Сынып сағатын ұйымдастыру
І. КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І. ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ҮЛГІСІ.
1.1. Сынып сағатын ұйымдастыру барысындағы дайындық жұмыстар ... ... .5.6
1.2. Сынып сағатын талдау үлгісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7.12
ІІ ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДА КӨРНЕКІЛІК ТҮРЛЕРІН ПАЙДАЛАНУ
1. Сынып сағатын ұйымдастыруда көрнекілік түрлерін пайдалану ... ... .13.17
2. Сынып сағатын ұйымдастыруда техникалық құралдарды пайдалану...18.20
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
IV. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
V. ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23.28
І. ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ҮЛГІСІ.
1.1. Сынып сағатын ұйымдастыру барысындағы дайындық жұмыстар ... ... .5.6
1.2. Сынып сағатын талдау үлгісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7.12
ІІ ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДА КӨРНЕКІЛІК ТҮРЛЕРІН ПАЙДАЛАНУ
1. Сынып сағатын ұйымдастыруда көрнекілік түрлерін пайдалану ... ... .13.17
2. Сынып сағатын ұйымдастыруда техникалық құралдарды пайдалану...18.20
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
IV. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
V. ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23.28
Курстық жұмыстың өзектілігі: Сыныптың басты назарында - оқушы – адам, оқушы – тұлға , әр оқушының ерекше қасиеттері, оларды қорғау, дамыту міндеттері.Тәрбие ісін басқаруды сынып жетекшісі мына логикаға бағындырса , ол жұмыстың нәтижелі болуы сөзсіз.
Сынып сағаты – оқушылардың қабілеттін анықтаудан басталады. Бұған дайындау барысында оқушылар сурет салады, альбом жасайды, өткізу орнын әзірлейді, жоспар құрады. Әрине, тақырыптық тәрбие сағатын өткізу барысында, сынып жетекшісі оның тақырыбын, сыныптың нақты жағдайын, оқушылардың тәрбиелік деңгейін, олардың адамгершілік сапасының көлемін, көзқарасын, қызығушылығын, талап – тілегін алдын – ала анықтап белгілейді.
Сынып сағатын дайындау және өткізу жұмыстарында әртүрлі формалар мен әдістер және тәсілдер қолданылады: әңгіме, газет, журнал материалдарын оқып, соңынан талдау жасау, мамандардың белгілі бір тақырыптарға лекциялары, дөңгелек стол өткізу, туындылармен танысу, оқушылардың өздері жасаған шығармашылық жұмыстары т.б.
Сынып немесе тәрбие сағаттарын өткізуде жетекшілердің еске алатын негізгі міндеті, осы істерге оушылардың өздерін қатыстыру, оған олардың белсене араласуын, кез – келген оқушының тәрбиелік шаралар барысында, яғни дайындау және өткізу кезінде қалыс қалмауын қадағалау. Ол үшін оқушылардың өздерін қатыстыра отырып, оларға белгілі бір бағытта тапсырма беріп, ақылдасып, кеңесіп отыру керек. Сондай – ақ жетекші белсенділермен алдын – ала атқарылатын тәрбиелік шаралар төңірегінде әңгімелесіп, олардың қортындысын барлық оқушылармен бірге тұжырымдап, әрқайсысына жеке – дара топтап тапсырмалар беріп отыруы қажет. Сонда ғана ол қызықты, әрі табысты өтеді.
Сынып сағаты – оқушылардың қабілеттін анықтаудан басталады. Бұған дайындау барысында оқушылар сурет салады, альбом жасайды, өткізу орнын әзірлейді, жоспар құрады. Әрине, тақырыптық тәрбие сағатын өткізу барысында, сынып жетекшісі оның тақырыбын, сыныптың нақты жағдайын, оқушылардың тәрбиелік деңгейін, олардың адамгершілік сапасының көлемін, көзқарасын, қызығушылығын, талап – тілегін алдын – ала анықтап белгілейді.
Сынып сағатын дайындау және өткізу жұмыстарында әртүрлі формалар мен әдістер және тәсілдер қолданылады: әңгіме, газет, журнал материалдарын оқып, соңынан талдау жасау, мамандардың белгілі бір тақырыптарға лекциялары, дөңгелек стол өткізу, туындылармен танысу, оқушылардың өздері жасаған шығармашылық жұмыстары т.б.
Сынып немесе тәрбие сағаттарын өткізуде жетекшілердің еске алатын негізгі міндеті, осы істерге оушылардың өздерін қатыстыру, оған олардың белсене араласуын, кез – келген оқушының тәрбиелік шаралар барысында, яғни дайындау және өткізу кезінде қалыс қалмауын қадағалау. Ол үшін оқушылардың өздерін қатыстыра отырып, оларға белгілі бір бағытта тапсырма беріп, ақылдасып, кеңесіп отыру керек. Сондай – ақ жетекші белсенділермен алдын – ала атқарылатын тәрбиелік шаралар төңірегінде әңгімелесіп, олардың қортындысын барлық оқушылармен бірге тұжырымдап, әрқайсысына жеке – дара топтап тапсырмалар беріп отыруы қажет. Сонда ғана ол қызықты, әрі табысты өтеді.
1. Әбенбаев С.Ш Тәрбие теоремасы мен әдістемесі. Алматы, Дарын 2004ж.
2. Болдырев. Н.И. Мектептегі тәрбие жұмысының методикасы. Алматы Мектеп, 1987ж.
3. Әбенбаев. С. Оқушы жастарға эстетикалық тәрбие беруді жетілдіру. Алматы, 1992ж.
4. Қосолапов В.И. Диспуты и конфференции в школе 3-е издания.
5. Болдырев Н.И. Класс жетекшісі . Алматы Мектап, 1980ж.
6. Этические беседы с учащимися Под. ред. Харламова И.Ф-Минск, 1997ж.
7. Бозжанова К. Б. Оқушылармен жүргізілетін кластан және мектептен тыс жұмыстар жүйесі. Алматы, 1991ж.
8. Абилова З. Оқушыларға кластан тыс жұмыстарда эстетикалық тәрбиеберу-Алматы, 1976ж.
9. Әбенбаев С. Оқушы жастарға эстетикалық тәрбие берудіжетілдіру. Алматы 1992ж.
10. Қоянбаев Ж.Б. Қоянбаев Р.М. Педагогика. Астана 1998ж.
11. Баймолдаев Т, Ахметов Қ. Ұрпақ тәрбиесі-көпке ортақ. Алматы облыстың мамандар кәсібін дамыту институты, 2001ж.
12. Әбиев Ж. Еңбек тәрбиесінің педагогикалық негіздері. Алматы,1997.
13. Тілеубеков Р. К. Адамгершілік тәрбиесінің негіздері. Алматы,1991.
14. Әбдіразақов Е. Адамгершілік, имандылық тәрбиесі. Шымкент, 1994ж.
15. Сейталиев К. Тәрбие теориясы. Алматы, 1986ж.
16. Байтұрсынов. Тіл тағлымы. А, Ана тілі, 1992 жыл.
17. Итемирова А.С. Қазақша тіл дамыту сөздігі. А, 2000 жыл.
18. Исабаев Ә. Қазақ тілін оқытудың дидактикалық негіздері. А, 1993 жыл.
19. Құлмағамбетова, Исанова А, Исингарина М, Көккөзова М, Құрманғалиева М, Айтжанова П. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. А, Білім. 2000 жыл.
20. Кәтенбаева Б. Етістікті оқытуға байланысты грамматикалық таблица. А, 1980 жыл.
21. Жаниязов Ә. Лексиканы оқытуға арналған таблица. А, 1970 жыл.
22. Қазақ тілі мен әдебиеті. 2. 2004 жыл. 78-бет.
2. Болдырев. Н.И. Мектептегі тәрбие жұмысының методикасы. Алматы Мектеп, 1987ж.
3. Әбенбаев. С. Оқушы жастарға эстетикалық тәрбие беруді жетілдіру. Алматы, 1992ж.
4. Қосолапов В.И. Диспуты и конфференции в школе 3-е издания.
5. Болдырев Н.И. Класс жетекшісі . Алматы Мектап, 1980ж.
6. Этические беседы с учащимися Под. ред. Харламова И.Ф-Минск, 1997ж.
7. Бозжанова К. Б. Оқушылармен жүргізілетін кластан және мектептен тыс жұмыстар жүйесі. Алматы, 1991ж.
8. Абилова З. Оқушыларға кластан тыс жұмыстарда эстетикалық тәрбиеберу-Алматы, 1976ж.
9. Әбенбаев С. Оқушы жастарға эстетикалық тәрбие берудіжетілдіру. Алматы 1992ж.
10. Қоянбаев Ж.Б. Қоянбаев Р.М. Педагогика. Астана 1998ж.
11. Баймолдаев Т, Ахметов Қ. Ұрпақ тәрбиесі-көпке ортақ. Алматы облыстың мамандар кәсібін дамыту институты, 2001ж.
12. Әбиев Ж. Еңбек тәрбиесінің педагогикалық негіздері. Алматы,1997.
13. Тілеубеков Р. К. Адамгершілік тәрбиесінің негіздері. Алматы,1991.
14. Әбдіразақов Е. Адамгершілік, имандылық тәрбиесі. Шымкент, 1994ж.
15. Сейталиев К. Тәрбие теориясы. Алматы, 1986ж.
16. Байтұрсынов. Тіл тағлымы. А, Ана тілі, 1992 жыл.
17. Итемирова А.С. Қазақша тіл дамыту сөздігі. А, 2000 жыл.
18. Исабаев Ә. Қазақ тілін оқытудың дидактикалық негіздері. А, 1993 жыл.
19. Құлмағамбетова, Исанова А, Исингарина М, Көккөзова М, Құрманғалиева М, Айтжанова П. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. А, Білім. 2000 жыл.
20. Кәтенбаева Б. Етістікті оқытуға байланысты грамматикалық таблица. А, 1980 жыл.
21. Жаниязов Ә. Лексиканы оқытуға арналған таблица. А, 1970 жыл.
22. Қазақ тілі мен әдебиеті. 2. 2004 жыл. 78-бет.
ЖОСПАР
І.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І. ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ҮЛГІСІ.
1.1. Сынып сағатын ұйымдастыру барысындағы дайындық жұмыстар ... ... .5-6
1.2. Сынып сағатын талдау
үлгісі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7-
12
ІІ ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДА КӨРНЕКІЛІК ТҮРЛЕРІН ПАЙДАЛАНУ
1. Сынып сағатын ұйымдастыруда көрнекілік түрлерін пайдалану ... ... .13-
17
2. Сынып сағатын ұйымдастыруда техникалық құралдарды пайдалану...18-20
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 21
IV. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
V. ҚОСЫМШАЛАР
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..23-28
І. КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі: Сыныптың басты назарында -
оқушы – адам, оқушы – тұлға , әр оқушының ерекше қасиеттері, оларды
қорғау, дамыту міндеттері.Тәрбие ісін басқаруды сынып жетекшісі мына
логикаға бағындырса , ол жұмыстың нәтижелі болуы сөзсіз.
Сынып сағаты – оқушылардың қабілеттін анықтаудан басталады. Бұған
дайындау барысында оқушылар сурет салады, альбом жасайды, өткізу орнын
әзірлейді, жоспар құрады. Әрине, тақырыптық тәрбие сағатын өткізу
барысында, сынып жетекшісі оның тақырыбын, сыныптың нақты жағдайын,
оқушылардың тәрбиелік деңгейін, олардың адамгершілік сапасының көлемін,
көзқарасын, қызығушылығын, талап – тілегін алдын – ала анықтап белгілейді.
Сынып сағатын дайындау және өткізу жұмыстарында әртүрлі формалар мен
әдістер және тәсілдер қолданылады: әңгіме, газет, журнал материалдарын
оқып, соңынан талдау жасау, мамандардың белгілі бір тақырыптарға
лекциялары, дөңгелек стол өткізу, туындылармен танысу, оқушылардың өздері
жасаған шығармашылық жұмыстары т.б.
Сынып немесе тәрбие сағаттарын өткізуде жетекшілердің еске алатын
негізгі міндеті, осы істерге оушылардың өздерін қатыстыру, оған олардың
белсене араласуын, кез – келген оқушының тәрбиелік шаралар барысында, яғни
дайындау және өткізу кезінде қалыс қалмауын қадағалау. Ол үшін оқушылардың
өздерін қатыстыра отырып, оларға белгілі бір бағытта тапсырма беріп,
ақылдасып, кеңесіп отыру керек. Сондай – ақ жетекші белсенділермен алдын –
ала атқарылатын тәрбиелік шаралар төңірегінде әңгімелесіп, олардың
қортындысын барлық оқушылармен бірге тұжырымдап, әрқайсысына жеке – дара
топтап тапсырмалар беріп отыруы қажет. Сонда ғана ол қызықты, әрі табысты
өтеді.
Курстық жұмыстың мақсаты: Сынып сағатының маңызын біліп,
түсіну, өзекті мәселелерін көре білу.Оқушыларды зерттеу арқылы
тәрбиелік міндеттерді анықтауы.
Оқушылардың дамуын болжауы , оларды әртүрлі іс -
әрекеттерге араластырып , өзара жақсы қарым – қатынастарда
болуға бағыттауы , адамгершілік дағдыларын нығайтуы. Тәрбиеші
іс - әрекеттерді ұйымдастырып қана қоймай , оқушылардың
жақсы қасиеттерінің дамуына жағдай
жасауға тиіс. Міне , бұл жоғарыда қозғалған
мәселелер курстық жұмыстың теориялық мәнін ашады.
Мектептегі әрбір мұғалімге оқу процесін ұйымдастырудың негізгі формасы
сыныптық – сабақ екендігі түсінікті. Орта мектептегі оқушылармен
ұйымдастырылатын тәрбие жұмысының негізгі формасы – сынып немесе тәрбие
сағаты деп аталады. Соның негізінде оқушылардың қоршаған өмірге жүйелі
қатынасын қалыптастыруда, арнаулы ұйымдастырылған тәрбиелі әрекеттерге
қатыстырады.
Курстық жұмыстың міндеті: сынып сағаты – оқушыларлардың адамгершілік
қасиеті мен дұрыс көзқарасын қалыптастыруға, өнер саласындағы талғам –
тілектерін тәрбиелеуге, елжандылық сезімдерін шыңдауға арналған сабақтан
тыс кезде өткізілетін тәрбие жұмысы. Оның тәрбиелік қызметіне: ағартушылық,
бағыттаушылық, болжамдылық және қалыптастырушылық жатады. Ағартушылық
қызметі, оқушылардың оқу бағдарламасында қымтитын білімдердің көлемін
кеңейтеді. Яғни, онда қарастырылатын нысана өмірдің барлық құбылысын
қамтиды.
І. ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ҮЛГІСІ.
1.1. Сынып сағатын ұйымдастыру барысындағы дайындық жұмыстар;
Болжамдық оқушыларды белгілі бір заттық және рухани құндылықтарды
жасау қызметін атқарады. Бағыттаушылық қызметі, оқушылардың өмірін шынайы
практикалық әрекетке бағыттауға көмектеседі. Сынып сағатын өткізу барысында
белгілі бір нақты бағыт болмаса, онда оның ықпал ету әсері төмендейді,
білім сенімге айналмайды, соның нәтижесінде тұлғаның мінез – құлқында
жағымсыз әрекеттердің пайда болуына жағдай туғызады. Ал қалыптастырушылық,
жоғарыда айтылғандай 3 қызметтің орындалуымен байланысты. Сонымен қатар
оқушылардың өздерін, өз өмірлерін бағалауды дағдыға айналдырумен және
топпен диалог құра білуін көздейді.
Сынып сағатының мазмұны, формасы, әдіс – тәсілі және оларды дайындау
мен өткізу әдістемесі әр түрлі болып келеді. Тәрбие сағатын дайындап,
өткізуде мұғалімнің рөлі қаншалықты екендігін 3 түрге жіктеп, қарастыруға
болады.
1) Сынып сағатын өткізуде кең көлемде білім, мағлұматтың, өмірлік
және педагогикалық тәжірбиенің болуы талап етіледі. Балалар әңгіме
барысында кейбір сұрақтар мен деректерді талқылауға және мысалдар келтіруге
тартылады. Мысалы: Өзін - өзі тәрбиелеу туралы, Есте сақтау қабілетін
қалай дамытуға болады, Көркемөнер талғамы және сән т.б. тәрбие
сағаттарының тақыраптарын талқалауда ұстаздары, мамандары, психологтарды,
лекторды шақырған жөн;
2) Мұғалімдер мен оқушылардың өзара бірлікте атқаратын әрекетіне
байланысты. Ондағы негізгі ойды анықтау мұғалімге жүктелсе, оның жолдарын,
амал – тәсілдерін құру әрі жүзеге асыру мұғалімнің оқушылармен бірлесіп
атқарумен сипаттайды. Оқушылар мұғалімнің басшылығымен тәрбие сағатының
жоспарын және мазмұнын құрып, мұғалім оқушыларлы талқылап отырған сұраққа
шақырып, олардың сөздерін үйлестіріп, бағытын қадағалап, әңгіме барысын өзі
жүргізеді.
3) Оқушылардың өзіндік, дербес белсенді жұмысын сипаттайды. Яғни,
тәрбие сағатын дайындау, өткізу барысы оқушылардың өздеріне немесе белгілі
бір нақты топқа тапсырылады.
Сынып сағатының мұндай түрі төмендегідей жағдайды ойластырғанда ғана
мүмкін болады:
- Оқушыларда талқыланып отырған сұраққа қатысты белгілі бір деңгейде
білім көлемі мен мағлұматтардың болуы;
- Оқушылардың көпшілік бөлігінде ұжымдық шығармашылық жұмыстарына
қатысты біліктілік пен дағдының, сондай – ақ жауапкершіліктің
болуы;
- Сынып белсенділерінің тәрбие сағатын дайындау және өткізу барысында
ұйымдасыру және үйлестіру орталығы бола білуі. Сынып сағатын
өткізуге дайындық барысына;
- Оқушылармен бірлесе тәрбие сағатының тақырыбын, мақсат, міндеттерін
анықтау;
- Сынып сағаттарының міндеттеріне сай оның мазмұнына қатысты
материалдар жинау;
- Сынып сағатын дайындау және өткізудің жоспарын құру;
- Сынып сағатында талқыланып отырған мәселеге оқушылардың
қызығушылығы мен белсенділігін оятуда сана – сезіміне және мінез –
құлқына әсер ететін түрлі амал – тәсілдерді ойластыру;
- Көрнекі құралдар мен музыкалық шығармалар таңдау, бөлмені даярлау;
- Оқушылар ұйымында ашық әңгіме, жайма – шуақ жағдай туғызу;
- Сынып сағатына олардың ата – анасын, жолдастарын, мектеп әкімшілігі
мен жетекшісінің тәрбие сағатын өткізу және оған дайындық
барысындағы рөлін, орын анықтау;
- Оқушылардың келешек практикалық әрекеттерінде тәрбие сағатынан
алған мағлұматтарын пайдалану және бекіту жолдары мен
мүмкіндіктерін қарастыру жатады;
1.2. Сынып сағатын талдау үлгісі;
Сынып жетекшісі оқушылардың психологиялық дағдыларына да баса назар
аударады. Оқушылар тәрбие сағатынан ерекше бір нәтиже күтіп, өздерін
маңызды әңгімеге даярлайды.
Сынып сағатын талдау үлгісі Шартты түрде алынған.
1. Сынып сағатын ұйымдастырушының аты – жөні
2. Сынып сағаты қай сыныпта, қандай мектепте өтті
3. Сынып сағатының тақырыбы, мақсаты қандай
4. Сынып сағатының формасы, пікірталас, т.б.
5. Сынып сағатының міндеттері өткізіліп отырған сынып ұжымының мүддесіне
сай келеді ме?
6. Сынып сағатына дайындық, өткізу кезеңдеріндегі оқушылар, сынып
белсендісі және ұйымдастырушысының белсенділік деңгейі.
7. Сынып сағатын өткізу барысында қолданылған әдістер, көрнекіліктер,
техникалық құралдар, музыкалық шығармалардың маңызы, оларды қолданудағы
тәрбие жұмысын ұйымдастырушының шеберлігі.
8. Сынып сағатының мазмұны оның тақырыбы мен мақсатына сай келе ме?
9. Сынып сағатының жоспарында көрсетілген этаптардың жүйелік, бірізділік
принципі сақталған ба?
10. Сынып сағаты сынып ұжымына қалай әсер етті?
Сынып сағатын дайындау, өткізу барысында қандай
кемшіліктер болды?
Болса оларды болдырмау үшін қандай тілегіңіз бар?
11. Сынып сағатының кезінде аудиторлық көңіл күй қандай болды?
12. Келешекте осы сынып ұжымымен өткізілетін тәрбиелік шаралардың
мазмұны және бағыты қалай болуы керек деп ойлаймыз?
Сынып сағатында ең көп қолданылатын тақырып – адамгершілік тәрбиесі.
Оқушылардың адамгершілік түсініктері және сенімдерін қалыптастыруда тәрбие
сағатын пікірталас түрінде өткізудің маңызы ерекше. Пікірсайыс - бұл
жағдайда, оқушыларда егер талқыланып отырған сұраққа қатысты кейбір білім
көлемі болса, сонда ғана ол нәтижелі болады. Пікірсайыс - бұрын өткізілген
тәрбие сағаттарының жалпы алғанда белгілі бір көлемде нәтижесін,
өміршеңдігін көруге мүмкіндік туғызады.
Пікірсайыс – оқушыларды қоғам және адамдар өміріндегі оқиғалар мен
күнделікті тыныс – тіршілік жайлы олардың көзқарастары мен сенімдерін,
жоғары адамгершілік қасиеттері мен жағымды мінез – құлық, нормаларын
қалыптастырудың оңтайлы құралы. Пікірталас – барысында оқушылар қоғамдағы
құбылыстар мен оқиғаларды, олардың себептерін терең анықтау, жолдастарының
және айналасындағы адамдардың әрекеттерін терең сезініп, ұғынуға үйренеді.
Пікірталастың әңгіме тәсіліне ерекшелігі, онда сынып жетекшісінің
қоғамдағы ортаға байланысты адамгершілік мәселелерін айқын меңгеруі.
Соңынан, ол оқушылардың адамгершілік сенімдерін қалыптастырудың бірден –
бір құралы бола алады. Өйткені пікірталас кезінде оқушылардың көзқарастары
кеңейіп, тіпті жай тыңдаушылар қатарында емес, соңынан оларды сөйлей
білуге, өз ойларын еркін жеткізіп, дәлелдей білуге, өз жолдастарын ойына
салмақтылықпен пайымдаулыққа үйретеді.
Тәжірбиелі сынып жетекшілері бүгінгі күннің көптеген өзекті
мәселелерін оқушылар алдында көтере отырып, қаралып отырған сұрақ
төңірегіндегі жағдайды олардың анық аңғара, талдай білуіне, оның себебін
анықтап, қортындылай білуге ықпал етеді.
Пікірталас барысында талқыланып отырған мәселе төңірегінде оқушылардың
ойларын дамытып, көзқарастарын қалыптастыру қажет. Сонымен қатар
пікірталастың негізгі сұрақтарын ойластырып топқа немесе жекелеген
оқушыларға тапсырмалар беріледі. Олар онымен қоса пікірталасты өткізу жайлы
хабарландыру іліп, оған қажетті әдебиеттерді іріктеп алады да, оларды
оқушыларға оқуға ұсынады және көрме ұйымдастырады. Көрнекті ақын жазушылар,
мемлекет және өнер қайраткерлерінің еңбектерінен тақырыпқа сай нақыл
сөздерін жазып іледі. Кейбір жағдайда сауалнамалық сұрақтар таратылып, оның
қортындысын талдап, пікірталас барысында оларды пайдаланады.
Пікірталас жүргізуші адамды тағайындауға да үлкен мән беру қажет.
Ондай адам біреу немесе екеу болғаны жөн. Олар өздерін оқушылар алдында
еркін ұстай білетін, таза және тілі жаттық, әсерлі сөйлей алатын беделді
баланы сайлаған жөн.
Пікірталастың сұрақтарын дайындау барысында оның санына емес,
сапасына, тәрбиелік маңызына көңіл беру қажет. Олар әрі нақтылы болу
қажет. Сұрақтарды алдын – ала оқушыларға таратып, не болмаса іліп қою
міндетті. Тақырыпқа сай оқылатын әдебиеттердің тізімі де күнілгері
оқушыларға беріледі.
Пікірталасты өткізу барысында баяндама жасалмайды. Пікірталас
мәдениетті түрде, оған қатысушылардың бір – бірінің көңілін қалдырмай,
дөрекі жауап бермей, әркімнің өз пікірін сыйлау, құрметтеу жағдайында
өткізіледі. Жүргізуші кіріспе сөз сөйлеп, оның мақсатын түсіндіреді, одан
әрі қарай пікір алмасу басталады. Пікірталас кезінде сөйлеген адамдарға
сұрақ қоюға болады. Сұрақтар талданып болғанан кейін жүргізуші, сынып
жетекшісі, қатысқан мұғалімдер тарапынан қортынды жасалып, дұрыс және теріс
пікір қайшылықтарын көрсетеді. Сонымен тілек айтылып, белгілі – бір
әрекеттерді атқаруға шешім қабылданады.
Пікірталасты өткізу кезінде ескерілетін негізгі мәселе, ол – дәлелді
ой – пікірдің айтылуы, нақтылы деректермен тұжырымдалу. Оқушылардың белсене
қатысуы, адалдықпен сөйлеуі. Тәрбие сағатын нәтижелі өткізудің көбінесе
мына шарттарды еске алған жағдайда табысты болмақ;
1. Сынып жетекшісі тәрбие сағатының ұйымдастыру формалары мен
мазмұнын, амал – тәсілдерін түрлендіріп отырғаны абзал.
2. Сынып сағатының мазмұнын қарастыруда оқушыларға жаңа мағлұмат
бере отырып, біртіндеп бағалау, талдау әрекетін көшу.
3. Сынып жетекшісі тақырыпты немесе мәселені талдау барысында
оқушылардың сөзіне аса жауапкершілікпен назар аударып, кез –
келген жағдайда түзетулер енгізіп, қосымша сұрақтар қою арқылы
көмектесіп отыруы қажет.
4. Оқушылардың материал мазмұнын қабылдаудағы психологиялық
ерекшеліктерін ескеру керек. Әсіресе, тәрбие сағатын өткізу
кезінде оқушылардың белсенділігі бәсеңдесе, мазмұны қызықты жаңа
мәселе айту, таңқаларлық жағдай ойластырып, әрекет түрін өзгерту
керек.
5. Сынып жетекшісінің сөз мәнері, дауыс ырғағы, оның қарым –
қатынаста тілектестігін ескерудің маңызы өте – мөте ерекше.
6. Сынып сағатының барысында оқушылардың орналасуы, кіммен парталас
болуы таңдау құқығын өздеріне қалдыру.
7. Сынып сағатын өткізу тәжірбиесін жинақтауды біртіндеп дәстүрге
айналдыру қажет.
8. Сынып сағаты кезінде оқушылардың жағымды қарым – қатынасын
тәрбиелеу керек (тыныштықты сақтау, сөйлеушілердің сөзін бөлмеу,
жақсылып тыңдау, өкпе – наз, талас тудырмау). Мұндай дәстүрлі
тәрбіптің орнығуы оларда жалпы мінез – құлық мәдениетінің
қалыптасуына ықпалын тигізеді.
9. Сенім білдіре отырып тексеруді ұмытпа: жалпы іс барысын қадағалап
қана қоймай, жеке оқушылардың жұмысты қалай орындап жатқанына
көңіл бөліп, кемшіліктерді уақытылы түзетуге күш сал. Өзіңнің
жақсы ісіңмен үлгілі болып, басқаларға өнеге көрсет. Мақтауға,
жақсы ықылас – пейіл білдіруге сараңдық жасама, мұндайда
мейлінше әділ бол, жұмысқа баға бергенде өзіңнің жеке басыңның
жақсы көру не ұнатпау сезімдеріне, біреуге ескерту айтқанда әдеп
шеңберінен аспа, алғашқы ескертпені ел көзінше емес, оңаша
айтқан жөн.
Мерекеге дайындық жөніндегі жұмыс ұжымының іс - әрекетінің табысты
болуына балалардың өзара түсіністігіне мүмкіндік ашса, онда бұл мереке
ұжымды біріктірудің тиімді жолы болып саналады.
Сценарий – көпшілік шараның (мерекенің) мазмұнын әдеби тұрғыдан толық
қамтиды. Негізінен сценарийде жүзеге асатын мерекедегі қамтылатын мәселелер
бір – бірімен байланыстыра отырып, егжей – тегжейіне дейін көрсетіледі.
Жұмыстың әр түрлі элементтері тақырыпты ашып көрсету, оқиғаның бір
бөлігінен екінші бөлігіне өту мәселесін жүйелі түрде қамтиды. Публистикалық
пікірлердің жалпылама бағытын, сондай қатысушылардың (балалардың)
белсенділігін арттыру тәсілдерін, зал мен сахнаны безендіру мен жабдықтау
жұмыстарын алдын – ала белгілейді.
Сценарийдегі маңызды нәрсе, тақырыпқа байланысты материал ғана емес,
сонымен қатар идеясын айқын көрсету. Мерекенің тақырыбы мен идеясы өзара
тығыз байланыста болғанымен бір – бірінен бөлек ұғымдар. Тақырып әуел
бастан беріледі, ал идеяға сценарист пен режиссер сахналық әрекеттер арқылы
көрермендерді алып келуі тиіс. Атқарылатын осындай жұмыстар жеке адамның
және ұжымның іс - әрекетін, мүмкіндігінше ашып береді. Қиын балаларды
жұмысқа тарту үшін жеке тапсырмалар беруге болады.
Мерекенің сценарийінің құрған кезде оның сюжетіне ерекше мән беруіміз
керек.
Сюжет дегеніміз – бұл мереке кезінде іс - әрекеттің, жалпы көрсететін
қақтығыстың бірте – бірте дамуы. Балалардың қатысуы арқылы ұйымдастырылған
оқиғалар сюжетін қызықты етіп ойластыру, балалардың іс - әрекеттерге шын
ықыластармен қатысуына ықпал етеді. Осының арқасында балалар көрерменнен
қатысушыға айналады.
Сюжеттік желі белгілі болғанан кейін әдеби көркем мұралары іріктеліп
компазициясын өңдеуге болады.
Композиция дегеніміз - әрекетті ұйымдастыру және материалдарды рет –
ретімен сұрыптау. Сценарийдегі байланыс - әрекеттердің бастау алатын
эпизодтардың дамуына серпін беретін бөлігі.
Экспозиция мен байланыс мейлінше анық та қысқа болуға тиіс. Көрермен
ынтасын оятуға, оларды сергітуде, сөйтіп сахналық әрекетті қабылдауына
дайындауда эспозиция мен байланысқа үлкен психологиялық үміт атқарады.
Залдық көркемделуіне, костюмдер тігілуі мен көрмелердің жабдықталуына
эстетикалық тұрғыдан қарап, сәнді де әсем болуына мән беру керек. Балалар
сәнді болып, ал қонақтар сыртқы киімдерімен отырғаны, тіпті де келіспейді.
Бұл балалардың мерекелік көңіл – күйіне кері әсерін тигізуі мүмкін.
Мереке басталғанға дейін техникалық құралдарды мұқият тексеріп алған
жөн.
Сонымен мерекеге дайындық – ауқымды да маңызды жұмыс. Мерекелердің өз
дәрежесінде әсерлі өтуі істелген дайындық жұмыстарының сапалығына
байланысты.
Келесі кезең – мерекенің өту кезеңі. Сценарий бойынша белгіленген
мерекенің бірнеше рет дайындықтан кейін көрермендерге ұсыну, бұл кезең де
жүйелі әрі тиянақты жұмыс атқаруды қажет етеді.
Соңғы кезең – мерекенің қортындысын шығару, яғни анализ жасап, баға
беру кезеңі. Мерекеден кейін балаларға өз пікірлерін, ішкі сезімдерін
білдіруге мүмкіндік беру керек. Егер мереке табысты болып өтсе, балалар өз
пікірлерін бар ықыласпен айтып қорғайды. Балаларға берілетін сұрақтар
мерекенің тақырыбы төңірегінде болуы тиіс.
ІІ ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДА КӨРНЕКІЛІК ТҮРЛЕРІН ПАЙДАЛАНУ
1. Сынып сағатын ұйымдастыруда көрнекілік түрлерін пайдалану
Көрнекілік принципін жүзеге асырып, оқушылардың білім көлемін
тереңдету, қызығушылығын арттырып және есте сақтау қабілетін шыңдау үшін
мұғалім өз ойын оқушыларға нақтылы жеткізу үшін қолданатын ережелерді
атап өтейік.
- Алтын ереже: көруге болатынды көрсету, есіте алатынды естірту,
сезіне алатынның бәрін - оқушылардың сезім мүшелеріне сездірту, түйсік
туғызу.
- Оқушылар заттың немесе құбылыстар мен оқиғалардың бейнелерін,
көлемін, түр-түстерін сөзбен емес көру арқылы әрі жеңіл, әрі
тез есте сақтайтынын қамтамасыз ету.
Көрнекіліктерді көрсету барысында демонстрация, иллюстрация және
бақылау тәсілдері жатады.
Демонстрация оқушыларды құбылыстар, процестер және заттардың нысанымен
табиғи жағдайда таныстыру барысында қолданылады. Әдістің бұл түрі
қолданылып отырған құбылыстың қозалысын анықтау, заттың ішкі құрылысы мен
сыртқы құрылысын немесе бірыңғай заттардың орналасу жағдайымен
таныстыруды көздейді. Табиғи нысананы көрсету негізінен сыртқы
көрінісінен басталады. (көлемі, түсі, формасы, өзара байланысы т. б.).
Келесі кезектік оның ішкі құрылысы мен жекеленген құрамы
көрсетледі.
Демонстрациялау көбінесе оқушылардың практикалық әрекетімен ұштаса
жүргізіледі. Приборлар мен нысаналарды демонстрациялау нәтижесінің табысты
болуы бірнеше жағдайға байланысты болады. Көрсетіліп отырған нысана барлық
оқушыларға анық нақты көрінуі тиіс. Оқу материалын түсіндіру кезінде
көрсету жұмыстары жүргізіліп, соңынан нысана алынып тастауы керек.
Оқытуды былай ұйымдастыру оқушылардың оқу материалдарын жеңіл, терең
меңгеруіне септігін тигізеді, олардың ойлау қабілетін арттырып, қосымша
ақпараттар береді. Оқушылардың өздері құбылыстарды, процестерді және
нысаналарды белсенділік танытып оқып, үйренсе, шын мәнінде әдіс
нәтижелі болмақ.
Сабақ барысында оқытуды демонстрациялау әдістерін қолданғанда оқу
киносы, диапозитив, диафильм, магнитофон, радио, үнтаспа, киноскоп,
эпидоскоп, теледидар, видеофильдер секілді техника құралдары пайдаланылады.
Заттар мен құбылыстарды, кейбір жағдайда қажеттілігіне сай табиғи ортада да
көрсетуге болады. Мысалы, табиғат, оның құбылыстары, жан-жануарлар,
өсімдіктер, ауылшаруашылығы техникасы, өндіріс құралдары.
Иллюстрация - демонстрация әдісімен тығыз байланысты болады. Бұл
әдісті иллюстративті құралдарды (плакаттар картиналар, портреттер,
суреттер, чертеждер, картограммалар, модельдер) көрсетуге қолданады.
Иллюстрация әдісінің нәтижелі болуы, негізінен оның қолдану тәсілдерін
мұғалімнің қаншалықты меңгергеніне байланысты болып келеді. Соның
нәтижесінде оқушы мен мұғалім оқу материалдарын табысты. меңгеруге
айтарлықтай көмек бере отырып, ғылыми ұғымдарды жеңіл меңгеруге септігін
тигізеді. Мектеп тәжірибесінде көрсеткендей сабақта иллюстрациялық
материалдарын көптеп қолдану, оқушылардың наразын тек өткен материалға
бағыттап, ауытқымауға әкеп соғады. Сондықтан көрнекті құралдарды
пайдаланудың дидактикалық қолданысын және таным процесінде олардың рөлін
алдын-ала жақсылап ойластырып алу қажет.
Бұл әдістердің ішінде ең басты рөл атқаратыны - бақылау әдісі. Ол
барлық оқу пәндерін оқытуда кеңінен пайдаланылады. Бақылау әдісі сабақта
нақты заттар мен көрнекі, техника құралдарын көрсету кезінде, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І. ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ҮЛГІСІ.
1.1. Сынып сағатын ұйымдастыру барысындағы дайындық жұмыстар ... ... .5-6
1.2. Сынып сағатын талдау
үлгісі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7-
12
ІІ ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДА КӨРНЕКІЛІК ТҮРЛЕРІН ПАЙДАЛАНУ
1. Сынып сағатын ұйымдастыруда көрнекілік түрлерін пайдалану ... ... .13-
17
2. Сынып сағатын ұйымдастыруда техникалық құралдарды пайдалану...18-20
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 21
IV. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
V. ҚОСЫМШАЛАР
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..23-28
І. КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі: Сыныптың басты назарында -
оқушы – адам, оқушы – тұлға , әр оқушының ерекше қасиеттері, оларды
қорғау, дамыту міндеттері.Тәрбие ісін басқаруды сынып жетекшісі мына
логикаға бағындырса , ол жұмыстың нәтижелі болуы сөзсіз.
Сынып сағаты – оқушылардың қабілеттін анықтаудан басталады. Бұған
дайындау барысында оқушылар сурет салады, альбом жасайды, өткізу орнын
әзірлейді, жоспар құрады. Әрине, тақырыптық тәрбие сағатын өткізу
барысында, сынып жетекшісі оның тақырыбын, сыныптың нақты жағдайын,
оқушылардың тәрбиелік деңгейін, олардың адамгершілік сапасының көлемін,
көзқарасын, қызығушылығын, талап – тілегін алдын – ала анықтап белгілейді.
Сынып сағатын дайындау және өткізу жұмыстарында әртүрлі формалар мен
әдістер және тәсілдер қолданылады: әңгіме, газет, журнал материалдарын
оқып, соңынан талдау жасау, мамандардың белгілі бір тақырыптарға
лекциялары, дөңгелек стол өткізу, туындылармен танысу, оқушылардың өздері
жасаған шығармашылық жұмыстары т.б.
Сынып немесе тәрбие сағаттарын өткізуде жетекшілердің еске алатын
негізгі міндеті, осы істерге оушылардың өздерін қатыстыру, оған олардың
белсене араласуын, кез – келген оқушының тәрбиелік шаралар барысында, яғни
дайындау және өткізу кезінде қалыс қалмауын қадағалау. Ол үшін оқушылардың
өздерін қатыстыра отырып, оларға белгілі бір бағытта тапсырма беріп,
ақылдасып, кеңесіп отыру керек. Сондай – ақ жетекші белсенділермен алдын –
ала атқарылатын тәрбиелік шаралар төңірегінде әңгімелесіп, олардың
қортындысын барлық оқушылармен бірге тұжырымдап, әрқайсысына жеке – дара
топтап тапсырмалар беріп отыруы қажет. Сонда ғана ол қызықты, әрі табысты
өтеді.
Курстық жұмыстың мақсаты: Сынып сағатының маңызын біліп,
түсіну, өзекті мәселелерін көре білу.Оқушыларды зерттеу арқылы
тәрбиелік міндеттерді анықтауы.
Оқушылардың дамуын болжауы , оларды әртүрлі іс -
әрекеттерге араластырып , өзара жақсы қарым – қатынастарда
болуға бағыттауы , адамгершілік дағдыларын нығайтуы. Тәрбиеші
іс - әрекеттерді ұйымдастырып қана қоймай , оқушылардың
жақсы қасиеттерінің дамуына жағдай
жасауға тиіс. Міне , бұл жоғарыда қозғалған
мәселелер курстық жұмыстың теориялық мәнін ашады.
Мектептегі әрбір мұғалімге оқу процесін ұйымдастырудың негізгі формасы
сыныптық – сабақ екендігі түсінікті. Орта мектептегі оқушылармен
ұйымдастырылатын тәрбие жұмысының негізгі формасы – сынып немесе тәрбие
сағаты деп аталады. Соның негізінде оқушылардың қоршаған өмірге жүйелі
қатынасын қалыптастыруда, арнаулы ұйымдастырылған тәрбиелі әрекеттерге
қатыстырады.
Курстық жұмыстың міндеті: сынып сағаты – оқушыларлардың адамгершілік
қасиеті мен дұрыс көзқарасын қалыптастыруға, өнер саласындағы талғам –
тілектерін тәрбиелеуге, елжандылық сезімдерін шыңдауға арналған сабақтан
тыс кезде өткізілетін тәрбие жұмысы. Оның тәрбиелік қызметіне: ағартушылық,
бағыттаушылық, болжамдылық және қалыптастырушылық жатады. Ағартушылық
қызметі, оқушылардың оқу бағдарламасында қымтитын білімдердің көлемін
кеңейтеді. Яғни, онда қарастырылатын нысана өмірдің барлық құбылысын
қамтиды.
І. ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ҮЛГІСІ.
1.1. Сынып сағатын ұйымдастыру барысындағы дайындық жұмыстар;
Болжамдық оқушыларды белгілі бір заттық және рухани құндылықтарды
жасау қызметін атқарады. Бағыттаушылық қызметі, оқушылардың өмірін шынайы
практикалық әрекетке бағыттауға көмектеседі. Сынып сағатын өткізу барысында
белгілі бір нақты бағыт болмаса, онда оның ықпал ету әсері төмендейді,
білім сенімге айналмайды, соның нәтижесінде тұлғаның мінез – құлқында
жағымсыз әрекеттердің пайда болуына жағдай туғызады. Ал қалыптастырушылық,
жоғарыда айтылғандай 3 қызметтің орындалуымен байланысты. Сонымен қатар
оқушылардың өздерін, өз өмірлерін бағалауды дағдыға айналдырумен және
топпен диалог құра білуін көздейді.
Сынып сағатының мазмұны, формасы, әдіс – тәсілі және оларды дайындау
мен өткізу әдістемесі әр түрлі болып келеді. Тәрбие сағатын дайындап,
өткізуде мұғалімнің рөлі қаншалықты екендігін 3 түрге жіктеп, қарастыруға
болады.
1) Сынып сағатын өткізуде кең көлемде білім, мағлұматтың, өмірлік
және педагогикалық тәжірбиенің болуы талап етіледі. Балалар әңгіме
барысында кейбір сұрақтар мен деректерді талқылауға және мысалдар келтіруге
тартылады. Мысалы: Өзін - өзі тәрбиелеу туралы, Есте сақтау қабілетін
қалай дамытуға болады, Көркемөнер талғамы және сән т.б. тәрбие
сағаттарының тақыраптарын талқалауда ұстаздары, мамандары, психологтарды,
лекторды шақырған жөн;
2) Мұғалімдер мен оқушылардың өзара бірлікте атқаратын әрекетіне
байланысты. Ондағы негізгі ойды анықтау мұғалімге жүктелсе, оның жолдарын,
амал – тәсілдерін құру әрі жүзеге асыру мұғалімнің оқушылармен бірлесіп
атқарумен сипаттайды. Оқушылар мұғалімнің басшылығымен тәрбие сағатының
жоспарын және мазмұнын құрып, мұғалім оқушыларлы талқылап отырған сұраққа
шақырып, олардың сөздерін үйлестіріп, бағытын қадағалап, әңгіме барысын өзі
жүргізеді.
3) Оқушылардың өзіндік, дербес белсенді жұмысын сипаттайды. Яғни,
тәрбие сағатын дайындау, өткізу барысы оқушылардың өздеріне немесе белгілі
бір нақты топқа тапсырылады.
Сынып сағатының мұндай түрі төмендегідей жағдайды ойластырғанда ғана
мүмкін болады:
- Оқушыларда талқыланып отырған сұраққа қатысты белгілі бір деңгейде
білім көлемі мен мағлұматтардың болуы;
- Оқушылардың көпшілік бөлігінде ұжымдық шығармашылық жұмыстарына
қатысты біліктілік пен дағдының, сондай – ақ жауапкершіліктің
болуы;
- Сынып белсенділерінің тәрбие сағатын дайындау және өткізу барысында
ұйымдасыру және үйлестіру орталығы бола білуі. Сынып сағатын
өткізуге дайындық барысына;
- Оқушылармен бірлесе тәрбие сағатының тақырыбын, мақсат, міндеттерін
анықтау;
- Сынып сағаттарының міндеттеріне сай оның мазмұнына қатысты
материалдар жинау;
- Сынып сағатын дайындау және өткізудің жоспарын құру;
- Сынып сағатында талқыланып отырған мәселеге оқушылардың
қызығушылығы мен белсенділігін оятуда сана – сезіміне және мінез –
құлқына әсер ететін түрлі амал – тәсілдерді ойластыру;
- Көрнекі құралдар мен музыкалық шығармалар таңдау, бөлмені даярлау;
- Оқушылар ұйымында ашық әңгіме, жайма – шуақ жағдай туғызу;
- Сынып сағатына олардың ата – анасын, жолдастарын, мектеп әкімшілігі
мен жетекшісінің тәрбие сағатын өткізу және оған дайындық
барысындағы рөлін, орын анықтау;
- Оқушылардың келешек практикалық әрекеттерінде тәрбие сағатынан
алған мағлұматтарын пайдалану және бекіту жолдары мен
мүмкіндіктерін қарастыру жатады;
1.2. Сынып сағатын талдау үлгісі;
Сынып жетекшісі оқушылардың психологиялық дағдыларына да баса назар
аударады. Оқушылар тәрбие сағатынан ерекше бір нәтиже күтіп, өздерін
маңызды әңгімеге даярлайды.
Сынып сағатын талдау үлгісі Шартты түрде алынған.
1. Сынып сағатын ұйымдастырушының аты – жөні
2. Сынып сағаты қай сыныпта, қандай мектепте өтті
3. Сынып сағатының тақырыбы, мақсаты қандай
4. Сынып сағатының формасы, пікірталас, т.б.
5. Сынып сағатының міндеттері өткізіліп отырған сынып ұжымының мүддесіне
сай келеді ме?
6. Сынып сағатына дайындық, өткізу кезеңдеріндегі оқушылар, сынып
белсендісі және ұйымдастырушысының белсенділік деңгейі.
7. Сынып сағатын өткізу барысында қолданылған әдістер, көрнекіліктер,
техникалық құралдар, музыкалық шығармалардың маңызы, оларды қолданудағы
тәрбие жұмысын ұйымдастырушының шеберлігі.
8. Сынып сағатының мазмұны оның тақырыбы мен мақсатына сай келе ме?
9. Сынып сағатының жоспарында көрсетілген этаптардың жүйелік, бірізділік
принципі сақталған ба?
10. Сынып сағаты сынып ұжымына қалай әсер етті?
Сынып сағатын дайындау, өткізу барысында қандай
кемшіліктер болды?
Болса оларды болдырмау үшін қандай тілегіңіз бар?
11. Сынып сағатының кезінде аудиторлық көңіл күй қандай болды?
12. Келешекте осы сынып ұжымымен өткізілетін тәрбиелік шаралардың
мазмұны және бағыты қалай болуы керек деп ойлаймыз?
Сынып сағатында ең көп қолданылатын тақырып – адамгершілік тәрбиесі.
Оқушылардың адамгершілік түсініктері және сенімдерін қалыптастыруда тәрбие
сағатын пікірталас түрінде өткізудің маңызы ерекше. Пікірсайыс - бұл
жағдайда, оқушыларда егер талқыланып отырған сұраққа қатысты кейбір білім
көлемі болса, сонда ғана ол нәтижелі болады. Пікірсайыс - бұрын өткізілген
тәрбие сағаттарының жалпы алғанда белгілі бір көлемде нәтижесін,
өміршеңдігін көруге мүмкіндік туғызады.
Пікірсайыс – оқушыларды қоғам және адамдар өміріндегі оқиғалар мен
күнделікті тыныс – тіршілік жайлы олардың көзқарастары мен сенімдерін,
жоғары адамгершілік қасиеттері мен жағымды мінез – құлық, нормаларын
қалыптастырудың оңтайлы құралы. Пікірталас – барысында оқушылар қоғамдағы
құбылыстар мен оқиғаларды, олардың себептерін терең анықтау, жолдастарының
және айналасындағы адамдардың әрекеттерін терең сезініп, ұғынуға үйренеді.
Пікірталастың әңгіме тәсіліне ерекшелігі, онда сынып жетекшісінің
қоғамдағы ортаға байланысты адамгершілік мәселелерін айқын меңгеруі.
Соңынан, ол оқушылардың адамгершілік сенімдерін қалыптастырудың бірден –
бір құралы бола алады. Өйткені пікірталас кезінде оқушылардың көзқарастары
кеңейіп, тіпті жай тыңдаушылар қатарында емес, соңынан оларды сөйлей
білуге, өз ойларын еркін жеткізіп, дәлелдей білуге, өз жолдастарын ойына
салмақтылықпен пайымдаулыққа үйретеді.
Тәжірбиелі сынып жетекшілері бүгінгі күннің көптеген өзекті
мәселелерін оқушылар алдында көтере отырып, қаралып отырған сұрақ
төңірегіндегі жағдайды олардың анық аңғара, талдай білуіне, оның себебін
анықтап, қортындылай білуге ықпал етеді.
Пікірталас барысында талқыланып отырған мәселе төңірегінде оқушылардың
ойларын дамытып, көзқарастарын қалыптастыру қажет. Сонымен қатар
пікірталастың негізгі сұрақтарын ойластырып топқа немесе жекелеген
оқушыларға тапсырмалар беріледі. Олар онымен қоса пікірталасты өткізу жайлы
хабарландыру іліп, оған қажетті әдебиеттерді іріктеп алады да, оларды
оқушыларға оқуға ұсынады және көрме ұйымдастырады. Көрнекті ақын жазушылар,
мемлекет және өнер қайраткерлерінің еңбектерінен тақырыпқа сай нақыл
сөздерін жазып іледі. Кейбір жағдайда сауалнамалық сұрақтар таратылып, оның
қортындысын талдап, пікірталас барысында оларды пайдаланады.
Пікірталас жүргізуші адамды тағайындауға да үлкен мән беру қажет.
Ондай адам біреу немесе екеу болғаны жөн. Олар өздерін оқушылар алдында
еркін ұстай білетін, таза және тілі жаттық, әсерлі сөйлей алатын беделді
баланы сайлаған жөн.
Пікірталастың сұрақтарын дайындау барысында оның санына емес,
сапасына, тәрбиелік маңызына көңіл беру қажет. Олар әрі нақтылы болу
қажет. Сұрақтарды алдын – ала оқушыларға таратып, не болмаса іліп қою
міндетті. Тақырыпқа сай оқылатын әдебиеттердің тізімі де күнілгері
оқушыларға беріледі.
Пікірталасты өткізу барысында баяндама жасалмайды. Пікірталас
мәдениетті түрде, оған қатысушылардың бір – бірінің көңілін қалдырмай,
дөрекі жауап бермей, әркімнің өз пікірін сыйлау, құрметтеу жағдайында
өткізіледі. Жүргізуші кіріспе сөз сөйлеп, оның мақсатын түсіндіреді, одан
әрі қарай пікір алмасу басталады. Пікірталас кезінде сөйлеген адамдарға
сұрақ қоюға болады. Сұрақтар талданып болғанан кейін жүргізуші, сынып
жетекшісі, қатысқан мұғалімдер тарапынан қортынды жасалып, дұрыс және теріс
пікір қайшылықтарын көрсетеді. Сонымен тілек айтылып, белгілі – бір
әрекеттерді атқаруға шешім қабылданады.
Пікірталасты өткізу кезінде ескерілетін негізгі мәселе, ол – дәлелді
ой – пікірдің айтылуы, нақтылы деректермен тұжырымдалу. Оқушылардың белсене
қатысуы, адалдықпен сөйлеуі. Тәрбие сағатын нәтижелі өткізудің көбінесе
мына шарттарды еске алған жағдайда табысты болмақ;
1. Сынып жетекшісі тәрбие сағатының ұйымдастыру формалары мен
мазмұнын, амал – тәсілдерін түрлендіріп отырғаны абзал.
2. Сынып сағатының мазмұнын қарастыруда оқушыларға жаңа мағлұмат
бере отырып, біртіндеп бағалау, талдау әрекетін көшу.
3. Сынып жетекшісі тақырыпты немесе мәселені талдау барысында
оқушылардың сөзіне аса жауапкершілікпен назар аударып, кез –
келген жағдайда түзетулер енгізіп, қосымша сұрақтар қою арқылы
көмектесіп отыруы қажет.
4. Оқушылардың материал мазмұнын қабылдаудағы психологиялық
ерекшеліктерін ескеру керек. Әсіресе, тәрбие сағатын өткізу
кезінде оқушылардың белсенділігі бәсеңдесе, мазмұны қызықты жаңа
мәселе айту, таңқаларлық жағдай ойластырып, әрекет түрін өзгерту
керек.
5. Сынып жетекшісінің сөз мәнері, дауыс ырғағы, оның қарым –
қатынаста тілектестігін ескерудің маңызы өте – мөте ерекше.
6. Сынып сағатының барысында оқушылардың орналасуы, кіммен парталас
болуы таңдау құқығын өздеріне қалдыру.
7. Сынып сағатын өткізу тәжірбиесін жинақтауды біртіндеп дәстүрге
айналдыру қажет.
8. Сынып сағаты кезінде оқушылардың жағымды қарым – қатынасын
тәрбиелеу керек (тыныштықты сақтау, сөйлеушілердің сөзін бөлмеу,
жақсылып тыңдау, өкпе – наз, талас тудырмау). Мұндай дәстүрлі
тәрбіптің орнығуы оларда жалпы мінез – құлық мәдениетінің
қалыптасуына ықпалын тигізеді.
9. Сенім білдіре отырып тексеруді ұмытпа: жалпы іс барысын қадағалап
қана қоймай, жеке оқушылардың жұмысты қалай орындап жатқанына
көңіл бөліп, кемшіліктерді уақытылы түзетуге күш сал. Өзіңнің
жақсы ісіңмен үлгілі болып, басқаларға өнеге көрсет. Мақтауға,
жақсы ықылас – пейіл білдіруге сараңдық жасама, мұндайда
мейлінше әділ бол, жұмысқа баға бергенде өзіңнің жеке басыңның
жақсы көру не ұнатпау сезімдеріне, біреуге ескерту айтқанда әдеп
шеңберінен аспа, алғашқы ескертпені ел көзінше емес, оңаша
айтқан жөн.
Мерекеге дайындық жөніндегі жұмыс ұжымының іс - әрекетінің табысты
болуына балалардың өзара түсіністігіне мүмкіндік ашса, онда бұл мереке
ұжымды біріктірудің тиімді жолы болып саналады.
Сценарий – көпшілік шараның (мерекенің) мазмұнын әдеби тұрғыдан толық
қамтиды. Негізінен сценарийде жүзеге асатын мерекедегі қамтылатын мәселелер
бір – бірімен байланыстыра отырып, егжей – тегжейіне дейін көрсетіледі.
Жұмыстың әр түрлі элементтері тақырыпты ашып көрсету, оқиғаның бір
бөлігінен екінші бөлігіне өту мәселесін жүйелі түрде қамтиды. Публистикалық
пікірлердің жалпылама бағытын, сондай қатысушылардың (балалардың)
белсенділігін арттыру тәсілдерін, зал мен сахнаны безендіру мен жабдықтау
жұмыстарын алдын – ала белгілейді.
Сценарийдегі маңызды нәрсе, тақырыпқа байланысты материал ғана емес,
сонымен қатар идеясын айқын көрсету. Мерекенің тақырыбы мен идеясы өзара
тығыз байланыста болғанымен бір – бірінен бөлек ұғымдар. Тақырып әуел
бастан беріледі, ал идеяға сценарист пен режиссер сахналық әрекеттер арқылы
көрермендерді алып келуі тиіс. Атқарылатын осындай жұмыстар жеке адамның
және ұжымның іс - әрекетін, мүмкіндігінше ашып береді. Қиын балаларды
жұмысқа тарту үшін жеке тапсырмалар беруге болады.
Мерекенің сценарийінің құрған кезде оның сюжетіне ерекше мән беруіміз
керек.
Сюжет дегеніміз – бұл мереке кезінде іс - әрекеттің, жалпы көрсететін
қақтығыстың бірте – бірте дамуы. Балалардың қатысуы арқылы ұйымдастырылған
оқиғалар сюжетін қызықты етіп ойластыру, балалардың іс - әрекеттерге шын
ықыластармен қатысуына ықпал етеді. Осының арқасында балалар көрерменнен
қатысушыға айналады.
Сюжеттік желі белгілі болғанан кейін әдеби көркем мұралары іріктеліп
компазициясын өңдеуге болады.
Композиция дегеніміз - әрекетті ұйымдастыру және материалдарды рет –
ретімен сұрыптау. Сценарийдегі байланыс - әрекеттердің бастау алатын
эпизодтардың дамуына серпін беретін бөлігі.
Экспозиция мен байланыс мейлінше анық та қысқа болуға тиіс. Көрермен
ынтасын оятуға, оларды сергітуде, сөйтіп сахналық әрекетті қабылдауына
дайындауда эспозиция мен байланысқа үлкен психологиялық үміт атқарады.
Залдық көркемделуіне, костюмдер тігілуі мен көрмелердің жабдықталуына
эстетикалық тұрғыдан қарап, сәнді де әсем болуына мән беру керек. Балалар
сәнді болып, ал қонақтар сыртқы киімдерімен отырғаны, тіпті де келіспейді.
Бұл балалардың мерекелік көңіл – күйіне кері әсерін тигізуі мүмкін.
Мереке басталғанға дейін техникалық құралдарды мұқият тексеріп алған
жөн.
Сонымен мерекеге дайындық – ауқымды да маңызды жұмыс. Мерекелердің өз
дәрежесінде әсерлі өтуі істелген дайындық жұмыстарының сапалығына
байланысты.
Келесі кезең – мерекенің өту кезеңі. Сценарий бойынша белгіленген
мерекенің бірнеше рет дайындықтан кейін көрермендерге ұсыну, бұл кезең де
жүйелі әрі тиянақты жұмыс атқаруды қажет етеді.
Соңғы кезең – мерекенің қортындысын шығару, яғни анализ жасап, баға
беру кезеңі. Мерекеден кейін балаларға өз пікірлерін, ішкі сезімдерін
білдіруге мүмкіндік беру керек. Егер мереке табысты болып өтсе, балалар өз
пікірлерін бар ықыласпен айтып қорғайды. Балаларға берілетін сұрақтар
мерекенің тақырыбы төңірегінде болуы тиіс.
ІІ ТАРАУ. СЫНЫП САҒАТЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДА КӨРНЕКІЛІК ТҮРЛЕРІН ПАЙДАЛАНУ
1. Сынып сағатын ұйымдастыруда көрнекілік түрлерін пайдалану
Көрнекілік принципін жүзеге асырып, оқушылардың білім көлемін
тереңдету, қызығушылығын арттырып және есте сақтау қабілетін шыңдау үшін
мұғалім өз ойын оқушыларға нақтылы жеткізу үшін қолданатын ережелерді
атап өтейік.
- Алтын ереже: көруге болатынды көрсету, есіте алатынды естірту,
сезіне алатынның бәрін - оқушылардың сезім мүшелеріне сездірту, түйсік
туғызу.
- Оқушылар заттың немесе құбылыстар мен оқиғалардың бейнелерін,
көлемін, түр-түстерін сөзбен емес көру арқылы әрі жеңіл, әрі
тез есте сақтайтынын қамтамасыз ету.
Көрнекіліктерді көрсету барысында демонстрация, иллюстрация және
бақылау тәсілдері жатады.
Демонстрация оқушыларды құбылыстар, процестер және заттардың нысанымен
табиғи жағдайда таныстыру барысында қолданылады. Әдістің бұл түрі
қолданылып отырған құбылыстың қозалысын анықтау, заттың ішкі құрылысы мен
сыртқы құрылысын немесе бірыңғай заттардың орналасу жағдайымен
таныстыруды көздейді. Табиғи нысананы көрсету негізінен сыртқы
көрінісінен басталады. (көлемі, түсі, формасы, өзара байланысы т. б.).
Келесі кезектік оның ішкі құрылысы мен жекеленген құрамы
көрсетледі.
Демонстрациялау көбінесе оқушылардың практикалық әрекетімен ұштаса
жүргізіледі. Приборлар мен нысаналарды демонстрациялау нәтижесінің табысты
болуы бірнеше жағдайға байланысты болады. Көрсетіліп отырған нысана барлық
оқушыларға анық нақты көрінуі тиіс. Оқу материалын түсіндіру кезінде
көрсету жұмыстары жүргізіліп, соңынан нысана алынып тастауы керек.
Оқытуды былай ұйымдастыру оқушылардың оқу материалдарын жеңіл, терең
меңгеруіне септігін тигізеді, олардың ойлау қабілетін арттырып, қосымша
ақпараттар береді. Оқушылардың өздері құбылыстарды, процестерді және
нысаналарды белсенділік танытып оқып, үйренсе, шын мәнінде әдіс
нәтижелі болмақ.
Сабақ барысында оқытуды демонстрациялау әдістерін қолданғанда оқу
киносы, диапозитив, диафильм, магнитофон, радио, үнтаспа, киноскоп,
эпидоскоп, теледидар, видеофильдер секілді техника құралдары пайдаланылады.
Заттар мен құбылыстарды, кейбір жағдайда қажеттілігіне сай табиғи ортада да
көрсетуге болады. Мысалы, табиғат, оның құбылыстары, жан-жануарлар,
өсімдіктер, ауылшаруашылығы техникасы, өндіріс құралдары.
Иллюстрация - демонстрация әдісімен тығыз байланысты болады. Бұл
әдісті иллюстративті құралдарды (плакаттар картиналар, портреттер,
суреттер, чертеждер, картограммалар, модельдер) көрсетуге қолданады.
Иллюстрация әдісінің нәтижелі болуы, негізінен оның қолдану тәсілдерін
мұғалімнің қаншалықты меңгергеніне байланысты болып келеді. Соның
нәтижесінде оқушы мен мұғалім оқу материалдарын табысты. меңгеруге
айтарлықтай көмек бере отырып, ғылыми ұғымдарды жеңіл меңгеруге септігін
тигізеді. Мектеп тәжірибесінде көрсеткендей сабақта иллюстрациялық
материалдарын көптеп қолдану, оқушылардың наразын тек өткен материалға
бағыттап, ауытқымауға әкеп соғады. Сондықтан көрнекті құралдарды
пайдаланудың дидактикалық қолданысын және таным процесінде олардың рөлін
алдын-ала жақсылап ойластырып алу қажет.
Бұл әдістердің ішінде ең басты рөл атқаратыны - бақылау әдісі. Ол
барлық оқу пәндерін оқытуда кеңінен пайдаланылады. Бақылау әдісі сабақта
нақты заттар мен көрнекі, техника құралдарын көрсету кезінде, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz