Мәжит Айтбаевтың шығармашылық ғұмырнамасы


КІРІСПЕ
Ұлтының ұлы атанған Мұстафа Шоқайдың басшылығымен 1929 жылы бүкіл түркі жұртын қазақ ұлтының жай-күйімен, мәдениет-өнерімен таныстырып тұрған «Яш Түркістан» журналы өз жұмысын бастады. Париж қаласында бұл журналда қазақ ақындарының жырларын жариялап басу кеңінен өріс алды. Мұндай қадамға бару, яғни ата жұрттан соққан қуаныш самалына зарыққан жат жұрттағы қандастарды елдегі мәдени, рухани жаңалықтармен қауыштыруға деген талпыныс - ерлікке пара-пар іс еді. Журналда көбінесе Түркістан мемлекетін құру идеясы да жиі қозғалып тұрды. Алайда, Еуропада соғыс өртінің тұтануымен бірге «Яш Түркістан» журналы да жабылды. Дегенмен, эмиграциядағы түркістандықтардың әдебиеті өз өмірін жалғастыра берді. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде тұтқынға түсіп, Алманияның сапында «Түркістан легионын» құрған түркістандықтар «Милли Түркістан» атты жаңа журнал шығарды. «Милли Түркістан» комитетінің президенті әрі журналдың басшысы - Уәли Қаюм болды. Осы журналда жұмыс істеген және «Милли Түркістан» комитетінің жанындағы әдеби бөлімнің тарапынан шығарылған «Абылай хан» атты кітаптың авторы «Қобызшы Қорқыттың» өмір жолы Кеңес үкіметінің отызыншы жылдарына сәйкес келді. Алдымен, «Қобызшы Қорқыт кім және оның өз есімі қандай?» - деген сұраққа жауап берейік. Бұл туралы Сауытбек Абдрахманов «Егемен Қазақстан» газетінің 2004 жылы 24-қарашада шыққан «Жиырмасыншы ғасыр жырлайды» атты мақаласында баяндаған. «Бұл жерде кітаптың авторының аты «Қобызшы Қорқыт» болып көрініп тұрса да, оның өз аты еместігі белгілі. Екінші жапон соғысы кезінде құрылған «Түркістан легионында» онымен қызметтес болған, қазір өмірде бар достарына қарағанда, жазушының өз аты «Қобызшы Қорқыт» емес, Мәжит еді. Бірақ достары өкінішке орай, оның фамилиясын және қанша жаста болғанын еске түсіре алмады». Мәжит Айтбаев пен Мәулікеш Қайболдин есімдері еліміздің соғысқа дейінгі қаламгерлері арасында белгілі болған.
Жұмыстың жалпы сипаттамасы: Қазақтың төл әдебиетінде «ақтаңдақ» саналатын тұстар жиі ұшырасады. Қай дәуір әдебиетін алып қарасақ та елдің мұңын мұңдаған, кер заманға қарғыс айтып, шерлі жырлар толғаған ақындар мен жазушылар көптеп кездеседі. Түркістан Ұлттық әдебиетін қалыптастырған Мәжит Айтбаев, Мәулікеш Қайболдин, Хамза Абдуллиндер міне, осындай ақындар еді. Әрине, Кеңес үкіметі кезінде олардың шығармалары түгіл аты-жөні де белгісіз болатын. Олар туралы қажетті деректер мен маңызды мәліметтер арнайы орындарға, мұрағаттарға салынды. Олар қазақтың «керітартпа символист» ақындары ретінде ғана ара-тұра айтылды.
Ақын Хамза Абдуллин М. Айтбаевты 1914 жылы емес, 1913 жылы дүниеге келген деп есептейді. Өйткені, М. Қайболдиннің туған жылы 1913. Ал, Х. Абдуллиннің айтуы бойынша, ол екеуі түйдей құрдас. Айта кететін бір жайт - М. Айтбаев Алматыдағы ҚазПИ-ді белгілі жазушы М. Ғабдуллинмен бірге бітірген. Содан кейін туған жері - Қызылордаға барып, екі жылдық мұғалімдер институтында әдебиет пәнінен сабақ берген. Бұған қоса ол осы облыстағы Жазушылар одағының өкілі қызметін қоса атқарған. 1941 жылы соғыс басталғанда алғашқылардың бірі болып қан майданға аттанған. Соғыстың бірінші айында жау қолына тұтқынға түсіп, кейін «Түркістан ұлттық бірлік комитетіне» мүше болып қабылданады. «Яш Түркістан», «Милли Түркістан» журналдарын шығарысады. «Милли әдебиет» альманағының бас редакторы болады. Бұған қоса, ұлттық валютамыз теңгенің бұрынғы үлгісінде бейнеленген Абылай ханның портертін жасап, оны 1943 жылы Берлинде бастырады.
Х. Абдуллин өзінің бір жазбаларында: «Милли Түркістан» журналын ең алғаш көргенде, одан есте қалғаны - оның бірінші бетіндегі М. Шоқайдың әдемі суреті мен «Қобызшы Қорқыттың», «Түркістан» өлеңі еді.
Көркі көркем кереметті,
Күн келбетті көрер көзге.
Сұлу сәуле, нұр сәулетті,
Сапасы мол сөйлер сөзге -
Түркістаным, топырағыңда
Тұруыма таппай тағат,
Сандалып мен дүние кездім,
Сәтсіз бір күн соғып сағат . . .
Жұмыста негізінен қозғалатын мәселелер Мұстафа Шоқай, Мәжит Айтбаевтың, Хамза Абдуллиннің әдеби-идеологиялық қызметі, атап айтқанда, Түркістан легионындағы қалыптасқан әдеби орта туралы болмақ.
Зерттеудің мақсаты: Қазақ әдебиетінің ХХ ғасырдағы кезеңі - сан тосқауылдан өтіп, бейнет жүгін қайыспай көтерген ерлердің әдебиет майданындағы ерліктеріне толы болды. Қазақ ұлтының жеке ел ретінде қалыптасуына іштегі азаматтар ғана емес, сырттағы тұлғалар да белсене ат салысты. Қазір сол кездегі әдебиет «Эмиграциядағы Түркістан әдебиеті» деген атпен белгілі. Жат жердегі қандастарды бір тудың астына біріктірген ұлт қайраткері Мұстафа Шоқай мен оның орынбасары М. Айтбаев еді. Бүгінгі таңда М. Шоқай есімі жалпыға жақсы таныс, М. Айтбаевты көбісі біле бермейді. Негізінен, түрік тектес бауырлардың басын бір шаңырақ астына ұйыстырушы Мұстафа Шоқай болса, олардың негізгі идеологы ролін М. Айтбаев атқарған. Сондықтан оның артынан қалдырған мұраларын зерттеп, зерделеу - кезек күттірмейттін іс.
Аймалап аспанменен аспандасқан,
Алтайдың асқар басы асқарды асқан.
Көресің көз жіберсең талай сырды,
Асусыз астам сол бір асқар тастан.
Қарт Алтай, қасиетті Ата жұртым,
Жас жаным жабыққанда дертпен бүгін,
Қосылып қойныңдағы сол сырыңа
Қолға алдым қайғы басқан өмір кілтін! -
деп шет жерде жүрсе де, қазаққа деген сағынышын жасырмаған Мәжит Айтбаев кім еді? Қобызшы Қорқыт атын алып, неміс жеріне танымал болған қаламгердің әдебиеттегі алар үлесі қандай деген сұрақтарға жауап беру -зерттеу еңбектің негізгі мақсаты болмақ. Осыған байланысты алдымызға төмендегідей мақсат-міндеттер қойып отырмыз:
- Мәжит Айтбаевтың өмірбаяны жайлы мағлұмат
- Бүркеншік есімдердің сырын ашу.
- Ақынның азаппен өткен азалы жылдарына көзқарас
- Қобызшы Қорқыт мұрасы туралы сақталған деректерді саралау
Жұмыстың көкейкестілігі: Мәжит Айтбаев жайлы, жалпы Түркістан легионы жайлы зерттеулер әлі толық жүйеленіп зерттеле қойған жоқ. 1941-1945 жылдары болған Ұлы Отан соғысын қазіргі кездері тек соғыс ретінде ғана қарайтындар жетерлік. Ал шындығында ол елдік идеялардың да тартысқа түскен кезі болды. Бірақ бұл азаттық, ұлттық идеялар кеңес үкіметі билік құрған Қазақстанда емес, немістердің қол астында, Германияда қарастырылды. Басы Мұстафа Шоқай болып, аяғында Мәжит Айтбаев, Мәулікеш Қайболдиндер осы идеологияның көрнекті өкілдері болды. Зерттеу жұмыста осы мәселелердің қалай өрбігені және Түркістан легионындағы құрылған әдеби-мәдени бөлім туралы сөз болады. Басты орынға Мәжит Айтбаевтың шығармашылық тұғырнамасы, шығарған кітаптарын талдау, қазақ мәдениетіне, өнеріне қосқан үлесі қойылған. Мәжит Айтбаевтың шығармашылығы әлі жарияланып, белгілі болмаған тұста бұл еңбектің маңызы зор екендігі сөзсіз.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы: Түркістан легионы туралы Бақыт Садықова мен Амантай Кәкеннің зерттеулерінен басқа тұщымды еңбектер әлі де жарыққа шыққан жоқ. Ал одан бері жарты ғасырдан астам уақыт өкенін ескермеуге болмайды. Түркістан легионы жайындағы үстірт шындықты біз тек Мұстафа Шоқай есімімен байланысты тұрғыда ғана білдік. Легион құрамында болып, тұтқын қазақтарды халықтың әдебиеті және мәдениетімен үзбей жалғастырған басқа да ақын-жазушылар есімдері ұзақ жылдар бойы зерттеушілер назарынан тыс қалды. Осы ақын-жазушылардың шығармашылығын қарастыру, олардың бүркеншік есімдерінің сырын ашу, өлеңдеріне ғылыми талдау жүргізу бітіру жұмысының басты жаңалығы болмақ.
Зерттеудің теориялық және практикалық негіздері: Зерттеу еңбекте қазақ әдебиетінің Ұлы Отан соғысы кезіндегі маңызды бір бөлшегі эмиграциядағы (мұғажырлық) әдебиет толығымен сөз болды. Бітіру жұмысындағы негізгі ғылыми бөлімдерді әдебиеттің тарихына қатысты зерттеулерге пайдалануға болады.
Зерттеудің дерек көздері: Зерттеудің дерек көздері ретінде Мәжит ақынның қаламдас серігі, досы Хамза Абдуллиннің баспасөз беттерінде жарияланған естеліктері, «Әдебиет майданы» журналында жарияланған Мәжит Айтбаев пен Мәулікеш Қайболдиннің өлеңдері мен новеллалары, журналист Амантай Кәкеннің «Түркістан легионы» атты деректі толғамы, жүз теңгеліктегі (ұлттық валютамыз теңгенің бұрынғы үлгісіндегі) Абылай ханның бейнесі туралы басылып шыққан зерттеу еңбектер пайдаланылды.
І ТАРАУ
Мәжит Айтбаевтың шығармашылық ғұмырнамасы
Мәжит Айтбаевтың өмір жолы туралы азын-аулақ мәліметтер баспа беттерінде жарияланды, ақынның жерлестері көне көз қариялардан оның ата тегі жөніндегі деректерді жазып алды. Қызылорда облысы, Тереңөзек ауданы, Шіркейлі қыстағында өмір сүрген, бір кездері діни ұстаз Сейітназар ахунның немересі, шежіреші қарт Әбдіразақ Әбдірашитұлының айтуына қарағанда, Мәжит Қызылорда облысы, Қармақшы ауданына қарасты бір ауылда дүниеге келген. Өз әкесі қарапайым кісі болғанымен, текті атадан тарайды. Анасы Патшагүл - Сыр өңіріне мәлім Бұхарбай батырдың төртінші әйелі Қатшагүлдің сіңлісі. Бұл анамыз жайында, оның шешендігі, өжеттігі турасындағы әңгімелер ел аузында әлі күнге дейін сақталған. Қарт сонымен бірге, Мәжит Айтбаевтың «Түркістан легионында» Мұстафа Шоқайдың қанаттас, кеңесші адамдарының бірі болғанын, оның легионның вице-президенті дәрежесіне дейін көтерілгенін де айтты. Айтылған сөзді тарихи мұрағаттармен салыстырған кезде, шындыққа сай келетіндігі де аңғарылады. Әрі жазушы Дүкенбай Досжан да Мәжиттің Қармақшы ауданында дүниеге келгенін растайды [1, 13] . Соғыс кезінде тұтқынға түсіп, Мәжит Айтбаевпен бірге легионның әдеби-саяси бөлімінде қызмет істеген, «Милли әдебиет» журналын шығарысқан ақын Хамза Абдуллин «Жұлдыз» журналында жариялаған мақаласында: «Біздің Мәжит-бек деп айтып жүргеніміз - Мәжит Айтбаев. Ол соғыстан бұрын Алматыда қазақтың Абай атындағы педагогикалық институтын бітірген. Мәлік Ғабдуллинмен бірге оқыпты. 1913 жылы туған. Ал, туған жері - Қызылорда облысы. Ауданы мен ауылының атын білмеймін. Әйтеуір соғыстан бұрын Қызылорда қаласында тұрып, сондағы екі жылдық мұғалімдер институтында сабақ бергені анық, » - деп, ақынның өмір жолынан мағлұмат береді. Ал енді Қазақ Ұлттық энциклопедиясындағы Мәжитке қатысты деректерді саралап, туған жылына тағы да бағдар жасап көрсек.
- 1. М. Айтбаевтың ақын ретінде қалыптасу кезеңі
Елінің жоғын жоқтап, ереуіл атқа ер салып, егеулі найза қолға алып, ұлтының тағдыры шешілер тұста тоқталып қалмай, толарсақтан саз кешкен ұлдардың тағдыры қашанда ауыр болған. Енді қолда бар деректерге үңіліп, біз сөз етіп отырған ақынның өмір жолына көз жүгіртейік.
«Мәжит 1913 жылы Қызылорда облысы, Қармақшы ауданына қарасты ауылда дүниеге келген. 1934 жылы Абай атындағы Қазақ Педагогикалық институтына түсіп, 1938 жылы бітірген. Қызылорда пединститутында оқытушы, студенттер даярлау курсының бастығы, Қазақстан Жазушылар Одағының Қызылорда облысы бойынша өкілі қызметтерін атқарған. Өлең, әңгімелері мерзімдік баспасөзде, жинақтарда жарияланып тұрған. Көркем аудармамен айналысқан. 1939 жылы әскерге алынып, батыс шекарада қызметтер атқарған. Немістермен соғыста тұтқынға түсіп, «Түркістан Ұлттық Бірлігі» комитетіне мүше болады. Легионның насихат бөлімінде істеп, «Милли әдебиет», «Жаңа Түркістан» газет-журналдарын шығарысқан. Альманахтың бас редакторы болған. 1943 жылы Берлинде «Абылайхан» атты өлеңдер жинағы шықты. Оған екі дастан, үш баллада, төрт ән қырық бір өлеңі енген. Шығармаларын «Қобызшы Қорқыт» деген бүркеншік атпен (псевдониммен) жариялаған. Шерлі ақын шынында да Қорқыт болып күңіренеді. Алтайды, Арқаны, Сырды сағынады. Тұранды, Түркістанды іздейді, туған жерге тәуелсіздік туын тігуді армандайды. Сағынышын сарнаумен шығарып, осы жолда қан төгудің өзін қасиетті дейді» [2, 145] .
Мәжит Айтбаев 1945 жылы Дрезденде болған бомба жарылысынан дүние салады. «Абылайхан» жинағындағы өлеңдерінің бәрі Қазақстанда жарияланып басылған».
«1998 жылы 27 ақпанда М. Әуезов мұражайында Мұстафа Шоқай қоры ұйымдастырған «Түркістан легионының шындығы» деген жиналыс болды. Қобызшы Қорқыт жайын мен баяндадым. Легион туралы Амантай Кәкен айтты. Жиналысқа Мәжит Айтбаевтың немере інісі, белгілі суретші Салихитдин Айтбаевтың қарындасы қатысты. Ақын әулетінің мән-жайын білдік. Бабалары Шойынбайдан - Айтбай, одан Мәжит пен Әбдісадық туыпты. Салихитдин, Күләйім - Әбдісадықтың балалары екен. Мәжиттен Пахриддин деген бала жалғыз. Мәжиттің әйелі Елена Лукич, венгр қызы, мұсылман болып, Мария есімін алған. 1997 жылы қайтыс болыпты, » [3, 12] - деп жазады журналист, еларалық «Шалқар» газетінің бас редакторы Уахап Қыдырханов. Журналист Мәжит Айтбаев 1913 жылы емес, 1914 жылы дүниеге келген деп есептейді [ 2, 145] .
Енді барлығы нанымды болу үшін ақынның жеке мұрағаттар қорынан табылған, Мәжиттің өз қолымен жазылған, латын қарпіндегі «Өмір тарихым» деп аталатын анкеталық дерекке сүйенеміз. Мәжит өз өмірбаянында «Мен 1914 жылы, қазіргі Қызылорда облысында (ауданының аты түспеген) тудым. Әкем Айтбай сол ауданға қарасты 3-ауылдың кедей шаруасы. 1914 жылға шейін жер шаруашылығымен кәсіп істеп, 1916 жылы қайтыс болды.
Сонан шешемнің қарамағында болып, 1923 жылы Тәшкендегі интернатта, одан кейін 5 жылдық интернатта оқыдым.
1924 жылы Ағай (Әбдісадық) Шымкентте қызмет істегендіктен, Шымкенттегі Зиновьев атындағы мектепте, 1926-27 жылдары Мирзояндағы интернатта оқыдым.
1927 жылы Қызылордадағы 9-жылдық мектепте оқып, 1931 жылы Сталинабад (Тәжікстан) қаласына көшіп бардық. 1932 жылы Мирзоянға қайта келіп, сол жылы Қызылордаға көшіп бардым.
1934 жылы Қызылордадағы совпарт мектебінде оқып, оны бітіргесін, 1934 жылы қыркүйекте ҚазПУ-ге келіп түстім» [4] .
Осы деректен М. Айтбаевтың жастық шағы қалай өткендігі баяндалады. Әкеден жастай жетім қалған, кедей отбасының ендігі тірегі туған ағасы Әбдісадық қана болмақ. Мектепте де тұрақты оқи алмағандығы, көшіп-қонудан көз ашпағандығы көрінеді. Оның бір себебі - сол кездегі ел басына түскен ауыртпалық, тарихи жағдайлар, аштық болуы да мүмкін. Ашаршылық жайлаған қазақ жерінің ащы шындығын ашып жазуға кедергілер келтірілген сияқты.
Сыр елі ежелден-ақ ән мен күйдің, өнердің мекені. Ежелгі тарихын, орта ғасырдағы тарихын, сол кездегі шежіресін байыптап зерттеген адам өнер биігіне шыққан тарихи есімдермен танысады. Мәжит Айтбаев өмір сүрген кезеңде, ақынның жастық шағында ғұмыр кешкен Тұрмағамбет Ізтілеуұлы, оның алдында өткен Бұдабай ақын, Қалжан ахундар сияқты белгілі шайырлар, жыршылар - жас Мәжиттің ой-өрісіне, дүниетанымына әсер еткені анық. Қаршадай бала кезінен қолына қалам ұстаған деуге де толық негіз бар. Сол кезде Қазақстанды шарпып өткен өзгеріс, Кеңес үкіметінің орнауы - бұрын бұйығы жатқан өлкеге тың жаңалықтардың келуіне жол ашты. Колхоз, совхоздар құрылып, кедейлер ұйымдасып, қыбырласып, тіршілік ете бастады. Малға қарап күнелтіп жүрген халық жер шұқылап, еңбек етуге кірісті. Сыр бойында жаңа өмір басталғанын білдіріп, жер-жерде тынымсыз тракторлар гүрілдеді. Жазу-сызуы ертеден араб тілінде жүретін қазақ елі орыс жазуына, латыншаға, кириллицаға көшті. Сауатсыздықты жою, білім алу - күн тәртібіне басты міндет болып қойылды. Балалар енді бұрынғыдай молданың алдына барып арабша сауат ашпай, кириллица қарпімен жазып үйрене бастады. Сол жеткіншектердің арасында Мәжит те жүрді. Жеті жасқа толып, оң-солын енді тани бастаған бала тұрмыс ыңғайымен Қызылордада қалған жоқ, Тәшкенге (Ташкент) көшіп барды. Өзінің өмірбаяндық жазбасында көрсететіндей, осында ол 1923 жылы 9 жасында сауатын ашады. Бұл жетім балаларға арналған 5 жылдық интернат болатын. Бірақ, Ташкент қаласында ұзақ тұрақтай алмайды. Ағасы Әбдісадық қызмет бабымен Шымкент қаласына ауысқандықтан, отбасы да осында көшіп келді. Шымкенттегі Зиновьев атындағы мектепте оқуын әрі қарай жалғастырады. Содан кейін тағы да қоныс аударып, Мирзоян есімін иеленген Тараз қаласына келеді. Бұл кезең 1926-27 жылдар еді. Мәжит осындағы интернатта жатып оқиды. Бірақ бұл қаладағы интернатқа да ұзақ тұрақтай алмай, бір жыл өтпей жатып, қайтадан туған жері Қызылордаға ат басын тірейді. Осы жылы Қызылордадағы тоғыз жылдық орта мектепте оқуға кіріседі. Төрт жылдан кейін қайтадан Тәжікстандағы Сталинабад қаласына келіп орналасады. 1932 жылы Мирзоянға (Тараз) көшіп келіп, ақыры сол жылы Қызылордаға қайта көшеді.
Ақын 1934 жылы бастауыш, орта мектепті тәмамдап, 20 жасында Қызылордадағы кеңестік партия мектебінде оқиды. Мұны өмірбаянында өзі де атап көрсетеді. М. Айтбаев өзі оқыған жылдары өте белсенділігімен көзге түседі. Партия мектебін бітіріп шыққанда берілген мінездемеде «алғырлығымен, сабаққа қатысуымен басқаларға үлгі бола білді» делінген.
Мәжит Айтбаевтың осы кездері шығарған өлеңдері баспасөз беттерінде өте жиі жарияланып тұрған. Оқып жүргенінде қабырға газетін шығаруға белсене атсалысып, газеттің редакторы да бола білген. Осындай ұмтылыс оның өлең өлкесіндегі алғашқы қадамдарының сәтті болуына себепкер. Оның тұңғыш өлең-жырлары жаңарған ауыл өмірін, колхоз, совхоз тұрмысын сөз етті. «Кеңес үкіметінің көсемі Ленин - еңбекші елдің қамқоршысы» дегенге күмәнсіз сенді. Сталин тұсындағы сұрқия саясатты басқа ақындармен қосыла мадақтады. Сыр елінің сорына айналған алапат өзгерісті халқының арманының орындалуы деп түсінді. Осы тұста аудан, ауылдарда қаптап шығып жатқан «Колхоз туы», «Колхоз өмірі», «Қызыл еңбекші» газеттеріне жырларын сиясы кеппей жатып-ақ басуға берді. Бірақ оған ақынның өз басы емес, өмір сүрген ортасы, заманы кінәлі еді. Ақиқатты ашып, бетке айтатын халық зиялылары атылды, асылды. Ажал апанынан аман құтылмасын білген кейбіреулері басқа жұртқа бас сауғалап құтылды. Шындық біраз жыл өткеннен кейін барып жария болды. Ал, кедейшіл ақындардың ұлтына төнгелі тұрған қатерді - ой-саналарымен салмақтауға дәрмені жетпеді.
Мәжит Айтбаевтың осы кезеңде «Колхоз туы» газетіне жарияланған «Туған жер жыры» одасын толығымен келтіре кетуді жөн деп таптық.
Сүйем Сырым, туған жерім,
Сүйем сұлу тұрағым.
Неге сүймен сүттен тәтті,
Сырдың сұлу бұлағын.
Сүйем сырдың самал желін,
Сүйем сырдың әуесін.
Сүйем сырдың сондай тәтті,
Мөлдір қара мәуесін.
Сүйем сырдың гүлді көркем,
Жесең тоймас жемісін.
Сүйем сені колхоздардың,
Кең алапты егісін.
Сол алапта сом денелі,
Сүйем ерлер майданын.
Сүйем болат тракторлар
Асыр салған аймағын.
Сүйем сырдың айлы түнін,
Сол айлы түн сырларын.
Сайран салып, сауық құрған,
Қыз-бозбала жырларын.
Көрсем қанша көңілім тоймас,
Туған жерім түріңді.
Сондықтан да саған бүгін,
Тарттым тәтті жырымды.
Сүйем сырым, туған жерім,
Сүйем сұлу тұрағым,
Қалай ғана сүймен сені,
Бітсе сенен мұрадым.
Жаңалықтың жаңалығын,
Жаңа істің желісін.
Жедел көпке жеткізуге,
Сүйем сырым туған жерім.
Сүйем сұлу тұрағым.
Қалай сүймен өссе сенен,
. . .
Сондықтан да сені неге,
Жырым етпейін туған жер.
Жерлеріңе жырдан неге,
Гүл екпейін туған жер [5, 4] .
Мұнда қарап отыратын болсақ, тамсандырып, таңдай қақтырарлық сұлу сурет те бар, қоғам бейнесін көрсетуге талпынған ниет те бар. Қалай дегенмен де жаңа жетіліп, өсіп келе жатқан жас ақын үшін тым жақсы көрсеткіш. Жас жігердің жалындай жанған үміті, жау жолында бар қуатын іркіп қалмас қайраты толық көрінген. Мұндай жолдардың қанаттаса келе жатқан сол тұстағы көп ақындардың қаламынан табылатындығы идеологиялық бағыттың бір сарында өрбігендігін көрсетсе керек.
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz