Мектеп көшбасшылары тәлімгерлік пен коучинг арқылы өз мектепте еңгізілген өзгерістердің тиімді болғандығын қалай түсінуге болады

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Мектеп көшбасшылары тәлімгерлік пен коучинг арқылы өз мектепте еңгізілген өзгерістердің тиімді болғандығын қалай түсінуге болады.

Еліміздегі болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер, соның ішінде білім беру саласы, мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуға өзгеріс енгізуді талап етіп отыр. Өзгеріс енгізу үшін әртүрлі мүмкіншілктер бар, өйткені оқытудың барлық әдістері баланы дамытуға құрылып келеді. Дәстүрлі оқыту түрлерінде оқулық пен мұғалімнің пікірін нысана етумен шектелу басым болды. Қазіргі кезде білім беру жүйесінде оқыту оқушы қабілеті, оның жан-жақты дамуы, даму әрекеттерін ұйымдастырудың қажеттілігін нақты дәлелдеп тұр.

Мектеп көшбасшылары тәлімгерлік пен коучинг арқылы өз мектептеріндегі мұғалімдерге тәжірибелерін өзгертуге қалай көмектесуге болатыны арқылы үнемі бағыт беру арқылы болу керек. Ал мұғалімдер оқушылардың оқу үдерісін жақсарту үшін не істеу керек екенін білуге тиісті. Сонымен өзгеріс еңгізу үдерісін ойдағыдай жүргізе білу үшін көшбасшылар мен мұғалімдер енгізіліп жатқан өзгерістердің мақсатын анық түсінсе жақсы жетістіктерге жетеді. Өзгерістер мақсатында ең бастапқы өзімнің мектепті дамыту жоспарымның «Оқу мен оқытудағы ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың тиімділігін қалай арттыруға болады?» тақырыбына осы барлық атқарылған жұмыстың бағыты осы тақырыбыма жауап болды. Өйткені тәжірибе кезіндегі мектеп табалдырығын аттап басқаннан бастап деректер жинау осы ақпараттық-коммуникациялық технологияның көмегімен басталды, әкімшілікпен кездесу болсын, сабақтар үстінде, әріптестерімнен интервью, сұхбат алу және т. б.

Сонымен оқыту мен оқу тәжірибесіне енгізілетін өзгерістердің сапалы ықпал ету дәрежесі мен қорытындыларын анықтау үшін өзімнің басты қызметімнің мақсаты: мектептің шеңберіндегі даму бағдарламасын іске асыру, оқыту мен оқу тәжірибесіне жаңа тәсілдерді енгізуге бағытталған коучинг бағдарламасын енгізу барысында бірнеше әріптестеріме тәлімгер болу. Тәжірибе үстінде мониторингті жүзеге асырып, мектепті дамыту үдерісіне қолдау көрсету, сонымен қатар бағдарламаның ықпал ету дәрежесін анықтауым да міндетіме жатады.

Осылайша, тәжірибе барысында соңғы нәтижелердің ішіне мектептің даму жоспарына өз үлесімді қосуым мен бірге коучинг жүргізу, тәлімгерлік қызметімнің жұмысын атқару, коуч-мұғалімдерді оқыту мен оқу тәжірибесінде жаңа тәсілдерді енгізуге бағытталған даму бағдарламасын іске асыру болды. Мен коуч-мұғалімдеріммен бірге мұғалімдердің оқытушылық тәжірибесіне оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдерді енгізуге бағыт беріп тұрдым. Мектептегі дамыту бағдарламасының ықпал ету дәрежесінің мониторингін жүзеге асырып, даму бағдарламасын іске асыру барысында мәселелер туындаған жағдайда үдеріске араласып отырдым.

Сонымен қатар біраз жұмыс атқарылу үстінде аралық нәтижелердің көрсеткіштері арқылы мақсатқа қол жеткізу, дұрыс жолмен келе жатқанымды келесі айтылып кететін мәліметтерден байқауға болады деп ойлаймын.

Мәліметтерді қарастырудағы түйінді мәселелерді деректер жинағаннан кейін талдау және жүйелеу болды. Ол бастапқы деректер: мұғалімдерден, оқушылардан, ата-аналардан алған сауалналар (Қосымша №1), бірінші педагогикалық кеңестегі деңгейлік курстың бағдарламасына шолу жасаған кездегі мұғалімдердің бастапқы ой-пікірлерінің туындауы, ол коучингтар өткізу үстіндегі біршама пікірлерімен бөлісуі (Қосымша №2), сұхбаттасудағы, интервью берудегі, өз сабақтарына жаңа тәсілдерді қолданған кездері байқадым. (Қосымша №3)

Зерттеу барысында енгізілетін өзгерістердің нәтижелілігін растайтын деректерді жинақтауға келетін болсам, ол сауалнамалардың қорытыныдысының нәтижесі, мұғалімдердің Lesson Study бойынша пікірлері, жақсы өткен және қиыншылықтар болған сабақтардың талдауы, кері байланыс. (Қосымша №4)

Өзімнің А. тәлім алушым үшінші деңгейлі курстың бағдарламасын өтіп келген мұғалім, оған бастапқы кезде осы LS тәсілі туралы айтып кеткен едім және С. екінші деңгейлі тәлімгерім «Сыни тұрғыдан ойлау арқылы Microsoft Word бағдарламасына шолу» атты коучинг өткізгенде қатысып осы тәсіл бойынша біраз мәлімет алған. А. тәлім алушым мен бірігіп жоспар құрастыруға анықталған тағы да төрт мұғаліммен бірігіп жоспар құрдық А. тәлім алушым ағылшын тілі мұғалімі. Тізбектелген сабақтар берді, қатысқан төрт мұғалімдер: биология, бастауыш сынып, ағылшын тілі және сызу пән мұғалімдері. Осы мұғалімдерді анықтағанда ең алдымен мен оқушылардың жас ерекшеліктеріне көңіл бөлгім келді. Себебі қай мұғалім қандай буында сабақ беретініне, мысалы: биология пән мұғалімі орта және жоғары буынға, бастауыш сынып мұғалімі бастауыш буынға, ағылшын тілі мұғалімі бастауыш, орта және жоғары буынға, ал сызу мұғалімі орта және жоғары буынға. Оны неліктен ескерттік, өйткені әрі қарай осы бағдарлама бойынша Lesson Study тәсілін еңгізуді жалғастырғанда, анықталған мұғалімдер ең бірінші өздерінің әдістемелік бірлестіктеріне, өз буындарында істеген мұғалімдерге жеткізе алып, бірлесіп LS тәсілімен сабақ жүргізуді болжадық. Әріптестеріме LS тәсілі өте ұнады, өйткені топ мұғалімдердің пікірінше: осы зерттеу барысында басқаша қарауларына мүмкіндік беріп, өз сабақтарында осындай кемшіліктерді жібермеуге тырысуымыз керек деді. Осы тәсіл тек қана сабақ өткізген мұғалімге емес, сабақ үстінде зерттеу жүргізген мұғалімдерге де бір шама пайдасы тиеді екен - деген пікірлер көп айтылды. Оқушылар осындай тәсілге өте қызығушылық танытып, өз пікірлерін позитивті көңілмен бөлісіп айтты. (Қосымша №5)

LS тәсілі бойынша сабақ берген А. мұғалімнің пікірі:

Жаңалық! Қандай жаңалық болмасын адам жүрегінде үрей тудырады. Адамзат ойында өте көп ойлар туады. Бұл жаңалық қалай болмақ? Маған қалай әсер етеді? Несімен ол маңызды? Және тағы басқа. Әрине қандай болмасын жаңалық әр адамға әр қилы әсер етеді, яғни адам жаңалықты қалай қабылдағысы келсе солай болады. Мұғалімдерге қатысты жаңалықтардың бірі-үш айлық курс, яғни Кенбридж университетінің тренерлері жасап шығарған «жаңа жеті модулдерді» игеруге арналған курс. Бұл курс педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыруға арналған және негізгі мақсаты оқушылардың қалай оқу керектігін үйреніп, соның нәтижесінде еркін, өзіндік дәлел - уәждерін нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, сыни пікір - көзқарастары жүйелі дамыған, сандық технологияларда құзырлылық танытатын оқушы ретінде қалыптасуын қамтиды.

Осы бағдарламаны оқып келгеннен кейін, сабақтарды беруге бастадым. Мен ең бірінші сабақтарымды Lesson Study сабағы ретінде өткіздім. Себебі біздің мектепке бірінші деңгейді оқып жүрген ұстаз Б., тәжірибеге келді, және менімен бірге LS сабақтарын өткізуге бағыт беріп тәлімгерім болды. LS сабағына біз басқа пән мұғалімдерін анықтап оларға жаңа әдісімен сабақ беруді бірге жоспарлап, өткіздім. Сабақ үстінде біз үш оқушыны зерттедік. Жақсы оқитын, орташа оқитын және төмен оқитын оқушыларды таңдап зерттеу жүргіздік. Бірақ зерттеуді сабаққа келген мұғалімдер жүргізді. Үш мұғалімге оқушыларды бөліп бердік. Сабақтарым барлығы жақсы өтті деп айта алмаймын, себебі басында басқа мұғалімдер отырғандықтан кішкене қобалжып, өзімді еркін ұстай алмадым. Бірінші сабақта оқушылардың да сабаққа қатысуларынан өзгешелік байқалды. Содан соң үйрене бастадық. Мен үш Lesson Study сабағын өткіздім. Сабақтардың тақырыптары бір-бірімен байланысты. “My school bag”, “My school lunch box”, “Review”.

Бұл методиканың тиімділігі көп, өйткені әр мұғалім жеке-жеке оқушыларды зерттеген соң оқушыны толық зерттеді деп айта аламын. Кейін ол оқушыға қай жағынан көмек керектігін маған айтылды. Келесі сабақта мен ұстаздардың маған айтқанын ескердім. Мысалы, нашар оқитын оқушыны мен қасына барып арқасынан сипаған соң ол оянып сабаққа қызығушылығы артты. Топта өзін көрсеткісі келіп талпынды. Бірақ ол оқушыға әлдеқайда сенімділік жетіспейтіндігін маған зерттеуші ұстаз айтты. Ал жақсы оқитын оқушы зерттеуші ұстазға керісінше әсер қалдырды. Басқа оқушыларға мүмкіншілік бермей топтағы оқушыларды басып тастайды. Менің ойымша бұл методика жақсы оқитын оқушыға ұнамайды. Мысалы жаңағы оқушыны алатын болсақ неге мен топта жасаймын, ал қалған оқушылар көріп отырады немесе менен көшіріп алады деген ойлар туындайды екен.

Осы жұмыстардың жақсы да өткен қиыншылықтар туындаған да сәттер болды. Екі тәлімгерлерімнің тәлімалушылары әрқайысысы тізбектелген төрт сабақ өткізді. Олардың кейбір сабақтарына тоқталсам. Бірінші Г. тәлімгерімнің тәлімалушысы еңбек және сызу сабағының мұғалімі, ол 9-сыныпта сабақ берді. Г. тәлімгерімнің Р. тәлім алушысына рефлексивті есебіне тоқталсам.

Кембридж университеті мамандарының еліміздің орта білім беру ұйымдары үшін жасаған бағдарламасы негізінен сындарлы теориялық оқытуға негізделіп отыр. Ал сындарлы білім берудің басты ерекшелігі балалардың пәнді терең түсініп, алған білімдерін кластан тыс жерде ұтымды пайдалануды қамтамасыз етеді. Бүгінгі ғаламдану үдерісінде еліміздің әлемдік қауымдастықтағы орны адами даму сатысымен, білім жағдайымен, ғылым мен техниканы өндірісте пайдалану деңгейімен анықталады[1] . Республикамызда тұлға әлеуетін дамытуға, ойын еркін жеткізу, инновациялық жобаларды жүзеге асыруға, шығармашылықты арттыруға барлық жағдай жасалуда.

Сондықтан мен жаңа бағдарлама бойынша тәжірибеден өтіп келгеннен кейін сызу және технология пәнінің мұғалімі Р. бірден менің тәлім алушым болуға өз ниетін білдірді. Ол менен тәлім алушы ретінде Кембридж бағдарламасының жаңа бағыттарымен таныстыруды сұраған болатын. Оқытудағы жаңа бағдарламаның басы жеті модулін пайдалана отырып екеуіміз өткізілетін жаңа сабақ жоспарларын бірлесіп құрастырдық. Бұл сабақтан кейін тәлім алушыма негізінен оқушы көп сөйлеп, пікіралмасу жасап, өз ойын айта білу керек деген ұсыныс жасадым. Менің өткізген сабақтарыма қатысып көргеннен кейін шынымен сабақ беру тәсілімді өзгертуім керек екен деген ой тоқтамға келді.

Жаңа әдістегі өзгертілген бірінші сабағы «Сызу қаріптері» тақырыбында өтті. Сабақ екі сағатқа жоспарланған болатын. Бұл сабақта оқушылардың аналитикалық қабілеттерін дамыту үшін сыныпты топқа бөліп, әр топқа тапсырмалар беру арқылы жүргізілді. Екінші сабағының тақырыбы да «Сызу қаріптері». Бұл сабақ та топтық жұмыс арқылы жүргізілді. Оқытудың жаңа тиімді әдістерін оқушының қасиеттерін ашатындай жағдайлар жасадық. Сабақта оқушылар ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланып, интерактивт тақтаның мүмкүндіктерін де қолданды.

Сабақ кезінде оқушылар өз ойларын айтуға, бірін-бірі тыңдауға, өзін-өзі бағалауға, бірін-бірі бағалауға үйренді. Бұл орайда сабақ барысында суммативті және формативті бағалауды тиімді пайдалану арқылы оқушылардың да өзара бағалауға мүмкүндік берілді. Сынып ішінде ынтымақтастық ахуал қалыптасуға жағдай жасалды. Осы бағытта сабақтарды өткізу оқушылардың шығармашылық дамуына, жан - жақты болуына үлкен ықпал ететіндігініне Р. көзі жетті деп ауыз толтыра айта аламын.

Әр өткізілген сабақтан кейін Р. өз іс-әрекетіне есеп беріп, сабақтың қалай өткендігін саралап отырудың жақсы екенін айтты. Жаңа бағдарламаның жеті модулінің ішіндегі бағалау әдістері, диалогтық оқыту сабақ жоспарын салған Блум таксономиясына салу, тәлім алушыма өте ұнады. (Қосымша №6)

Сабақты жоспарлаған кезде, осындай бағыт-бағдар ұстану жаңа сабақты меңгертуде мақсатына жетуге айтарлықтай ықпал ететінін байқады. Осы жеті модульдің ішінде оған, әсіресе, жаңа бағдарламаның диалогтік оқыту әдістемесінің зерттеушілік әңгіме жүргізу тәжірибесі ерекше әсер қалдырды, сондықтан, бұдан былай, өз сабақтарында осы әдісті әрі қарай қолдануды жоспарлаймын деді. Сонымен қатар, бағалау жүйесінің де критериалды бағалауға бет бұруы қажеттілік екенін де құптады.

Менің ойымша Р. жаңа бағдарлама бойынша жұмыс жүргізу өте ұнады.

Сонымен қатар келесі тәлімгерім өзінің тәлім алушысы тәлімгерімнің А. тәлім алушысына рефлексивті есебіне тоқталсам. Тізбектелген сабақтар топтамасының бірінші сабағының тақырыбы: «Натурал сандарға амалдар қолдану». Бұл сабақтарды өткізу мақсаты: оқушыларды жан-жақты ойлауға итермелеу, өзара сөйлеу мәдениетін қалыптастыру, топтық ережені сақтау арқылы бір-бірінің білімдерін толықтыру, жетілдіру, «тұйық» оқушылардың ойларын ашу арқылы сабақта белгілі бір нәтижеге жету болды. Білім сапасы оқушының білімге деген құштарлығымен, қызығушылығына тікелей байланысты. Ынтымақтастық атмосферасын құру үшін, сабақты «салат» треннингінен бастады. Банан, апельсин, алма және йогурт суреттерін таратып, оқушыларды орындықтарға отырғызып «салат» ойынын өткізді. Өткізу барысында оқушылар өздерін тұйық ұстады. Төрт топқа бөлініп отырды, бөлінген кезде оқушылар шулап, «мен ол топқа отырмаймын» деген оқушылар болды. Бірақ мұғалім оларды отырғыза білді. Топтарға бөліп, сабақ барысында топта жұмыс істейтін ережелермен таныстырып өтті. Бір-бірін тыңдай білуге және сыныптастарына көмек көрсете білуге сол кезде айтылып кетті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.