Қарамандыбас кен орны
Кіріспе
1 Геологиялық бөлім
1.1 Қарамандыбас кен орнының географиялық және экономикалық
жағдайлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.2 Кен орнының геологиялық зерттеулерінің тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Кен орын туралы жалпы мәліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4 Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.5 Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.6 Мұнай.газдылығы және оның преспективасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.8 Ұңғыны қазу кезінде кездесуі мүмкін қиындықтар аймағы ... ... ... ... ... .
1.8.1 Бұрғылау ерітіндісінің жұтылу мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8.2 Ұңғыма қабырғасының опырылып түсу мүмкіндігінің аралығы ... ... ..
1.8.3 Мүмкін болатын қауіпті ұстау аймағындағы аралық ... ... ... ... ... ... ... .
1.8.4 Мұнай газдың пайда болатындағы мүмкін болатын аралықтар ... ... ...
1.9 Тасбағанды іріктеу аралық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.10 Болашақта горизонтты сынау және ашу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.10.1 Горизонтты сынау тәсілдері және аралық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.10.2 Өнім горизонтын ашу әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.11 Ұңғыдағы геофизикалық зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2 Техникалық және технологиялық бөлім
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау (бұрғылау жабдықтары мен мұнара) ...
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.6.1 Қашаулардың түр.өлшемін, моделін және олардың көрсеткіштерін,
өндіріс статикалық мәліметтері бойынша жобалау ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін
жуу сұйығының шығынын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6.3 Қашаудың өстік салмағын және оның айналу жиілігін жобалау ... ... .
3 Еңбек қорғау бөлімі
3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды таңдау ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2 Қорғаныс шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.2 Өндірістік санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.2.2 Өндірістік шағын климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.2.2.3 Өндірістік жарықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.4 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.5 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
1 Геологиялық бөлім
1.1 Қарамандыбас кен орнының географиялық және экономикалық
жағдайлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.2 Кен орнының геологиялық зерттеулерінің тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Кен орын туралы жалпы мәліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4 Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.5 Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.6 Мұнай.газдылығы және оның преспективасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.8 Ұңғыны қазу кезінде кездесуі мүмкін қиындықтар аймағы ... ... ... ... ... .
1.8.1 Бұрғылау ерітіндісінің жұтылу мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8.2 Ұңғыма қабырғасының опырылып түсу мүмкіндігінің аралығы ... ... ..
1.8.3 Мүмкін болатын қауіпті ұстау аймағындағы аралық ... ... ... ... ... ... ... .
1.8.4 Мұнай газдың пайда болатындағы мүмкін болатын аралықтар ... ... ...
1.9 Тасбағанды іріктеу аралық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.10 Болашақта горизонтты сынау және ашу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.10.1 Горизонтты сынау тәсілдері және аралық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.10.2 Өнім горизонтын ашу әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.11 Ұңғыдағы геофизикалық зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2 Техникалық және технологиялық бөлім
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау (бұрғылау жабдықтары мен мұнара) ...
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.6.1 Қашаулардың түр.өлшемін, моделін және олардың көрсеткіштерін,
өндіріс статикалық мәліметтері бойынша жобалау ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін
жуу сұйығының шығынын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6.3 Қашаудың өстік салмағын және оның айналу жиілігін жобалау ... ... .
3 Еңбек қорғау бөлімі
3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды таңдау ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2 Қорғаныс шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.2 Өндірістік санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.2.2 Өндірістік шағын климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.2.2.3 Өндірістік жарықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.4 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.5 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Әртүрлі отын мен май қажет ететін мұнай және жанармайдын ішкі жанатын қозғалтқышы кенінең қолданғанда, ХХ – шы ғасырда мұнай өндірісі қарқынды дами бастады. Химиялық өндірісте мұнай және оның өнімі шикізат ретінде қолданғалы бері дүние жүзілік мұнай өндірісі ерекше тез дами бастады.
Химиялық өндірісте табиғи газ шикізаты жақсы және арзан отын ретінде қолданылады. Осылайша мұнай мен газ және оның қайта өңделген өнімдері еліміздің экономикасының дамуына, халықтың материалдық жағдайларының көтерілуіне үлкен ықпал етеді.
Ел басы Нұрсылтан Назарбаевтын Қазақстан 2030 жолдауында мұнай және газ өндірісінің болашақтағы даму жолдарын айқын көрсетіп берген.
Ел экономикасының мұнай – газ саласы республикамыздағы жетекші сала екендігі баршамызға аян. Халқымыздың экономикалық - әлеуметтік хал – ахуалын одан әрі жақсартуда мұнай және газ кенорындарын бағдарлы да пәрменді түрде игеру мәселесі мемлекетіміз үшін әлі де талай жылдар бойына басым бағыт болып қала берері дауысыз.
Мұнай – газ саласы ел экономикасының түпқазығы деп түсінсек, бұл саланың өзегі – мұнай – газ геологиясы. Бұл заңды да, себебі көмірсутек кендері, өзге де минералдық шикізат кенорындары сияқты, ең алдымен жер қойнауларының туындысы, ал жер қойнауына қатысты кез келген мәселе бірінші кезекте геологияға қатысты болатындығы түсінікті.
Қарамандыбас газ-мұнайлы кенорыны әлеуметтiк қатынаста Қазақстан Республикасы, Маңғыстау облысы, Ақтау ауданында, Жаңа өзен қаласының солтүстiк - батысында 26,5 км- де және Ақтау қаласынан шығысқа қара 155км орналасқан.
Кенорыны 1964 жылы ашылған, өнер кәсiптiк өңдеуге 1973 жылы енгiзiлдi. Мұнай мен газды өндiру құқығына рұқсат қағазы Қазақстан Республикасы өкiметiмен берiлген.
Химиялық өндірісте табиғи газ шикізаты жақсы және арзан отын ретінде қолданылады. Осылайша мұнай мен газ және оның қайта өңделген өнімдері еліміздің экономикасының дамуына, халықтың материалдық жағдайларының көтерілуіне үлкен ықпал етеді.
Ел басы Нұрсылтан Назарбаевтын Қазақстан 2030 жолдауында мұнай және газ өндірісінің болашақтағы даму жолдарын айқын көрсетіп берген.
Ел экономикасының мұнай – газ саласы республикамыздағы жетекші сала екендігі баршамызға аян. Халқымыздың экономикалық - әлеуметтік хал – ахуалын одан әрі жақсартуда мұнай және газ кенорындарын бағдарлы да пәрменді түрде игеру мәселесі мемлекетіміз үшін әлі де талай жылдар бойына басым бағыт болып қала берері дауысыз.
Мұнай – газ саласы ел экономикасының түпқазығы деп түсінсек, бұл саланың өзегі – мұнай – газ геологиясы. Бұл заңды да, себебі көмірсутек кендері, өзге де минералдық шикізат кенорындары сияқты, ең алдымен жер қойнауларының туындысы, ал жер қойнауына қатысты кез келген мәселе бірінші кезекте геологияға қатысты болатындығы түсінікті.
Қарамандыбас газ-мұнайлы кенорыны әлеуметтiк қатынаста Қазақстан Республикасы, Маңғыстау облысы, Ақтау ауданында, Жаңа өзен қаласының солтүстiк - батысында 26,5 км- де және Ақтау қаласынан шығысқа қара 155км орналасқан.
Кенорыны 1964 жылы ашылған, өнер кәсiптiк өңдеуге 1973 жылы енгiзiлдi. Мұнай мен газды өндiру құқығына рұқсат қағазы Қазақстан Республикасы өкiметiмен берiлген.
1. Аманкулов А.С. “Проектирование конструкций скважин и выбор бурового установок” Алма-ата: КазПТИ-1979г.
2. Аманкулов Ә.С., Қараулов Ж.Қ. “Дипломдық жобаға арналған әдістемелік нұсқаулар” (09.09.-мұнай және газ ұңғымаларын бұрғылау мамандығы студенттеріне арналған) – Алматы: ҚазҰТУ-1994ж.
4. Аманкулов Ә.С. “Ұңғымаларды аяқтау”
Курстық және дипломдық жобалауға арналған әдістемелік нұсқау. Алматы: КазПТИ-1993ж.
5. “Инженер по бурению” Под редакцией Булатова А.И. и Аветисева
Н; Недра-1985г.
8. Полов Т.Е. и др. “Охрана окружающей среды на предприятиях нефтянной и газовой промышленности” М; Недра-1980г.
11. “Кәсіпорын стандарты” Оқу жұмыстары СТП-164-08-98 Алматы: КазНТУ 1998ж.
2. Аманкулов Ә.С., Қараулов Ж.Қ. “Дипломдық жобаға арналған әдістемелік нұсқаулар” (09.09.-мұнай және газ ұңғымаларын бұрғылау мамандығы студенттеріне арналған) – Алматы: ҚазҰТУ-1994ж.
4. Аманкулов Ә.С. “Ұңғымаларды аяқтау”
Курстық және дипломдық жобалауға арналған әдістемелік нұсқау. Алматы: КазПТИ-1993ж.
5. “Инженер по бурению” Под редакцией Булатова А.И. и Аветисева
Н; Недра-1985г.
8. Полов Т.Е. и др. “Охрана окружающей среды на предприятиях нефтянной и газовой промышленности” М; Недра-1980г.
11. “Кәсіпорын стандарты” Оқу жұмыстары СТП-164-08-98 Алматы: КазНТУ 1998ж.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1 Геологиялық бөлім
1.1 Қарамандыбас кен орнының географиялық және экономикалық
жағдайлары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Кен орнының геологиялық зерттеулерінің
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ...
1.3 Кен орын туралы жалпы
мәліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4
Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .
1.5
Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.6 Мұнай-газдылығы және оның
преспективасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7
Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.8 Ұңғыны қазу кезінде кездесуі мүмкін қиындықтар
аймағы ... ... ... ... ... .
1.8.1 Бұрғылау ерітіндісінің жұтылу
мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.8.2 Ұңғыма қабырғасының опырылып түсу мүмкіндігінің аралығы ... ... ..
1.8.3 Мүмкін болатын қауіпті ұстау аймағындағы
аралық ... ... ... ... ... ... ... .
1.8.4 Мұнай газдың пайда болатындағы мүмкін болатын аралықтар ... ... ...
1.9 Тасбағанды іріктеу
аралық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .
1.10 Болашақта горизонтты сынау және
ашу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.10.1 Горизонтты сынау тәсілдері және
аралық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.10.2 Өнім горизонтын ашу
әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.11 Ұңғыдағы геофизикалық
зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 Техникалық және технологиялық бөлім
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау (бұрғылау жабдықтары мен мұнара) ...
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6.1 Қашаулардың түр-өлшемін, моделін және олардың көрсеткіштерін,
өндіріс статикалық мәліметтері бойынша
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін
жуу сұйығының шығынын
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.6.3 Қашаудың өстік салмағын және оның айналу жиілігін жобалау ... ... .
3 Еңбек қорғау бөлімі
3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ...
3.2 Қорғаныс
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
3.2.1 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..
3.2.2 Өндірістік
санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ...
3.2.2.1 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...
3.2.2.2 Өндірістік шағын
климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
...
3.2.2.3 Өндірістік
жарықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ...
3.3 Техника
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
3.4 Өрт
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ...
3.5 Қоршаған ортаны
қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... .
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Геологиялық бөлім
Кіріспе
Әртүрлі отын мен май қажет ететін мұнай және жанармайдын ішкі жанатын
қозғалтқышы кенінең қолданғанда, ХХ – шы ғасырда мұнай өндірісі қарқынды
дами бастады. Химиялық өндірісте мұнай және оның өнімі шикізат ретінде
қолданғалы бері дүние жүзілік мұнай өндірісі ерекше тез дами бастады.
Химиялық өндірісте табиғи газ шикізаты жақсы және арзан отын ретінде
қолданылады. Осылайша мұнай мен газ және оның қайта өңделген өнімдері
еліміздің экономикасының дамуына, халықтың материалдық жағдайларының
көтерілуіне үлкен ықпал етеді.
Ел басы Нұрсылтан Назарбаевтын Қазақстан 2030 жолдауында мұнай және
газ өндірісінің болашақтағы даму жолдарын айқын көрсетіп берген.
Ел экономикасының мұнай – газ саласы республикамыздағы жетекші сала
екендігі баршамызға аян. Халқымыздың экономикалық - әлеуметтік хал –
ахуалын одан әрі жақсартуда мұнай және газ кенорындарын бағдарлы да
пәрменді түрде игеру мәселесі мемлекетіміз үшін әлі де талай жылдар бойына
басым бағыт болып қала берері дауысыз.
Мұнай – газ саласы ел экономикасының түпқазығы деп түсінсек, бұл
саланың өзегі – мұнай – газ геологиясы. Бұл заңды да, себебі көмірсутек
кендері, өзге де минералдық шикізат кенорындары сияқты, ең алдымен жер
қойнауларының туындысы, ал жер қойнауына қатысты кез келген мәселе бірінші
кезекте геологияға қатысты болатындығы түсінікті.
Қарамандыбас газ-мұнайлы кенорыны әлеуметтiк қатынаста Қазақстан
Республикасы, Маңғыстау облысы, Ақтау ауданында, Жаңа өзен қаласының
солтүстiк - батысында 26,5 км- де және Ақтау қаласынан шығысқа қара 155км
орналасқан.
Кенорыны 1964 жылы ашылған, өнер кәсiптiк өңдеуге 1973 жылы енгiзiлдi.
Мұнай мен газды өндiру құқығына рұқсат қағазы Қазақстан Республикасы
өкiметiмен берiлген.
Қазақстан Республикасы мемлекеттiк қорында А+В+С, категориясы бойынша
есептелетiн мұнайдың бастапқы қорлары 61499 мың т., ал бастапқы лаынғандар
- алу еселеушi 0,431 болғанда - 19631 мың т.,құрайды. Мұнайды жинап өндiру
- 10203 мың т., еркiн газда - 1616 млн. м3 құрайды.
Қарамандыбаскенорыны бойынша қорлардың алғашқы есептелудi Юра
түзiлiмiнiң ХII - ХХIII өнiмдi горизонттары бойынша орындалған. 2000жылы
арнайы арнайы құрылған комиссия Қарамандыбас кенорнының мұнай және газ
қорларын қайта есептеудi ұсынды.
Осының нәтижесiнде Жер қойнауын пайдаланушы ЖШС “Мұнай Жоба” келiсiм
шартқа отырды, осы ұжымның көмегiмен тапсырушының көмегiмен тапсырушының
зерттелуiн орындауды қамтамасыз ету үшiн арнайы сейсмо-геологиялық,
геофизикалық және геология- өнеркәсiптiк материялдар, оның iшiнде 25 iздеп
- барлау және 406 пайдаланылатын ұңғымалар бойынша материалдар алынды.
Бұдан басқа, салуларда өзен кенорынының көршiлес ұңғымалары бойынша
деректер ескерiлдi. Жүргiзiлген жұмыстардың нәтижелерi флюидтардың
сынамасын алуға негiзделген сынамалардың петрофизикалық, геофизикалық және
гидродинамикалық зерттеулерiнде орындалған, МОГТ-3Д, көлемдi
сейсмобарлаудың кешендi интерпретациясының материалдарында негiзделген.
Жұмыста айтарлықтай жетiспеушiлiк арнайы петрофизикалық зерттеулер үшiн
қажеттi керннiң болмауы болып табылды. Петрофизикалық зерттеулер
(капиллярметрия, фазалық өткiзу, тығыздалу еселеуiшi және т.б.) таужыныс
коллекторлардың сүзiлу - сыйымдылық қасиеттерi мен мұнай - газға
қанығулықтың бастапқы және өтпелі еселеуiштерiн нақты анықтау.
1 Геологиялық бөлім
1.1 Географиялық және экономикалық жағдайлар
Қазақстаның Әкімшілік өндірістік қатынастар бойынша Маңғыстау
облысының Ақтау ауданы Жаңа Өзен қаласынан 26 км қашықтықта орналасқан.
Жақын елді мекендер: Жетібай бекеті – 35 шақырым, Жетібай ауылы – 15
шақырым, Маңғышлақ бекеті – 110 шақырым, Ақтау қаласы – 115 шақырым, Жаңа
Өзен – 26 шақырым. Жобаланған солтүстік – батыс және шығыс ауданнының
солтүстігінде Өзен – Маңғышлақ – Ақтау темір жолы өтеді, Өзен – Ақтау тас
жолы ауданың солтүстігінде жатыр. Жобаланған ауданы елді мекенің төмен
сапалы топырақ жолымен байланысты, яғни авто көліктердін құрғақ мезгілде
жүруіне шек қатылмаған және қар ерігенде және жаңбырлы кезде өте қиын.
Ауданың орографиялық қарым - қатынасы әлсіз сопақты жазықтар бар екенің
және олардын солтүстік – шығысқа қарай солтүстік – батысқа қарай
төмендейтіндігін көрсетеді. Нақты нүктенің тербелісі 105 тен 120 м
арасында.
Геологиялық ауданың көлемі континентальді климаты шөлді аймаққа
жатады. Жазы құрғақ аптапты кейбір күндерде ауаның температурасы шілде
айында + 40, + 45 0С болады. Қыста қары аз шығыс және солтүстік – шығыс
бағытында қатты жел тұрады, яғни ауаның температурасы – 250С – қа барады.
Өсімдік құрлымының бүркеніші өте кедей және буу ауданда құрғақшылық,
сондықтан тұзды бұталы жусандар кездеседі. Жануарлар әлемінде ауыз толтырып
айтарлық, себебі мұнда: құландар, қояндар, тышқандар, қарсақтар, күзендер,
ала шілдер, қырандар, бүркіттер мекендейді.
Жобаланған көлемнең 6 шақырым жерде орналасқан солтүстік – батыс
Жетібай кен орнында техникалық сұйықтық бұрғысымен қамтамасыз етілген
құбыры және су ұңғымасы арқылы іске асырылады. Бұл ауданда салынған
гидрографиялық тізбек жұмыс істемейді. Ауыз суы Жаңа Жетібай ауылына
жеткізіліп тұрады.
Бұрғылау жұмысы “ӨзенМұнай” ТОО өндірістілік бірлестігі арқылы
жүргізіледі. Материалды техникалық басқару базасы 30 шақырым қашықтықта
Жаңа Өзен бекетінде орналасқан. Ұңғаманың географиялық зертеу жұмысы Жаңа
Өзен бекетінде орналасқан “ӨзенМұнай - геофизика” №2 – ші геофизикалық
кеңсесі арқылы жүзеге асырылады.
Тампонаж жұмыстары Өзен тампонаж кеңсесінде жүргізіледі. Бұл база
Жаңа Өзен қаласында орналасқан. Бұрғылау жуу сұйықтары Маңғышлақ бекітінде
орналасқан материалды техникамен қамтамасыз ету базасынан әкеліп, бұрғыда 5
түрлі сыңар дайындалады. Қажетті материалдармен құрал – жабдықтар МУРБ
және УПиТОК базасынан авто көлікпен жеткізіленеді.
Электр жүйесімен ДВС қамтамасыз етеді. Жаңа Өзен қаласынан
автобуспен вахтаны бұрғылау орнына жеткізеді.
Бұрғылау орнымен басқарманың байланысы радио бекеті арқылы жүзеге
асады.
1.2 Ауданның геология – геофизикалық зерттеу тарихы
Жетібай - Өзен тектоника сатысында 1964 – жылдары жүргізілген
геология – геофизикалық аймақтық жұмыстарында осы жұмыс көлемі қамтылған
болатын. Бұл аудан туралы алғашқы мәлімет 1964 – 1973 жылдары “ӨзенМұнай -
геофизика” тресінің Жетібайдың Оңтүстік - батысынан солтүстікке
ОГТ әдісімен жүргізілген тиянақты сейсмикалық жұмыс нәтижесінде алынған.
Жетібайдың оңтүстік – батысы белестері арасындағы аймақ қамтылған еді.
(Ј3ох) оксфордтан бат (Ј2вt) көрінетін горизонтында, сонымен қатар жер беті
қатпарындағы солтүстіктен – оңтүстікке қарай Триастың бөлінуі болады.
Жобаланған ауданда ұңғыманың №1 аймағында таужыныстарының көтеріңкі астасуы
кездеседі. 1985 жылы осы аумақта Юраның бөлуінуіне палеотектоникалық анализ
жасалынған еді.
Палеотектоникалық жаңғыртуға негіз болған МОГТ сейсмобарлау
материалдары солтүстік – батыс Жетібайдың терең бұрғылау мәліметтері
бойынша Юраның шөгінді қуатының картасы жабын ГТ астасуының терңдігін V2
жолымен есептеудің екі түрі құралды: 1. Майысу горизонтағы нүктелерінің
қиылысында РТ және V2 , 2. Біркелкі өріс нүктелері әдісімен болады.
Нәтижесінде – зерттеу бөлімшесінде 10 х 12 шақырым мөлшердегі сейсмо
кескіні сирек тізбекпен жабылған, төменгі Юрадағы Триастын шөгінуін
көтеруге байланысты төменгі қуаты екі аймақ пайда болды.
МНГФ трестісіне бөлімшелерді тиянақты жұмыс өткізу үшін кепілдеме
берілді. Осы жылы МНГФ трестін кепілдемесін пайдалана отырып қарастырылған
аумақтағы сейсмо жұмысы айқталды.
Тектоникалық бұзылуы солтүстік – шығыстан және солтүстік – батыста
шектелген №2 – ші ұңғыма Жаңа Өзен ауданның солтүстік – батысында
Қарамандыбас жартылай күмбезтас бөлініп шығады. Теңіз деңгейінен биіктігі
бірдей жерлерді қосатын сызықтар 2000 ретпен 240 м – ге 2х2 шақырым
мөлшермен амплитуда көтерілді. Қазіргі уақытта ұңғыманы бұрғылау жүргізіп
жатыр.
1.3 Кенорыны туралы жалпы мәлiметтер
Қарамандыбас кенорны Маңғышлақ маңының далалық жазықты бөлiгiнде
орналасқан. Кенорынның әлеуметтiк территориясы Қазақстан Республикасы,
Маңғыстау облысы, Ақтау ауданының құрамына кiредi. Облыс орталығы - Ақтау
қаласы Қарамандыбастан батысқа қарай 115 км - де, ал Жаңаөзен қаласы -
оңтүстiк - шығыста 26 км жерде орналасқан.
Территория орографиялық қатынаста 2 бөлiкке бөлiнедi: шығыста ағыссыз
ойпаттар (Қарамандыбас, Асар) және оңтүстiкке.
Бұл ойпаттардың бүйiрлерi тiк және жыралармен бөлiнген. Ойпаттың шығыс
еңiсiнiң абсолюттi белгiлерi - 200 м жоғары, ал батыста - 140 м дейiн.
Алаңның оңтүстiк бөлiгi өздiгiнен оңтүстiк - батыс бағытта еңiс жазықтықты
қатпарды көрсетедi.Ауданның климаты күрт континенталды, шөлейттi жерлер
үшiн типтi. Атмосфералық жауын - шашындар өте аз түседi. Олар негiзiнен
жылдың көктемгi және күз - мезгiлдерiнде болады. Жазы өте құрғақ,
температура +40 +45 дейiн жетедi, қысы, аз қарлы, желдi. Қыстағы минемалды
температура -20С дейiн төмендейдi. өсiмдiк және жануарлар әлемi шөл және
шөлейттi жерлерге тән. Көктемде құмдақты массивтерде сексеуiл өседi.
Жануарлар әлемiнен бұл жерде жайрандар, қасқыр, түлкi, қоян, iрi құстардан
бүркiт және т.б. бар. Жұмыс ауданындағы негiзгi тұрғындар қазақтар мен
орыстар.
Қиын климаттық жағдайлар мен нашар сумен қамтамасыз етуге байланысты
Маңғышлақты игеру баяу жүрдi. 1961 жылы өзiнiң қорлары бойынша мұнай мен
газ 2 iрi кенорнының ашылуы (Өзенжетiбай), Маңғышлақта мұнай өндiрүшi және
химия өнеркәсiбiнiң жаңа орталығының дамуына әкелдi. Осы уақытқа дейiн,
Каспий теңiзiнiң жағалауында Ақтау қаласы өстi. Осының қатарында Жаңа өзен
және Жетiбай сияқты қалалық типтегi поселкелер салынды. Жетiбай және Өзен
кенорындарын кәсiпорындық пайдалануға берiлуiнi байланысты (1964-1966ж)
мұнай өнiмдерiн тасымалдау қажеттiлiктерi туындады. Алғашында, бұл сұрақ
мұнай өндiрүшi, заводтар орналасқан Ақтау қаласымен Жетiбай, Өзен
поселкелерiн бiрiктiретiн темiр жол могистралын салумен шешiлдi. Бiрақта,
Маңғышлақта мұнай өндiрүiнiң жоғарылауымен байланысты, Маңғышлақты мұнайды
өндiретiн заводпен бiрiктiретiн мұнай құбырлары қажет болды. Маңғышлақ үшiн
қиын мәселе жұмыс атқарушы паселкелердi сумен қамтамасыз ету сұрағы болды.
Қарамандыбас участiгiн ауыз суы Өзен және Жетiбайдан автоцистерналармен
тасылады. Техникалық сумен қамтамасыз ету жерасты сулары есебiнде шешiледi.
Техникалық мақсаттардан басқа, ұңғымадан су малды суару үшiн пайдаланылады.
Оңтүстiк Маңғышлақ арзан құрылыс материалына бай - арнайы ашық карьерлерде
өңделетiн әктасты- ракушка. Маңғышлақ сол сияқты, құрылыс мақсаттары мен
ұңғыманы тазалау үшiн ерiтiндiлердi дайындауға қажеттi сазға бай. Сол
сияқты қиыршық тас, пен бордың шоғырлары белгiлi. Ақтау қаласынан ТЭО,
Жетiбай және Өзен өнеркәсiптерiне электр беру үшiн жоғары вольтты тоқ
созылған. Қарамандыбас кенорнын барлау мен ашылу тарихына қатысты келесiдей
жағдайларды айта кеткен дұрыс.
Қарамандыбас құрылымы алғаш рет 1960 жылы құрылымдық - iздеп
бұрғылаумен ашылған.
Бұрғылау деректерi бойынша турон ярусның табаны бойынша құрылымдық
карта салынды. Қарамандыбас кенорның ашылған уақыты 1964жылы 6 маусым, онда
№1 ұңғымада ХIII өнiмдi горизонтты сынағанда мұнай құйылуы алынды. Бұған
Маңғышлаұқтың оңтүстiк территориясында және тiкелей Қарамандыбас
сейсмикалық партиясының участiгiнде жүргiзiлген жұмыстардың кешенiәсер
еттi. Нәтижесiнде Қарамандыбас құрылымының тереңдегi құрылысы зерттелiп,
оның көлемi мен амплитудасы нақтыланды.
Сейсмикалық жұмыстардың нәтижелерi “Маңғышлақ - мұнайгаз барлау”
трестiнде Жетiбай мұнай экспедициясы жүргiзген геология - барлау жұмыстарын
жүргiзуде пайдаланылды.
Барлау үрдiсiнде 25 iздеп - барлау ұңғымалары, ал пайдаланып бұрғылау
үрдiсiнде - 406 ұңғыма бұрғыланды.
Қазiргi уақытта, юра түзiлiмдерiнiң, өнiмдi қабаттарын мұнай шоғырларын
және еркiн газдың шоғырын (Шығыс күмбезде ХVI - ХХ)пайдалану жүзеге
асырылады.
1.4 Стратиграфия
Мезо- кайнозай қимасында ұңғымалармен триас, юра, бор, гамоген және
неоген жүйелерi ашылған.
Ашылған түзiлiмдердiң жасы үлгiлердi, палеонтологиялық зеттеу
негiзiнде, сол сияқты Қарамандыбас кенорны бұрын зерттелген Өзен және
Жетiбай кенорындарындағы ұңғымалардың қималардың электрокаратажды
сипаттамаларының корреляциясы жолымен белгiленген.
Қиманың литология - стратиграфиялық бөлiнуi мезозой түзiлiмiнiң
аймақтық стратиграфиялық сұлбасына сәйкес келтiрiлген және қорытынды қимада
(3 қосымша) және есеп беру текстiнде (12.1 кесте) көрсетiлген.
Тiректi қималар ретiнде 1,3,22, және 270 терең ұңғымаларалынған.
Триас жүйесi ( Т )
Жоғары триас ( Т 3 )
Ашылған түзiлiмдердiң ең көнесi- жоғары триас 1 және 3 ұңғыманың
қималарында бөлiнген. 1 ұңғымада 2328-2361 аралықта керн аргилиттер,
әктастар және саздармен көрсетiлген. Аргилиттер - қара сұр, берiк әктастар
қара сұр, көбiнесе қоңыр түспен, өте берiк, жарықшақты. Саздар қара сұр,
қара, өте тығыз, аргилиттәрiздес, кейде қабатшалы, әктасты.1 ұңғыманың
қимасында әксаздар көп кездеседi. Барлық тау жыныстары үшiн сирек өсiмдiк
қалдықтарының болуы тән. Керндi үлгiлерде өлшенген таужыныстарының құлау
бұрыштары 15 жетер. Үлгiлнрде осы аралықтан спора- шаңды кешен анықталған.
Ол үшiн спора үстiнде 14- 4,5 % спектрдiң шаңды бөлiгiнiң 155-96% көп
кездесуi тән.
№1 ұңғымаменашылған ашылған триас түзiлiмдерiнiң электрокаратаждық
сипаттамасы КС және ПС қисықтарының айтарлықтай дифференциалымен
сипатталады. Көрiнбелiк кедергiнiң мәнi 10-60 0мм шектерде ауытқиды. ПС
қисығында әксазды қабаттарға сәйкес келетiн минимумдар мен аргилит тәрiздi
саздар мен аргилиттерге сәйкес келетiн максимумдарнақты бөлiнедi.
№3 ұңғыманың қимасында триас түзiлiмдерi 1 ұңғымаға ұқсастырып, шартты
түрде бөледi. Олардың литологиялдық құрамы 1 ұңғымадағы триастық қимадан
айтарлықтай ерекшеленедi. 3 ұңғымадан 2285-2308 м аралықта алынған керн
қатты, қара сұр аргилиттерменкөрсетiлген. Жаздар бұл жерде байланысқан
мәндi иелендi.
ПС қисығы бұл аралықта өте нашар дифференцияланған және оның деңгейi
саздардың деңгейiне жақындайды. Кавернограмма барлық аралық бойынша ұңғыма
диалитерiнiң жоғарылауы тiркеледi. 3 ұңғымада 1 ұңғыманың забойында
ашылған, түзiлiмнен стратиграфиялық төменде жататын, триас бумасы ашылған.
3 және 1 ұңғымада жоғары триас түзiлiмдерiнiң ашылған қабаттары 34 және 72
м құрайды (2.3 кесте)
Юра жүйесi ( J )
Юра жүйесi кенорында барлық үш көлiкпен көрсетiлген. Барлау
ұңғымаларындағы қиманың келловей - байос бөлiгi кернмен барынша толық
сипатталған. Аален мен төменгi юра түзiлiмдерi аз ұңғымалармен ашылған және
кернмен нашар сипаттлған.
Төменгi юра J1
Тоар ярусы (J 1 t)
Төменгi юра түзiлiмдерi кенорнында 7 ұңғымамен ашылған. 3 ұңғымадан
алынған керннiң негiзiнде, түзiлiм құмайттас, құмтас және саздармен
көрсетiлген. Құмайттастар қара - тас, қатты цемнттелген, өсiмдiк
қалдықтарымен көрсетiлген. Құмтастар ашық сұр, ұсақ түйiрлi, қаттылығы
орташа, кейбiр жерлерде қабатшалы. Саз қара сұр тығыз, кейбiр жерлерде
құмтасты, қабатшалы, аргилит тәрiздi. Қарамандыбас кенорнында төменгi
юраның түзiлiмдерi палентологиялық зерттелмеген. Олар бұл жерде Жетiбай
және Өзен кенорындарында төменгi юра түзiлiмдерiнде ашылған, ұңғыма
қималарымен салыстыру арқылы электрокаратаждық сипаттамалар негiзiнде
бөлiнген.
Электрокаратаждық сипаттама мен бүйiрлiк грунттан алынған
таужыныстарының үлгiсi негiзiнде 1 ұңғымада төменгi юра қимасының төменгi
бөлiгi (44 м қалыңдық) ашық сұр құмайттастармен және сазды қабатшалардың аз
мөлшерi бар құмайттастардан тұрады. Құмтастар ұсақ және орта түйiрлi. Сазды
қабатшалар сирек (2 - 3) және олардың қалыңдығы
3-4 м көп емес. Төменгi пачканың барлық аралығы үшiн ұңғыма диаметрiн
кавернограммаларда тiркелуiмен сазды қабатшаларға қарсы және тiкелей жазуда
ПС қисығының жалпы минимумы тән.
Төменгi юра түзiлiмдерiнiң жоғарғы бөлiгi негiзiнен құмтастардың бiрлiк
қабатшалары бар саздармен көрсетiлген. ПС қисығының деңгейi, бұл пачканың
аралығында саздар деңгейiне жақындайды, кавернограмма ұңғыма диаметiрiнiң
үлкеюiн тiркейдi. 3 ұңғымада төменгi юра түзiлiмдерiнiң электрокаратаждық
сипаттамасы бойынша. Бұл жерде сол сияқты төменгi және жоғарғы пачка
бөлiнедi, ПС қисығының деңгейi мен каверногрмма бойынша төменгi пачканының
негiзi 1 ұңғымада жоқ тығыз сазды таужыныстарынан тұрады. Төменгi юраға бұл
түзiлiмдер шартты түрде жатады. Осы түзiлiмнен алынған саздың үлгiсiнде
көлденең қабаттылық белгiленген, бұл сол сияқты олардың төменгi юра жасын
жанама ұшырауына қызмет етуi мүмкiн. Ярус түзiлiмдерiнде ХХVөнiмдi
горизонты бөлiнген.
Төменгi юра түзiлiмдерiнiң қалыңдығы 81-ден 99 м дейiн өзгередi.
Ортаңғы Юра J2
Кенорнында ортаңғы юра түзiлiмдерi үш яруспен көрсетiлген-аален, байос
және бат. Ортаңғы юра қималарының ярустарға бөлiнуi, негiзiнен Өзен және
Жетiбай кенорындарының қималарымен салыстеру арқылы деректер негiзiнде
жүргiзiлген. Тек бат жасы микрофаунистикалық жолдауларға ұшырады.
Аален ярусы (J 2 a)
Аален түзiлiмi кенорында 1,2,3,4, және 5 ұңғымалардан керндi алу арқылы
ашылған, сонымен бiрге 1 және 3 ұңғымада олардың толық қабаты өткен. Аален
түзiлiмдерi электрокаратаждық диограммаларда 2 пачкаға бөлiнедi- көбiнесе
құмтасты- төменгi және көбiнесе сазды жоғарғы.
Төмен пачка үшiн ПС қисығының айтарлықтай дифференциасы тән. Керн
бойынша ааленнiң төменгi пачкасы сұр ұсақ және орташа түйiрлi құмдардан
тұроды. 40-70 м қалыңдықты аален жоғарғы пачкасы құмтастардың қабатшалары
бар сазды тау жыныстарынан тұрады. Керн бойынша саздар қара сұр, тығыз
көбiнесе аргилит тәрiздес құмтастар берiктiгi әртүрлi, сұр, ұсақтүйiрлi.
Ааленнiң жоғарғы пачкасындағы электiрлiк каратаждарда, саздардың деңлейiне
жарық, орташа деңгейлi таждарда, саздардың деңгейiне жақын, орташа деңгейлi
ПС қисығының дифференциалды кесiндiсi сәйкес келедi. Кавернограмма, ұңғыма
диаметрiн, құмтасты қабатшаларға сәйкес келетiн, аралықтарды есептемегенде,
бүкiл қиманың бойында жоғарылауын тiркейдi.
Аален түзiлiмдерi кенорнында Өзен және Жетiбай кенорындарында
ұңғымалармен ашылған бiржастағы түзiлiмдердiң электрокаратаждық
сипаттамаларын, электрокаратаждық деректер бойынша бөлiнедi.
Кенорында аален жасындағы түзiлiмнiң палеонтологиялық негiзделүi жоқ.
Ярустың түзiлiмдерiнде ХХIV және ХХIII өнiмдi горизонттары бөлiнген. Аален
түзiлiмдерiнiң ашылған қабаттары 183-269 м құрайды.
Байос ярусы (J2в)
Кенорында байос ярусының түзiлiмдерi 1,2,3,4,5 ұңғымалармен керндi алу
арқылы ашылған. Түзiлiмдер қалыңдықтары әртүрлi құмтасты және
саздықабаттардың кезектесүiмен көрсетiлген.
Керн бойынша құмтасты қабаттар, негiзiнен құмтастар, кейде
құмайттастардан тұрады. Құмтастар сұр, ашық сұр, ұсақ түйiрлiден орташа
түйiрлiге дейiн, берiктiгi әртүрлi кейде сазды. Құмайттастар сұр, қара сұр,
тығыз. Құмтасты қабаттар бiртектi емес, саздардың 1-2 мм дейiнгi
қалыңдықтағы саздардың қабатшалары бар.
Саздар қара сұр, тығыз, кейде өте тығыз, аргилит тәрiздес, құмтасты
немесе құмайттасты. Қимада қара сұр, қара, берiк аргтлиттердiң қабатшалары
кездеседi.
Таужыныстарының барлық түрлерi үшiн көмiрлi заттардың қалдықтары тән.
Байос түзiлiмдерiнiң литологиялық құрамы тұрақсыз, әсiресе қиманың төменгi
бөлiгiнде. Сөйтiп, бiр деректер байос түзiлiмi (ХХII горизонт) құрылымының
батыс блогының шектерiнде көбiнесе сазды таужыныстарымен, ал қиманың ұқсас
бөлiгi шығыс блоктың шектерiнде негiзiнен құмтасты түзiлiмдерден тұрады.
Байос ярусының түзiлiмдерi Өзен және Жетiбай кенорындарымен салыстыру
бойынша бөлiнген. Байос жасындағы палеонтологиялық негiзделу жоқ.
Ярус түзiлiмдерiне ХХII, ХХI, ХХ, ХIХ және ХVIII өнiмдi горизонттары
ұштасады. Байос түзiлiмдерiнiң қалыңдығы 362-ден 445 м дейiн өзгередi.
Бат ярусы (J2вt)
Бат ярусының түзiлiмдерi кенорынында барлық барлау ұңғымаларымен
ашылған.Бат түзiлiмдерiмен керн мен электрокаротаждық сипаттама бойынша
өзара кездесетiн, әртүрлi қалыңдықтағы құмтастар, құмайттастар мен саз
қабатшаларымен көрсеиiлген. Құмтастар сұр, кейде қоңыр түстi, ұсақ және
орташа түйiрлi, сазды. Құмайттастар сұр, қара сұр, қатты цементтнлген.
Саздар сұр, қарасұр, тығыз, құмтасты. Таужыныстарында әдетте өсiмдiк
қалдықтары бар. Кейде құмтастар мен саздарда фауналдарда кездеседi. Бат
түзiлiмдерi кенорындарында Өзен және Жетiбай кенорындарымен ұқсас бөлiнген.
Бұл түзiлiмдерден алынған үлгiлердiң микрофауналық талдаулардың деректерi
олардың бат жасындағы екендiгiн бiлдiредi. Бат түзiлiмдерiнiң жамылғысы 10
м дейiнгi қалыңдықтағы сазды пачкамен тұратын табаны бойынша жүргiзiлндi.
Бiрақта Қарамандыбас кенорнында палеонтологиялық негiзделу анық емес. Ярус
түзiлiмдерiне ХVII, ХVI, XV және XIV өнiмдi горизонттары ұштасқан. Бат
түзiлiмдерiнiң қалыңдығы 203- тен 244 м дейiн өзгередi.
Жоғарғы юра (J3)
Кенорнында ұңғыма қималарында келловей, оксфорд және кембридж ярустары
бөлiнедi.
Келловей ярусы (J3k)
Келловей ярусының түзiлiмдерi кенорынында ұңғымалармен ашылған және
кернмен толық сипатталған.
Ярустың негiзiнде сұр, қара сұр саздар, жатады. Саздар фауна мен
өсiмдiк қалдықтарын құрайды. Құмтастар мен сұр, жасылдау сұр әктастардың аз
қалыңдықты қабатшалары кездеседi. Сазды пачканың қалыңдығы 15-18 м құрайды.
Қиманың жоғарғы жағында өзара бiрдей қабаттасатын құмтасиар мен сазды
қабаттар жатады. Құмтастар сұр, тығыз, кейде сазды, құмайттастар сұр, қара
сұр, қатты цементтелген. Аргилиттер сұр, қатты құмтастар мен саздарда фауна
бар. Ортаңғы пачкада ХIII өнiмдi горизонты бар. Қабаттың қалыңдығы 4-58 м
.
Ярустың жобасында сазды - әксазды пачка жатады.саздас сұр, жасылдау
сұр, тығыз, құмацттасты, көбiнесе қабатшалы. Қабаттылық сұр құмайттастық
қабатшалармен негiзделген. Әксаздар сұр, қатты, қалыңдығы 30-40 м.
Электрокаратаждық диограммаларда келловей түзiлiмдерiнiң үш түрге
бөлiнуi тiркеледi. Төменгi пачка үшiн саз деңгейiне жақын деңгейiмен ПС
қисығының бөлiнген кесiндiлерi тән.
Кенорынында келловейдiң палеонтологиялық түзiлiмi тән емес. Петрофиялық
зерттеулер келловей минералдық құрамы бойынша ортаңғы юраның жоғарғы
горизонттарынаөте ұқсас. Бiрақта келловей түзiлiмдерiнiң тұрақты
электрокаратаждық сипаттамасы олардың ұңғыма қималарында бөлүге болады.
Келловей түзiлiмiнiң қалыңдығы 85-тен 117-м дейiн.
Оксфорд ярусы (J3ox)
Кенорнында оксфорд түзілімдері барлық ұңғымалармен ашылған, бірақта
кернмен нашар сипатталған. Оксфорд түзілімдері үшін негізгі сипаттайтын
материалы электрокаротаждың деректері болып табылады.
Электрокаротаждық сипаттама бойынша оксфорд түзілімдері саздардан
тұрады. Бұл түзілімдерден алынған (2 ұңғ) керннің үлгілері қара сұр түсті
саздармен,тығыз,әктасты әксаздармен көрсетілген.
Оксфорд түзілімдерінің литологиялық қимасы тұрақты.
Ярус негізінде тығыз карбонатты таужыныстары-әксаздар мен әксаз тәрізді
саздар жатады. Оксфорд түзілімдері үшін жалпы нашар дифференцияланған ПС
қисығы тән. Ярус қимасында өнімді қабаттар жоқ. Оксфорд түзілімдерінің
қалыңдығы 129-дан 201 м дейін өзгереді.
Кимеридж ярусы (J3kт)
Кимеридж түзілімдері кенорнында кернмен сипатталмаған. Қимада кимерилік
түзілімдер Теңге және Жетібай кенорындарына ұқсас, электрометрикалық
сипаттамалары бөлінген. Кимеридж түзілімдерінің электрометрикалық
сипаттамалары әртүрлі кенорындары үшін тұрақты.
2 ұңғымадан алынған керн негізінен сұр, қара сұр, ұсақ кристалды, өте
қатты әктаспен көрсетілген.
Қабаттардың сирек өзгеруі жоғарғы горизонттардың шайылуынан жоғарғы юра
түзілімдерінде үйлесімсіз жатуымен түсіндіріледі.
Кимеридж түзілімдерінің қалыңдығы 23 м-ден 85 м дейін ауытқиды.
Бор ярусы (К)
Бор жүйесі 2 бөлімнен тұрады - төменгі, көбінесе құмтасты - сазды
түзілімдерден, жоғарғы - сазды карбонатты түзілімдермен көрсетілген.
Төменгі бөлім (k1)
Төменгі бор бөлімі барлық ярустармен көрсетілген. Кенорнында төменгі
бор түзілімдері кернмен сипатталмаған. Стратиграфиялық бөлінуі Өзен
кенорнының ұңғымаларының электрокаротаждық сипаттамаларын салыстыру жолымен
болған.
Валанжин ярусы(k1v)
Валанжин ярусы кимеридж түзілімдерінде шайылу арқылы жатады. Керннің
жалғыз үлгілері 2 ұңғымадан алынған.
Қарамандыбас кенорынында валанжин жасындағы палеонтологиялық негізделуі
жоқ және олар электрокаротаждық сипаттамалар негізінде Өзен және Жетібай
кенорындарында ұқсас бөлінеді.
Валанжин түзілімдерінің табандық бөлігінде алынған керн сазды
карбонатты таужыныстарының қара түсті малтатастары бар қара-сұр әктастармен
көросетілген. Қима табанында конгломераттар кездеседі. Шамалы жоғары жерде
ашық сұр, сұр жіңішке және ұсақ түйірлі, борпылдақ құмтас кездеседі.
Қима электрокаротаждық сипаттама бойынша құмтастармен, сирек
әктастармен, саздар және әксаздардан тұрады. ПС қисығы бүкіл валанжин
түзіліміне қарсы нақты минимуммен сипатталады, ал кавернограмма ұңғыма
диаметрінің азайғандығын көрсетеді. Валанжин түзілімдерінің қалыңдығы 16 м-
ден, 26 м дейін өзгереді.
Готерив ярусы (k1g)
Кенорынында готерив ярусының түзілімдері, бұрын зерттелген
кенорындардың қималарымен салыстыру арқылы электрокаротаждық деректер
бойынша бөлінген. Керннің жалғыз үлгісі бұл түзілімдерде 2 ұңғымадан
алынды. Готерив жасындағы палеонтологиялық негізделуі жоқ.
Готерив түзілімі керн мен электрокаротаждық сипаттама бойынша құмдақ,
саз және әксаздың кезектесуімен көрсетілген. Саздар қара сұр, тығыз,
құмтасты. Әксаздар сұр, тығыз. Құмтастар сұр, жасылдау-сұр, әртүрлі
дәрежеде цементтелген. Құмтастардың қабатшалары қимада байланысқан мәнді
иеленеді.
ПС қисығы түзілімнің барлық аралығында нашар диференциямен және төменгі
мәнімен сипатталад. КС барынша жоғарғы мәні түзілім жамылғысына ұштасқан.
Готерив түзілімдерінің қалаыңдығы 15м-ден, 22-ге дейін өзгереді.
Баррем ярусы (k1br)
Баррем ярусының керні жоқ, жалғыз үлгісі готеривтермен бірге ұңғымада
баррем түзілімдерінің байланысу белдемдерінен алынды. Қарамандыбас
кенорынында баррем түзілімдерінің палеонтологиялық зерттелуі жүргізілген
жоқ, ал басқа кенорынында көбінесе Өзен кенорынында, бұл түзілімдерден
алынған микрофауналардың кешені, тек олардың төменгі бор жасындағы
екендігін көрсетеді. Баррем жасындағы түзілімдерге тән диагностикалық белгі
олардағы таужыныстары шұбар түсті болып табылады.
Керн мен электрометрикалық сипаттамалары бойынша баррем, негізінен
тығыз шұбар түсті саздар және құмтастардан тұрады. Баррем түзілімінің
төменгі бөлігі көбінесе құмтасты таужыныстарынан тұрады. ПС қисығы бұл
аралықта минимуммен сипаталады, ал кавернограмма ұңғыма
диаметрініңноминалды жақындығын көрсетеді. Баррем қимасының қалған бөлігі
үшін ПС-тің төменгі мәні тән, ал кавернограмма бұ жерде ұңғыма диаметрінің
айтарлықтай жоғарылауын тіркейді. Түзілімнің литологиялық құрамытұрақсыз.
Жоғарғы горизонттарда құмтастардың қабатшалары сирек көрінеді.
4 ұңғымадан алынған керн кальцит желілері бар пирит кристалдарының
қоспаларымен, тығыз, нашар сортталған, ұсақ түйірлі, жасыл түсті, сұр
құмтастармен көрсетілген. Осы жерде қызыл қоңыр, тығыз саз алынған. Өзен
кенорынында жоғарғы шұбар түсті пачка үшін қоңыр және қызыл түсті
құмайттасты, көбінесе карбонатты саздар тән. Саздарда құмтастар мен
құмайттардың қабаттары болады. Электрометрикалық сипаттама шұбар түсті
пачканың литологиялық құрамына, қарастырылып отырған кенорынында сәйкес
келеді. Баррем түзілімдерінің қалыңдығы 38-ден 48 м-ге дейін ауытқиды.
Неоком түзілімдерінің жалпы қалыңдығы 69-дан 96 м дейін өзгереді.
Апт түзілімдері (k1a)
Кенорынында апт түзілімдері кернмен сипатталмаған. Олар қимада Өзен
және Жетібай кенорындарының қималарымен электрокаротажбен салыстыру бойынша
бөлінген, бұл жерлерде апт жасындағылар палеонтологиялық зерттелулерге
ұшыраған. Апт түзілімдерінің электрометрикалық сипаттамаларының жақсы
салыстыруын ескере отырып, кенорынындағы литологиялық құрамы, Өзен және
Жетібай кенорынындағы олардың литологиялық иқұрамына жақын. Сондықтан, апт
түзілімдерінің төмендегі келтірілген литологиялық сипаттамасы екі
кенорынының фактілік материалдарына негізделеді. Апт түзілімдерінің
ортасында тығыз құмтастың пачкасы жатады. Олардың үстінде қара түсті
саздардың қабатшалары жатады. Қиманың жоғарғы қимасы бойынша үлкен ролді
әксаздар мен құмтастар атқара бастайды. Әксаздар қара-сұр, берік, глауконит
пен пириттің түйірлерімен көрсетілген.
Құмтастар жасыл-сұр, сұр, берік, ұсақ түйірлі, карбонатты немесе сазды
цементте кездеседі. Әксаздар мен құмтастар қимада қабатшалар түрінде
көрінеді.
ПС қисығы нашар дифференциалданған, қиманың жоғарғы бөлігіндегі оның
деңгейі, жоғарғыға қарағанда көрінбелі кедергінің төменгі мәндерімен
сипатталады. Қиманың жоғарғы жағында кедергі жоғарылайды, қисықта әдетте
қатты әксаздардың қабатшаларына жауап беретін максимумдармен бөлінеді. Апт
түзілімдерінің қалыңдығы 53-85 м құрайды.
Альб ярусы
Кенорынында альб түзілімдері олардың электрлік сипаттамаларының
негізінде бөлінген. Альб түзілімдерінің жоғарғы бөлігі кернді алу арқылы
құрылымдық - іздеу ұңғымасымен жүргізіледі. Қарамандыбас және Өзен
кенорынында альб түзілімдерінің электрокаротаждық сипаттамалары жақсы
үйлеседі, бұл олардың литологиялық құрамы қатынасында ұқсас жүргізуге
мүмкіндік береді.
Альб түзілімдерінің төменгі бөлігі құмтастар мен құмайттастардың
қабатшалары бар сазды пачкамен көрсетілген. Пачканың қалыңдығы 110-120м.
Саздар қара сұр, кейде қара, құмайттасты, кейде жіңішке қабатты. Құмтастар
сұр, қара - сұр, ұсақ түйірлі, әртүрлі дәрежеде цементтелген.
ПС қисығы бұл пачканың даму аралығында нашар дифференциалданған,
олардың деңгейі, саздардың деңгейіне жақындайды, ал кавернограмма бұл жерде
аралықтың үлкен бөлігі мен ұңғыма диаметріне жақындайды.
Қиманың жоғарғы жағында үлкен ролді құмтастар мен құмайттастар
атқарады. ПС қисығы айтарлықтай бөлінген.
Түзілім жамылғысында ірі көлеміндегі құмтастардың конкрецияларын
құрайтын құмдар жатады.
Өзен және Жетібай кенорынында түзілімдердің альб жасы литологиялық және
минералогиялық ерекшеліктерімен негізделген. Авторлар альб ярусын
ярусшаларға бөлу түзілімдерінің бөлінуі көрсетілмеген. Түзілім қалыңдығы
542 м-ден 602 м дейін өзгереді.
Жоғарғы бөлім
Жоғарғы бор түзілімдері барлық ярустармен көросетілген. Мәселелі болып
жалпы және турон түзілімдері үшін микрофауналық кешендерді құрайтын, коньяк
ярусының түзілімдерінің бөлінуі қиындығы коньяк - турон түзілімдерімен
бірге бөлінеді.
Сеноман ярусы және кейде турон ярусының төменгі бөлігін қосатын жоғарғы
бор түзілімдерінің төменгі бөлігі терригенді таужыныстарынан тұрады.
Жоғарғы бордың қалған ярустары карбонатты және сазды -карбонатты
айырмашылықтарымен көрсетілген.
Кенорынында жоғарғы бор түзілімдері құрылымдық - іздеп бұрғылаудың
деректері бойынша толық сипатталады. Барлау ұңғымаларында керн бұл қимадан
алынбаған, ал барлау ұңғымаларының қималарының стратификациясы
электрокаротаждық деректер бойынша жүргізіледі.
Сеноман ярусы
Сеноман ярусының түзілімдері құрылымдық-іздеп бұрғылаудың мәліметтері
бойынша қимада бөлінеді. Бұл түзілімдер құрылымдық ұңғымалардың
көпшілігімен ашылған және кернмен жақсы сипатталған.
Сеноманның табанында КС қисығымен жақсы көрсетілген фосфориттелген
буманың пачкасы жатады. Олардан жоғарғы қара - сұр, тығыз, ұсақ түйірлі
құмдардың жіңішке қабатшалары бар саз пачкасы жатады. Саздардың қалыңдығы
20 м. КС қисығы бұл аралықта нашар бөлінуі және көрінбелік кедергінің
төменгі мәндерімен сипатталады, ПС қисығының деңгейі саздардың деңгейіне
жақын қиманың жоғарғы жағында 35 м қалыңдықты саздар мен құмтастардың өзара
кезектесетін пачкасы жатады. КС қисығында пачка көрінбелі кедергінің
жоғарғы мәндерімен бөлінеді, ал ПС қисығы айтарлықтай дифференциамен
сипатталады. Жоғарыда көбінесе құмтастардың қабатшалары бар құмдармен
көрсетілген пачка жатады. Бұл пачка кернді нашар алумен сипатталады. Бұл
жерде тек құмтастар, кейде саздар алынады. Құмтастар жасыл - сұр, ұсақ
түйірлі, кейде фауналы және фосфоритті малтатасты. КС және ПС қисықтары бұл
пачканың дамыған аралығында өте нашар бөлінген, КС қисығы көрінбелі
кедергінің төменгі мәнімен, ал ПС қисығы - жоғарғы мәнімен сипатталады.
Жамылғыда кезектесетін саз қабаттарының пачкасы жатады. Бұл кезектесу
электрокаротажды диаграммаларда ПС және КС қисықтарының айтарлықтай
бөлінуімен көрінеді. Сеноман түзілімдерінің қалыңдығы 109 м-ден 123 дейін
ауытқиды.
Коньяк-турон түзілімдері
Коньяк-турон түзілімдері литологиялық 2 пачкамен бөлінеді. Төменгі
пачка құмдар және құмтастардан тұрады. Жоғарғы пачка сұрлау-ақ әксаздардан
тұрады. Турон түзілімдерінің төменгі терригенді бөлігі литологиялық сеноман
түзілімдеріне ұқсас, ал жоғарғы карбонатты бөлігі кейбір жерлерде мүлде
жоқ.
Коньяк - турон түзілімдері шарттылықтың айтарлықтай дәрежесімен
электрокаротаждық диаграммалар бойынша бөлінеді. Түзілімнің қалыңдығы 10-12
м көп емес.
Сантон ярусы
Турон түзілімдерінде сантон ярусының түзілімдері біршама шайылумен
жатады. Олар негізінен, ақ бормен және түзілімнің төменгі бөлігінде
кездесетін сұр - ақ әксаздармен құралған. Сантон түзілімдері
электрокаротажды диаграммаларда жақсы бөлінеді. КС қисығы көрінбелі
кедергінің үлкен мәндерімен түзілімнің төменгі бөлігіне қарсы сипатталады,
қиманың жоғарғы бөлігінде кедергі төмендейді. ПС қисығы бұл участкіде нашар
бөлінген. Сантон түзілімдерінің төменгі шекарасы, кедергісі жоғарғы
пачканың табанында жүргізіледі, жоғарғы шекара кедергінің төменгі
мәндерімен пачканың жамылғысында бөлінеді.
Кенорынында сантон түзілімдерінің үлгілерінде палеонтологиялық анықталу
аз бөлінген, бірақта анықтама қимада, сантонның төменгі және жоғарғы ярус
астылары бар екендігін көрсетеді. Сантон түзілімдерінің қалыңдығы 30-35 м
құрайды.
Кампан ярусы
Кампан ярусының түзілімдері, көбінесе әксаздар мен әктастардың
қабатшалары бар, жасылдау түсті ақ бордан тұрады. Түзілім кернмен нашар
сипатталған, ал палеонтологиялық анықтамалар жоқ. Ол қимада, негізінен,
олардың элекрометрикалық сипаттамалары бойынша бөлінген.
КС қисығының конфигурациясы кампан және сантон түзілімдеріне қарсы өте
жақын. Кампан түзілімдерінің төменгі бөлігі үшін көрінбелі кедергінің
жоғарғы мәндері тән.
Бұл осы жерде әксаздар мен әктастардың қабатшаларының болуымен
байланысты. Көбінесе бордан тұратын жоғарғы бөлігі, барынша төменгі
көрінбелі кедергімен сипатталады. Кампан түзілімдерінің дамуы аралығында ПС
қисығы өте нашар бөлінген. Кампан түзілімдерінің қалыңдығы 40-45 м құрайды.
Маастрихт ярусы
Маастрихт ярусы негізінен ақ бордан тұрады. Қимада, көбінесе маастрихт
түзілімдерінің төменгі бөлігінде жіңішке максимумдармен КС қисығында
тіркелген әктастардың қабатшалары қатысады. Құрылымдық-іздеу ұңғымаларынан
алынған керндегі әктастар сарылау-ақ, берік, фауналы. Кенорынында маастрихт
жасындағы түзілімдердің палеонтологиялық негізі жоқ, бірақта барынша нақты
электрометрикалық сипаттама оларды қимада бөлуге мүмкіндік береді.
Маастрихт түзілімінің төменгі шекарасы КС қисығына көрінбелі кедергінің
жоғарылайтын мәндері бойынша бөлінеді. Жоғарғы шекара пачка табанында, дат
ярусына жататын жоғарғы кедергілермен жүргізіледі. Жоғарғы шекара әсіресе,
төмен мәнді көрінбелі кедергілермен сипатталатын, маастрихттің жоғарғы
бөлігі болғанда бөлінеді.
Маастрихт түзілімінің қалыңдығы 10м - ден 55м дейін өзгереді.
Дат ярусы
Дат ярусының түзілімдері шайылу арқылы жатады. Әктастардың, әксаздардың
қабатшаларынан тұрады. Әктастар ақ, ашық - сұр, берік, кейде малтатасты.
Литологиялық олар маастрихт әктастарына ұқсас және соңғылардың жоғарғы
бөлігі болмаса, бұл 2 ярустың түзілімдерін литологиялық белгілері бойынша
бөлу қиын. Бірақта, дат түзілімдері, түзілім жамылғысында 60-80 Омм
жететін, көрінбелі кедергінің күрт өсетін мәні электрокаротажды
диаграммаларда жақсы бөлінеді. Түзілімнің қалыңдығы
10-15м дейін өзгереді, бұл палеоцен алдындағы уақытта азғантай шайылумен
түсіндіріледі.
Палеоген жүйесі
Кенорынында палеоген түзілімдерінің қимасында палеоцен - төменгі эоцен,
ортаңғы эоцен, жоғарғы эоцен - олигоценнің түзілімдері бөлінген.
Палеоцен-төменгі эоцен
Палеоцен - төменгі эоцен түзілімдері Өзен кенорынында бұрғыланған,
барлау ұңғымаларының қималарын салыстыруда электрокаротаж бойынша бөлінген,
бұл жерде олар палеонтологиялық сипатталмаған түзілім құрылымының оңтүстік
қанатының шектерінде ғана дамыған. Түзілім құрылымдық - іздеу ұңғымаларынан
алынған кернде орташа қаттылықты ақ әксаздармен көрсетілген.
Электрокаротажды диаграммаларда оларға КС қисығының орташа
дифференциаланған кесіндісіне сәйкес келеді, көрінбелі кедергінің мәні
түзілім табанынан жамылғысына қарай төмендейді. Жоғарғы шекара палеоцен-
төменгі эоцен және ортаңғы эоцен түзілімдерінің литологиялық және
электрометрикалық сипаттамаларының ұқсастығына байланысты жүргізіледі.
Палеоцен-төменгі эоцен түзілімдерінің қалыңдығы 15-18 м құрайды.
Ортаңғы эоцен
Ортаңғы эоцен түзілімдері чат свитасына бірігеді. Кенорынында свита
Өзен кенорынының қимасымен салыстыру арқылы, электрометрлік деректер
бойынша бөлінген. Түзілім тек құрылымның оңтүстік қанатының шектерінде ғана
дамыған және палеоцен – төменгі эоцен түзілімдеріндегі ұңғымаларда
бөлінген. Чат свитасы кернмен нашар сипатталған, ал үлгілердің
палеонтологиялық зерттелуі жүргізілмеген. Құрылымдық-іздеу ұңғымаларынан
алынған керн ақ әксаздармен көрсетілген. Электрометрикалық сипаттама
бойынша, чат свитасы 2-ге бөлінген. Свитаның төменгі бөлігі сазды-әксазды
таужыныстарымен көрсетілген. Оған көрінбелі кедергінің төмен мәндері бар КС
қисығының нашар бөлінуі сәйкес келеді. Свитаның жоғарғы бөлігінде
әксаздардың қабатшалары бар әктастар дамыған. КС қисығы бұл аралықта күрт
бөлінген, ал көрінбелі кедергінің мәні 8-10 Омм күрт жоғарылайды. КС қисығы
чат свитасына қарсы нашар бөлінген. Ортаңғы-эоцен түзілімдерінің қалыңдығы
20-22 км құрайды.
Жоғарғы эоцен
Жоғарғы эоцен түзілімдері төселетін түзілімдерде шайылу арқылы жатады.
Олар құрылымның оңтүстік қанатының шектерінде ортаңғы эоцен түзілімдерімен
төселеді, ал құрылымның басқа учаскілерінде олар дат әктастарында жатады.
Жоғарғы эоценде аманқызылит, шорым және адай свиталары бөлінеді.
Төменгі аманқызылит свитасы мен жоғарғы адай свитасы, негізінен әртүрлі
дақты ашық түсті әксаздар тұрады, ал адай свитасының қимасында әктастардың
қабатшалары кездеседі. Шорым свитасы қоңыр, тығыз саздармен көрсетілген.
Түзілім өзіне тән электрокаротажды сипатты иеленеді. КС қисығы
аманқызылит және адай свитасына қарсы көрінбелі кедергінің жоғарғы
мәндерімен сипатталады, ал шорым свитасы үшін төменгі кедергі тән.
Жоғарғы эоцен қабатының жалпы қалыңдығы 28 м-ден 43 м-ге дейін
өзгереді, мұнда ауытқу негізінен адай свитасының тұрақсыз қалыңдығымен
байланысты.
Олигоцен
Олигоцен түзілімдері шайылу арқылы адай свитасының түзіілімдеріне
жатады. Құрылымдық - іздеу ұңғымаларынан алынған кернге қарағанда, олар
толығымен жасыл түсті, тығыз, әдетте майлы, қабатшалы, балық қалдықтары бар
қара сұр, қара жасыл саздардан тұрады. Электрометрикалық сипаттамлар
бойынша олигоцен қимасында әксаздардың қабатшалары бар. Олигоцен
түзілімдері көрінбелі кедергінің төмен мәнімен және КС қисығының нашар
бөлінуімен сипатталады. Олигоцен түзілімдерінің қалыңдығы 1м-ден 10м-ге
дейін ауытқиды.
Неоген жүйесі
Неоген жүйесі кенорын қимасында ортаңғы және жоғарғы миоцен
түзілімдерімен көрсетілген.
Ортаңғы миоцен
Ортаңғы миоцен тортон ярусымен көрсетілген және негізінен саздардың аз
қалыңдықты қабатшалары бар әктастар және әксаздардан тұрады. Олигоцен
түзілімдеріне тортон түзілімдері шайылу арқылы жатады, ол олигоцен
қалыңдығының ауытқуымен түсіндіріледі.
Тортон ярусы құрылымдық-іздеу ұңғымаларында алынған кернмен толық
сипатталған. Кернге қарағанда әксаздар көгілдір - сұр, берік, көбінесе
фаунамен. Әктастар жасылдау-сұр, тығыз, кейде ракушкаға айналған. Саздар
ашық - сұр, жасылдау - сұр, тығыз, кейде фауналы.
Электрокартажды диаграммаларда түзілім, көрінбелі кедергінің жоғарғы
мәнімен, КС қисығында бөлінеді. Тортон түзілімінің қалыңдығы 10-нан 12м
дейін өзгереді.
Жоғарғы миоцен
Бұл түзілім жасыл-сұр, көгілдір - сұр, тығыз, нашар құмтасты, әктасты
саздардан тұратын, сармат ярусының таужыныстарымен көрсетілген. Саздар
көбінесе фауна мен өсімдік қалдықтарын құрайды. Ашық - сұр әксаздар мен
әктастардың қабатшалары сирек. Төменгі бөлігі көбінесе әктастардан тұрады.
Түзілімнің қалыңдығы 0м - ден 50м дейін өзгереді.
Төрттік жүйе
Төрттік жүйе саздақтар немесе құмдақтармен көрсетілген. Тек ағыссыз
ойпаттардың беткейлерінде ғана деллювиалды-коллювиалды түзілімдердің
жиналуы болады, олардың қалыңдығы бірнеше метрге жетеді.
1.5 Тектоника
Кенорыны тектоникалық қатынаста ірі Жетібай-Өзен антиклиналды
белдемінің (тектоникалық саты) шектерінде орналасқан. Оның шектерінде
(оңтүстіктен солтүстікке қарай) үш антиклиналды қатпарға бөлінеді: Тенгін
-Тасболат, Жетібай және шығысқа қарай аз орналасқан Өзен-Қарамандыбас.
Келловей - тоар, жоғарғы юра - төменгі бор түзілімдерінің XIII - XXV
негізгі өнімді горизонттарының бітінің құрылымдық жоспары 25 іздеп-барлау
және 406 пайдалану ұңғымаларын бұрғылаудың деректері бойынша зерттелген.
Алаң 3Д сейсмобарлаумен 2001ж зерттелді, материалдарды өңдеу мен
интерпретация Миэнерго РФ, ЦГЭ жүргізілген. Интерпретация нәтижесінде
Қарамандыбас кенорынының үш өлшемді үлгісі жасалды. Толық құрылымдық
карталардың масштабы 1:10000. 3Д нәтижелері бойынша жиектік
экстраполяциялық облысында, лицензиялық участкінің шекараларымен Шығыс
күмбездің солтүстік - шығыс және оңтүстіктік қанаттарында алаңның кеңеюін
көрсететін, қосымша ақпарат алынады.
XIII көрсететін горизонты бойынша құрылымдық жоспар өздігінен 2
брахиантиклиналды күмбездерден тұратын, батыста жабық жергілікті
көтерілімді көрсетеді.
Сөйтіп, Қарамандыбас және Өзен кенорындары, күрделенген
брахиантиклиналды көтерілімдерімен, бірдей вал тәрізді көтерілімге
ұштасқан.
Шығыс күмбезде минималды абсолюттік белгілер-1050м, Батыс күмбезде-
1100м. Қарамандыбас көтерілімінің шектерінде максималды изогипса 1200м
жоғарылайды, яғни оның амплитудасы 100-150м көп.
Өнімділіктің сыртқы жиегінің шектерінде көтерілім мөлшері 10.0 х 3.0 км
және алаңы 30 км2.
XIV - XXV көрсететін горизонты бойынша құрылымдық жоспар жалпы түрде
конформды. Көтерілімнің амплитудасы мен өлшемі де сақталады. Сол сияқты,
XXV көрінетін горизонты бойынша көтерілім 1,441 және 443 ұңғымаларының
ауданында бөлінген Шығыс және Батыс күмбездерінен тұрады.
Қарамандыбас көтерілімі шығыста 2,22 және 128 ұңғымаларының ауданы
арқылы Өзен құрылымына өтеді. Шығыс күмбездің амплитудасы 1980-2030м
аралықта - 50м, ал Батыс күмбезде 2000-2030м аралықта 30м.
Батыс күмбездің солтүстік қанатында XX - XXV көрінетін горизонттары
бойынша салынған құрылымдық карталарыда 2,0км дейінгі ұзындықты 2 субенді
амплитудасыз жаралымдық бұзылыстар көрсетілді. Олар қимада литологиялық
экрандардың болуына әкеледі.
1.6 Мұнайгаздылық
МОГТ сейсмо жұмыстары барысында екі терас полусводанда және екі аз
амплитудтты, екі Юра бір – бірімен жымыса астасқан таужынысының қабатын
көтеруде мұнай газ көмірсутегінің жиналғаны байқалады. Солтүстік – батыс
Жаңа Өзенге жақын кен орынынан табылған мұнай жатынына газдылығын жанартау
карбонатының шөгіндісінің орта терасты негіз болады. Бұдан басқа №2 жиі
ұңғыма орта терастық шөгіндісінен мұнай ағындысы алынды. Солтүстік – батыс
Жаңа Өзеннің бұрғыланған батпалы терас полусводының Қарамандыбас бөлімшесі
онда мұнай жатыны бар екенін көрсетеді. Металого – фациональ қолайлы
тұжырыма жүгінсек орта Триас шөгіндісі бірігіп нәтижесінде доюр тілігінде
орналасқан ұңғыманың құрылым нысанасымен ұңғыма Қарамандыбас және солтүстік
Қарамандыбас орта триаста көмірсутегінің жатыны бар екенің хабар етеді.
Орта Юра шөгіндісінің мұнай газдылығы шамамен Қарамандыбас және
солтүстік Қарамандыбас оңаша жерде көтерілуі байос қабатының өнімділігіне
және тұрақты ұсталуы іске негіз болады. Оның дәлелі №2 – ші ұңғымадан
алынған мұнай ағыны және Юраның төменгі солтүстік – батыс Жаңа Өзен жақын
кен орындағы орнатылған мұнай өндірісі айғақ. Байос жинауышы қаныққан
жағынды ГИС бойынша орнатылған және кен орынының тізбектес сыналған.
Солтүстік – батыс Жаңа Өзен (№3, 9 ұңғыма) тән қалындық ауданындағы
көміртек жатының жинауышты ауыстыру (және тіліктегі) бар екенінен хабар
етеді.
Осылайша бағдарланған мұнай газ қаныққан диапозоны өзіне орта
төменгі Юра және Триас шөгіндісін қосып алады.
Триас және Юра мұнайының физика – химиялық қасиеті хабар жағдайында
және газсыздалған жағдайда солтүстік – батыс Жаңа Өзен кен орнына
жақындығын айтады.
1.7 Сулылығы
Ұңғыма қимасының жобасы бойынша Триастан басталған Төрттікке дейін
таужыныстар жастарын ұсынған, яғни сынау жұмыстарымен ұңғыма өтгізгішіне
аса маңыз әсер етуі су қабатының Триастық, Юралық, Борлық шөгіндісіне
болады.
Триастық шөгіндісі сынауының сипаттамалары жетеді, сондықтанда су
құрамы және оның ағыны жеткілікті екендігі сипат бойынша болжау арқылы
анық. Ауданың жұмысынан 6 шақырым жерде орналасқан көршілес солтүстік –
батыс Жаңа Өзен кен орнынан сапасын білуге су алынды. Судың түріне қарай
хлор кальциге жатады. Судың болатын минералдануы 43÷44 гл. Судың тығыздығы
200 С – мен есептегенде 1,025 гсм3 тең. Сульфит онша көп емес ол
анондарының катиондардын 0,3% пайызын құрайды. Жер асты сулары әлсіз
метеморфоздалған оның метаморфоздық коэфициенті 0,9 тең. Судың құрамында:
Иод аз болып шықты 6 мгл – ға дейін,
Бром – 146 мгл,
Хлор – 64 мгл,
Кальций – 8,4 мгл,
Магни – 0,9 гл,
Натрий мен калий -30 гл.
Солтүстік – батыс Жаңа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1 Геологиялық бөлім
1.1 Қарамандыбас кен орнының географиялық және экономикалық
жағдайлары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Кен орнының геологиялық зерттеулерінің
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ...
1.3 Кен орын туралы жалпы
мәліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4
Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .
1.5
Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.6 Мұнай-газдылығы және оның
преспективасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7
Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.8 Ұңғыны қазу кезінде кездесуі мүмкін қиындықтар
аймағы ... ... ... ... ... .
1.8.1 Бұрғылау ерітіндісінің жұтылу
мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.8.2 Ұңғыма қабырғасының опырылып түсу мүмкіндігінің аралығы ... ... ..
1.8.3 Мүмкін болатын қауіпті ұстау аймағындағы
аралық ... ... ... ... ... ... ... .
1.8.4 Мұнай газдың пайда болатындағы мүмкін болатын аралықтар ... ... ...
1.9 Тасбағанды іріктеу
аралық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .
1.10 Болашақта горизонтты сынау және
ашу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.10.1 Горизонтты сынау тәсілдері және
аралық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.10.2 Өнім горизонтын ашу
әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.11 Ұңғыдағы геофизикалық
зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 Техникалық және технологиялық бөлім
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау (бұрғылау жабдықтары мен мұнара) ...
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6.1 Қашаулардың түр-өлшемін, моделін және олардың көрсеткіштерін,
өндіріс статикалық мәліметтері бойынша
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін
жуу сұйығының шығынын
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.6.3 Қашаудың өстік салмағын және оның айналу жиілігін жобалау ... ... .
3 Еңбек қорғау бөлімі
3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ...
3.2 Қорғаныс
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
3.2.1 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..
3.2.2 Өндірістік
санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ...
3.2.2.1 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...
3.2.2.2 Өндірістік шағын
климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
...
3.2.2.3 Өндірістік
жарықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ...
3.3 Техника
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
3.4 Өрт
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ...
3.5 Қоршаған ортаны
қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... .
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Геологиялық бөлім
Кіріспе
Әртүрлі отын мен май қажет ететін мұнай және жанармайдын ішкі жанатын
қозғалтқышы кенінең қолданғанда, ХХ – шы ғасырда мұнай өндірісі қарқынды
дами бастады. Химиялық өндірісте мұнай және оның өнімі шикізат ретінде
қолданғалы бері дүние жүзілік мұнай өндірісі ерекше тез дами бастады.
Химиялық өндірісте табиғи газ шикізаты жақсы және арзан отын ретінде
қолданылады. Осылайша мұнай мен газ және оның қайта өңделген өнімдері
еліміздің экономикасының дамуына, халықтың материалдық жағдайларының
көтерілуіне үлкен ықпал етеді.
Ел басы Нұрсылтан Назарбаевтын Қазақстан 2030 жолдауында мұнай және
газ өндірісінің болашақтағы даму жолдарын айқын көрсетіп берген.
Ел экономикасының мұнай – газ саласы республикамыздағы жетекші сала
екендігі баршамызға аян. Халқымыздың экономикалық - әлеуметтік хал –
ахуалын одан әрі жақсартуда мұнай және газ кенорындарын бағдарлы да
пәрменді түрде игеру мәселесі мемлекетіміз үшін әлі де талай жылдар бойына
басым бағыт болып қала берері дауысыз.
Мұнай – газ саласы ел экономикасының түпқазығы деп түсінсек, бұл
саланың өзегі – мұнай – газ геологиясы. Бұл заңды да, себебі көмірсутек
кендері, өзге де минералдық шикізат кенорындары сияқты, ең алдымен жер
қойнауларының туындысы, ал жер қойнауына қатысты кез келген мәселе бірінші
кезекте геологияға қатысты болатындығы түсінікті.
Қарамандыбас газ-мұнайлы кенорыны әлеуметтiк қатынаста Қазақстан
Республикасы, Маңғыстау облысы, Ақтау ауданында, Жаңа өзен қаласының
солтүстiк - батысында 26,5 км- де және Ақтау қаласынан шығысқа қара 155км
орналасқан.
Кенорыны 1964 жылы ашылған, өнер кәсiптiк өңдеуге 1973 жылы енгiзiлдi.
Мұнай мен газды өндiру құқығына рұқсат қағазы Қазақстан Республикасы
өкiметiмен берiлген.
Қазақстан Республикасы мемлекеттiк қорында А+В+С, категориясы бойынша
есептелетiн мұнайдың бастапқы қорлары 61499 мың т., ал бастапқы лаынғандар
- алу еселеушi 0,431 болғанда - 19631 мың т.,құрайды. Мұнайды жинап өндiру
- 10203 мың т., еркiн газда - 1616 млн. м3 құрайды.
Қарамандыбаскенорыны бойынша қорлардың алғашқы есептелудi Юра
түзiлiмiнiң ХII - ХХIII өнiмдi горизонттары бойынша орындалған. 2000жылы
арнайы арнайы құрылған комиссия Қарамандыбас кенорнының мұнай және газ
қорларын қайта есептеудi ұсынды.
Осының нәтижесiнде Жер қойнауын пайдаланушы ЖШС “Мұнай Жоба” келiсiм
шартқа отырды, осы ұжымның көмегiмен тапсырушының көмегiмен тапсырушының
зерттелуiн орындауды қамтамасыз ету үшiн арнайы сейсмо-геологиялық,
геофизикалық және геология- өнеркәсiптiк материялдар, оның iшiнде 25 iздеп
- барлау және 406 пайдаланылатын ұңғымалар бойынша материалдар алынды.
Бұдан басқа, салуларда өзен кенорынының көршiлес ұңғымалары бойынша
деректер ескерiлдi. Жүргiзiлген жұмыстардың нәтижелерi флюидтардың
сынамасын алуға негiзделген сынамалардың петрофизикалық, геофизикалық және
гидродинамикалық зерттеулерiнде орындалған, МОГТ-3Д, көлемдi
сейсмобарлаудың кешендi интерпретациясының материалдарында негiзделген.
Жұмыста айтарлықтай жетiспеушiлiк арнайы петрофизикалық зерттеулер үшiн
қажеттi керннiң болмауы болып табылды. Петрофизикалық зерттеулер
(капиллярметрия, фазалық өткiзу, тығыздалу еселеуiшi және т.б.) таужыныс
коллекторлардың сүзiлу - сыйымдылық қасиеттерi мен мұнай - газға
қанығулықтың бастапқы және өтпелі еселеуiштерiн нақты анықтау.
1 Геологиялық бөлім
1.1 Географиялық және экономикалық жағдайлар
Қазақстаның Әкімшілік өндірістік қатынастар бойынша Маңғыстау
облысының Ақтау ауданы Жаңа Өзен қаласынан 26 км қашықтықта орналасқан.
Жақын елді мекендер: Жетібай бекеті – 35 шақырым, Жетібай ауылы – 15
шақырым, Маңғышлақ бекеті – 110 шақырым, Ақтау қаласы – 115 шақырым, Жаңа
Өзен – 26 шақырым. Жобаланған солтүстік – батыс және шығыс ауданнының
солтүстігінде Өзен – Маңғышлақ – Ақтау темір жолы өтеді, Өзен – Ақтау тас
жолы ауданың солтүстігінде жатыр. Жобаланған ауданы елді мекенің төмен
сапалы топырақ жолымен байланысты, яғни авто көліктердін құрғақ мезгілде
жүруіне шек қатылмаған және қар ерігенде және жаңбырлы кезде өте қиын.
Ауданың орографиялық қарым - қатынасы әлсіз сопақты жазықтар бар екенің
және олардын солтүстік – шығысқа қарай солтүстік – батысқа қарай
төмендейтіндігін көрсетеді. Нақты нүктенің тербелісі 105 тен 120 м
арасында.
Геологиялық ауданың көлемі континентальді климаты шөлді аймаққа
жатады. Жазы құрғақ аптапты кейбір күндерде ауаның температурасы шілде
айында + 40, + 45 0С болады. Қыста қары аз шығыс және солтүстік – шығыс
бағытында қатты жел тұрады, яғни ауаның температурасы – 250С – қа барады.
Өсімдік құрлымының бүркеніші өте кедей және буу ауданда құрғақшылық,
сондықтан тұзды бұталы жусандар кездеседі. Жануарлар әлемінде ауыз толтырып
айтарлық, себебі мұнда: құландар, қояндар, тышқандар, қарсақтар, күзендер,
ала шілдер, қырандар, бүркіттер мекендейді.
Жобаланған көлемнең 6 шақырым жерде орналасқан солтүстік – батыс
Жетібай кен орнында техникалық сұйықтық бұрғысымен қамтамасыз етілген
құбыры және су ұңғымасы арқылы іске асырылады. Бұл ауданда салынған
гидрографиялық тізбек жұмыс істемейді. Ауыз суы Жаңа Жетібай ауылына
жеткізіліп тұрады.
Бұрғылау жұмысы “ӨзенМұнай” ТОО өндірістілік бірлестігі арқылы
жүргізіледі. Материалды техникалық басқару базасы 30 шақырым қашықтықта
Жаңа Өзен бекетінде орналасқан. Ұңғаманың географиялық зертеу жұмысы Жаңа
Өзен бекетінде орналасқан “ӨзенМұнай - геофизика” №2 – ші геофизикалық
кеңсесі арқылы жүзеге асырылады.
Тампонаж жұмыстары Өзен тампонаж кеңсесінде жүргізіледі. Бұл база
Жаңа Өзен қаласында орналасқан. Бұрғылау жуу сұйықтары Маңғышлақ бекітінде
орналасқан материалды техникамен қамтамасыз ету базасынан әкеліп, бұрғыда 5
түрлі сыңар дайындалады. Қажетті материалдармен құрал – жабдықтар МУРБ
және УПиТОК базасынан авто көлікпен жеткізіленеді.
Электр жүйесімен ДВС қамтамасыз етеді. Жаңа Өзен қаласынан
автобуспен вахтаны бұрғылау орнына жеткізеді.
Бұрғылау орнымен басқарманың байланысы радио бекеті арқылы жүзеге
асады.
1.2 Ауданның геология – геофизикалық зерттеу тарихы
Жетібай - Өзен тектоника сатысында 1964 – жылдары жүргізілген
геология – геофизикалық аймақтық жұмыстарында осы жұмыс көлемі қамтылған
болатын. Бұл аудан туралы алғашқы мәлімет 1964 – 1973 жылдары “ӨзенМұнай -
геофизика” тресінің Жетібайдың Оңтүстік - батысынан солтүстікке
ОГТ әдісімен жүргізілген тиянақты сейсмикалық жұмыс нәтижесінде алынған.
Жетібайдың оңтүстік – батысы белестері арасындағы аймақ қамтылған еді.
(Ј3ох) оксфордтан бат (Ј2вt) көрінетін горизонтында, сонымен қатар жер беті
қатпарындағы солтүстіктен – оңтүстікке қарай Триастың бөлінуі болады.
Жобаланған ауданда ұңғыманың №1 аймағында таужыныстарының көтеріңкі астасуы
кездеседі. 1985 жылы осы аумақта Юраның бөлуінуіне палеотектоникалық анализ
жасалынған еді.
Палеотектоникалық жаңғыртуға негіз болған МОГТ сейсмобарлау
материалдары солтүстік – батыс Жетібайдың терең бұрғылау мәліметтері
бойынша Юраның шөгінді қуатының картасы жабын ГТ астасуының терңдігін V2
жолымен есептеудің екі түрі құралды: 1. Майысу горизонтағы нүктелерінің
қиылысында РТ және V2 , 2. Біркелкі өріс нүктелері әдісімен болады.
Нәтижесінде – зерттеу бөлімшесінде 10 х 12 шақырым мөлшердегі сейсмо
кескіні сирек тізбекпен жабылған, төменгі Юрадағы Триастын шөгінуін
көтеруге байланысты төменгі қуаты екі аймақ пайда болды.
МНГФ трестісіне бөлімшелерді тиянақты жұмыс өткізу үшін кепілдеме
берілді. Осы жылы МНГФ трестін кепілдемесін пайдалана отырып қарастырылған
аумақтағы сейсмо жұмысы айқталды.
Тектоникалық бұзылуы солтүстік – шығыстан және солтүстік – батыста
шектелген №2 – ші ұңғыма Жаңа Өзен ауданның солтүстік – батысында
Қарамандыбас жартылай күмбезтас бөлініп шығады. Теңіз деңгейінен биіктігі
бірдей жерлерді қосатын сызықтар 2000 ретпен 240 м – ге 2х2 шақырым
мөлшермен амплитуда көтерілді. Қазіргі уақытта ұңғыманы бұрғылау жүргізіп
жатыр.
1.3 Кенорыны туралы жалпы мәлiметтер
Қарамандыбас кенорны Маңғышлақ маңының далалық жазықты бөлiгiнде
орналасқан. Кенорынның әлеуметтiк территориясы Қазақстан Республикасы,
Маңғыстау облысы, Ақтау ауданының құрамына кiредi. Облыс орталығы - Ақтау
қаласы Қарамандыбастан батысқа қарай 115 км - де, ал Жаңаөзен қаласы -
оңтүстiк - шығыста 26 км жерде орналасқан.
Территория орографиялық қатынаста 2 бөлiкке бөлiнедi: шығыста ағыссыз
ойпаттар (Қарамандыбас, Асар) және оңтүстiкке.
Бұл ойпаттардың бүйiрлерi тiк және жыралармен бөлiнген. Ойпаттың шығыс
еңiсiнiң абсолюттi белгiлерi - 200 м жоғары, ал батыста - 140 м дейiн.
Алаңның оңтүстiк бөлiгi өздiгiнен оңтүстiк - батыс бағытта еңiс жазықтықты
қатпарды көрсетедi.Ауданның климаты күрт континенталды, шөлейттi жерлер
үшiн типтi. Атмосфералық жауын - шашындар өте аз түседi. Олар негiзiнен
жылдың көктемгi және күз - мезгiлдерiнде болады. Жазы өте құрғақ,
температура +40 +45 дейiн жетедi, қысы, аз қарлы, желдi. Қыстағы минемалды
температура -20С дейiн төмендейдi. өсiмдiк және жануарлар әлемi шөл және
шөлейттi жерлерге тән. Көктемде құмдақты массивтерде сексеуiл өседi.
Жануарлар әлемiнен бұл жерде жайрандар, қасқыр, түлкi, қоян, iрi құстардан
бүркiт және т.б. бар. Жұмыс ауданындағы негiзгi тұрғындар қазақтар мен
орыстар.
Қиын климаттық жағдайлар мен нашар сумен қамтамасыз етуге байланысты
Маңғышлақты игеру баяу жүрдi. 1961 жылы өзiнiң қорлары бойынша мұнай мен
газ 2 iрi кенорнының ашылуы (Өзенжетiбай), Маңғышлақта мұнай өндiрүшi және
химия өнеркәсiбiнiң жаңа орталығының дамуына әкелдi. Осы уақытқа дейiн,
Каспий теңiзiнiң жағалауында Ақтау қаласы өстi. Осының қатарында Жаңа өзен
және Жетiбай сияқты қалалық типтегi поселкелер салынды. Жетiбай және Өзен
кенорындарын кәсiпорындық пайдалануға берiлуiнi байланысты (1964-1966ж)
мұнай өнiмдерiн тасымалдау қажеттiлiктерi туындады. Алғашында, бұл сұрақ
мұнай өндiрүшi, заводтар орналасқан Ақтау қаласымен Жетiбай, Өзен
поселкелерiн бiрiктiретiн темiр жол могистралын салумен шешiлдi. Бiрақта,
Маңғышлақта мұнай өндiрүiнiң жоғарылауымен байланысты, Маңғышлақты мұнайды
өндiретiн заводпен бiрiктiретiн мұнай құбырлары қажет болды. Маңғышлақ үшiн
қиын мәселе жұмыс атқарушы паселкелердi сумен қамтамасыз ету сұрағы болды.
Қарамандыбас участiгiн ауыз суы Өзен және Жетiбайдан автоцистерналармен
тасылады. Техникалық сумен қамтамасыз ету жерасты сулары есебiнде шешiледi.
Техникалық мақсаттардан басқа, ұңғымадан су малды суару үшiн пайдаланылады.
Оңтүстiк Маңғышлақ арзан құрылыс материалына бай - арнайы ашық карьерлерде
өңделетiн әктасты- ракушка. Маңғышлақ сол сияқты, құрылыс мақсаттары мен
ұңғыманы тазалау үшiн ерiтiндiлердi дайындауға қажеттi сазға бай. Сол
сияқты қиыршық тас, пен бордың шоғырлары белгiлi. Ақтау қаласынан ТЭО,
Жетiбай және Өзен өнеркәсiптерiне электр беру үшiн жоғары вольтты тоқ
созылған. Қарамандыбас кенорнын барлау мен ашылу тарихына қатысты келесiдей
жағдайларды айта кеткен дұрыс.
Қарамандыбас құрылымы алғаш рет 1960 жылы құрылымдық - iздеп
бұрғылаумен ашылған.
Бұрғылау деректерi бойынша турон ярусның табаны бойынша құрылымдық
карта салынды. Қарамандыбас кенорның ашылған уақыты 1964жылы 6 маусым, онда
№1 ұңғымада ХIII өнiмдi горизонтты сынағанда мұнай құйылуы алынды. Бұған
Маңғышлаұқтың оңтүстiк территориясында және тiкелей Қарамандыбас
сейсмикалық партиясының участiгiнде жүргiзiлген жұмыстардың кешенiәсер
еттi. Нәтижесiнде Қарамандыбас құрылымының тереңдегi құрылысы зерттелiп,
оның көлемi мен амплитудасы нақтыланды.
Сейсмикалық жұмыстардың нәтижелерi “Маңғышлақ - мұнайгаз барлау”
трестiнде Жетiбай мұнай экспедициясы жүргiзген геология - барлау жұмыстарын
жүргiзуде пайдаланылды.
Барлау үрдiсiнде 25 iздеп - барлау ұңғымалары, ал пайдаланып бұрғылау
үрдiсiнде - 406 ұңғыма бұрғыланды.
Қазiргi уақытта, юра түзiлiмдерiнiң, өнiмдi қабаттарын мұнай шоғырларын
және еркiн газдың шоғырын (Шығыс күмбезде ХVI - ХХ)пайдалану жүзеге
асырылады.
1.4 Стратиграфия
Мезо- кайнозай қимасында ұңғымалармен триас, юра, бор, гамоген және
неоген жүйелерi ашылған.
Ашылған түзiлiмдердiң жасы үлгiлердi, палеонтологиялық зеттеу
негiзiнде, сол сияқты Қарамандыбас кенорны бұрын зерттелген Өзен және
Жетiбай кенорындарындағы ұңғымалардың қималардың электрокаратажды
сипаттамаларының корреляциясы жолымен белгiленген.
Қиманың литология - стратиграфиялық бөлiнуi мезозой түзiлiмiнiң
аймақтық стратиграфиялық сұлбасына сәйкес келтiрiлген және қорытынды қимада
(3 қосымша) және есеп беру текстiнде (12.1 кесте) көрсетiлген.
Тiректi қималар ретiнде 1,3,22, және 270 терең ұңғымаларалынған.
Триас жүйесi ( Т )
Жоғары триас ( Т 3 )
Ашылған түзiлiмдердiң ең көнесi- жоғары триас 1 және 3 ұңғыманың
қималарында бөлiнген. 1 ұңғымада 2328-2361 аралықта керн аргилиттер,
әктастар және саздармен көрсетiлген. Аргилиттер - қара сұр, берiк әктастар
қара сұр, көбiнесе қоңыр түспен, өте берiк, жарықшақты. Саздар қара сұр,
қара, өте тығыз, аргилиттәрiздес, кейде қабатшалы, әктасты.1 ұңғыманың
қимасында әксаздар көп кездеседi. Барлық тау жыныстары үшiн сирек өсiмдiк
қалдықтарының болуы тән. Керндi үлгiлерде өлшенген таужыныстарының құлау
бұрыштары 15 жетер. Үлгiлнрде осы аралықтан спора- шаңды кешен анықталған.
Ол үшiн спора үстiнде 14- 4,5 % спектрдiң шаңды бөлiгiнiң 155-96% көп
кездесуi тән.
№1 ұңғымаменашылған ашылған триас түзiлiмдерiнiң электрокаратаждық
сипаттамасы КС және ПС қисықтарының айтарлықтай дифференциалымен
сипатталады. Көрiнбелiк кедергiнiң мәнi 10-60 0мм шектерде ауытқиды. ПС
қисығында әксазды қабаттарға сәйкес келетiн минимумдар мен аргилит тәрiздi
саздар мен аргилиттерге сәйкес келетiн максимумдарнақты бөлiнедi.
№3 ұңғыманың қимасында триас түзiлiмдерi 1 ұңғымаға ұқсастырып, шартты
түрде бөледi. Олардың литологиялдық құрамы 1 ұңғымадағы триастық қимадан
айтарлықтай ерекшеленедi. 3 ұңғымадан 2285-2308 м аралықта алынған керн
қатты, қара сұр аргилиттерменкөрсетiлген. Жаздар бұл жерде байланысқан
мәндi иелендi.
ПС қисығы бұл аралықта өте нашар дифференцияланған және оның деңгейi
саздардың деңгейiне жақындайды. Кавернограмма барлық аралық бойынша ұңғыма
диалитерiнiң жоғарылауы тiркеледi. 3 ұңғымада 1 ұңғыманың забойында
ашылған, түзiлiмнен стратиграфиялық төменде жататын, триас бумасы ашылған.
3 және 1 ұңғымада жоғары триас түзiлiмдерiнiң ашылған қабаттары 34 және 72
м құрайды (2.3 кесте)
Юра жүйесi ( J )
Юра жүйесi кенорында барлық үш көлiкпен көрсетiлген. Барлау
ұңғымаларындағы қиманың келловей - байос бөлiгi кернмен барынша толық
сипатталған. Аален мен төменгi юра түзiлiмдерi аз ұңғымалармен ашылған және
кернмен нашар сипаттлған.
Төменгi юра J1
Тоар ярусы (J 1 t)
Төменгi юра түзiлiмдерi кенорнында 7 ұңғымамен ашылған. 3 ұңғымадан
алынған керннiң негiзiнде, түзiлiм құмайттас, құмтас және саздармен
көрсетiлген. Құмайттастар қара - тас, қатты цемнттелген, өсiмдiк
қалдықтарымен көрсетiлген. Құмтастар ашық сұр, ұсақ түйiрлi, қаттылығы
орташа, кейбiр жерлерде қабатшалы. Саз қара сұр тығыз, кейбiр жерлерде
құмтасты, қабатшалы, аргилит тәрiздi. Қарамандыбас кенорнында төменгi
юраның түзiлiмдерi палентологиялық зерттелмеген. Олар бұл жерде Жетiбай
және Өзен кенорындарында төменгi юра түзiлiмдерiнде ашылған, ұңғыма
қималарымен салыстыру арқылы электрокаратаждық сипаттамалар негiзiнде
бөлiнген.
Электрокаратаждық сипаттама мен бүйiрлiк грунттан алынған
таужыныстарының үлгiсi негiзiнде 1 ұңғымада төменгi юра қимасының төменгi
бөлiгi (44 м қалыңдық) ашық сұр құмайттастармен және сазды қабатшалардың аз
мөлшерi бар құмайттастардан тұрады. Құмтастар ұсақ және орта түйiрлi. Сазды
қабатшалар сирек (2 - 3) және олардың қалыңдығы
3-4 м көп емес. Төменгi пачканың барлық аралығы үшiн ұңғыма диаметрiн
кавернограммаларда тiркелуiмен сазды қабатшаларға қарсы және тiкелей жазуда
ПС қисығының жалпы минимумы тән.
Төменгi юра түзiлiмдерiнiң жоғарғы бөлiгi негiзiнен құмтастардың бiрлiк
қабатшалары бар саздармен көрсетiлген. ПС қисығының деңгейi, бұл пачканың
аралығында саздар деңгейiне жақындайды, кавернограмма ұңғыма диаметiрiнiң
үлкеюiн тiркейдi. 3 ұңғымада төменгi юра түзiлiмдерiнiң электрокаратаждық
сипаттамасы бойынша. Бұл жерде сол сияқты төменгi және жоғарғы пачка
бөлiнедi, ПС қисығының деңгейi мен каверногрмма бойынша төменгi пачканының
негiзi 1 ұңғымада жоқ тығыз сазды таужыныстарынан тұрады. Төменгi юраға бұл
түзiлiмдер шартты түрде жатады. Осы түзiлiмнен алынған саздың үлгiсiнде
көлденең қабаттылық белгiленген, бұл сол сияқты олардың төменгi юра жасын
жанама ұшырауына қызмет етуi мүмкiн. Ярус түзiлiмдерiнде ХХVөнiмдi
горизонты бөлiнген.
Төменгi юра түзiлiмдерiнiң қалыңдығы 81-ден 99 м дейiн өзгередi.
Ортаңғы Юра J2
Кенорнында ортаңғы юра түзiлiмдерi үш яруспен көрсетiлген-аален, байос
және бат. Ортаңғы юра қималарының ярустарға бөлiнуi, негiзiнен Өзен және
Жетiбай кенорындарының қималарымен салыстеру арқылы деректер негiзiнде
жүргiзiлген. Тек бат жасы микрофаунистикалық жолдауларға ұшырады.
Аален ярусы (J 2 a)
Аален түзiлiмi кенорында 1,2,3,4, және 5 ұңғымалардан керндi алу арқылы
ашылған, сонымен бiрге 1 және 3 ұңғымада олардың толық қабаты өткен. Аален
түзiлiмдерi электрокаратаждық диограммаларда 2 пачкаға бөлiнедi- көбiнесе
құмтасты- төменгi және көбiнесе сазды жоғарғы.
Төмен пачка үшiн ПС қисығының айтарлықтай дифференциасы тән. Керн
бойынша ааленнiң төменгi пачкасы сұр ұсақ және орташа түйiрлi құмдардан
тұроды. 40-70 м қалыңдықты аален жоғарғы пачкасы құмтастардың қабатшалары
бар сазды тау жыныстарынан тұрады. Керн бойынша саздар қара сұр, тығыз
көбiнесе аргилит тәрiздес құмтастар берiктiгi әртүрлi, сұр, ұсақтүйiрлi.
Ааленнiң жоғарғы пачкасындағы электiрлiк каратаждарда, саздардың деңлейiне
жарық, орташа деңгейлi таждарда, саздардың деңгейiне жақын, орташа деңгейлi
ПС қисығының дифференциалды кесiндiсi сәйкес келедi. Кавернограмма, ұңғыма
диаметрiн, құмтасты қабатшаларға сәйкес келетiн, аралықтарды есептемегенде,
бүкiл қиманың бойында жоғарылауын тiркейдi.
Аален түзiлiмдерi кенорнында Өзен және Жетiбай кенорындарында
ұңғымалармен ашылған бiржастағы түзiлiмдердiң электрокаратаждық
сипаттамаларын, электрокаратаждық деректер бойынша бөлiнедi.
Кенорында аален жасындағы түзiлiмнiң палеонтологиялық негiзделүi жоқ.
Ярустың түзiлiмдерiнде ХХIV және ХХIII өнiмдi горизонттары бөлiнген. Аален
түзiлiмдерiнiң ашылған қабаттары 183-269 м құрайды.
Байос ярусы (J2в)
Кенорында байос ярусының түзiлiмдерi 1,2,3,4,5 ұңғымалармен керндi алу
арқылы ашылған. Түзiлiмдер қалыңдықтары әртүрлi құмтасты және
саздықабаттардың кезектесүiмен көрсетiлген.
Керн бойынша құмтасты қабаттар, негiзiнен құмтастар, кейде
құмайттастардан тұрады. Құмтастар сұр, ашық сұр, ұсақ түйiрлiден орташа
түйiрлiге дейiн, берiктiгi әртүрлi кейде сазды. Құмайттастар сұр, қара сұр,
тығыз. Құмтасты қабаттар бiртектi емес, саздардың 1-2 мм дейiнгi
қалыңдықтағы саздардың қабатшалары бар.
Саздар қара сұр, тығыз, кейде өте тығыз, аргилит тәрiздес, құмтасты
немесе құмайттасты. Қимада қара сұр, қара, берiк аргтлиттердiң қабатшалары
кездеседi.
Таужыныстарының барлық түрлерi үшiн көмiрлi заттардың қалдықтары тән.
Байос түзiлiмдерiнiң литологиялық құрамы тұрақсыз, әсiресе қиманың төменгi
бөлiгiнде. Сөйтiп, бiр деректер байос түзiлiмi (ХХII горизонт) құрылымының
батыс блогының шектерiнде көбiнесе сазды таужыныстарымен, ал қиманың ұқсас
бөлiгi шығыс блоктың шектерiнде негiзiнен құмтасты түзiлiмдерден тұрады.
Байос ярусының түзiлiмдерi Өзен және Жетiбай кенорындарымен салыстыру
бойынша бөлiнген. Байос жасындағы палеонтологиялық негiзделу жоқ.
Ярус түзiлiмдерiне ХХII, ХХI, ХХ, ХIХ және ХVIII өнiмдi горизонттары
ұштасады. Байос түзiлiмдерiнiң қалыңдығы 362-ден 445 м дейiн өзгередi.
Бат ярусы (J2вt)
Бат ярусының түзiлiмдерi кенорынында барлық барлау ұңғымаларымен
ашылған.Бат түзiлiмдерiмен керн мен электрокаротаждық сипаттама бойынша
өзара кездесетiн, әртүрлi қалыңдықтағы құмтастар, құмайттастар мен саз
қабатшаларымен көрсеиiлген. Құмтастар сұр, кейде қоңыр түстi, ұсақ және
орташа түйiрлi, сазды. Құмайттастар сұр, қара сұр, қатты цементтнлген.
Саздар сұр, қарасұр, тығыз, құмтасты. Таужыныстарында әдетте өсiмдiк
қалдықтары бар. Кейде құмтастар мен саздарда фауналдарда кездеседi. Бат
түзiлiмдерi кенорындарында Өзен және Жетiбай кенорындарымен ұқсас бөлiнген.
Бұл түзiлiмдерден алынған үлгiлердiң микрофауналық талдаулардың деректерi
олардың бат жасындағы екендiгiн бiлдiредi. Бат түзiлiмдерiнiң жамылғысы 10
м дейiнгi қалыңдықтағы сазды пачкамен тұратын табаны бойынша жүргiзiлндi.
Бiрақта Қарамандыбас кенорнында палеонтологиялық негiзделу анық емес. Ярус
түзiлiмдерiне ХVII, ХVI, XV және XIV өнiмдi горизонттары ұштасқан. Бат
түзiлiмдерiнiң қалыңдығы 203- тен 244 м дейiн өзгередi.
Жоғарғы юра (J3)
Кенорнында ұңғыма қималарында келловей, оксфорд және кембридж ярустары
бөлiнедi.
Келловей ярусы (J3k)
Келловей ярусының түзiлiмдерi кенорынында ұңғымалармен ашылған және
кернмен толық сипатталған.
Ярустың негiзiнде сұр, қара сұр саздар, жатады. Саздар фауна мен
өсiмдiк қалдықтарын құрайды. Құмтастар мен сұр, жасылдау сұр әктастардың аз
қалыңдықты қабатшалары кездеседi. Сазды пачканың қалыңдығы 15-18 м құрайды.
Қиманың жоғарғы жағында өзара бiрдей қабаттасатын құмтасиар мен сазды
қабаттар жатады. Құмтастар сұр, тығыз, кейде сазды, құмайттастар сұр, қара
сұр, қатты цементтелген. Аргилиттер сұр, қатты құмтастар мен саздарда фауна
бар. Ортаңғы пачкада ХIII өнiмдi горизонты бар. Қабаттың қалыңдығы 4-58 м
.
Ярустың жобасында сазды - әксазды пачка жатады.саздас сұр, жасылдау
сұр, тығыз, құмацттасты, көбiнесе қабатшалы. Қабаттылық сұр құмайттастық
қабатшалармен негiзделген. Әксаздар сұр, қатты, қалыңдығы 30-40 м.
Электрокаратаждық диограммаларда келловей түзiлiмдерiнiң үш түрге
бөлiнуi тiркеледi. Төменгi пачка үшiн саз деңгейiне жақын деңгейiмен ПС
қисығының бөлiнген кесiндiлерi тән.
Кенорынында келловейдiң палеонтологиялық түзiлiмi тән емес. Петрофиялық
зерттеулер келловей минералдық құрамы бойынша ортаңғы юраның жоғарғы
горизонттарынаөте ұқсас. Бiрақта келловей түзiлiмдерiнiң тұрақты
электрокаратаждық сипаттамасы олардың ұңғыма қималарында бөлүге болады.
Келловей түзiлiмiнiң қалыңдығы 85-тен 117-м дейiн.
Оксфорд ярусы (J3ox)
Кенорнында оксфорд түзілімдері барлық ұңғымалармен ашылған, бірақта
кернмен нашар сипатталған. Оксфорд түзілімдері үшін негізгі сипаттайтын
материалы электрокаротаждың деректері болып табылады.
Электрокаротаждық сипаттама бойынша оксфорд түзілімдері саздардан
тұрады. Бұл түзілімдерден алынған (2 ұңғ) керннің үлгілері қара сұр түсті
саздармен,тығыз,әктасты әксаздармен көрсетілген.
Оксфорд түзілімдерінің литологиялық қимасы тұрақты.
Ярус негізінде тығыз карбонатты таужыныстары-әксаздар мен әксаз тәрізді
саздар жатады. Оксфорд түзілімдері үшін жалпы нашар дифференцияланған ПС
қисығы тән. Ярус қимасында өнімді қабаттар жоқ. Оксфорд түзілімдерінің
қалыңдығы 129-дан 201 м дейін өзгереді.
Кимеридж ярусы (J3kт)
Кимеридж түзілімдері кенорнында кернмен сипатталмаған. Қимада кимерилік
түзілімдер Теңге және Жетібай кенорындарына ұқсас, электрометрикалық
сипаттамалары бөлінген. Кимеридж түзілімдерінің электрометрикалық
сипаттамалары әртүрлі кенорындары үшін тұрақты.
2 ұңғымадан алынған керн негізінен сұр, қара сұр, ұсақ кристалды, өте
қатты әктаспен көрсетілген.
Қабаттардың сирек өзгеруі жоғарғы горизонттардың шайылуынан жоғарғы юра
түзілімдерінде үйлесімсіз жатуымен түсіндіріледі.
Кимеридж түзілімдерінің қалыңдығы 23 м-ден 85 м дейін ауытқиды.
Бор ярусы (К)
Бор жүйесі 2 бөлімнен тұрады - төменгі, көбінесе құмтасты - сазды
түзілімдерден, жоғарғы - сазды карбонатты түзілімдермен көрсетілген.
Төменгі бөлім (k1)
Төменгі бор бөлімі барлық ярустармен көрсетілген. Кенорнында төменгі
бор түзілімдері кернмен сипатталмаған. Стратиграфиялық бөлінуі Өзен
кенорнының ұңғымаларының электрокаротаждық сипаттамаларын салыстыру жолымен
болған.
Валанжин ярусы(k1v)
Валанжин ярусы кимеридж түзілімдерінде шайылу арқылы жатады. Керннің
жалғыз үлгілері 2 ұңғымадан алынған.
Қарамандыбас кенорынында валанжин жасындағы палеонтологиялық негізделуі
жоқ және олар электрокаротаждық сипаттамалар негізінде Өзен және Жетібай
кенорындарында ұқсас бөлінеді.
Валанжин түзілімдерінің табандық бөлігінде алынған керн сазды
карбонатты таужыныстарының қара түсті малтатастары бар қара-сұр әктастармен
көросетілген. Қима табанында конгломераттар кездеседі. Шамалы жоғары жерде
ашық сұр, сұр жіңішке және ұсақ түйірлі, борпылдақ құмтас кездеседі.
Қима электрокаротаждық сипаттама бойынша құмтастармен, сирек
әктастармен, саздар және әксаздардан тұрады. ПС қисығы бүкіл валанжин
түзіліміне қарсы нақты минимуммен сипатталады, ал кавернограмма ұңғыма
диаметрінің азайғандығын көрсетеді. Валанжин түзілімдерінің қалыңдығы 16 м-
ден, 26 м дейін өзгереді.
Готерив ярусы (k1g)
Кенорынында готерив ярусының түзілімдері, бұрын зерттелген
кенорындардың қималарымен салыстыру арқылы электрокаротаждық деректер
бойынша бөлінген. Керннің жалғыз үлгісі бұл түзілімдерде 2 ұңғымадан
алынды. Готерив жасындағы палеонтологиялық негізделуі жоқ.
Готерив түзілімі керн мен электрокаротаждық сипаттама бойынша құмдақ,
саз және әксаздың кезектесуімен көрсетілген. Саздар қара сұр, тығыз,
құмтасты. Әксаздар сұр, тығыз. Құмтастар сұр, жасылдау-сұр, әртүрлі
дәрежеде цементтелген. Құмтастардың қабатшалары қимада байланысқан мәнді
иеленеді.
ПС қисығы түзілімнің барлық аралығында нашар диференциямен және төменгі
мәнімен сипатталад. КС барынша жоғарғы мәні түзілім жамылғысына ұштасқан.
Готерив түзілімдерінің қалаыңдығы 15м-ден, 22-ге дейін өзгереді.
Баррем ярусы (k1br)
Баррем ярусының керні жоқ, жалғыз үлгісі готеривтермен бірге ұңғымада
баррем түзілімдерінің байланысу белдемдерінен алынды. Қарамандыбас
кенорынында баррем түзілімдерінің палеонтологиялық зерттелуі жүргізілген
жоқ, ал басқа кенорынында көбінесе Өзен кенорынында, бұл түзілімдерден
алынған микрофауналардың кешені, тек олардың төменгі бор жасындағы
екендігін көрсетеді. Баррем жасындағы түзілімдерге тән диагностикалық белгі
олардағы таужыныстары шұбар түсті болып табылады.
Керн мен электрометрикалық сипаттамалары бойынша баррем, негізінен
тығыз шұбар түсті саздар және құмтастардан тұрады. Баррем түзілімінің
төменгі бөлігі көбінесе құмтасты таужыныстарынан тұрады. ПС қисығы бұл
аралықта минимуммен сипаталады, ал кавернограмма ұңғыма
диаметрініңноминалды жақындығын көрсетеді. Баррем қимасының қалған бөлігі
үшін ПС-тің төменгі мәні тән, ал кавернограмма бұ жерде ұңғыма диаметрінің
айтарлықтай жоғарылауын тіркейді. Түзілімнің литологиялық құрамытұрақсыз.
Жоғарғы горизонттарда құмтастардың қабатшалары сирек көрінеді.
4 ұңғымадан алынған керн кальцит желілері бар пирит кристалдарының
қоспаларымен, тығыз, нашар сортталған, ұсақ түйірлі, жасыл түсті, сұр
құмтастармен көрсетілген. Осы жерде қызыл қоңыр, тығыз саз алынған. Өзен
кенорынында жоғарғы шұбар түсті пачка үшін қоңыр және қызыл түсті
құмайттасты, көбінесе карбонатты саздар тән. Саздарда құмтастар мен
құмайттардың қабаттары болады. Электрометрикалық сипаттама шұбар түсті
пачканың литологиялық құрамына, қарастырылып отырған кенорынында сәйкес
келеді. Баррем түзілімдерінің қалыңдығы 38-ден 48 м-ге дейін ауытқиды.
Неоком түзілімдерінің жалпы қалыңдығы 69-дан 96 м дейін өзгереді.
Апт түзілімдері (k1a)
Кенорынында апт түзілімдері кернмен сипатталмаған. Олар қимада Өзен
және Жетібай кенорындарының қималарымен электрокаротажбен салыстыру бойынша
бөлінген, бұл жерлерде апт жасындағылар палеонтологиялық зерттелулерге
ұшыраған. Апт түзілімдерінің электрометрикалық сипаттамаларының жақсы
салыстыруын ескере отырып, кенорынындағы литологиялық құрамы, Өзен және
Жетібай кенорынындағы олардың литологиялық иқұрамына жақын. Сондықтан, апт
түзілімдерінің төмендегі келтірілген литологиялық сипаттамасы екі
кенорынының фактілік материалдарына негізделеді. Апт түзілімдерінің
ортасында тығыз құмтастың пачкасы жатады. Олардың үстінде қара түсті
саздардың қабатшалары жатады. Қиманың жоғарғы қимасы бойынша үлкен ролді
әксаздар мен құмтастар атқара бастайды. Әксаздар қара-сұр, берік, глауконит
пен пириттің түйірлерімен көрсетілген.
Құмтастар жасыл-сұр, сұр, берік, ұсақ түйірлі, карбонатты немесе сазды
цементте кездеседі. Әксаздар мен құмтастар қимада қабатшалар түрінде
көрінеді.
ПС қисығы нашар дифференциалданған, қиманың жоғарғы бөлігіндегі оның
деңгейі, жоғарғыға қарағанда көрінбелі кедергінің төменгі мәндерімен
сипатталады. Қиманың жоғарғы жағында кедергі жоғарылайды, қисықта әдетте
қатты әксаздардың қабатшаларына жауап беретін максимумдармен бөлінеді. Апт
түзілімдерінің қалыңдығы 53-85 м құрайды.
Альб ярусы
Кенорынында альб түзілімдері олардың электрлік сипаттамаларының
негізінде бөлінген. Альб түзілімдерінің жоғарғы бөлігі кернді алу арқылы
құрылымдық - іздеу ұңғымасымен жүргізіледі. Қарамандыбас және Өзен
кенорынында альб түзілімдерінің электрокаротаждық сипаттамалары жақсы
үйлеседі, бұл олардың литологиялық құрамы қатынасында ұқсас жүргізуге
мүмкіндік береді.
Альб түзілімдерінің төменгі бөлігі құмтастар мен құмайттастардың
қабатшалары бар сазды пачкамен көрсетілген. Пачканың қалыңдығы 110-120м.
Саздар қара сұр, кейде қара, құмайттасты, кейде жіңішке қабатты. Құмтастар
сұр, қара - сұр, ұсақ түйірлі, әртүрлі дәрежеде цементтелген.
ПС қисығы бұл пачканың даму аралығында нашар дифференциалданған,
олардың деңгейі, саздардың деңгейіне жақындайды, ал кавернограмма бұл жерде
аралықтың үлкен бөлігі мен ұңғыма диаметріне жақындайды.
Қиманың жоғарғы жағында үлкен ролді құмтастар мен құмайттастар
атқарады. ПС қисығы айтарлықтай бөлінген.
Түзілім жамылғысында ірі көлеміндегі құмтастардың конкрецияларын
құрайтын құмдар жатады.
Өзен және Жетібай кенорынында түзілімдердің альб жасы литологиялық және
минералогиялық ерекшеліктерімен негізделген. Авторлар альб ярусын
ярусшаларға бөлу түзілімдерінің бөлінуі көрсетілмеген. Түзілім қалыңдығы
542 м-ден 602 м дейін өзгереді.
Жоғарғы бөлім
Жоғарғы бор түзілімдері барлық ярустармен көросетілген. Мәселелі болып
жалпы және турон түзілімдері үшін микрофауналық кешендерді құрайтын, коньяк
ярусының түзілімдерінің бөлінуі қиындығы коньяк - турон түзілімдерімен
бірге бөлінеді.
Сеноман ярусы және кейде турон ярусының төменгі бөлігін қосатын жоғарғы
бор түзілімдерінің төменгі бөлігі терригенді таужыныстарынан тұрады.
Жоғарғы бордың қалған ярустары карбонатты және сазды -карбонатты
айырмашылықтарымен көрсетілген.
Кенорынында жоғарғы бор түзілімдері құрылымдық - іздеп бұрғылаудың
деректері бойынша толық сипатталады. Барлау ұңғымаларында керн бұл қимадан
алынбаған, ал барлау ұңғымаларының қималарының стратификациясы
электрокаротаждық деректер бойынша жүргізіледі.
Сеноман ярусы
Сеноман ярусының түзілімдері құрылымдық-іздеп бұрғылаудың мәліметтері
бойынша қимада бөлінеді. Бұл түзілімдер құрылымдық ұңғымалардың
көпшілігімен ашылған және кернмен жақсы сипатталған.
Сеноманның табанында КС қисығымен жақсы көрсетілген фосфориттелген
буманың пачкасы жатады. Олардан жоғарғы қара - сұр, тығыз, ұсақ түйірлі
құмдардың жіңішке қабатшалары бар саз пачкасы жатады. Саздардың қалыңдығы
20 м. КС қисығы бұл аралықта нашар бөлінуі және көрінбелік кедергінің
төменгі мәндерімен сипатталады, ПС қисығының деңгейі саздардың деңгейіне
жақын қиманың жоғарғы жағында 35 м қалыңдықты саздар мен құмтастардың өзара
кезектесетін пачкасы жатады. КС қисығында пачка көрінбелі кедергінің
жоғарғы мәндерімен бөлінеді, ал ПС қисығы айтарлықтай дифференциамен
сипатталады. Жоғарыда көбінесе құмтастардың қабатшалары бар құмдармен
көрсетілген пачка жатады. Бұл пачка кернді нашар алумен сипатталады. Бұл
жерде тек құмтастар, кейде саздар алынады. Құмтастар жасыл - сұр, ұсақ
түйірлі, кейде фауналы және фосфоритті малтатасты. КС және ПС қисықтары бұл
пачканың дамыған аралығында өте нашар бөлінген, КС қисығы көрінбелі
кедергінің төменгі мәнімен, ал ПС қисығы - жоғарғы мәнімен сипатталады.
Жамылғыда кезектесетін саз қабаттарының пачкасы жатады. Бұл кезектесу
электрокаротажды диаграммаларда ПС және КС қисықтарының айтарлықтай
бөлінуімен көрінеді. Сеноман түзілімдерінің қалыңдығы 109 м-ден 123 дейін
ауытқиды.
Коньяк-турон түзілімдері
Коньяк-турон түзілімдері литологиялық 2 пачкамен бөлінеді. Төменгі
пачка құмдар және құмтастардан тұрады. Жоғарғы пачка сұрлау-ақ әксаздардан
тұрады. Турон түзілімдерінің төменгі терригенді бөлігі литологиялық сеноман
түзілімдеріне ұқсас, ал жоғарғы карбонатты бөлігі кейбір жерлерде мүлде
жоқ.
Коньяк - турон түзілімдері шарттылықтың айтарлықтай дәрежесімен
электрокаротаждық диаграммалар бойынша бөлінеді. Түзілімнің қалыңдығы 10-12
м көп емес.
Сантон ярусы
Турон түзілімдерінде сантон ярусының түзілімдері біршама шайылумен
жатады. Олар негізінен, ақ бормен және түзілімнің төменгі бөлігінде
кездесетін сұр - ақ әксаздармен құралған. Сантон түзілімдері
электрокаротажды диаграммаларда жақсы бөлінеді. КС қисығы көрінбелі
кедергінің үлкен мәндерімен түзілімнің төменгі бөлігіне қарсы сипатталады,
қиманың жоғарғы бөлігінде кедергі төмендейді. ПС қисығы бұл участкіде нашар
бөлінген. Сантон түзілімдерінің төменгі шекарасы, кедергісі жоғарғы
пачканың табанында жүргізіледі, жоғарғы шекара кедергінің төменгі
мәндерімен пачканың жамылғысында бөлінеді.
Кенорынында сантон түзілімдерінің үлгілерінде палеонтологиялық анықталу
аз бөлінген, бірақта анықтама қимада, сантонның төменгі және жоғарғы ярус
астылары бар екендігін көрсетеді. Сантон түзілімдерінің қалыңдығы 30-35 м
құрайды.
Кампан ярусы
Кампан ярусының түзілімдері, көбінесе әксаздар мен әктастардың
қабатшалары бар, жасылдау түсті ақ бордан тұрады. Түзілім кернмен нашар
сипатталған, ал палеонтологиялық анықтамалар жоқ. Ол қимада, негізінен,
олардың элекрометрикалық сипаттамалары бойынша бөлінген.
КС қисығының конфигурациясы кампан және сантон түзілімдеріне қарсы өте
жақын. Кампан түзілімдерінің төменгі бөлігі үшін көрінбелі кедергінің
жоғарғы мәндері тән.
Бұл осы жерде әксаздар мен әктастардың қабатшаларының болуымен
байланысты. Көбінесе бордан тұратын жоғарғы бөлігі, барынша төменгі
көрінбелі кедергімен сипатталады. Кампан түзілімдерінің дамуы аралығында ПС
қисығы өте нашар бөлінген. Кампан түзілімдерінің қалыңдығы 40-45 м құрайды.
Маастрихт ярусы
Маастрихт ярусы негізінен ақ бордан тұрады. Қимада, көбінесе маастрихт
түзілімдерінің төменгі бөлігінде жіңішке максимумдармен КС қисығында
тіркелген әктастардың қабатшалары қатысады. Құрылымдық-іздеу ұңғымаларынан
алынған керндегі әктастар сарылау-ақ, берік, фауналы. Кенорынында маастрихт
жасындағы түзілімдердің палеонтологиялық негізі жоқ, бірақта барынша нақты
электрометрикалық сипаттама оларды қимада бөлуге мүмкіндік береді.
Маастрихт түзілімінің төменгі шекарасы КС қисығына көрінбелі кедергінің
жоғарылайтын мәндері бойынша бөлінеді. Жоғарғы шекара пачка табанында, дат
ярусына жататын жоғарғы кедергілермен жүргізіледі. Жоғарғы шекара әсіресе,
төмен мәнді көрінбелі кедергілермен сипатталатын, маастрихттің жоғарғы
бөлігі болғанда бөлінеді.
Маастрихт түзілімінің қалыңдығы 10м - ден 55м дейін өзгереді.
Дат ярусы
Дат ярусының түзілімдері шайылу арқылы жатады. Әктастардың, әксаздардың
қабатшаларынан тұрады. Әктастар ақ, ашық - сұр, берік, кейде малтатасты.
Литологиялық олар маастрихт әктастарына ұқсас және соңғылардың жоғарғы
бөлігі болмаса, бұл 2 ярустың түзілімдерін литологиялық белгілері бойынша
бөлу қиын. Бірақта, дат түзілімдері, түзілім жамылғысында 60-80 Омм
жететін, көрінбелі кедергінің күрт өсетін мәні электрокаротажды
диаграммаларда жақсы бөлінеді. Түзілімнің қалыңдығы
10-15м дейін өзгереді, бұл палеоцен алдындағы уақытта азғантай шайылумен
түсіндіріледі.
Палеоген жүйесі
Кенорынында палеоген түзілімдерінің қимасында палеоцен - төменгі эоцен,
ортаңғы эоцен, жоғарғы эоцен - олигоценнің түзілімдері бөлінген.
Палеоцен-төменгі эоцен
Палеоцен - төменгі эоцен түзілімдері Өзен кенорынында бұрғыланған,
барлау ұңғымаларының қималарын салыстыруда электрокаротаж бойынша бөлінген,
бұл жерде олар палеонтологиялық сипатталмаған түзілім құрылымының оңтүстік
қанатының шектерінде ғана дамыған. Түзілім құрылымдық - іздеу ұңғымаларынан
алынған кернде орташа қаттылықты ақ әксаздармен көрсетілген.
Электрокаротажды диаграммаларда оларға КС қисығының орташа
дифференциаланған кесіндісіне сәйкес келеді, көрінбелі кедергінің мәні
түзілім табанынан жамылғысына қарай төмендейді. Жоғарғы шекара палеоцен-
төменгі эоцен және ортаңғы эоцен түзілімдерінің литологиялық және
электрометрикалық сипаттамаларының ұқсастығына байланысты жүргізіледі.
Палеоцен-төменгі эоцен түзілімдерінің қалыңдығы 15-18 м құрайды.
Ортаңғы эоцен
Ортаңғы эоцен түзілімдері чат свитасына бірігеді. Кенорынында свита
Өзен кенорынының қимасымен салыстыру арқылы, электрометрлік деректер
бойынша бөлінген. Түзілім тек құрылымның оңтүстік қанатының шектерінде ғана
дамыған және палеоцен – төменгі эоцен түзілімдеріндегі ұңғымаларда
бөлінген. Чат свитасы кернмен нашар сипатталған, ал үлгілердің
палеонтологиялық зерттелуі жүргізілмеген. Құрылымдық-іздеу ұңғымаларынан
алынған керн ақ әксаздармен көрсетілген. Электрометрикалық сипаттама
бойынша, чат свитасы 2-ге бөлінген. Свитаның төменгі бөлігі сазды-әксазды
таужыныстарымен көрсетілген. Оған көрінбелі кедергінің төмен мәндері бар КС
қисығының нашар бөлінуі сәйкес келеді. Свитаның жоғарғы бөлігінде
әксаздардың қабатшалары бар әктастар дамыған. КС қисығы бұл аралықта күрт
бөлінген, ал көрінбелі кедергінің мәні 8-10 Омм күрт жоғарылайды. КС қисығы
чат свитасына қарсы нашар бөлінген. Ортаңғы-эоцен түзілімдерінің қалыңдығы
20-22 км құрайды.
Жоғарғы эоцен
Жоғарғы эоцен түзілімдері төселетін түзілімдерде шайылу арқылы жатады.
Олар құрылымның оңтүстік қанатының шектерінде ортаңғы эоцен түзілімдерімен
төселеді, ал құрылымның басқа учаскілерінде олар дат әктастарында жатады.
Жоғарғы эоценде аманқызылит, шорым және адай свиталары бөлінеді.
Төменгі аманқызылит свитасы мен жоғарғы адай свитасы, негізінен әртүрлі
дақты ашық түсті әксаздар тұрады, ал адай свитасының қимасында әктастардың
қабатшалары кездеседі. Шорым свитасы қоңыр, тығыз саздармен көрсетілген.
Түзілім өзіне тән электрокаротажды сипатты иеленеді. КС қисығы
аманқызылит және адай свитасына қарсы көрінбелі кедергінің жоғарғы
мәндерімен сипатталады, ал шорым свитасы үшін төменгі кедергі тән.
Жоғарғы эоцен қабатының жалпы қалыңдығы 28 м-ден 43 м-ге дейін
өзгереді, мұнда ауытқу негізінен адай свитасының тұрақсыз қалыңдығымен
байланысты.
Олигоцен
Олигоцен түзілімдері шайылу арқылы адай свитасының түзіілімдеріне
жатады. Құрылымдық - іздеу ұңғымаларынан алынған кернге қарағанда, олар
толығымен жасыл түсті, тығыз, әдетте майлы, қабатшалы, балық қалдықтары бар
қара сұр, қара жасыл саздардан тұрады. Электрометрикалық сипаттамлар
бойынша олигоцен қимасында әксаздардың қабатшалары бар. Олигоцен
түзілімдері көрінбелі кедергінің төмен мәнімен және КС қисығының нашар
бөлінуімен сипатталады. Олигоцен түзілімдерінің қалыңдығы 1м-ден 10м-ге
дейін ауытқиды.
Неоген жүйесі
Неоген жүйесі кенорын қимасында ортаңғы және жоғарғы миоцен
түзілімдерімен көрсетілген.
Ортаңғы миоцен
Ортаңғы миоцен тортон ярусымен көрсетілген және негізінен саздардың аз
қалыңдықты қабатшалары бар әктастар және әксаздардан тұрады. Олигоцен
түзілімдеріне тортон түзілімдері шайылу арқылы жатады, ол олигоцен
қалыңдығының ауытқуымен түсіндіріледі.
Тортон ярусы құрылымдық-іздеу ұңғымаларында алынған кернмен толық
сипатталған. Кернге қарағанда әксаздар көгілдір - сұр, берік, көбінесе
фаунамен. Әктастар жасылдау-сұр, тығыз, кейде ракушкаға айналған. Саздар
ашық - сұр, жасылдау - сұр, тығыз, кейде фауналы.
Электрокартажды диаграммаларда түзілім, көрінбелі кедергінің жоғарғы
мәнімен, КС қисығында бөлінеді. Тортон түзілімінің қалыңдығы 10-нан 12м
дейін өзгереді.
Жоғарғы миоцен
Бұл түзілім жасыл-сұр, көгілдір - сұр, тығыз, нашар құмтасты, әктасты
саздардан тұратын, сармат ярусының таужыныстарымен көрсетілген. Саздар
көбінесе фауна мен өсімдік қалдықтарын құрайды. Ашық - сұр әксаздар мен
әктастардың қабатшалары сирек. Төменгі бөлігі көбінесе әктастардан тұрады.
Түзілімнің қалыңдығы 0м - ден 50м дейін өзгереді.
Төрттік жүйе
Төрттік жүйе саздақтар немесе құмдақтармен көрсетілген. Тек ағыссыз
ойпаттардың беткейлерінде ғана деллювиалды-коллювиалды түзілімдердің
жиналуы болады, олардың қалыңдығы бірнеше метрге жетеді.
1.5 Тектоника
Кенорыны тектоникалық қатынаста ірі Жетібай-Өзен антиклиналды
белдемінің (тектоникалық саты) шектерінде орналасқан. Оның шектерінде
(оңтүстіктен солтүстікке қарай) үш антиклиналды қатпарға бөлінеді: Тенгін
-Тасболат, Жетібай және шығысқа қарай аз орналасқан Өзен-Қарамандыбас.
Келловей - тоар, жоғарғы юра - төменгі бор түзілімдерінің XIII - XXV
негізгі өнімді горизонттарының бітінің құрылымдық жоспары 25 іздеп-барлау
және 406 пайдалану ұңғымаларын бұрғылаудың деректері бойынша зерттелген.
Алаң 3Д сейсмобарлаумен 2001ж зерттелді, материалдарды өңдеу мен
интерпретация Миэнерго РФ, ЦГЭ жүргізілген. Интерпретация нәтижесінде
Қарамандыбас кенорынының үш өлшемді үлгісі жасалды. Толық құрылымдық
карталардың масштабы 1:10000. 3Д нәтижелері бойынша жиектік
экстраполяциялық облысында, лицензиялық участкінің шекараларымен Шығыс
күмбездің солтүстік - шығыс және оңтүстіктік қанаттарында алаңның кеңеюін
көрсететін, қосымша ақпарат алынады.
XIII көрсететін горизонты бойынша құрылымдық жоспар өздігінен 2
брахиантиклиналды күмбездерден тұратын, батыста жабық жергілікті
көтерілімді көрсетеді.
Сөйтіп, Қарамандыбас және Өзен кенорындары, күрделенген
брахиантиклиналды көтерілімдерімен, бірдей вал тәрізді көтерілімге
ұштасқан.
Шығыс күмбезде минималды абсолюттік белгілер-1050м, Батыс күмбезде-
1100м. Қарамандыбас көтерілімінің шектерінде максималды изогипса 1200м
жоғарылайды, яғни оның амплитудасы 100-150м көп.
Өнімділіктің сыртқы жиегінің шектерінде көтерілім мөлшері 10.0 х 3.0 км
және алаңы 30 км2.
XIV - XXV көрсететін горизонты бойынша құрылымдық жоспар жалпы түрде
конформды. Көтерілімнің амплитудасы мен өлшемі де сақталады. Сол сияқты,
XXV көрінетін горизонты бойынша көтерілім 1,441 және 443 ұңғымаларының
ауданында бөлінген Шығыс және Батыс күмбездерінен тұрады.
Қарамандыбас көтерілімі шығыста 2,22 және 128 ұңғымаларының ауданы
арқылы Өзен құрылымына өтеді. Шығыс күмбездің амплитудасы 1980-2030м
аралықта - 50м, ал Батыс күмбезде 2000-2030м аралықта 30м.
Батыс күмбездің солтүстік қанатында XX - XXV көрінетін горизонттары
бойынша салынған құрылымдық карталарыда 2,0км дейінгі ұзындықты 2 субенді
амплитудасыз жаралымдық бұзылыстар көрсетілді. Олар қимада литологиялық
экрандардың болуына әкеледі.
1.6 Мұнайгаздылық
МОГТ сейсмо жұмыстары барысында екі терас полусводанда және екі аз
амплитудтты, екі Юра бір – бірімен жымыса астасқан таужынысының қабатын
көтеруде мұнай газ көмірсутегінің жиналғаны байқалады. Солтүстік – батыс
Жаңа Өзенге жақын кен орынынан табылған мұнай жатынына газдылығын жанартау
карбонатының шөгіндісінің орта терасты негіз болады. Бұдан басқа №2 жиі
ұңғыма орта терастық шөгіндісінен мұнай ағындысы алынды. Солтүстік – батыс
Жаңа Өзеннің бұрғыланған батпалы терас полусводының Қарамандыбас бөлімшесі
онда мұнай жатыны бар екенін көрсетеді. Металого – фациональ қолайлы
тұжырыма жүгінсек орта Триас шөгіндісі бірігіп нәтижесінде доюр тілігінде
орналасқан ұңғыманың құрылым нысанасымен ұңғыма Қарамандыбас және солтүстік
Қарамандыбас орта триаста көмірсутегінің жатыны бар екенің хабар етеді.
Орта Юра шөгіндісінің мұнай газдылығы шамамен Қарамандыбас және
солтүстік Қарамандыбас оңаша жерде көтерілуі байос қабатының өнімділігіне
және тұрақты ұсталуы іске негіз болады. Оның дәлелі №2 – ші ұңғымадан
алынған мұнай ағыны және Юраның төменгі солтүстік – батыс Жаңа Өзен жақын
кен орындағы орнатылған мұнай өндірісі айғақ. Байос жинауышы қаныққан
жағынды ГИС бойынша орнатылған және кен орынының тізбектес сыналған.
Солтүстік – батыс Жаңа Өзен (№3, 9 ұңғыма) тән қалындық ауданындағы
көміртек жатының жинауышты ауыстыру (және тіліктегі) бар екенінен хабар
етеді.
Осылайша бағдарланған мұнай газ қаныққан диапозоны өзіне орта
төменгі Юра және Триас шөгіндісін қосып алады.
Триас және Юра мұнайының физика – химиялық қасиеті хабар жағдайында
және газсыздалған жағдайда солтүстік – батыс Жаңа Өзен кен орнына
жақындығын айтады.
1.7 Сулылығы
Ұңғыма қимасының жобасы бойынша Триастан басталған Төрттікке дейін
таужыныстар жастарын ұсынған, яғни сынау жұмыстарымен ұңғыма өтгізгішіне
аса маңыз әсер етуі су қабатының Триастық, Юралық, Борлық шөгіндісіне
болады.
Триастық шөгіндісі сынауының сипаттамалары жетеді, сондықтанда су
құрамы және оның ағыны жеткілікті екендігі сипат бойынша болжау арқылы
анық. Ауданың жұмысынан 6 шақырым жерде орналасқан көршілес солтүстік –
батыс Жаңа Өзен кен орнынан сапасын білуге су алынды. Судың түріне қарай
хлор кальциге жатады. Судың болатын минералдануы 43÷44 гл. Судың тығыздығы
200 С – мен есептегенде 1,025 гсм3 тең. Сульфит онша көп емес ол
анондарының катиондардын 0,3% пайызын құрайды. Жер асты сулары әлсіз
метеморфоздалған оның метаморфоздық коэфициенті 0,9 тең. Судың құрамында:
Иод аз болып шықты 6 мгл – ға дейін,
Бром – 146 мгл,
Хлор – 64 мгл,
Кальций – 8,4 мгл,
Магни – 0,9 гл,
Натрий мен калий -30 гл.
Солтүстік – батыс Жаңа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz