Біржан мен Сара операсы жайлы



Аса көрнекті композитор Мұқан Төлебаев шығармалары жолында «Біржан мен Сара» операсы ең маңызды орын алады. Ол- қазақ өнері мен өркениетінің алтын қорына қосылды. «Біржан мен Сара»- қазақ мәдениетінің ұлттық көрінісі. Ол көп ғасырлар бойғы халықтық әншілік дәстүрінің тәжірибесін, орыстың опералық классикасының ең жақсы традицияларын оқып – үйреніп және қолдану негізінде туды.
Опера бірден баурап алады, тыңдаушыларын елең еткізер сезім күшімен, лиризмімен, музыка тілінің дәстүрлі әуенділігімен, динамикалығымен, екі әншінің жеке бастарындағы трагедиялар әлеуметтік-тарихи құбылыс пен тартыс деңгейіне көтере білген драмалық сюжетімен сүйсіндіреді.
Спектакльдің тұңғыш қоюшы – режисері Қазақ ССР хылық артісі Құрманбек Жандарбеков. Тыңдаушылардың аға ұрпағы Сара мен Біржан партияларын алғаш орындаушылар – СССР халық әртісі Күләш Байсейтованың және Қазақ ССР халық әртістері Шабал Байсекова, Әнуарбек Үмбетпаев, Байғали Досымжановтардың есімдерін аса құрметпен және алғыс сезіммен атайды.
М.Төлебаев Алматы обылысы Бөрлі төбе ауданының Қарашыған ауылында кедей шаруа жанұясында 1913 жылы дүниеге келді. Баланың тәрбиесіне оның ағасы – Апырбай Әуелбаев – белгілі домбырашы, суырып салма ақын өз әсерін тигізді. Мұқанды тәрбиелеуші Апырбай көптеген айтыстарға қатысты. Мұқан әншілерді және домбырашыларды көп тыңдайтын. Туған жерінің әндеріне деген сүйіспеншілігін арттыра түскен сол әндерді оған үйреткен анасы Тәжібала болды. Ол Музыканы өте жақсы көретін және ақындыққа жақындығы да бар болатын.

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:   
Біржан мен Сара операсы жайлы
Музыкасы: М.Төлебаевтікі
Либреттосы: Қажым Жұмалиевтікі
3 перделі опера
Аса көрнекті композитор Мұқан Төлебаев шығармалары жолында Біржан мен Сара операсы ең маңызды орын алады. Ол- қазақ өнері мен өркениетінің алтын қорына қосылды. Біржан мен Сара- қазақ мәдениетінің ұлттық көрінісі. Ол көп ғасырлар бойғы халықтық әншілік дәстүрінің тәжірибесін, орыстың опералық классикасының ең жақсы традицияларын оқып - үйреніп және қолдану негізінде туды.
Опера бірден баурап алады, тыңдаушыларын елең еткізер сезім күшімен, лиризмімен, музыка тілінің дәстүрлі әуенділігімен, динамикалығымен, екі әншінің жеке бастарындағы трагедиялар әлеуметтік-тарихи құбылыс пен тартыс деңгейіне көтере білген драмалық сюжетімен сүйсіндіреді.
Спектакльдің тұңғыш қоюшы - режисері Қазақ ССР хылық артісі Құрманбек Жандарбеков. Тыңдаушылардың аға ұрпағы Сара мен Біржан партияларын алғаш орындаушылар - СССР халық әртісі Күләш Байсейтованың және Қазақ ССР халық әртістері Шабал Байсекова, Әнуарбек Үмбетпаев, Байғали Досымжановтардың есімдерін аса құрметпен және алғыс сезіммен атайды.
М.Төлебаев Алматы обылысы Бөрлі төбе ауданының Қарашыған ауылында кедей шаруа жанұясында 1913 жылы дүниеге келді. Баланың тәрбиесіне оның ағасы - Апырбай Әуелбаев - белгілі домбырашы, суырып салма ақын өз әсерін тигізді. Мұқанды тәрбиелеуші Апырбай көптеген айтыстарға қатысты. Мұқан әншілерді және домбырашыларды көп тыңдайтын. Туған жерінің әндеріне деген сүйіспеншілігін арттыра түскен сол әндерді оған үйреткен анасы Тәжібала болды. Ол Музыканы өте жақсы көретін және ақындыққа жақындығы да бар болатын.
Композитордың халықшылдыққа ұмтылысы сол операның поэтикалық идеясые, желісмін таңдау барысында байқалған еді. Біржан салдың ержүрек және еркіндікті сүйген бейнесі халықпен бірге өмір сүрді. Мен бүкіл өмірді саған беремін, менің хылқым! - деп айтады Біржан операның екінші көрінісінде. Ақынның шабытты бейнесі өзінің поэтикалық мазмұндылығымен ғана емес, композитордың көңілін аударған, оның жоғары идеялылығы да болды. Либреттист Қажым Жұмалиев екеуі ақынның жан-жақты маңызды көріп, оны аша түседі. Біржанды патриот-әнші ретінде бейнелейді. Ақын өзінің әндерін кереметтей Жасыл теңізге балайтын туған жеріне, өлкесіне арнап айтады. Сонымен бірге ол Қараңғылықты, зұлымдықты және жасты төккен әлемді сынайды. Біз осындай ортаның ақынын көреміз.
Операның музыкалық дамуының негізгі жақтарын анықтай келе, композитор барлық шығарманы бастайтын лейтмотивін тапты - ол белгілі халық әншісінің әндерімен көрсетілген Біржаннның тақырыбы. Бірақ, М.Төлебаев оны творчестволық жағынан көрсетеді; Ол түп нұсқаны қалай болса солай ала салмай, Біржанның әнін барлық шығармалардан жоғары және батыл көтерді. Мұнда да қазақ композиторының үлкен талантының өскендігі сезіледі.
Операның 3 пердесіндегі үйлену тойы билері композитордың үлкен шеберлігімен жасалған дүние. Бұл би билейтін үлкен симфониялық көрініс. Бидің ырғақтың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
«АСЫЛ МҰРА» Қазақтың аса көрнекті композиторы, қоғам қайраткері, КСРО халық артисі Мұқан Төлебаевтың туғанына 100 жыл (1913-1960 ж.) Лекция
Роза Үмбетқызы - қазақ опера өнерінің майталманы
Қазақ Ұлттық Опера және балет театры
Қазақстан оперә өнері
Қазақстан опера өнерінің негізін салушы сахна жұлдыздары
ЖЫРТҚЫШ ҚҰСТАР ТУРАЛЫ
Ғажап ғұмыр
Қазақ кәсіби музыкасының негізін салушылар
Қазақ музыкасының, операсының дамуы жайында
Қажым Жұмалиев шығармашылығы
Пәндер