суды дәнекерлеу жұмыс өндірісіне арналған отттегі баллондарын эксплуатациялау.

Болашақта кәсіпорынға қажетті темір-бетон бұйымдарын, темір қазандар, арматуралар, көмекші қазандық және сантехникалық жабдықтар шығаратын цех құрылыстарын эксплуатациялау жоспарлануда.

Бухгалтерлік есеп туралы заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы және бухгалтерлік есеп бойынша ұлттық комиссиямен бекітілген. Оның негізінде “Облжылукоммунқуат” директоры Т. К. Қабашев пен есептік саясатты жобалау - жасау туралы бұйрық шыққан. Облжылукоммунқуаттың жылу энергиясын сатудан түскен табыс есептеу әдісімен ай сайын анықталады.

“Облжылукоммунқуат” жылу энергиясын өндіруге шығарылған кәсіпорын, сондықтан өндірістік есеп шоттарында жылу мен ыстық су өндіруге кеткен шығындар жинақталады. Жылу қуатының өндіру шығындарына өндіріс процесінде пайдаланған табиғи қорлар құны кіреді. Табиғи қорларға шикізат, материалдар, отын, энергия, еңбек құралы, электр тогы және басқалар жатады.

Жоспарлы есептеу, талдау кезінде шығындар пайда болу орындарында топтастырылады. Негізгі өндіріс және қосалқы шаруашылықтар деп өнімнің өзіндік құнына кіру тәсіліне байланысты шығындар тура және жанама болып бөлінеді. Статьялар бойынша шығындарды топтастыру кезінде тура шығындар элементтер кесімінде, ал жанама шығындар кешендік статьялар түрінде құрылады.

Бухгалтериядағы міндеттері есеп беруді жасауды және кәсіпорынның шаруашылық қызметінің айсайынғы нәтижесін дер кезінде шығарады. Сонымен қатар әрбәр айдың 10-шы жұлдызында дебиторлық қарыздар, еңбек ақы анықталуы тиіс. Сондықтан әрбір айдың 1-ші жұлдызында касса, банк айналымдары жабылуы, материалдық есеп берудің жасалуы дер кезінде еңбекақыны журнал-ордерлер арқылы есептеліп, жылу энергиясы үшін қарыздар анықталады.

Табельдермен 2 бухгалтер айналысады, бірі еңбек ақы есептеп, негізгі құралдардың қозғалысы мен амортизациясын есептеумен айналысады, материалдық столда екі бухгалтер отырады. Олардың біреуі тауарлы-материалдық құндылықтардың түсуін және жабдықтаушылар қызметін есепке алса, екіншісі тауарлы-материалдық құндылықтардың ішкі қозғалысын есепке алады.

Кассир касса есебін, касса айналымын және 1, 7 журнал-ордерлерді жүргізеді.

Жылу қуатын пайдаланушылармен есептесу бухгалтері жіберілген жылу мен ыстық су көлемін есептейді және негізгі қызметтен түсетін табыс туралы проводкалар береді.

Әрбір айдың 15-жұлдызында табыс пен пайда туралы, кварталдың аяғында әлеуметтік сақтандыру қорлары бойынша есеп беру жасалады. Осы мерзімде 2, 10, 11 журнал-ордер, Бас кітап, статистикалық және салықтық есеп берулері жасалады және бас бухгалтермен тексеріледі.

1. 2. ’’Облжылукоммунқуат’’ МКК қызметінің негізгі қаржы-экономикалық көрсеткіштерін талдау.

Қаржы-шаруашылық қызметін талдау үшін кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштерінің және олардың нәтижелерінің сипаттамасы қажет, олар жоспардың, есеп берудің және басқа ақпарат көздерінің көрсеткіштерінде өз көрінісін табады.

Экономикалық көрсеткіштерді талдаудың мақсаты біршама ақпаратталған көрсеткіштердің жеткілікті сонан алу болып табылады. Өнімді (жұмыс, қызмет) шығарудың өсуі құндық формулада өндірістің экономикалық тиімділігің талдап қорытылынған көрсеткіштерінің бірі.

Еңбек төлеміне кететін қаржы шығындарын талдаудың әрбір кәсіпорында айтарлықтай мәні бар. Оны есептеу процесінде еңбек ақы қорын пайдалануға жүйелі түрде бақылау жасауды жүзеге асыру, еңбек өнімділігінің өсуі есебінен қаржыларды үнемдеу мүмкіндігін анықтау қажет.

Өнеркәсіптіік кәсіпорында өнім шығару көлемін көбейтудің маңызды факторларының бірі қажетті санда және ассортиментте негізгі түрлермен қамтамасыз етілгендік болып табылады және оларды едәуір толық және тиімді пайдалану.

Өнімнің өзіндік құнының маңызды талдап қорытындылайтын көрсеткіші жалпы өнімнің шығындары болып табылады. Біріншіден, ол өте жан-жақты (өндірістің кез келген саласында есептелінеді), екіншіден, өзіндік құн мен табыс арасындағы тікелей байланысты көсетеді.

’’Облжылукоммунқуат’’ МКК 2001-2002 жылдағы есеп беру формаларын пайдалана отырып келесі негізгі аналитикалық кестені құрамыз.

Кесте 1. 2.

2001-2002 жылдардағы “Облжылукоммунқуат” кәсіпорнындағы негізгі қаржы-экономикалық көрсеткіштерін талдау

Кестеден кәсіпорын есеп беру жылында көрсетілген қызмет көлемінің 12218, 0 мың теңгеге өсуінің есебінен, қызмет көрсетуден түскен кірісте осы сомаға өсіп есеп беру жылындағы, оның мәліметі 256115, 0 мың теңгені құрады. Көрсетілген қызмет өзіндік құнына да сәйкесінше өткен жылмен салыстырғанда жоғарылап 23710, 0 мың теңгеге, 201803, 0 мың теңгені құрады. Өткен жылмен салыстырғанда жалпы кіріс 11492, 0 мың теңге келіп, мерзімдік шығындардың 4703, 0 мың теңгеге жоғарылап кетуі есебінен негізгі қызметтен түскен кіріс 16495, 0 мың теңгеге кеміп, 18806, 0 мың теңгені құрады. Осы көрсеткіш кәсіпорынның жайшылықтағы кірістерін құрап отыр. Қызметкерлердің еңбек ақы қоры 12231, 8 мың теңгеге өсуі қызметкерлер санының 9 адамға өсуінің әсерінсіз 1 қызметкердің орташа жылдық еңбек ақысы 25, 3 теңгеге өсіп 124, 9 мың теңгені құрады. Қор қайтарымдылығының 0, 30 теңгеге өсуі есеп жылында негізгі құралдарды тиімді пайдаланудың артқанын көрсетеді, яғни есеп жылында негізгі құралдардың орташа жылдық құнының әрбір 1 теңгесіне 19 тиын қызмет көрсетуден кіріс келіп отырған.

Кесте 1. 2.

’’Облжылукоммунқуат’’ МКК-ның өнімді өндіру мен өткізуді бағалау (2001-2002 жж. )

1. 2. кестенің мәліметтері бойынша, бір жұмысшыға орташа жылдық өндіру өткен жылғымен салыстырғанда, есеп беру жылында 16, 1 мың тг. көбейді. Негізгі қорлардың орташа жылдық құнының -55690 мың тг. азаюы есеп беру жылында қор қайтарымының өсуіне әсер етті, ол 0, 30 тг. көбейді және 1, 19 тг. құрады.

Кесте 1. 3.

Өткізілген өнімнің бір теңгеге кеткен шығының бағалау

1. 3. кестенің мәліметтері бойынша, өткізілген өнімнің 1 тг. кеткен шығыны өткен жылғымен салыстырғанда 0, 06 тг. (0, 79-0, 73) көбейді. 2001 ж. өткізілген өнімнің әрбір теңгесі 0, 27 тг. кірісті әкелді (1-0, 73), ал 2002 ж. өткізілген өнімнің әрбір теңгесінен 0, 21 тг. (1-0, 79) кіріс алынды. Бұл материалды ресурстардың үнемді пайдалануын, материалдар шығыны көлемінің азаюын, сондай-ақ өткізілген өнімнің өзіндік құнының тәмендеуін білдіреді.

1. 3. Облжылукоммунқуат МКК бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың формалары мен әдістері және оны дамыту перспективасы.

Бухгалтерлік есеп туралы ҚР Президентінің Жарлығымен, Бухгалтерлік есеп стандартымен (БЕС), Бас жоспар шоттарымен және оларды қолдану

жөніндегі нұсқаулармен, БЕС методологиялық нұсқауымен сәйкес Облжылукоммунқуат МКК -да кәсіпорынның қаржы қызметін және бухгалтерлік есеп жүйесін реттейтін құжат болып табылаттын есеп саясаты жасалған.

Облжылукоммунқуат МКК бухгалтерлік есеп БЕС сәйкес жургізіледі. Шаруашылық операциялар есепте екі жақты жазу негізінде көрсетіледі, есепті жургізу мен есеп беруді құру келесі үлгіде жасалады:

• кіріс пен зиянды анықтау кезінде есептеу әдісі қолданылады, яғни кіістер, табыс алынған кезде, ал зияндар мен шығындар-оларға ұшыраған кезде көрсетіледі;
• негізгі құралдар бастапқы құн бойынша кірңстеу кезінде бухгалтерлік есепте көрсетіледі. Негізгі құралдардың бастапқы құнын келтіру мақсатымен қазірргі бағамен сәйкес белгілі бір мерзімге объектіні қайта бағалау жүргізіледі. Қайта бағалау салық заңдарының тәртібімен жургізіледі. Объектінің жойылуы кезінде қайта бағалау сомасы бөлінбеген кіріске жатқызылады.

Амортизацияны есептеу үшін бірқалыпты (түзу сызықты) есептеу әдісі қолданылады. Сончмен біге амортизациялық аударымдар сомасы салық заңымен белгіленген амортизация нормасымен анықталады.

Техникалық жағдайын сақтау мақсатымен, негізгі құралдарды жөндеу мен пайдалануға кететін шығындар деп айтылады.

-Тауарлы-материалдық бөлшектердің өзіндік құнын бағалау орташа есептелген құн әдісі бойынша жүргізіледі.

Өткізілетін тауарлы-материалдық бөлшектердің өзіндік құны есеп беру кезеңіндегі шығын ретінде танылады.

Қаржылық есеп беруде тауарлы-материалдық бөлшектер нақты құн бойынша көрсетіледі.

-Табыс салығы бойынша қаржылық есеп беуде көрсетілген салық көлемі салық мақсатымен мәлімделген табыс салығына сәйкес келеді.

• Есептің бастапқы құжаттарында бар ақпараттарды талдап қорытындылау, жіктеу және жинақтау үшін бухгалтерлік есептің келесі регистрлерін қолданады: 14 журнал-ордер, оладың ведомостлары, сондай-ақ бас кітап және жасалған кестелер.

Есеп регистрларының қолданалынаын пакеті ҚР Қаржы министрлігінің Бухгалтерлік есеп және аудит методологиясы департаментінің 24. 11. 97. N72 бұйрығымен бекітілген. Бухгалтерлік есеп регистрлері ҚР бухгалтерлік е, сеп жөніндегі Ұлттық комиссиясының, бухгалтерлік есеп стандартының, Бас жоспар шотының қаулысымен бекіткен, қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсыну үшін Концептуалдық негізбен сәйкес жаскалған.

Кәсіпорын Бухгалтерлік баланстан, қаржылық шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп беруден және кақшалы қаржылардың қозғалысы туралы есеп беруден тұратын қаржылық есеп беруді жасайды.

Бухгалерлік баланс кәсіпорынның активтерін, меншіті капиталын, міндеттемелерін көрсетеді.

Шаруашылық етудің қазіргі кездегі жағдайында ҚР- да әлемдік тәжірибеге бағытталған бухгалтерлік есепті құру процесі жүруде. Бұл жаңа экономикалық жүйенің құрылуымен байланысты, оның негізін нарықтық қатынастар мен әлемдік экономикалық кеңістік құрайды. Осы жағдайларда болып жатқан радикалды өзгерістер бухгалтерлік есептің сапалы өзгеуін талап етеді.

Шаруашылық етуші субъектілерде бухгалтерлік есеп Бухгалтерлік есеп туралы, Салық және басқа да міндетті төлемдер туралы ҚР-ның заңдарына сәйкес Бухгалтерлік есепке алу стандарттарында, субьектілердің қаржы-шаруашылық қызметі бухгалтерін есебіні бас шоттар тізбегінде бекітілген ортақ принциптер мен ережелер, сондай-ақ ҚР бухгалтерінің есепке алу жөніндегі шығарған нұсқаулары, ерешеліктері негізінен құралады.

Есеп регистрларындағы шаруашылық операцияларда көрсететін дәстүрлі бухгалтерін қызмет көпшілік қолданушылардың сұрақтарына жауап бере алмайды. Мәліметтерді талдау қажет, кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдау дәл осыған арналған.

Шаруашылық қызметті талдауға жабдықтауды өнімді шығару мен өткізуді талдау кіреді. Өндірістік қаржылық қызметтің әдеттегі бағыты, алға қойған мақсатқа жету үшін жағдай жасайды. Бухгалтерлік есеп стандарты ұсынатын шаруашылық операциялардың әдістері мен бағалауларын таңдауды анықтайтын негізгі құжат болып кәсіпорынның, есептік саясаты табылады. Оны бухгалтеріне есеп стандарты шеңберінде құра отырып, “Есеп саясаты және оның ашылып көрсетілуі” бірінші номерді алады.

Субьектілердің қаржы-шаруашылық қызметінің бухгалтерлік есебін нормативті реттеу жүйесінде маңызды орынды бухгалтеін есепшоттары алады. Шот-бұл бухгалтерін есепте ақпаратта сақтаудың негізгі бірлігі.

Субьектілердің қаржы есеп жөніндегі Ұлттық комиссиясының қаулысы бекіткен субьектілердің қаржы-шаруашылық қызметібухгалтерін есебінің бас шоттар тізбегінің негізіне қаржылық есеп берудің элементтері бойынша субьектілердің қызметі туралы ақпараттарды құру идеологиясы (1-8 Equation. 3 бөлімшелер) жатыр. Бас шоттар тізбегі бухгалтерлік есеп стандартының талаптарымен сәйкес екінші, үшінші тәртіптердің шотында ақпараттарды жүйелеуге мүмкіндік береді.

Бухгалтерлік есеп стандарттары бухгалтерлік есепті жүргізу жөніндегі нормативті құжаттар бола тұрып, активтерді меншікті капиталды, міндеттемелерді бағалаудың әдістерін анықтайды және оларды таңдауды ұйғарады.

ҚР-да бухгалтерлік есеп жүйесін нормативті реттеудің үш деңгейі негізінде кәсіпорын өз бейнесінің мақсатын алға қоя отырып, өз есеп саясатын салалық құрамын, иөлшерін, т. б. құрайды.

Кәсіпорынның есеп саясаты, оны қаржылық және басқару құжаты болып табылады. Басқару есебінің міндетіне кәсіпорында қабылданған шешімдер сәйкестілігін қамтамасыз етуге көмектесетін, оларды тәжірибеде жүзеге асырумен, ішкі бақылау жүйесін жасау міндеттері кіреді. Қаржы есебі есеп ақпаратын дайындау процесі болып саналады, оның пайдаланушылары болып кез-келген заңды және жеке тұлғалар, соның ішінде кәсіпорынның сырқы әріптестері (инвесторлар, кредиторлар) болуы мүмкін.

Әлемдік тәжірибе соның ішінде, нарықтық экономикасы дамыған елдерде, бухгалтерлік есептің бес моделі басым болады:

1) Британ-Американдық моделі;

2) Континенталдық;

3) Оңтүстік-Американдық;

4) Испандық ;

5) Интернациональдық;

Бірінші моделдің мәні мынада: қаржылық есеп берудің барлық экономикалық ақпараты инвесторлар үін дайындалады, өйткені негізгі инвестициялар заңды немесе жеке тұлғалармен дайындалады. Ол Ұлыбритания, Голландия және АҚШ-та жасалады.

Континенталды моделде Еуропаның көптеген елдері және Жапония ұстанады, мұнда бизнес банктермен тығыз байланысты болады, компанияның қаржылық мәселелерін қанағаттандыратын негізінен солар болып табылады. Бухгалтерлік есеп заң жүзінде белгіленеді және консервтивтігімен ерекшеленеді.

Оңтүстік-Американың моделді Оңтүстік Америка елдері қолданады: Аргентина, Боливия, Бразилия және т. б. Бұл моделдің негізгі ерекшелігі есеп мәліметтерін үздіксіз түзету болып табылады. Интернационалдық модель-бұл есеп стандарттар мен есеп берудің халықаралық жүйесіне бейімделген. 1997жыл 1 қаңтарынан бастап “Бухгалтерлік есеп туралы” заңының негізінде ҚР-да барлық шаруашылық өтуші субьектілер Британ-Американдық моделге ауыстырылды. Халықаралық бухгалтерлерінен есеп стандарттарын ескеріп бұл моделге өту бухгалтерінен есепті ұйымдастыру жүйесін жетілдіруге мүмкіндік береді атап айтар болсақ, Қазақстанның бухгалтерлік есеп сиандартының енгізу, бас шоттар тізбегін енгізу.

Қаржылық есеп беру өткен жылдың қаржы нәтижелерін көрсетеді, шешім қабылдау үшін алынған ақпараттарды жинақтайды. Қаржылық есеп беру нарықтық экономика жағдайында шаруашылық етуші субьектісінің қызметі туралы қаржылық ақпаратын жалғыз көзіне айналды. Қаржылық есеп беру бухгалтерлік, статискалық және оперативтік мәліметтердің негізінде кәсіпорында байланыстыратын ақпараттық жүйе болып табылады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс