Патопсихалингвистика

Жоспар
Кіріспе

1 Эмоционалды толқу кезіндегі сөйлеу тілі
2 Сананың ауысу кезіндегі сөйлеу тілінің қалпы
3 Психопатия кезіндегі сөйлеу тілі
4 Әртүрлі аурулар кезіндегі сөйлеу тілі
5 Сөйлеу тілінің физиологиялық орталығы
6 Сөйлеу тілінің бұзылыстары
7. Сөйлеу тілінің ақаулықтары
8 Саңырау . мылқаулардың сөйлеу тілі

Патопсихолингвистика – сөйлеу үрдістерінің қалыптасу кезіндегі патологиялық ауытқыларын зерттейді.

1 Эмоционалды толқу кезіндегі сөйлеу тілі
Эмоционалды толқу күйі- адамның уақыты тығыз болған жағдайда маңызды шешім қабылдағанда, емтихан уақытында, басшымен сөйлескенде, жақын адаммен қарым-қатынасты анықтағанда пайда болады. Эмоционалды толқу кезінде адамның психологиялық күйі мен сөйлеу тілінің барлық компоненттері бұзылады.
Э.Л. Носенконың зерттеулерінің нәтижесі көрсеткендей, эмоционалды толқуға келесі сипаттамалар тән:
1) Адам толқып тұрған кезде қатты сөйлеуді немесе жай сөйлеуді. Сөйлегенде демалулар жиі болады және сөйлемдерді аяқтамайды.
2) Үзілістер көп болады, үзіліс кезінде көптеген еріксіз дыбыстар шығарады (ээ, кх, мм, ух, гм). Бұл дыбыстар қалыпты күйдегі адамдармен салыстырғанда 50% көп.
3) Сөйлеу тілінің грамматикалық жағыда өзгереді. Етістік пен бастауышты көп қолданады.
4) Сөйлеу тілінің лексикалық жағы өте қарапайым болады, қысқартылған сөздерді көп қолданады.
Бір сөзді немесе сқйлемді қайталайды (персеверация)

Егер адамға эмоционалды толқу кезінде ассоциативті эксперимент жүргізсек, біз оның қалыпты күйде өткізген эксперименттің айырмашылығын көреміз. Егер қалыпты жағдайда адам бір сөзге баяндауышты қолданса, ал эмоционалды толқу күйінде бір сөзге зат есімдерді қолданада.ы
Таңқаларлық бір жәй әртүрлі зерттеушілердің қабылдау жылдамдықтары әр түрлі болады. Мысалы: егер зерттелуші ынжық (тормоз) болса бұл адамдар сөйлемнің соңғы бөлігін жақсы есте сақтайды.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Патопсихалингвистика
Патопсихолингвистика – сөйлеу үрдістерінің қалыптасу кезіндегі
патологиялық ауытқыларын зерттейді.

1 Эмоционалды толқу кезіндегі сөйлеу тілі
Эмоционалды толқу күйі- адамның уақыты тығыз болған жағдайда маңызды
шешім қабылдағанда, емтихан уақытында, басшымен сөйлескенде, жақын адаммен
қарым-қатынасты анықтағанда пайда болады. Эмоционалды толқу кезінде адамның
психологиялық күйі мен сөйлеу тілінің барлық компоненттері бұзылады.
Э.Л. Носенконың зерттеулерінің нәтижесі көрсеткендей, эмоционалды
толқуға келесі сипаттамалар тән:
1) Адам толқып тұрған кезде қатты сөйлеуді немесе жай сөйлеуді.
Сөйлегенде демалулар жиі болады және сөйлемдерді аяқтамайды.
2) Үзілістер көп болады, үзіліс кезінде көптеген еріксіз дыбыстар
шығарады (ээ, кх, мм, ух, гм). Бұл дыбыстар қалыпты күйдегі адамдармен
салыстырғанда 50% көп.
3) Сөйлеу тілінің грамматикалық жағыда өзгереді. Етістік пен
бастауышты көп қолданады.
4) Сөйлеу тілінің лексикалық жағы өте қарапайым болады, қысқартылған
сөздерді көп қолданады.
Бір сөзді немесе сқйлемді қайталайды (персеверация)

Егер адамға эмоционалды толқу кезінде ассоциативті эксперимент
жүргізсек, біз оның қалыпты күйде өткізген эксперименттің айырмашылығын
көреміз. Егер қалыпты жағдайда адам бір сөзге баяндауышты қолданса, ал
эмоционалды толқу күйінде бір сөзге зат есімдерді қолданада.ы
Таңқаларлық бір жәй әртүрлі зерттеушілердің қабылдау жылдамдықтары әр
түрлі болады. Мысалы: егер зерттелуші ынжық (тормоз) болса бұл адамдар
сөйлемнің соңғы бөлігін жақсы есте сақтайды.
Ал қозғыш типтегі адамдардың қабылдау реакциясы шапшаң және сөйлемнің
басын жақсы есте сақтайды.

2 Сананың ауысу кезіндегі сөйлеу тілінің қалпы
Соңғы уақытта сананың ауысуын зерттей бастады. Сананың ауысқан күйі
әртүрлі жасанды жағдайлардың салдарынан болған ағзаның күйі (уыр
температурада жұмыс істейтін адамдарда; судың астында, космоста, таудың
шығуында) психофармакологияық терапиямен гипнозбен емделген адамдарда және
алькогольмен есірткемен қолданатын адамдарда сааның өзгеруі байқалады.
Д. Спивактің мәліметі бойынша бұндай адамдарды сөйлеу тілі өзгереді.
Бұларда лексиконның төмендеуі, қателерді көп жібереді, бір сөзбен
айтқанда,санасыз сөйлеуді, сөздерін бақылай алмайды.

3 Психопатия кезіндегі сөйлеу тілі
Ауру адамға сөйлеу тілінің маңызы жоғалады, ол сөйлемдерді үзіп
айтады.
1994ж американдық статистик Ж.К. Ципор қалыпты адамның мәтіні мен
ойлау қабілеті зақымдалған адамдардың мәтіндегі айырмашылық көрсетті.
Психотриялық гингвистикада жүргізілген жұмыстары көрсеткендей адамның
сөйлеу тілі кез келген психологиялық ақаулықтар пайда болғаннан бұзылады.
Психопатия және шизофрения күйіндегі адамдардың сөйлеу тілі туралы жұмыстар
көп (грек мидың ажырауы), ойдау сферасын және сөйлеуін бұзады,
шизофренияның себептерінің бірі тұлғаның коммуникациясының бұзылуы мысалы:
жанұядағы қарым-қатынастың бұзылуы.
Шизофриниктің сөйлеу тілі абстрактілі, эхолалия, вербигерация –
мағынасыз бір сөзді айқалап айтады.
Ойлау қабілетінің кезектілігі жоқ және үзінді, жазған мәтіні
түсініксіз. Бұл адамдар кейде дұрыс (саналы) сөйлеуді, кейді ойға симайтын
сөздерді айтады.
Голлюцинация кезінде сөйлеу тілі мағынасыз болады.
Маниякальді – депрессивті психоз кезіндегі сөйлеу тілінің қалпы
туралы еңбектер көп.
Мания грек – есуастық. Психиатрияда екі мағынасы бар. 1) психикалық
күйі шамадан тыс көңілді, зейіні тұрақсыз. 2) паталогиялық ұмтылу, құмарлық
(графомания, клептомания).
Гипоманиакалды тұлғаның сөзі ым-шиарамен жүреді. Сөйлемдерді көбінесе
аяқталмайды, өсйлемдер тек бастауыш пен баяндауыштан тұрады және мағынасыз.
Маниакальды тұрақсыздық фазада сөйлеу ырғағы көтеріліп, ымдап (жест)
сөйлейді.
Депресия кезінде емделушінің сөйлеуінде үзілістер жиі және көп
болады, әсіресе диалогта. Интонациясы төмен, көп сөйлемейді, сөйлемдерді
қысқа, бірақ грамматикалық жағы дұрыс бұл ойлау қабілетінің бұзылмағанын
айтады.
Депрессияның соңғы фазасы мүлдем қарым-қатынастан бастарту (мутизм).
Параноялық психопатия кезінде өзі жәйлі көп айтады, сөздер арасында
байланыс болмайды.
Эпилепсиясен ауыратын адамдардың сөйлеу тілі мен ойлау әрекеттерінің
ерекшеліктері – маңыздыдан маңызсызды айыра алмайды, олар көп сөйлейді,
қайталағанды қайта қайталайды, ойларын аяқтамайды, орынсыз қанатты сөздер
мен мақалдарды айтады,сөйлеу тілінде логикалық байланыс жоқ, дөрекі
сөздерді көп қолданады. Эпилепсия кезінде – эхолалия, персеверация,
агромматизм, парафазия болады.
Истероидтың сөйлеу тілі (өтірік) жалған және ымдармен, мимикамен
жүреді, орынсыз қатты күледі. Жоғарыда айтылып кеткен ауруларға байланысты
мәтіндер түрлерін атап өтуге болады.
Ашық (светлый) – параноиялық, қою түс (темный) эпилепті, көңілді –
маникальді, көңілсіз – депрессивті, әдемі – истероидті қиын, күрделі –
шизоидті, аралас түрі бар – маникальді-депрессивті.

4 Әртүрлі аурулар кезіндегі сөйлеу тілі
Соңғы уақытта психолингвистикада өзекті болып Альцгейлер аурумен
ауратын адамдардың сөйлеу тілінің жағдайы, өйткені Альцгеймер аурумен
ауратын адамдардың саны өсуде. Олар сөйлемдегі бір сөзді қайталайды, бірдей
интонациямен айтады. Зерттеулердің нәтижесі көресткендей бұл адамдарда
лингвистикалық жағы бұзылмаған (абстрактілі, ұзақ сөздерді түсінеді) есте
сақтауы бұзылған.
Паркисон аурумен ауыратын адамдардың дем алуы бұзылған, сөйлеу
тілінің артикуляциясын бұзады. Сөйлегенде үзілістерді көп жасайды.
Просодикасы бұзылған. Автоэхолалия байқалады (өзі айтқан сөздерді,
буындарды қайталайды).
Сөзге деген есте сақтау қабілеті жоқ, сөйлегенде өзіне сенімсіз,
кейде мутизм болады.
Қабылдаудың бұзылуы (АDD) сөйлеу тілінің мазмұнын ұзақ уақыт сақтай
алмайды. Бұл зерттеулер емдеу үшін қажет.

5 Сөйлеу тілінің физиологиялық орталығы
Сөйлеу тілі адамға интелектің көмегімен ғана пайда болмайды, сөйлеу
тілі екі орталықтың Брок және Верник әсерімен пайда болады.
Француз Поль Брок 1861ж адамның миында сөйлеу тілінің орталығын ашты
(кейінірек Брока орталығы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.