Оқытудың техникалық құралдарының оқу процесіндегі орны мен рөлі

Жоспар
Кіріспе

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3.5

І. ТАРАУ. ОҚЫТУДЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫ ЖҮЙЕСІНІҢ ПРИНЦИПТЕРІ.

1.1.Оқыту техникалық құралдарының негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6.12

1.2.Оқытудың техникалық құралдарының
жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13.16

ІІ. ТАРАУ. ОҚЫТУДЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ОҚУ ПРОЦЕСІНДЕ ҚОЛДАНУ ӘДІСТЕМЕСІ.

2.1.Сабақта оқу процесі негзінде оқытудың техникалық құралдарын қолдану
ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17.20

2.2.Қазіргі заманда оқытудың техникалық құралдарын оқу процесінде
пайдаланудың тиімді жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21.25

2.3.Қазіргі заманғы оқу құралдарының оқу процесінде пайдалану
әдістемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26.30

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31.33

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34.35

Курстық жұмыстың өзектілігі. Қазіргі уақытта елеміздің білім беру жүйесінде білім беру құрылымын оңтайландыруға бағытталған және нарықтық қоғам құру талаптарына толық сәйкес келетін өзгерітер болып жатыр. Қазақстандағы оңдаған жылдар бойы қалыптасқан дәстүрлі білім беру моделі елімізде және бүкіл әлемізіде және бүкіл әлемдегі болып жатқан қоғамдық-экономикалық өзгерістерге ілесе алмауының мүмкіндігікүн өткен сайын ерекше сезілуде. Бүгінгі күні қоғам білім беру жүйесінен жан-жақты дамыған, өздігенен жұмыс істей алатын, ерекше жағдайларда әрекет жасай алатын және үздіксіз білім алуға талабы бар жастарды дайындауды талап етуде. Сондықтан жоғары оқу орындары құрылымына елеміздің білім беру жүйесін сапалы жағдайға жеткізе алатын оқытудың техникалық құралдарымен оқыту енгізіліп отыр.
Оқытудың техникалық құралдарының ең бір маңызды дидактикалық ерекшеліктері – олардың жоғарғы ақпараттық қомақтылығы мен оның қазіргі уақыт пен кеңістіктің ара қатынастарын жеңу мүмкіндігінде. Тағы бір айта кететін дидактикалық ерекшелігі оның зерттеліп жатқан жәйттер мен процестердің мәніне терең ену мүмкіндігі. Сол себепті оқытудың техникалық құралдарының оқушылардың сезім түйсігі мен таным аумағын кеңейтеді.
Сондықтан да адам танымының психологиясына негізделген жоғары жүйке қызметінің физиологиясының ерекшелігін ескере отырып, педагогика мен психология ғылымы – адамның жоғары дәрежеде қабылдау мүмкіндігі, педагогтың айтылған сөзінен алынған мәліметі мен оқушының оқытудың техникалық құралдары арқылы қабылдаған бейне көрінісінің үйлесімділігімен бейнеленеді.
Оқытудың техникалық құралдарының көп ақпараттарды қамтиды, меңгерілетін құбылыстар мен процестерге терең үңілуге мүмкіндік береді, оқыту көренкілігін арттырады, оқу материалын қабылдау әсерін күшейтеді.
Оқытудың техникалық құралдары, меңгеріліп жатқан материалдардың дамуын көрсетеді, оның динамикадағы дидактикалық байланысын кескіндейді және табиғат пен қоғамдағы орнын анықтауға мүмкіндік береді, сондықтан ол оқушылардың диалектикалық оқуын және сана-сезімін арттыратын бірден-бір құрал болып табылады. Әдістер мен оқу құралдары, қоғамның дамуындағы әлеуметтік экономикалық жағдайлардан туындайтын ортақ білім заңдарымен байланысты болады.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Оқытудың техникалық құралдарының оқу процесіндегі орны мен рөлі

ЖОСПАР:

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3-5

І. ТАРАУ. ОҚЫТУДЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫ ЖҮЙЕСІНІҢ ПРИНЦИПТЕРІ.

1.1.Оқыту техникалық құралдарының
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6-12

1.2.Оқытудың техникалық құралдарының

жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13-16

ІІ. ТАРАУ. ОҚЫТУДЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ОҚУ ПРОЦЕСІНДЕ ҚОЛДАНУ
ӘДІСТЕМЕСІ.

2.1.Сабақта оқу процесі негзінде оқытудың техникалық құралдарын
қолдану
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17-20

2.2.Қазіргі заманда оқытудың техникалық құралдарын оқу процесінде
пайдаланудың тиімді
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...21-25

2.3.Қазіргі заманғы оқу құралдарының оқу процесінде пайдалану
әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26-30

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31-33

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...34-3 5

КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі. Қазіргі уақытта елеміздің білім беру
жүйесінде білім беру құрылымын оңтайландыруға бағытталған және нарықтық
қоғам құру талаптарына толық сәйкес келетін өзгерітер болып жатыр.
Қазақстандағы оңдаған жылдар бойы қалыптасқан дәстүрлі білім беру моделі
елімізде және бүкіл әлемізіде және бүкіл әлемдегі болып жатқан қоғамдық-
экономикалық өзгерістерге ілесе алмауының мүмкіндігікүн өткен сайын ерекше
сезілуде. Бүгінгі күні қоғам білім беру жүйесінен жан-жақты дамыған,
өздігенен жұмыс істей алатын, ерекше жағдайларда әрекет жасай алатын және
үздіксіз білім алуға талабы бар жастарды дайындауды талап етуде. Сондықтан
жоғары оқу орындары құрылымына елеміздің білім беру жүйесін сапалы жағдайға
жеткізе алатын оқытудың техникалық құралдарымен оқыту енгізіліп отыр.
Оқытудың техникалық құралдарының ең бір маңызды дидактикалық
ерекшеліктері – олардың жоғарғы ақпараттық қомақтылығы мен оның қазіргі
уақыт пен кеңістіктің ара қатынастарын жеңу мүмкіндігінде. Тағы бір айта
кететін дидактикалық ерекшелігі оның зерттеліп жатқан жәйттер мен
процестердің мәніне терең ену мүмкіндігі. Сол себепті оқытудың техникалық
құралдарының оқушылардың сезім түйсігі мен таным аумағын кеңейтеді.
Сондықтан да адам танымының психологиясына негізделген жоғары жүйке
қызметінің физиологиясының ерекшелігін ескере отырып, педагогика мен
психология ғылымы – адамның жоғары дәрежеде қабылдау мүмкіндігі, педагогтың
айтылған сөзінен алынған мәліметі мен оқушының оқытудың техникалық
құралдары арқылы қабылдаған бейне көрінісінің үйлесімділігімен
бейнеленеді.
Оқытудың техникалық құралдарының көп ақпараттарды қамтиды,
меңгерілетін құбылыстар мен процестерге терең үңілуге мүмкіндік береді,
оқыту көренкілігін арттырады, оқу материалын қабылдау әсерін күшейтеді.
Оқытудың техникалық құралдары, меңгеріліп жатқан материалдардың дамуын
көрсетеді, оның динамикадағы дидактикалық байланысын кескіндейді және
табиғат пен қоғамдағы орнын анықтауға мүмкіндік береді, сондықтан ол
оқушылардың диалектикалық оқуын және сана-сезімін арттыратын бірден-бір
құрал болып табылады. Әдістер мен оқу құралдары, қоғамның дамуындағы
әлеуметтік экономикалық жағдайлардан туындайтын ортақ білім заңдарымен
байланысты болады.
Сонымен мынаны ескеру керек, оқытудың техникалық құралдары – ол әдіс
емес, ол орынды қолдана білетін жағдайда әдістің тиімділігі арттыратын
құрал. Сондықтан оқытудың техникалық құралдарын қолдану әдістемесі бұл
әдісті қарастырмайды, ол жалпы оқыту әдістерінің құрылымындағы оқытудың
техникалық құралдары мен жұмыс істеудің тәсілін қарастырады.Қарастырылған
тақырыпқа арналған оқыту кешенін дұрыс таңдау үшін кейбір аудиовизуалдық
құралдарын нақты ерекшеліктері мен дидактикалық мүмкіншілігін, ал жақсы
жабдықталған пәндік кабинеттегі сабақта олармен жұмыс істеудің тиімді
методикасын білу қажет.
Курстық жұмыстың мақсаты: оқыту процесінде оқытудың техникалық
құралдарының алатын орны мен оларды сабақтаа пайдаланыдың тиімділігін
анықтау.
Курстық жұмыстың зерттеу объектісі: оқытудың техникалық құралдарын
ұйымдастыру жүйесі.
Курстық жұмыстың зерттеу пәні: оқытудың техникалық құралдарын сабақта
пайдаланудың тиімділігі.
Курстық жұмыстың міндеттері:
- Оқыту техникалық құралдарының негіздерін анықтау;
- Оқытудың техникалық құралдарының
жіктелуін анықтау;
- Сабақта оқу процесі негзінде оқытудың техникалық құралдарын қолдану
ерекшеліктерін анықтау;
-Қазіргі заманда оқытудың техникалық құралдарын оқу процесінде
пайдаланудың тиімді жолдарын анықтау;
- Қазіргі заманғы оқу құралдарының оқу процесінде пайдалану
әдістемесін анықтау;
Зерттеу көздері: Зерттеу мәселесі бойынша педагог –ғалымдардың
әлеуметтанушылардың, психологтардың еңбектері; ҚР Білім беру туралы
Заңы; Елбасшысының халыққа жолдаған Қазақстан - 2030 үндеуі; ҚР 2015
жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасының педагогикалық және жас
ерекшелігі психологиясы теориялары, ұлттық тәлім-тәрбие туралы ғылыми
зерттеулер мен теориялық әдебиеттері негіздеріне сүйеніп жасалған.
Зерттеу әдістері: тақырыпты зерттеу барысында қолданылған
педагогикалық және психологиялық әдебиеттерге, ғылыми мерзімді басылымдарға
ғылыми талдау жасау, педагогикалық эксперимент өткізу, анкета және интервью
әдістері қолданылды.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен,
қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.
Кіріспе бөлімінде осы тақырыптың көкейкестілігі, қоғамдағы тәрбие
процесінің бірізділігі, оны зерттеуге ат салысқан ғалымдардың еңбектерінің
құндылығы қарастырылды. Зерттеу жұмысының ғылыми аппараты, мақсаты,
міндеттері әдістері объектісі мен пәні көрсетілді.
Оқытыдың техникалық құраладары жүйесінде принциптері деп аталатын
бөлімде оқытудың техникалық құралдарының оқыту процесінде алатын орнын,
түрлерін және теориялық маңызын қарастырады.
Оқытудың техникалық құралдарының оқу процесінде қолданудың
әдістемесі деп аталатын бөлімде оқытудың техникалық құралдарының оқу
процесінде қолданудың тиімділігін анықтауды қарастырады.

І. ТАРАУ. ОҚЫТУДЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫ ЖҮЙЕСІНІҢ ПРИНЦИПТЕРІ.

1.1.Оқыту техникалық құралдарының теориялық негіздері

Қоғамдағы болып жатқан әлеуметік, демократиялық өзгерістерге сәйкес
жоғары мектепте оқытуды жан-жақты талдап, зерттеулер жүргізу нәтижесінде
білікті, әрі жаңа ақпараттық қомға тез бейімделе алатын білікті, белсенді
мамандар даярлауға басты назар аудару қажеттілігі туындап отыр.
Жалпы оқу пәндерін меңгеруге қажетті материалдық құрылғылар, оқу
пәнінен туындайтын жүйені құрайды.
Оқу құралдарының жүйесі келесі принциптерге сай құрылады (1-сурет):
1. Құбылыстарды көрнекі түрде бейнелеуге, оларды оңай меңгеруге жағдай
жасау үшін оқыту құралдары педагогикалық талаптарға сай болуы қажет.
2. Ортақ қызмет атқаратын барлық приборлар ( күш трансформаторлары,
түзеткіштер, кабельдер, электр өткізгіштері т.б.) бір-біріне сай болуы
керек және көрнекі түрде орнатылуы тиіс.
3. Жүйедегі оқу құралдарының түрі мен саны оқу жоспарының
материалдық талабын қанағаттандыруы қажет.
4. Оқыту құралдары жұмыстың нақты жағдайларына сай болуы қажет.
Оқыту тәжірибесі көрсеткендей, оқыту құралдарының жүйесін
ұйымдастырудың ең тиімді тәсілі – кабиненттік жүйе, себебі кабинетте пәнді
меңгеруге арналған барлық құралдар орнатылады, сондықтан оны пайдалану өте
ыңғайлы. Қажет болса зертханалық және жөндеу шеберханалары да қосылады. Оқу
кабинеттері оқу теориясын меңгеруге және жаттығулар өткізуге арналады.
Оқытудың техникалық құралдарын жиі қолданылуы оқу процесінің тиімді
болуына мүмкіндік жасайды. Оқытудың техникалық құралдары оқу процесінде
оқушылардың жасына оқылатын пәнге және оқушылрадың танымдық белсенділігін
артырудағы қолдану деңгейіне байланысты, өйткені оқытудың техникалық
құралдары оқушының бағалау мотивациялық ортасына әсерін тигізеді.

ОТҚ-ның қолдану принципі

↨
↨
Көрнекі Көрнекі құралдың
құралдардың негізгі дидактикалық
кәсіптік мәні препараттандыру

↨
↨

Көрнекі құралдардың Қолдану жағдайының ОТҚ-
мағынасына, ОТҚ-ның ның мүмкіндігіне
мүмкіндігінің сәйкес келуі
сәйкес келуі

↨
↨

Айтылу мен көрсетілудің Көрнекі құралдардың
бірлігі көрсетілуінің тиімді
ұзақтылығы

1- сурет. ОТҚ-ның қолдану принципі.
Оқытудың техникалық құралдарын қолданудың тиімділігі сабақтың сатысына
да байланысты. Оқытудың техникалық құралдарын сабақта он минуттан артық
қолдануға болмайды. Оны сабақ басында қолдану (мысалы 5 минут) дайындық
периодын 3 минуттан 0,5 минутқа дейін қысқартады, ал шаршау мен ойдың
бөлінуі әдеттегіден 5-10 минут кейін басталады. Оқытудың техникалық
құралдары 15-20 минут және 30-35 минут аралықтарында қолдану оқушылардың
назарын толығымен сабақ барысында тұрақтандыруға мүмкіндік жасайды. Сабақ
барысында оқушылардың көру және есту қабілеттері, сонымен қатар қабылдауы
мен сабаққа деген зейіні де өзгереді, сондықтан бұл өте ыңғайлы. Бір оқыту
құралын қайта-қайта (монотонды) қолдану 30 минут ішінде оқушылардың
толығымен дерлік мәліметті қабылдау мүмкіндігін төмендетеді. Оқыту
құралдары мен оқу әдістерін дұрыс пайдалану бұл жағдайларды болдырмайды.
Техниканың өзі жаңа бір нәрсе жасамайды, бірақ ол қажетті нәтижеге қол
жеткізетін жаңа жетістіктерге жетелейді.
Техниканы қолдану оны түсінуден басталады, техника дегеніміз бұл-
адамдар өмір сүретін табиғатты бақылайтын басқару құрылғысы, шешуге жиі ат
салысады; мысалы, энергия мәселесі атомдық энергияны қолдану жолымен
шешіледі; тасымалдауды жеңілдету үшін автомашиналар қолданылады; ал техника
немесе технологиялық оқу оқыту қиындықтарын азайтады.
Мұндай көзқарас оқу технологияларын жасауда кеңінен таралған, себебі
бұл технологиялар оқытушылардың саны мен білім алудағы кететін шығынды
азайтуға мүмкіндік береді.
Механикалық тұрғыдан адам мен техника, оқу мен білім қатынасы адамның
дуалистикалық көзқарасымен және айналаны екі жүйе ретінде қарауы келесі
ұғымға негізделеді:
- білім кез келген материалды объект секілді құрыла алады.
- оқу бұл оқушы санасында жүзеге асатын жекелеген процесс.
- оқудың тиімділігі жеке тесттер және емтихандар көмегімен өлшене
алады.
Техникалық құралдар адамзат мәселелерін шешпейді, бірақ белсенділіктің
жоғарғы нәтижесіне жетелейтін адам және орта жүйесін құруға көмектесе
алады, бірақ техникалық жабдықтарды адамсыз елестетуге болмайды. Кез келген
техникалық құрал тек адаммен байланыста ғаға белгілі бір мәнге ие болады.
Мысалы, компьютер адам көмегінсіз ешқандай функцияны орындай алмайды. Ол-
адамзат әлемінің бір бөлігі. Егер дам ойланса, компьютер де ойланады, ол-
адамның ойлау қабілеттілігін кеңейтетін зат, техникалық құралдар мен
технологиялық мүмкіндіктерді дұрыс қолдану үшін біз оны қай салада және
қандай нәтиже алу үшін қолданып отырғанымызды түсіну қажет.
Яғни, жаңа технологиялар немесе жаңа техникалық құралдар оқу
процесіндегі проблемаларды шешпейді, бірақ егер оны дұрыс қолдана білсек,
бұл процестегі мүмкіндіктерді арттыра алады. Жаңа технологияларды енгізу,
ескі негізде жүзеге аса алмайды. Жаңа технологияны тиімді түрде қолдану,
оқу процесіне қазіргі заманғы көзқарасты толық қайта бағалау мен оқытудың
жаңа мүмкіндіктерін пайдалану арқылы іске асырылады.
Оқытудың техникалық құралдарын кеңінен қолдану оқу ортасын өзгертті:
оқу процесінің деңгейі бірден жоғарыланды – дәстүрлі ауызша-жазбаша әдістен
оқу-таным жұыстары тиянақты жүргізілетін белсенді білім алу сатысына өтті.
Жақсы білім алу үшін тек оның мазмұны мен құрылымын ғана емес, сонымен
бірге оның жүзеге асуының терең заңдылықтарын білу қажет екені белгілі.
Оқытудың өзінің ерекше заңдылықтары бар. Сондай заңдылықтардың бірі
оқытудың көрнекілігі болып табылады. Бұл заңдылықта оқыту – қоршаған
әлемді, заттарды, құбылыстарды танытатын құрал ретінде және осы заттар мен
құбылыстарды қатаң бақылау мен меңгеруге негізделген жағдайда ғана сәтті
жүзеге асады. Бұл ескі дидактикалық шындықты Я.А.Коменский де айтқан: Егер
біз оқушыларға нағыз қажетті білім бергіміз келсе, онда біз оларды жеке
бақылау мен сезіну арқылы беруге тырысуымыз керек.
К.Д.Ушинскийдің өзі көрнекілік арқылы оқыту оқушылардың зейінін
арттырып, терең меңгерілуіне жағдай жасайтынынасенімді болған.
Көрнекілік оқулықтар мен оқытудың техникалық құралдары жаңа білім
алудың көзі болып табылады, әрі практикалық әдістерді үйрену құралы бола
алады, сонымен бірге бақылау функцияларын орындайды. Сондықтан оларды оқу
процесінің барлық сатыларында жаңа материалдарды меңгеруде, оны
толықтыруда, тұжырымдауда, алынған білімді қолдануға арналған тапсырмаларды
ұйымдастыруда және меңгерілген білімді бағалау кезінде қолдануы тиіс.
Оқыту құралдары - бұл материалдары және идеалды түрдегі объект,
басқа сөзбен айтқанда ол білімді меңгеру және танымдық белсенділікті
арттыру үшін қолданылатын мұғалім мен оқушы арасындағы құрал болып
табылады. Оқыту құралдары оқушылардың білім сапасының жоғарылауына, олардың
танымдылығының артуына және маман болып жетілулеріне маңызды түрде әсер
етеді.
Қазіргі заманғы мектептерде практикалық жұмыстары орындауда келесі
оқытудың техникалық құралдары кеңінен таралған:
- ақпаратты;
- білімді бақылау;
- бағдарламалық оқу;
- тренажор;
- комбинацияланған.
Ақпаратты тасымалдайтын техникалық құралдарға графопроекторлар,
бейнемагнитафондар, телевизиялық комплекстер жатады. Қалған техникалық
оқыту құралдары жиі жаңартылып отырады, олар мектептерге жалпы жүйелі түрде
білім алуға, шет ел тілдерін, физико-математикалық ілімдерді меңгеруге
арналған.
Мектептерге кез келген пән бойынша қолдануға болатын дербес
компьютерлер кеңінен таралған. Олар оқушылар танымдық белсенділігін
арттыратын арифметикалық теңдеулермен, физико-химиялық есептермен,
графиктер мен сызбаларды реттеуге және сурет салуға арналған
бағдарламалармен жабдықталған.
Бұл бағдарламалар оқушылардың жас және индивидуалды ерекшеліктеріне
сай жасалған. Дербес компьютерлер сағатпен жабдықталған және үйретушілер
мен сынаушылар ретінде жұмыс атқара алады, қателерді өзі талдап, алынған
білімді жақсы меңгеру үшін дайындық жаттығуларын ұсынады.
Оқыту құралдары пәнді меңгеру функциясы ретінде қарастырылады.
Оқушыларды оқытудың техникалық құралдарын қолдана білуге және жаңа
құрылғылармен жұмыс жасауға үйрету қажет, мәліметтерді жақсы қабылдау және
есте сақтауға дайындау қажет, инструктаж өткізіп, танымдық тапсырмаларды
беріп, олардың жұмысқа дайындығын, тиянақты жұмыс мақсатын анықтап, оны
бағалап тұру қажет.
Оқу процесі нің әртүрлі мәліметтер алу негізінде функционалданатын
күрделі жүйе екенін ескере отырып, оғаг түрлі оқытудың техникалық
құралдарын енгізу қажет. Бұл осы техникалық құралдар арқылы шешілетін
жағдайларды дәл анықтаудан басталады.
Білім беру ағымында әртүрлі техникалық шаралар қолданылады және оқу
проблемасын шешуде одан да жаңа мүмкіндіктер туады. Оқытудың техникалық
құралдарының құрылуына оның техникалық негізі қаншалықты керекті және
қажетті болса, ол оның қолданылуына соншалықты қажет. Олардың
негізгілеріне:
1. Оқу процесін – күрделі процесс ретінде, толық білімге апаратын жол
ретінде, әлемдегі объективтік құбылыстарды танып білуге, ішкі заңдылықтары
мен байланыстарын, мақсаттарымен таным критерийлерін қарастыратын оқу
әдістемесі ретінде қарастырылыуы.
2. Оқу процесін ой белсенділігін жетілдіруіне, күрделі танымдық
жүйелердің арттыруына және динамикалық мінездемесіне қарай бағалайтын психо-
физиологиялық оқу негіздері ретінде бағалануы.
3. Ортақ білім және тәрбие негізінде оқитын оқушылардың білім мен
біліктілік бағытын, тұлғаның дамуын сонымен бірге жеке шығармашылық ойлау
деңгейін анықтайтын дидактикалық заңдылықтармен оқу принциптері.
4. Оқуды күрделі басқару жүйесі ретінде, бірыңғай және арнайы
мақсаттардағы жеке құраушылар ретінде қарастыратын кейбір ғылыми
ұйымдастырушылық оқу процестері жатады.
Осындай жағдайда техникалық құралдардың теориялық негізде басқа
күрделі оқу құрылғылар мен формалары және де функционалды қасиеттері арқылы
күрделі байланыста болады. Басқаша айтқанда, кез келген оқу жүйесіне енетін
құрылғылар, оның жүйе құраушыларына әсерін анықтауды талап теді. Демек,
техникалық құралдарды қолдануда тек оның дидактикалық негізі ғана емес,
сонымен бірге оны оқу процесінде тез арада, қандай жағдайда болмасын
қолдануға болатынын талап ету керек.
Жүйелі оқудың негізгі тәртібі – жалпы дидактикалық нәтижені ғана
көрсетіп қоймай, оны байлагыстарға сүйене отырып түзеді. Ал, бұл тиімді
нәтижелер алдын ал негізбен, берілген оқу процесінің жүйесіне енетін барлық
құраушылардың әдістемелік үлгілеу функциясы арқылы анықталатынын көрсетеді.
Оқытудың техникалық құраладарының оқу процесіның әртүрлі мақсатта
қолдануын негізгі бес шарт анықтайды:
- оқу процесінде пәнді үйрету пәрменді ету, яғни меңгеру процесінің
сапасын жоғарылатып, оқу уақытының босқа кетпеуін қадағалайтын мүмкіндік
орнатуы;
- тапсырманың рөлін, орнын және қолдану уақытын анықтауы;
- оқу процесінде басқа құралдар мен формалар арасында қатынас пен
байланыс орнату;
-техникалық құралдардың тыңғылықты қолданылуы мен мұқият
ұйымдастырылуы;
- оқушылардың пәнге, оқытылатын материалға деген қызығушылығы мен
белсенділігін арттыру ережесін негізге ала отырып жоғары оқу орындарында
дидактикалық жағдайда алынған білімді тек пәнді тікелей өзінің еңбегі
арқылы үйренуі мен белгілі қиындықты атқара отырып жеке ой белсенділігін
арттыру барысында ғана игерілді.

1.2.Оқытудың техникалық құралдарының жіктелуі.

Оқу орнының зертханалық базасын үлкен комплекстік техникалық жабдықтар
құрайды, ал оқу орындарының техникалық зертханалармен жабдықталғандығы
дайындалған мамандардың практикалық дайындық деңгейін көрсетеді.
Зертханалық техникалық жабдықтардың қажеттілігіне байланысты олар екі
топқа бөлінеді: зерттелетін нысандар және техникалық құралдар.
Зерттеутін нысандардың құрамы мен құрылымы оқытудың не істеу керектігі
мен мақсаты арқылы анықталады жәнемамандар даярлау бағдарламасымен
қарастырылады, ал оқытудың техникалық құралдары оның құрамы және
қолданылуы, педагогикалық мақсатқа сай болуымен анықталады.
Оқытудың техикалық құралдарын кешенді пайдалану қажеттілігі белгілі
дидактикалық ереже бойынша, мұғалімнің оқу процесінде оқушылардың мейлінше
көп, сезім органдарын жұмылдыруына негізделген. Адамның, құлақпен тыңдаған
мәліметінің 15%, көзбен көрген мәліметінің 25%, ал көзбен қоса тыңдаса,
оның мәліметтің 65% сақтайтындығы белгілі.
Белгілі орыс педагогы К:Д.Ушинский айтқандай ...баланың ұғымында бір
нәрсені мықтап қалдырғысы келген педагог оның барлық сезім органдарының:
көз, құлақ, дауыс, бұлшықет қимылдары, керек болса иіс, дәм білетін
қабілетін де, есте сақтау актісіне қатысуын ойлау керек. Бір нәрсені
қабылдауға неғұрлым көп сезім органдары қатысса, соғұрлым ол мәлімет есте
сақтау жүйесінде тыңғылықты сақталынады және керек кезінде еске түсірілетін
мәлім.
Оқытудың техникалық құралдары – деп әртүрлі техникалық құралдары, оқу
бағдарламасының материалдарын тиімді қабылдауды, оның меңгеру дәрежесін
тексеруді, алған білімдерді практикалық түрде жүзеге асыруды, сонымен қатар
әртүрлі механикаландырылған процестерді оқу барысында түсінуді айтуға
болады. Зертханаларды техникалық жабдықтау үлкен қаржыны талап етеді.
Сонымен бірге техникалық аспаптар бірліктерінің санын зертханалық
практикалардың жүргізуінің жоспары арқылы және зертханалық аспаптарды
стандарттау арқылы дұрыс есептеу керек.
Оқытудың техникалық құралдарын бірігейлендіру оқушыларға оларды
қолдануды жеңілдетеді, бір типті информацияны тасушылар пайдалануға
мүмкіндік береді, құралының жөндеуімен пайдалануын жеңілдетеді.
Оқытудың техникалық құралдарының ішінен проекті аппаратураларда
мейлінше жеңілдету рақылы олардың меңгеру сапасын төмендетпей, уақыт
бірліктеріндегі берілетін мәліметтерінің көлемін үлкейтетін мүмкіндіктерге
жетеді. Оның мүмкіндіктері, кең көлемді мәліметтерді қолданудың негізінде
оқытушылардың еңбек қабілеттігін арттыруға жағдай жасайды.
Оқытудың техникалық құралдарының құрамына оқудың барлық түрлерінде
қолданылатын және түрлі тапсырмаларды орындай алатын құралдар енеді.
Оқытудың техникалық құралдарының келесі түрлі тапсырмаларды орындай алатын
құралдар енеді. Оқытудың техникалық құралдарының келесі негізгі
категориялары бойынша топтастырған жөн: тағайындау, құрылғының принципі,
оқыту түрі, логикалық жұмыстары сезім мүшелеріне әсер ету сипаты.
Тағайындауы боцынша оқытудың техникалық құралдарын келесі топтарға бөлуге
болады: оқыту информацияларын беретін техникалық құралдар, білімді
бақылайтын техникалық құралдар, дайындалатын техникалық құралдар, көмекші
техникалық құралдар.
Оқыту информацияларын беретін техникалық құралы – оқу пәнінінің
мазмұнын ашуға мүмкіндік беретін құрал. Олар мақсатты және жалпылай
мақсатты болып бөлінеді. Оқыту информацияларын беретін техникалық
құралдарының жалпылай мақсатты түріне келесі проекциялық (диапроекторлар,
кинопроекторлар, графопроекторлар) және дыбыстық (магнитафондар)
аппаратуралар жатады. Оқытудың техникалық құралдарының бұл түріне
информация тасушылар болып, кең треацетаттық пленка (графапроекторлар),
рулондық фотопленка (диапроекторлар), кинопленка (кинопроекторлар),
қағаздар (эпипроекторлар), магниттік лента (магнитафон және
бейнемагнитафондар) енгізілгеннен кейін сол немесе басқа тәсілмен сәйкес
транспоранттар, диафильмдер, кинофильмдер, магни тофильмдер, бейнефильмдер
болып табылады.
Білімді бақылайтын техникалық құралдар – бұл қатысушылардың беріліп
жатқан информацияны игеру деңгейін тез білуге көмектесетін құрал. Білімді
бақылау үшін білімді бақылайтын техникалық құралдарға қойылған дидактикалық
материал білімді бақылайтын техникалық құралдарының программалық жұмысы
болып табылады. Техникалық бақылау құралдары қатысушылардың ағымддық
бақылауындағы білімін тексеруге, зертханалық сабақтарға
жіберілгендігінтексеруге, кейбір кездердегі мәселелерді шешу үшін
өткізілетін сынақтар мен емтихандар үшін қолданылады.
Көмекші техникалық құралдар – еңбек сиымдылық процестерінің
механизациясын, оқу уақытын үнемдейтін пернелік есептегіш машиналары, сызу
құралдары, сызу жұмысын қысқартуды қамтамасыз ететін электрондық модельдік
құрал. Көмекші техникалық құралдарға кіші автоматтандырылған , сыныптың
қозғалмалы ленталы тақталары, оқытудың техникалық құралдарының алыстан
басқару құралының комплекстерімен және аудиторияның қараңғылануы сияқты
т.б. жатады.
Оқытудың техникалық құралдары принциптері бойынша келесі топтарға
бөлінеді – механикалық эәне электромеханикалық, оптикалық, электрондық,
дыбыстық-техникалық және құрамалық. Оқу түріне қарай оқытудың техникалық
құралдары дараланған және топтық қолдану құралы болып бөлінеді.
Оқытудың техникалық құралдары логикалық жұмысы бойынша сызықты
бағдарламамен қызмет атқарады, яғни кері байланысқа және кері мәліметтің
толықтығына қарай әртүрлі режимдердегі жұмыстарды қамтамасыз ететін
тармақталған бағдарламаға тәуелсіз.
Оқытудың техникалық құралдарының тіке әсер ету сипаты: көру, есту
органдарына әртүрлі тәсілдермен жеке немесе бір уақытта әсер етуімен
анықталады.Сондықтан да оқыту информацияларын беретін техникалық құралы
оқытушылар мен оқушылар үлкен көмегін тигізеді. Оқытудың техникалық
құралдарының техникалық және педагогикалық мүмкіндіктері 1-кестеде
көрсетілген.
Барлық негізгі жұмыстар істеу формасы, кез келген оқу орындарында
оқытудың техникалық құралдарының әртүрлі бөлмелерімен жабдықталуы мүмкін.
Оқытудың техникалық құралдарын қолдануда үлкен жетістіктерге жету үшін ол
педагогикалық және техникалық сипаттағы белгілі талаптарға жауап беруі
керек
Оқытудың техникалық құралдарының техникалық және педагогикалық
мүмкіндіктері. (1-кесте)
Еңбек тиімділігін жоғарылатудағы оқыту информацияларын беретін
техникалық құралының мүкіндіктері
Оқытушының Оқушының
Оқу мағлұматтарын беруді Оқу мағлұматтарына зейін
Жеңілдетеді қойғызады
Педагогикалық мүмкіндікті Оқу материалдарын жақсы
Кеңейтеді меңгеруге мүмкіндік береді
Оқу уақытын үнемдейді Оқушылардың танымына көп
уақыт әсер етеді
Еңбек мәдениетін жоғарылатады Абстрактты бейнелер тууына
мүмкіндік береді
Оқушылардың қабілеттілігін Толық есте сақтауға
басқаруға көмектеседі мүмкіндік береді.

Пән кабинеттерін техникамен жабдықтау – мектепте оқытудың техникалық
құралдарын қолданудың мақсатты әрі тиімді түрі болып табылады. Әрбір
мектепте кабинеттерді барлық аудиовизуалдық және оқу деңгейін тексеретін
аппаратураларымен қамтамасыз ететін орталық қажет. Электронды – есептегіш
техника кассеталы теледидар және бейнежазба – бұл орталықтардың негізі
болып табылады.
Мектепте тұйық телевизиялық жүйенің болуы мектептің орталығынан
телевизиялық бейнелі бағдарламаларды таратуға мүмкіндік береді.
Бағдарламамен қамтамасыз етілген оқу әдісі оқу процесінде маңызды рөлге ие.
Оқу әдісінің ең жақсысы – бұл нақты техникамен жұмыс істеу болып табылады.

ІІ. ТАРАУ. ОҚЫТУДЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ОҚУ ПРОЦЕСІНДЕ ҚОЛДАНУ
ӘДІСТЕМЕСІ.
2.1.Сабақта оқу процесі негзінде оқытудың техникалық құралдарын
қолдану ерекшеліктері.
Әдебиетті талдау барысында оқытудың техникалық құралдары туралы
біржақты пікір жоқ. Институтта және педагогикалық практикада студенттердің
техникалық дайындығы студенттердің оқытудың техникалық құралдарымен
белсенді түрде әдістемелік жұмыс істеуіне көмектеседі. Сауалнама негізінде
негізгі қорытындылары болып:
- оқытушылыра, стіденттер, әдіскерлер оқытудың техникалық құралдары
бойынша студенттер дайындығының қажеттілігі мен маңыздылығын мойындауы;
- оқытудың техникалық құралдарын байынша дайындықта дидактикалық,
техникалық және психофизиологиялық аспектілер шығаруы;
- дидактикалық аспектіні күшейті;
- студенттердің оқытудың техникалық құралдары бойынша дайындығының
негізгі компоненті болып, экрандық және дыбыстық фонды білу болып табылуы;
- жас мұғалім кабинетті оқытудың техникалық құралдары бойынша
жабдықтауды білуі;
- студенттердің оқу және тәжірибе жұмыстарында оқытудың техникалық
құралдарын пайдаланудың жүйелі әдістерін үйренуі;
- оқытудың техникалық құралдары бойынша бітіруші студенттің білімі,
қабілеті мен тәжірибесінің үлгісін жасап шығару болып саналады.
Оқытудың техникалық құралдарының белсенді және мағыналы болуын
қамтамасыз етуге фильмдерді, диафильмдерді , телебағдарламаларды,
магнитафондфқ жазбаларды тыңдау, аннотацияларды құру,
рецензиялармен,методикалық өңдеу, сабақтарда экрандық және дыбыстық
құралдарды пайдалану маңызды роль атқарады. Студенттердің әдістемелік және
техникалық әдебиеттерді, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.