Өзен кен орнында 1400м тереңдікке бұрғыланатын пайдалану ұңғымасын жобалау

КІРІСПЕ
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Геологиялық сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2 Өзен кен орнының географиялық және экономикалық жағдайлары ... ... ..
1.3 Кен орынның геологиялық зерттелуінің тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4 Кен орынның стратиграфиясы және литологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.5 Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.6 Мұнай.газдылығы және оның преспективасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.7 Сусымалығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.7.1 Қабат суларының физика.химиялық қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Ұңғыманы қазу кезінде қауіптілік жағдайы болуы мүмкін аймақтар ... ... ...
1.9 Керн алу аралығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.10 Преспективалы қабаттарды ашу және сынау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.10.1 Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен аралықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.10.2 Өнімді қабаттарды ашу әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.11 Ұңғымадағы геофизикалық зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2 ТЕХНИКА ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2.1 Қашаулар мен шегендеуші тізбектердің диаметрін таңдау ... ... ... ... ... ... .
2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау, бұрғы құбырлар тізбегін
беріктікке есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3.1 Пайдалану тізбегінің орнын бұрғылау үшін бұрғылау тізбегін
таңдау және есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4 Ұңғыманы жуу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі саздың, химиялық реагенттердің,
ауырлатқыштың және тағы басқа материалдардың шығындарын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғыма сағасына
саңылаусыздыққа орнатылатын жабдықтарды таңдау ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4.4 Ұңғыманы жуудың гидравликалық есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау (бұрғылау жабдықтары мен мұнара) ... ... ...
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.6.1 Қашаулардың түр.өлшемін, моделін және олардың көрсеткіштерін,
өндіріс статикалық мәліметтері бойынша жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін
жуу сұйығының шығынын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6.3 Қашаудың өстік салмағын және оның айналу жиілігін жобалау ... ... ... ...
2.6.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.7 Ұңғымаларды бекіту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7.1 Шегендеуші құбырлар тізбектерін жобалау және оларды
беріктікке есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлар тізбегінің төменгі құрамалары ... ... ...
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары
және оларды түсіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.7.4 Шегендеуші құбырлар тізбегін дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.7.5 Ұңғыма оқпанын дайындау жұмыстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7.6 Бұрғылау жабдықтарымен қондырғыларын дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.7.7 Шегендеу құбырларының тізбегін ұңғымаға түсіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.7.8 Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге есептеу ... ... ... ...
2.7.9 Цементтеудің гидравликалық есептеуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.8. Ұңғымаларды игеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.8.1 Өнімді қабаттарды ашу және өнімділікке байқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.8.2 Мұнайлы қабаттарды байқау әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.8.3 Ұңғыманы ондағы сұйықтан жеңілдету түрімен алмастыру арқылы
игеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.8.4 Ұңғыманы ауа айдау арқылы игеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.8.5 Қабаттарды ашу және байқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.9 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ
3.1 Жуу сұйықтарын үш сатылы тазарту жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1 Ұңғыма құрылысы кезінде жұмыстарды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2 Ұңғыма құрылысының уақытын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.3 Ұңғыманы бұрғылау және бекітудегі бағалаудың негізгі техника
экономикалық көрсеткіштерін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4 Ұңғыма құрылысына смета жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
5.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5.2 Қорғаныс шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.2.2 Өндірістік санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.2.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5.2.2.2 Өндірістік шағын климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5.2.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5.2.4 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.2.5 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Өзен мұнай және газ кен орны, Маңғыстау облысында, Жаңаөзен қаласынан 12 шақырым оңтүстігінде және Ақтау қаласынан 150 шақырым оңтүстік-шығысында орналасқан.
Алғаш рет 1936-1941 жыдары геолог С. Н. Алексейчик Маңғыстау облысының геологиялық картасын тұрғызып, 1100 м және одан да төмен тереңдікте жатқан тау жыныстарында мұнайдың бар екені жөнінде айтып және ол жердің мұнай-газдылық болашағының жеткілікті болуының мүмкіндігін болжады.
1957-1961 жылдары маңғыстаудың өндірістік мұнай-газдылығы жөніндегі мәселелер шешілді. Бұл мақсатта ВНИГРИ мұнайды іздеу және барлауға үш аудан ұсынды.
1961 жылдың желтоқсан айында Өзен кен орнына алғаш рет №1 ұңғымасын бұрғылап, 1240-1261 м аралығында мұнай фантаны ашылды. Бұл ұңғымадағы горизонттың өндірістік бағалануы 1962 жылы сәуірде үш режимде сынау мен берілді. 1963 жылы наурыздың басында осы горизонттағы 2 және 22 ұңғымалардан мұнай фонтандары атқылады және осы жылы Өзен кен орнының алғаш рет мұнай қоры есептелді. 1970 жылы мұнайлы көлбеулерге ыстық су айдала бастады.
Өзен кен орнында өнер-кәсіптік игеруді жеделдету мақсатында КСРО үкіметінің 1963 жылғы жетінші қыркүйектегі қаулысымен Шевченко (қазіргі Ақтау) қаласында «Маңғышлақ нефть» бірлестігі құрылды да, Өзен экспедициясы соның құрамына енді.
Бұл дипломдық жобада Өзен кен орнында 1400 м тереңдікке бұрғыланатын пайдалану ұңғымасын жобалаймыз.
Өзен кен орнында бұрын бұрғыланған ұңғымаларға қарағанда жобаланушы ұңғыманың құрылысын жүргізудегі қол жеткізген техникалық-экономикалық көрсеткіштерін осы дипломдық жобада қарастырамыз.

1. Аманкулов А.С. “Проектирование конструкций скважин и выбор буровых установок” Алма-ата: КазПТИ-1979г.
2. Аманкулов Ә.С., Қараулов Ж.Қ. “Дипломдық жобаға арналған әдістемелік нұсқаулар” (09.09.-мұнай және газ ұңғымаларын бұрғылау мамандығы студенттеріне арналған) – Алматы: ҚазҰТУ-1994ж.
3. Аманкулов Ә.С. “Пайдалану құбыр тізбегінің есептеу әдістемесі”. Алматы: КазПТИ-1993ж.
4. Аманкулов Ә.С. “Ұңғымаларды аяқтау”
Курстық және дипломдық жобалауға арналған әдістемелік нұсқау. Алматы: КазПТИ-1993ж.
5. “Инженер по бурению” Под редакцией Булатова А.И. и Аветисева
Н; Недра-1985г.
6. “Справочник по креплению нефтяных и газовых скважин” Под редакцией проф.Булатова Н; Недра-1981г.
7. Элияшевский И.В., Строжский М.Н. “Типовые задачи и расчет в бурений” М; Недра-1981г.
8. Полов Т.Е. и др. “Охрана окружающей среды на предприятиях нефтянной и газовой промышленности” М; Недра-1980г.
9. Табатаев М.Г., Клвтуленко П.И., Исмаилов А. “Гидравлический расчет промывки скважин с примелешием ЭВМ” Алма-Ата КазПТИ-1989г.
10. Калабаев Х.А. “Методическое руководства по составлению экономической части дипломного проекта” Алма-Ата КазПТИ-1980г.
11. “Кәсіпорын стандарты” Оқу жұмыстары СТП-164-08-98 Алматы: КазНТУ 1998ж.

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 146 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

АҢДАТПА

Өзекті сөздер: Гидромониторлық қашаулар,

Гидромониторлық тиімділік,

Профиль, құрылма, қысым

градиенті, қанығу қысымы.

Дипломдық жобада Өзен кен орнында 1400м пайдалану ұңғымасын шиеленісті
геологиялық жағдайда роторлы тәсілмен бұрғылау мәселесі қаралады.

Оның қойнауында қасиеттері жағынан әртүрлі мұнай және газ кездеседі.
Жобада, бұрғылау тәсілі, қашаудың оптимальдық түрі мен бұрғылау тәртібі,
сондай-ақ бұрғылау ерітіндісі параметрлері мен түрі кен орнының ерекше
геологиялық жағдайына сай таңдалынып алынған.
Жобада сондай-ақ ұңғыма құрылысының техникалық-экономикалық
көрсеткіштерін көтеру, еңбек жағдайын жақсарту жолдары және қоршаған ортаны
қорғау шаралары қарастырылады.

АННОТАЦИЯ

Ключевые слова: Гидромониторные долота,

гидромониторрный эффект,
профиль, конструкция,
градиент давления,
насыщения.
В дипломном проекте рассматриваются вопросы проводки эксплуатационной
скважины глубиной 1400м в сложных геологических условиях роторным способом
на нефтегазовым месторождении Узень.
В его недрах встречаются нефть и газ с разными физико-химическими
свойствами. В проекте выбраны способ бурения, оптимальные типы долот, а
также вид и параметры промывочной жидкости с учетом особенности
геологических условий месторождения.
В проекте также рассматриваются резервы повышения технико-
экономических показателей строительства скважин, меропрития по улучшению
условий труда и охраны окружающей среды.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1.1 Геологиялық
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
1.2 Өзен кен орнының географиялық және экономикалық жағдайлары ... ... ..

1.3 Кен орынның геологиялық зерттелуінің
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .
1.4 Кен орынның стратиграфиясы және
литологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.5
Тектоника ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.6 Мұнай-газдылығы және оның
преспективасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.7
Сусымалығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7.1 Қабат суларының физика-химиялық
қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Ұңғыманы қазу кезінде қауіптілік жағдайы болуы мүмкін
аймақтар ... ... ...
1.9 Керн алу
аралығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
1.10 Преспективалы қабаттарды ашу және
сынау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.10.1 Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен
аралықтары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .
1.10.2 Өнімді қабаттарды ашу
әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..
1.11 Ұңғымадағы геофизикалық
зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2 ТЕХНИКА ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2.1 Қашаулар мен шегендеуші тізбектердің диаметрін
таңдау ... ... ... ... ... ... .
2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау, бұрғы құбырлар тізбегін
беріктікке
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
2.3.1 Пайдалану тізбегінің орнын бұрғылау үшін бұрғылау тізбегін
таңдау және
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
2.4 Ұңғыманы
жуу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін
тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі саздың, химиялық реагенттердің,
ауырлатқыштың және тағы басқа материалдардың шығындарын

анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғыма сағасына
саңылаусыздыққа орнатылатын жабдықтарды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ...
2.4.4 Ұңғыманы жуудың гидравликалық
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау (бұрғылау жабдықтары мен мұнара) ... ... ...
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.6.1 Қашаулардың түр-өлшемін, моделін және олардың көрсеткіштерін,
өндіріс статикалық мәліметтері бойынша
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін
жуу сұйығының шығынын
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.6.3 Қашаудың өстік салмағын және оның айналу жиілігін
жобалау ... ... ... ...
2.6.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.7 Ұңғымаларды
бекіту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... .
2.7.1 Шегендеуші құбырлар тізбектерін жобалау және оларды
беріктікке
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлар тізбегінің төменгі
құрамалары ... ... ...
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары
және оларды
түсіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...
2.7.4 Шегендеуші құбырлар тізбегін
дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7.5 Ұңғыма оқпанын дайындау
жұмыстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.7.6 Бұрғылау жабдықтарымен қондырғыларын
дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.7.7 Шегендеу құбырларының тізбегін ұңғымаға
түсіру ... ... ... ... ... ... ... . ... ...
2.7.8 Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге
есептеу ... ... ... ...
2.7.9 Цементтеудің гидравликалық
есептеуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.8. Ұңғымаларды
игеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
2.8.1 Өнімді қабаттарды ашу және өнімділікке
байқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.8.2 Мұнайлы қабаттарды байқау
әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.8.3 Ұңғыманы ондағы сұйықтан жеңілдету түрімен алмастыру арқылы

игеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.8.4 Ұңғыманы ауа айдау арқылы игеру
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.8.5 Қабаттарды ашу және
байқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
...
2.9 Қоршаған ортаны
қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ
3.1 Жуу сұйықтарын үш сатылы тазарту
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ

4.1 Ұңғыма құрылысы кезінде жұмыстарды
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2 Ұңғыма құрылысының уақытын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.3 Ұңғыманы бұрғылау және бекітудегі бағалаудың негізгі техника
экономикалық көрсеткіштерін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.4 Ұңғыма құрылысына смета
жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
5.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .
5.2 Қорғаныс
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
5.2.1 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
5.2.2 Өндірістік
санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
5.2.2.1 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
5.2.2.2 Өндірістік шағын
климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...
5.2.3 Техника
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ..
5.2.4 Электр
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ...
5.2.5 Өрт
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ
Өзен мұнай және газ кен орны, Маңғыстау облысында, Жаңаөзен қаласынан
12 шақырым оңтүстігінде және Ақтау қаласынан 150 шақырым оңтүстік-шығысында
орналасқан.
Алғаш рет 1936-1941 жыдары геолог С. Н. Алексейчик Маңғыстау облысының
геологиялық картасын тұрғызып, 1100 м және одан да төмен тереңдікте жатқан
тау жыныстарында мұнайдың бар екені жөнінде айтып және ол жердің мұнай-
газдылық болашағының жеткілікті болуының мүмкіндігін болжады.
1957-1961 жылдары маңғыстаудың өндірістік мұнай-газдылығы жөніндегі
мәселелер шешілді. Бұл мақсатта ВНИГРИ мұнайды іздеу және барлауға үш аудан
ұсынды.
1961 жылдың желтоқсан айында Өзен кен орнына алғаш рет №1 ұңғымасын
бұрғылап, 1240-1261 м аралығында мұнай фантаны ашылды. Бұл ұңғымадағы
горизонттың өндірістік бағалануы 1962 жылы сәуірде үш режимде сынау мен
берілді. 1963 жылы наурыздың басында осы горизонттағы 2 және 22
ұңғымалардан мұнай фонтандары атқылады және осы жылы Өзен кен орнының алғаш
рет мұнай қоры есептелді. 1970 жылы мұнайлы көлбеулерге ыстық су айдала
бастады.
Өзен кен орнында өнер-кәсіптік игеруді жеделдету мақсатында КСРО
үкіметінің 1963 жылғы жетінші қыркүйектегі қаулысымен Шевченко (қазіргі
Ақтау) қаласында Маңғышлақ нефть бірлестігі құрылды да, Өзен экспедициясы
соның құрамына енді.
Бұл дипломдық жобада Өзен кен орнында 1400 м тереңдікке бұрғыланатын
пайдалану ұңғымасын жобалаймыз.
Өзен кен орнында бұрын бұрғыланған ұңғымаларға қарағанда жобаланушы
ұңғыманың құрылысын жүргізудегі қол жеткізген техникалық-экономикалық
көрсеткіштерін осы дипломдық жобада қарастырамыз.

ГЕОЛОГИЯЛЫҚ

БӨЛІМ

1.1 Геологиялық сипаттама
Өзен кен орны өзен-переклинінің солтүстік-батыс жалғасы. Антиклинді
өзен құрылымының жалпы орнында екінші деңгейдегі екі күмбез ерекшеленеді.
Кен орны қимасында, юра жүйесінде, 1250-2250 м тереңдікте ХІII-ХХV он үш
өнімді горизонттар көрсетілген. Жатыс тереңдігі ұлғайған сайын күмбездер
әлдеқайда контурасты – құрылымдық ерекшеленген бола түседі. Құрылым
өлшемдерінің ені бойынша шығыстан батысқа қарай тарыла береді. Айталық,
шығыста - Өзен кен орны мен шартты шекарада құрылымның ені ХІII горизонттың
мұнайлылығының сыртқы контуры бойынша 4,5 км батыста минимальды ені 1 км.
Өзен көтерілімін ең алғаш 1960 ж "Маңғышлақмұнайбарлау" тресінің
құрылымдық – барлау бұрғылауы анықталған. Бұрғылау мәліметтері арқылы туран
ярусының табаны бойынша құрылымдық карта жасалды.
ХІII, XIV, ХХІII горизонттарындағы мұнай шоғырлары бүкіл кен орны
бойында үздіксіз созылып жатыр. Шығыс және батыс күмбездері арасында
мұнайға қанығу қалыңдығының бір метрге дейін азайғаны байқалады. Басқа
горизонттарда сулы зоналармен бөлінген автономды шоғырлар байқалады. Су
мұнай жапсарының тереңдігі бір горизонт бойында, шығыс және батыс
күмбездерде біршама айырмашылыққа ие.
Батыс күмбезінің батыс переклинінде мұнайға қаныққан қабат 1262 м
тереңдікте жатыр.
Мұнай шоғырлары өлшемдерінің ені бойынша да, ұзындығы бойынша да сан
түрлі жүздеген метрден километрге дейін және одан да асады.
Өнімді коллекторлар майда түйіршікті, әртекті, полимикті құмтастар мен
құмайтастардан тұрады. Өнімді горизонттар көп қабатты. Горизонттардағы
қабаттар саны 4-5-тен 10-12 аралығында. Қимадан көріп тұрғанымыздай, саз
қабаттары, мұнайға, газға, суға қаныққан құмтастар және құмайтастар
қабаттары кезектесіп отырады.

1.2 Өзен кен орнының географиялық және

экономикалық жағдайлары

Өзен кен орны Маңғыстау түбегінің Маңғыстау ойысы деп аталатын оңтүстік
шөл дала бөлігінде орналасқан.

Әкімшілік жағынан кен орын территориясы Маңғыстау облысы құрамына
кіреді. Ең жақын елді мекендер: солтүстік жағынан Беке-Башқұрт ауданынан
жіңішке Қызылсай аймағы мен бөлінеді, батыс жағынан Өзен, Қарамандыбас
құрылымдары мен қосылады, ал кен орнынан оңтүстікке қарай 8-15 км-де
Жаңаөзен және Теңге құрылымымен бөлініп тұр.
Орографиялық жағынан оңтүстік Маңғыстау ауданы теңіз жағына, оңтүстік
батысқа қарай сәл көлбеуленген және төмпешікті үстірт түрінде, оның
абсолютті белгілері, солтүстігінде +260м және оңтүстігінде +24м. Ауданның
орталық және оңтүстік бөлігінде үлкен ойпаттар бар, олардың ішіндегі ең
ірісі Қарақия ойпаты, минималды абсолюттік белгісі –132м.

Аудан рельефі өте күрделі құрылысымен сипатталады. Орталық бөлігін
ойпаттар арасында жатқан үстірт алады. Үстірттің абсолютті белгілері
солтүстігінде +260м және оңтүстігінде +200м. Өзен ойпаты 500км ауданды
алады. Ойпаттың түбі жыралармен кескінделген.
Кен орнындағы ұңғыманың орны кен орнын игерудің жобасымен анықталған.
Ұңғыма құрылысының аумағында жер бетіндегі, жер астындағы конструкциялары
жоқ, жұмыс аймағының табиғи климатының жағдайы жердің аз өнімді, шөлейтті
және оңтүстік аймаққа жатады. Орографиялық жағдайы құмтасты, көптеген
сорлары бар төбелі ойпат болып келеді. Жер рельефі: әлсіз төбелі ойпат және
жер бедерінің белгілері 24-25м болып келеді.
Жауын-шашынның орташа мөлшері 100мм

Жергілікті рельефі
тегістік аймақ

Жылдық периодтың ұзақтығы 158
тәулік
Қыстық периодтың ұзақтығы 95
тәулік

Жел бағытының азимуты
солтүстік шығыс

Желдің ең жоғарғы жылдамдығы 28 мс

Жердің ылғалдылық күйі
құрғақ аймақ

Жер қабатындағы қар қалыңдығы 25см
Жартылай шөлейтті өсімдік түрі
жоқтың қасы
Қарастырылып отырған аудан топырағы мен өсімдіктерінің сипатына қарай
шөлді аймаққа жатады. Ауданның шөл далалары негізінен су көзі
жетіспеушілігінен және өсімдік жабынының маусымдылығынан пайдаланылмайды.

Аудан климаты күрт континентальды, тәуліктік температураның күрт
өзгеретіндігімен, ыстық, құрғақ жазымен және салыстырмалы суық қысымен
сипатталады. Жазда максималды температура +45С, қыста минималды
температура -20С.
Ауданда күшті желдер соғады. Қыста қары аз, атмосфералық
жауын-шашын сирек және негізінен көктем-күз мезгілінде келеді және қардан
жаңбыр көп жауады.
Жаңа Өзен қаласына ауыз су сауысқан-бостанқұм массивтерінде
бұрғыланған геологиялық ұңғымалардан 70 км су өткізгіш құбырларымен
тасымалданады. Техникалық сумен қамтамасыз ету альб-сеноман горизонттарының
жер асты сулары арқылы іске асырылады.
Кен орнында өндірілген мұнай Атырау қаласына және одан ары Ресейге
жөнелтіледі, өндірілген газ “Қазақ газ” өңдеу зауытына және сондай-ақ Ақтау
қаласының пластмасса зауытына түседі.

1.3 Кен орынның геологиялық зерттелуінің тарихы
Маңғыстауды зерттеу өткен ғасырдың аяғында басталған. Маңғыстау
мұнайының алғашқы белгілерін 1899-1901 жылдары Таспас орлары мен
құдықтарының ауданында А. А. Насибьянц тапқан.
Өзен көтерілуі 1937-1941 жылдары С. Н. Алексейчиктің далалық
геологиялық зерттеулерінде анықталған.
Маңғыстауда 1941-1945 жылдары арасында геологиялық зерттеулер
жүргізілмеген. 1950 жылы ВНИГРИ Б. Ф. Дьяков, Н. Н. Черепаков және Н.
К. Трифоговтың жетекшілігімен Маңғыстауда ірі кешенді геологиялық-
геофизикалық экспедиция ұйымдастырылды. Бұл коллектив ауданды зерттеуге
үлкен үлес қосты. 1951 жылы Қазнефтеобьеденение бас геологы Н. А. Кадин
Батыс Қазақстанның геологиясы мен мұнайлылығы бойынша кең мәлімет берді.
Барлық геологиялық материал талданды және Маңғыстаудың мұнай-газдылық
болашағы ерекше атап көрсетілді.
1951 жылы Қазақстан нефтеразведка трестінің геологиялық-іздестіру
басқармасы (директоры) К. Н. Тулин, бас геологы А. П. Черняева Маңғыстау
түбегіне бұрғышылар партиясын бағыттады, олар төбешік алаңында құрылымдық-
іздестіру, бұрғылау жұмыстарын жүргізе бастады.
1957-1961 жылдары Маңғыстаудың өндірістік мұнай-газдылығы жөніндегі
мәселелер шешілді. Бұл мақсатта ВНИГРИ мұнайды іздеу және барлауға үш аудан
ұсынды. Қазан құрылымын бұрғылаудың нәтижесі болмады, Төбешік алаңында
мұнай кен орны анықталды, бірақ ондағы мұнай ауыр, шайырлы және барлауға
тиімсіз болып шықты, Ал Жетібай және Өзен құрылымдары аумағында мұнай-газ
кен орындары анықталды. 1961 жылы желтоқсанның басында 1240-1261м
аралығында №1 ұңғыманы сынағанда 10мм штуцерден тәуліктік шығымы 80м
фонтан алынды. Горизонттың өндірістік бағалануы 1962 жылы сәуірде үш
режимде сынаумен берілді. 1963 жылы наурыздың басында осы горизонттағы екі
және жиырма екінші ұңғымалардан мұнай фонтандары анықталды.
Өзен кен орнында өнер-кәсіптік игеруді жеделдету мақсатында КСРО
үкіметінің 1963 жылы қыркүйектегі қаулысымен Шевченко (қазіргі Ақтау)
қаласында, Маңғышлақ нефть бірлестігі құрылды да, Өзен экспедициясы соның
құрамына енді.
1965 жылы ВНИГРИ Өзен кен орнын игерудің бас схемасын жасады және ол
Миннефтепром комиссиясы мен бекітілді. Онда мынадай жағдайлар қарастырылды:
- Кен орнын игерудің басынан бастап қабат қысымы мен
температурасын көтеріп ұстау;
- Төрт пайдалану обьектілерін бөліп алу:
І обьект – ХІІІ+ХІVгоризонттар ІІ обьект –
ХV+ХVІгоризонттар
ІІІ обьект – ХVІІ горизонт ІV обьект – ХVІІІ горизонт
- Негізгі пайдалану объектілері (І және ІІ) бойынша кен орнын айдау
ұңғымалармен 4 км блоктарға бөлу;
- Барлық объектілерді бір уақытта және блоктармен игеруге қосу;
- ІІІ объектіні нұсқа сыртынан су айдау жүйесімен игеру;
- ІV объектіні қабат қысымын көтерусіз, аралас режимде игеру;
Бірақ кен орынның су айдауға дайын еместігіне байланысты ХІІІ-ХVІІІ
горизонттар 2,5 жыл бойы ешбір әсер етусіз, табиғи серпінді су айдау
режимде игерілді.
Өзен кен орнының барлық өнімді горизонттары бойынша әсер етудің
қолданылудағы жүйесінің тиімділігінен ұңғымалар шығымы төмендей берді.
Негізгі алаңдар мен горизонттар бұрғыланып біткеннен соң мұнай өндіру
төмендеді де және ұңғымалар өнімінің улануы қарқындады.
1974 жылы жасалған игеру жобасында келесі жағдайлар қарастырылды:
- Әрбір горизонт жеке игеру объектісі болып табылады;
- Өнімді горизонттар ені 2 км блоктарға айдау ұңғымалары қатарларымен
бөлінеді;

- Жаңа ұңғымалар әрбір горизонтқа жеке бұрғыланады;
- Ыстық су айдаудың жобалық көлемі ұлғайтылды және кен орнын 1979
жылға қарай толығымен ыстық суға көшіру ұйғарылды;
Өнімді горизонттарда мұнайды алу ерекшеліктері мұнайдың қорын игеру
сипатының күрделі екенін көрсетті. Күрделі жағдайларда тек блоктық су айдау
жеткіліксіз болғандықтан кейін сатылық-термалдық су айдау, фигуралық су
айдау сияқты технологиялар қолданылды. Бұл технологиялар кен орнын игерудің
тиімділігін арттыруға жәрдемдесті. Қазіргі кезде ыстық су әртүрлі
қондырғыларда дайындалады. Ыстық суды дайындауға көп шығын шығатын
болғандықтан ыстық су айдаудың циклдік әдісі игерілген, яғни өнімді қабатқа
берілген көлемде бірде ыстық су, бірде салқын су айдалады. Ыстық су айдау
процесінде қабаттың жабыны мен табаны қыздырылады. Бұл жағдайда салқын су
қабаттың қызған жабыны мен табанынан келетін жылу арқылы жылиды, ал артынан
салқын су айдағанда ыстық су қабатқа қарай ысырылады.

1.4 Кен орынның стратиграфиясы және литологиясы
Құрылым жағынан Өзен кен орны Жетібай-Өзен тектоникалық сатысы шегінде
орналасқан. Өзен құрылымы негізінен шығыс – оңтүстік-шығыстан батыс –
солтүстік-батысқа бағыт алған сызықты созылған антиклинал қатпар болып
саналады. Неоком табаны бойынша оның өлшемдері 900 м изогипс контурында
ұзын өс бойынша 12,5 км және қысқа өс бойынша 3,5 км. құрылым өсі екі
күмбез түзеді: батыс және шығыс.
Көтерілім амплитудасы неоком шөгінділерінде 75 м, юра шөгінділерінде
100 м астам және тереңдеген сайын ұлғая береді. Өзен қатпарында басқа
қатпарлар сияқты переклиндерден ассимметриясы тән. Батыс переклин шығыс
переклинге қарағанда әлдеқайда созылыңқы және тар.
Өзен ауданы құрылымдық жағынан Өзен кен орнының жалғасы болғандықтан,
бұл жерде өзендік горизонттардың аналогтары
1.1, 1.2 – кестелерде келтірілген.
Өзен кен орнында терең барлау бұрғылаумен қалыңдығы шамамен 3600 м
шөгінді мезозойлық жыныстардың қабаты ашылған, оның құрылымында трияс, юра,
бор, палеоген, неоген, және төрттік шөгінділері орын алады.
Олардың былай белгіленуі ұңғыма үлгі тастарын зерттегенде алынған
палеонтологиялық мәліметтерге және Маңғыстаудың басқа аудандарының ұқсас
шөгінділерімен салыстыруға негізделген. Бөлімдер, ярустар, және төменгі
ярустар арасындағы шекаралар шартты, негізінен электрокаратаж бойынша
жүргізілген соңғы кезде микрофаунамен тағы басқа зерттеулер арқасында қолда
бар стратиграфиялық үлгілерді өзгертуге және анықтауға мүмкіндік туып отыр.

Өзен кен орнының мұнай-газдылығы юра және кейде бор шөгінділерімен
байланысты. Кен орнының геологиялық қимасында бор және юра шөгінділеріне
қарасты ХХVІ құмды горизонттары анықталған.
І-ХІІ горизонттар (жоғары дан төмен қарай) жасы бор газды, ХІІІ-ХVІІІ
горизонттар - жоғарғы және орта юра - кен орнының негізгі мұнай-газды
қабаты, жеке күмбездерде төменгі юраның ХІХ-ХХІV горизонттары мұнай-газды.
Пермь-трияс (РТ) шөгінділері Өзен кен орнының ең көне жыныстары болып
табылады.
Пермь-трияс жүйесі (РТ)
Жоғарғы пермь терең метаморфтық іздері бар күңгірт құмтастар мен юра
сланецтермен көрінеді. Төменгі трияс шөгінділері қоңыр аргилиттермен және
орта түйіршікті құмтастармен орын алады.
Орта трияс жыныстары құмтастар мен қышқылды туфтар қабатшалары бар
қара немесе қарасұр аргилиттер, әктастар, алевролиттердің бір тұтас едәуір
біртекті тобын құрайды.
Юра жүйесі (J)
Юра жүйесі шөгінділері зерттелетін кен орнының барлық жерінде
кездеседі, олар көбінесе бұрғылау мәліметтері мен толық сипатталады. Бұл
жүйе: төменгі, ортаңғы, жоғарғы бөлімдерден тұрады.
Төменгі бөлім (J)
Қиманың төменгі юра бөлігі, құмтастардан, алевролиттер мен саздың
араласуынан тұрады. Құмтастар сұр және ақшыл сұр көбінесе ұсақ және орта
түйіршікті. Ірі түйіршікті түрлері қиыршық тас түйіршіктері қоспасы мен
бірге сиректе болса кездеседі. Кейде құмтастар ақшыл сұр алевролиттерге
немесе сазды құмтастарға ауысады.

Құмтастар мен алевролиттер цементті сазды немесе сазды-кремнийлі
саздардың түсі сұр және күңгірт, кейде қоңыр. Олар әдетте аргилитке ұқсас
және көмір тектес затпен байланысқан. Құмтастар, алевролиттер мен саздардың
алмасуы негізінен қиғаш қабатталады. Төменгі юраның жабынында сазды бүйрек
тәрізді құрылым дамыған, оның қалыңдығы шайылу мәліметтерінде күрт
өзгерістерге ұшыраған.
Төменгі юра қимасында ХХІV-ХХV екі өнімді горизонт айқындалған.
Ортаңғы бөлім (J)
Оңтүстік Маңғыстаудың орта юра шөгінділері мұнай-газдылығы жағынан ең
ірісі. Сондықтан орта юраны бөлшектеп стратиграфиялық мүшелеу, өнімді
горизонттарда олардың корреляциясын айқындау мен тығыз байланысты. Орта
юраның жалпы қалыңдығы 200-220 м. Бұл бөлімде аолен, байос, және бат
ярустары айқындалады.
Аолен ярусы (Jа)
Аолен ярусы негізінен морт сынғыш, құмды-галькалы жыныстардан
құралған. Ярустың қимасында сұр және қоңыр әртүрлі түйіршікті құмтастар
басым, олардың арасында орта және ірі түйіршіктілері мен жайылған. Кейде
соңғылары гравелиттер мен алмасады. Аолен құмтастары мен гравелиттерінің
цементі негізінен сазды, кейде карбонатты және байланысқыш түрлі болады.
Біршама көп жұқа қабаттар түрінде құмтастар мен гравелиттер арасында ұсақ
галькалы конгломераттар да кездеседі. Саздар әдетте сұр, қарасұр, кейде
қоңыр түсті, тығыз аргилитке ұқсас.
Аолен мен байосс ярустары арасындағы шекара ХХІІ горизонттың табанымен
өтеді.
Байосс ярусы (Jв)
Байосс шөгінділері ең көп және барлық жерде тараған. Байосс ярусының
шөгінділері негізінен арасында көмір қабатшалары бар. Алевролиттер мен
саздардан құралған. Байосс ярусы қимасының төменгі бөлігінде сазды және
алевролитті жыныстар, жоғарғы бөлігінде құмтасты жыныстар басым. Зерттеулер
кешені бойынша байосс ярусының шөгінділері екі полярусқа бөлінеді.
Төменгі байосс (Jв)
Бұл төменгі ярустың шөгінділерінің жалпы қалыңдығы әртүрлі және
саздар, құмтастар мен алевролиттердің, көмір тектес заттың қабатшалары
алмасуымен көрінеді. Құмтастар мен алевролиттердің түсі негізінен сұр және
ақшыл сұр, кейде қоңыр және сары да болады. Сирек қарасұр түсті
құмтас–алевролит жыныстары да кездеседі. Саздар көбінесе қарасұр, тіпті
қара, кейде қоңыр түсті.
Өзен кен орнының төменгі байосс шөгінділерінде ХVІІ-ХVІІІ-ХІХ-ХХ-ХХІ-
ХХІІ горизонттар орналасқан.
Жоғарғы байосс (в)
Жоғарғы байосс шөгінділері саз қабатшалары бар біршама қалың
құмтастасты қабаттардан тұрады. Құмтастар сұр, қоңыр-сұр, байос және бат
шөгінділерінің арасындағы шекара шартты түрде ХV горизонттың табаны мен
өтеді.

Бат ярусы (вt)

Бат ярусының комплексі мықты құмдақ алевролитті пачкалармен және
бөлінген сазды-аргилитті қабатшалармен қабаттасқан. Қима бойынша
литологиялық құрамының өзгеруі қарапайым, жеткілікті анық.

Бат ярусының тілмесіндегі жекелеген кластармен пачкалардың төзімділігі
әртүрлі, бірақ байосс пен салыстырғанда нығыздырақ, себебі мұнда теңіздік
седиментация жағдайлары басым болған. Тілменің бұл бөлігінде литологиялық
ығысулар жоққа тән.

Жоғарғы бөлім (J)

Жоғарғы юра қалдықтар түрінде кездесетін келловей, оксфорд және
кембридж ярустары мен ерекшеленеді. Жоғарғы юра бөлімі негізінен теңіз
шөгінділері мен жануарлар қалдықтарынан құралған. Жоғарғы Юраның жалпы
қалыңдығы 100-200 м.

Келловей ярусы (Jк)
Құмтастар, алевролиттер мен кейде әктастар қабатшалары араласқан сазды
қалың қабаттар түрінде кездеседі. Келловей ярусының саздары сұр, қарасұр,
күлдейсұр, кейде жасыл және қоңыр түсті. Құмтас мен алевролиттердің түсі
сұр, жасылсұр, кейде қарасұр және қоңыр.

Құмтастар арасында ұсақ түйіршіктілері көп. Келловей ярусында ХІV
горизонттың жоғарғы бөлігі мен ХІІІ горизонт орналасқан.

Оксфорд-кембридж шөгінділері (Jо +км)

Юра шөгінділерінің мұнай-газдылығын бағалағанда оксфорд-кембридж
шөгінділері аолен-келловей кешені мұнайлы қабатының үстін жапқан
сазды-карбонатты жабын ретінде көрінеді. Ол саз-мергель жыныстарының
біршама қалың қабатынан құралған, арасында құмтастар, алевролиттер мен
әктастар жұқа қабатшалар түрінде кездеседі.

Бор жүйесі (К)

Бор жүйесінің шөгінділері жоғарғы юра шөгінділерінің шайылған бетінде
орналасады. Литологиялық белгілері бойынша бор шөгінділері үш бөлікке
бөлінеді: төменгі терриген-карбонаттық (неоком), ортаңғы терригенді (альб-
сеноман) және жоғарғы карбонат (турандот) және де құрамындағы басқа
ярустарға бөлінеді. Төменгі бөлікке ХІІ горизонт, ал ортаңғы және жоғарғы
бөліктерге І-ІІ-ІІІ-ІV-V-VІ-VІІ-VІІІ-ІХ-Х және ХІ газды горизонттар жатады.
Бор шөгінділерінің қалыңдығы 1000м.

Неоком-валанжин ярусы (кnv)

Валанжин ярусының жынысы күкіртті, Өзен структурасы оксфорд
горизонтында, мел және юра жыныстарының шекараларында литологиялық құрамы
көрінеді. Валанжин ярусының бөлігінде көбінесе құмтас-алевролитті жыныстар
бар. Құмтастар жасылдау-сұр, майда дәнді, сазбалшық-карбонатты цементпен
цементтелінеді, немесе кей кездерде қатты карбонатты болады. Алевролиттер
тура құмтастың түсімен бірдей. Жыныстың минерологиялық құрамында кварц,
шпат, хлорит бар. Бұлар жеңіл фракцияда ал циркон, турмалин минералдары
ауыр фракцияда орналасқан. Тек қана бор комплексінде көп жыныстар бар, олар
кедергі көрсетеді.

Готерив ярусы (кng)

Готерив ярусының төменгі бөлігінің жыныстары ұсақ сулы теңіз
шөгінділерімен, негізінде алевролит және жасыл-cұр мергель қабаттарынан
тұратын сазбен көрсетілген. Саз қиманың төменгі және ортаңғы бөлігінде көп.
Готерив шөгінділерімен ХІІ горизонт байланысты. Жалпы қалыңдығы 25-50 м.

Баррем ярусы (кal)

Көбінесе сазбалшықты жынысты болып келеді, құмтас-алевролитті
жыныстары қабыршақты болады. Баррем ярусының жыныстары сұрлы-жасыл және
қызыл-қоңырлау болып келеді. Жалпы қалыңдығы 50-75 м.

Апт ярусы (кal2)

Апт ярусы баррем ярусының үстінде жатады. Апт ярусы негізінде
алевролитті және құм жыныстарын құрайды, оның ішіне галька мен гравий
кіреді. Галька мен гравий жергілікті карбонатты жыныстармен және кврцтық
пиритизирленген, кейде фосфоритизерленген сынықтарынан құралған жақын саз.
Сазды әктас емес, кей жерлер әлсіз әктасты онда полицинод және гастранод
сынықтарымен ұсақ бақалшақтары бар. Апттың жоғарғы жартысында саздарда
ашықтау алевролиттер және ұсақ түйіршікті құмдақтар кездеседі. Қабат
қалыңдығы 340-360 м-ге дейін және одан да жоғары.

Альб ярусы (кal3)

Альб жыныстарында бір қалыпсыз саз және алевролиттер және саздар тең
арақатынаста. Құмтастар мен алевролиттер жасылтым және сарығыш сұр,
көбінесе ұсақ түйіршікті, белгілі мөлшерде сазды және карбонатты цементпен
цементтелген. Жалпы қалыңдығы 110-150 м.

Сеноман ярусы (ксm)

Сеноман ярусы құмдақтар, алевролиттер, саздармен сипатталады.
Құмдақтары жасыл-сұр, ұсақ дәнді. Жалпы алғанда сеноман ярусының
сипаттамасы Өзен аймағының барлығына тән, бірақта оның мәнінде олардың әр
ұңғымада мәні әртүрлі болады. Жалпы қалыңдығы 120 м-ге дейін.

Сантон ярусы (кs+t)

Сантон ярусының жоғарғы бөлігі біртекті бор-мергельді, ал төменгі
бөлігі мықты плита, цементтелген фосфоритті құмдақ. Жалпы қалыңдығы 100-150
м.

Дат ярусы (кd)

Дат ярусы мело-мергель қабатының жоғарғы жағында орналасқан. Оның
литологиялық қосындысының ерекшелігі, мергель және саздармен қосылатын
пелитьморфты және органогенді известняктің сынақта кеңінен кездесуі болып
табылады.

Кайнозой тобы (kz)

Кайнозой тобында палеоген және неоген жыныстары орын алған. Палеоген
шөгінділеріне мергель-әктас жыныстары мен саздардың бірқалыпты қабаты
жатады. Неоген жүйесі тортон және сармат ярустары мен көрінеді.

Палеоген жүйесі (Р)

Палеоген шөгінділеріне эоцен және олигоцен бөлімдері жатады. Эоцен
бөлімі саз қабатшалары араласқан мергель және әктастар түрінде. Олигоцен
бөлімі сұр және ақшыл сұр түстес саздардың бір қалыпты қабаты түрінде.
Палеогеннің қалыңдығы 150-170 м.

Неоген жүйесі (N)

Неоген шөгінділері тортон және сармат ярустарының шөгінділері түрінде
кездеседі. Тортон ярусына саздар, мергелдер, құмтастар мен әктасты
қабатшалары кіреді. Сармат ярусы да әктастар, мергелдер мен саздардың
астарласуынан тұрады.

Төрттік жүйе (Q)

Төрттік жүйеде эливиаль-деливиаль текті құмдар, саздар көрінеді.

1.5 Тектоника

Өзен антиклинальді қатпарын бірінші рет С. Н. Алексейчик ашқан.
1959-1963 жылдары өткізілген сейсмикалық зерттеулер, құрылымдық іздеу және
терең барлау бұрғылауларының нәтижесінде Өзен антиклинальді структурасының
негізгі құрылымдық шегі ашылған.

Сейсмика мен бұрғылаудың нәтижесінде құрастырылған профильдік және
құрылымдық карталардың анализі Өзен антиклиналі Оңтүстік Маңғышлақ
қатпарларының мысалы ретінде көрсетуге болатынын айқындады.

Оңтүстік Маңғыстау жүйесінің солтүстік қанатына жататын
Жетібай-Өзен тектоникалық баспалдағының шектерінде қазіргі уақытта біршама
құрылымдар шығырлары айқындалған, олар мен мұнай және газ кен орындары
байланысты. Олардың қатарына Өзен, Теңге, Жетібай, Қарамандыбас, Тасболат,
Оңтүстік Жетібай, Шығыс Жетібай, Ақтас кіреді.

Солтүстігінде Өзен құрылымы оңтүстік-шығыс антиклиналь аймағымен
шектеседі, олардың арасында жіңішке Қызылсай ойысы жатыр, солтүстік қанатта
жыныстардың құлау бұршы 3, солтүстік қанаты оңтүстікке қарағанда
біршама толқынды қосылыспен сипатталады.

Жыныстардың құлау бұрышы 5- 6 болатын оңтүстік бөліктің
қатпары да осындай жіңішке ойыспен Теңге көтерілуінен бөлінеді. Ауданның
батыс бөлігінде Өзен қатпары үлкен емес белес арқылы Қарамандыбас
құрылымымен жалғасады. Ауданның шығыс бөлігінде, Түнқарақшы ойпатының шығыс
шегінде Өзен көтерілуі күрт төмендейді. Өзен кен орны ірі қатпарға жатады,
Оның өлшемдері: 939 км. Қатпар пішіні симметриялы емес. Оның күмбезі
шығысқа ығысқан, соның нәтижесінде шығыс периклиналь қатты созылған.
Солтүстік-батыс периклиналге қарағанда қысқа. Оңтүстік қанат шамалы тіктеу,
мұнда ХІV горизонттың жабыны бойынша құлау бұрышы 6-8. Қатпардың
солтүстік бөлігі біршама жайпақтау. Солтүстік қанаттың батыс жартысында ХІІ
горизонттың жабыны бойынша құлау бұрышы 1-3, құрылымның батыс
бөлігінде мұнай кеніштері бар күмбездер ерекшеленеді: Солтүстік-батыс және
парсымұрын.

Өлшемдері үлкен емес парсымұрын күмбезі Өзен құрылымының оңтүстік
қанатын күрделендіреді. ХVІІІ горизонттың жабыны бойынша көтерілу
амплитудасы 10 метрге жетеді және соңғы 1385 м тұйық изогипс бойынша
құрылым өлшемдері 2,90,9 км. Солтүстік-батыс күмбезі өзен құрылымының
солтүстік қанатын күрделендіреді, 1380 м изогипс бойынша көтерілу өлшемдері
3,52 км, амплитудасы 12 м.

Қатпар периклиналі де симметриялы емес. Солтүстік-батыс периклинальдің
оңтүстік бөлігінен басқа жағы төмендеген, өте жайпақ, қатты созылған. Өзен
қатпарының периклиналдық аяқталуы мұнда ХІІІ горизонт жабынында 1700 м
изогипспен ерекшеленеді, келесі изогипстер Өзен және Қарамандыбас
қатпарларын №58 ұңғыма ауданында кішкене ойпат арқылы тұтас көтерілімге
біріктіріледі. Шығыс периклиналь ендік бағытта созылған, мұнда ХІІІ
горизонттың жабыны бойынша құлау бұрышы 3-4.

1.6 Мұнай-газдылығы және оның преспективасы

2000 жылы Өзен кен орнынан 3606100 тонна мұнай өндірілді. Мұнай-газ
өнімдерінің горизонттар бойынша бөлінуі 1.3, 1.4 – кестелерде келтірілген.

1980 жылдарда құсмұрын, солтүстік-батыс және парсымұрын күмбездерінің
өнімді горизонттары қарқындата бұрғыланды. Бұл олардан мұнай өндіруіне
сәйкес 4,66 және 58% өсуіне әсер етті. ХІІІ-ХІV горизонттардан мұнай мен
сұйықтың басым бөлігі өндірілді. Олардан өндірілген мұнай барлық кен орны
өнімінің 64%-ін құрайды. Кен орнында горизонттар бойынша бір өндіру
ұңғымасының орташа тәуліктік шығымы мұнай бойынша 3,1-5,4 ттәулік;
сұйықтық бойынша 6,7-15,8 ттәулік; ХІІІ-ХІV горизонттар айдау ұңғымалары
қатарларымен 64 жеке игеру бөліктеріне бөлінген. Тіпті бір горизонттың
бөліктері бір-бірімен бастапқы баланстық игерілген қорларымен және өнімді
қабаттарының қасиеттерімен, бұрғылау дәрежесімен ерекшеленеді. Сондықтан
мұнай мен сұйық өндіру сипаттамасына қарасақ, кен орнынан мұнай негізінен
механикалық тәсілмен (97%) өндіріледі; терең сорапты және газлифт.

Газлифт ұңғымаларының қоры барлық өндіру қорының 9,2%-ін құрайтынына
қарамастан, газлифт тәсілімен мұнай өндіру 16,6%, ал сұйықтық өндіру 24%,
бұл газлифт ұңғымаларындағы мұнай мен сұйықтық шығымының мөлшері өндіру
қорының 90%-ін құрайтын терең сорапты ұңғымалар шығымынан 3-3,5 есе
көптігімен түсіндіріледі.

Өзен кен орнының газдары метандық газ типіне жатады, тереңдеген сайын
этан көбейеді. Газды горизонттарда негізінен азот, көмір қышқыл газы
қоспасы бар құрғақ метан газы кездеседі. Газ тығыздығы 0,562-0,622
кгм шамасында, алаң бойынша қабат коллекторлардың таралуы тиімді
мұнайлы қалыңдықтар, игеру кешендері және тұтас горизонттар карталары
бойынша анықталған.

Өзен кен орнының өнімді шөгінділері коллекторлардың ерекше түріне,
қасиеттерінің өзінділігімен ерекшеленетін полимиктік құрамда коллекторларға
жатады. Бұл коллекторлардың осы түрге жатуын межелейтін негізгі фактор
жыныстар құрамында энергетикалық өзгерулерге ұшырайтын химиялық және
механикалық әсерлерге орнықсыз минералдардың көп болуы. Егер кварцтық
құмтастарда кварц шамамен 95%-ті құраса, ал өзен кен орнының полимиктикалық
коллекторларында кварц құрамы 30% шамасында; жыныстарда кварц құрамы 70%
болса, минерал орнықсыз саналады. Негізінен қаңқа фракциясын бекітуге,
тығыздауға және цементтеуге кететін жыныстардың түрленуі көп кішкене
қуыстардың қалыптасуына соқтырады. Нәтижесінде жеке үлгілерде кеуектілік
шамасы 30%-ке жетеді. Өткізгіштің салыстырмалы төмен шамаларындағы суға
қаныққандықтың жоғары болуы да кішкене қуыстардың көптігімен түсіндіріледі.
Төменде геофизикалық мәліметтермен анықталған кеуектілік шамалары
көрсетілген.

Горизонттар m, (%)

ХІІІ 21

ХІV 22

ХV 23

ХVІ 24

Өткізгіштік Өзен кен орны қабат-коллекторларының негізгі сипаты. Бұл
шаманы толық анықтау үшін кәсіпшілік-геофизикалық материалдар қолданылады.

Өткен жылдар зерттеулері негізінде үлгітасты талдау бойынша табылған
қабаттар өткізгіштік коэффициенті мен бұл қабаттардың геофизикалық
параметрлері арасында біршама тығыз коррелятивтік байланыстар бар екені
анықталды. Өткізгіштің жеке потенциалдар мен гамма әдісі көрсеткіштері мен
байланысы көрсетілді. Табылған өткізгіштік шамалары бөліктерді, белгіленген
аймақтарды және тұтас горизонттарды сипаттауға пайдаланылды. Мәліметтерді
әрі қарай қолдану ыңғайлы болу үшін және есептеу операцияларын
механкаландыру үшін өткізгіштік жайлы барлық мәліметтер перфокарталарға
түсіріледі, кейін ЭВМ-да арнайы қарастырылған бағдарлама бойынша бөліктегі
және тұтас горизонттағы әрбір қабат, бұдақ бойынша анықталады. Бөліктер мен
горизонттар бойынша есептеу нәтижелері төменде көрсетілген.

Горизонттар коэффициент, мкм ұңғыма саны h,
м

ХІІІ 0,206
458 10,8

ХІV 0,290 349
24,0

ХV 0,167 373
15,5

ХVІ 0,207 311
18,4

ХVІІ 0,76 96
23,4

ХVІІІ 0,178
63 19,8

Бөліктер бойынша өткізгіштік шамасы 0,76-0,290 мкм. Өткізгіштің
орташа шамасының ауытқулары әрбір горизонтқа сипатты. Сондай-ақ ұңғымалар
санымен анықталған мұнайға қаныққан қалыңдықтың орташа арифметикалық шамасы
берілген. Бұл мәліметтерді қарастырсақ, горизонттар мен бөліктердің мұнайлы
қалыңдықтарының әртүрлі екенін көреміз, ХІІІ горизонт ең аз қалыңдықпен
сипатталады.

ХVІІ горизонт құрылысында белгілі геологиялық заңдылық бар: ұсақ
түйіршікті құмтастар, алевролиттер, саздар, әктастардың жұқа қабаттары мен
мергелдердің астарласуы түріндегі анық құрылыс қатарында қалыңдығы
10-47,3 м-ге жететін барынша сұрыпталған орта және ірі түйіршікті құмтастар
аймақтары ерекшеленеді. Бұл құмды денелер ені 200-700 м жұқа жалақтар
түрінде. Біртекті құмтастар үшін өткізгіштік жоғары 0,2-1,2 мкмшамасы
мен қабат коллекторлардың қалыңдығы 10-51 м-ден 0,5-1,6 м-ге күрт азаюы мен
0,05 мкмөткізгіштікті болуымен байланысты горизонттың негізгі
бөлігімен нашар гидродинамикалық байланыс сипаты. Сондықтан коллекторлардың
өндірілген және бастапқы баланстық қорларының жағдайын талдау үшін барлық
нақты материалдар алғаш рет тұтас горизонттардағы жоғары өнімді аймақтар
мен төмен өнімді аймақтар үшін жеке-жеке өңделді. Бұдан басқа ұңғымалар
бойынша коллекторлар түрлерінің таралу ерекшеліктері мен ішкі және сыртқы
мұнайлылық нұсқасын дәл анықтауға мүмкіндік берді.

ХVІІІ өнімді горизонтқа ортаңғы юраның байосс ярусының жоғарғы
бөлігіне жататын шөгінділер кешені кіреді. Горизонттың жалпы қалыңдығы 40-
50 м. Мұнайға қаныққан орташа тиімді қалыңдық 18 м. Барлық горизонттар
сияқты күрделі көп қабатты игеру кешені болып табылады. Күрделі болуы
қабаттардың литологиялық қасиеттерінің өзгергіштігіне байланысты.

ХVІІІ горизонт құрамы құмтас-алевролит және саз шөгінділерінің
астарласқан түрінде.

ХІІІ-ХVІІІ горизонттар мұнайларының қасиеттері аномальдық ойпатқа ие:

- мұнайда парафин (29%) мен асфальтенді-шайырлы заттардың (20%) көп болуы;

- мұнайдың парафинмен қанығу температурасы бастапқы қабат температурасына
тең;

- күмбез құрылымында мұнайдың газбен қанығу қысымы мен бастапқы қабат
қысымының арасының шамалас болуы;

- газсыздандырылған мұнайдың орташа қатаю температурасы +30С;

Қабат мұнайының орташа көрсеткіштері төменде көрсетілген:

Көрсеткіштер
ХV горизонт

Мұнайдың газбен қанығу қысымы, мПа 10,2

Газ құрамы, мм 58

Мұнай тұтқырлығы, Па.с 3,5

Мұнайдың парафин мен қанығу температурасы, С 66

1.7 Сусымалығы

1965 жылы Өзен кен орнының қимасында терең бұрғылау нәтижесінде
ашылған стратиграфиялық, литологиялық, коллекторлық қасиеттер негізінде екі
гидрогеологиялық қабат анықталған: бор және юра. Олардың ортасында
қалыңдығы 100 м саздар мен мергелдерден құралған қалқан бар. Жобаланған
ұңғыма бойынша қабаттың сусымалығы 1.5 – кестеде келтірілген.

Юра кешенінің сусымалығы

Юра шөгінділерінде екі сулы кешен көрінеді: келловей ярусы, ортаңғы
және төменгі юрадан тұратын терригендік пен карбонаттық жоғарғы юра.

Терригендік сулы кешен

Жалпы қалыңдығы 800-1000 м терриген және сазды жыныстар араласуы
түрінде. Юра терригендік сулы кешенінің суларының минералдылығы 127-152
мгл, хлор құрамы 2700-2900 мг.эквл, магний құрамы 140-180 мг.эквл,
кальций құрамы 400-500 мг.эквл, йод құрамы 38 мг.эквл, йод
гидрокарбонаты құрамы 2-3 мг.эквл. Өзен кен орнының юра сулары үшін
алюминий құрамы біршама жоғары 60-70 мг.эквл, бұл сулар хлоркальций түріне
жатады.

Карбонаттық сулы кешен

Кешен сазды мергель қалыңдығынан бөлектенген және литологиялық жағынан
құмтас қабатшалары бар әктастардан құралған. Бұл шөгінділердің сулары жалпы
минералдылығы жағынан да, жеке компоненттер құрамы жағынан да терригендік
сулардан ерекшеленеді. Жалпы минералдылық 23,3-36,8 мгл шамасында.
Йод құрамы 2-3 мг.эквл су сульфатнатрий түріне жатады.

Бор кешенінің сусымалығы

Бор қабаты 700-800 м құмтас-алевролит шөгінділерінің араласуынан
тұрады. Бор жүйесінің терригендік шөгінділерінде екі сулы кешен байқалады:
неоком және альб-сеноман, олардың бір-бірінен бөліп тұрған қалқан ретінде
альб саздарының орнықты будағы қызмет етеді. Неоком суларының жалпы
минералдылығы 19,3-21,7 гл, суда бром құрамы 45 мгл, алюминий құрамы 10
мгл, сульфаттар құрамы 5-10 мгл. Су хлоркальцийлік түрге жатады.

Альб-Сеноман сулы кешенінің қабаттық сулары неоком суларына қарағанда
жақсы зерттелген. Бұл қабат суларының жалпы минералдылығы 11,32-14,71
мгл, сульфаттар құрамы 40-50 мг.эквл, және олардың концентрациясы
жоғарыдан төмен азаяды. Йод құрамы 1-3 мгл, алюминий шамасымен 10 мгл,
сулар гидрокарбонаттық-натрийлік, сульфат-натрийлік, хлоркальцийлік түрге
жатады.

1.7.1 Қабат суларының физика-химиялық қасиеттері

Өзен кен орнының қабат сулары химиялық құрамы бойынша екі топқа
бөлінеді: бірінші топ - бор, екінші топ - юра шөгінділерінің сулары.

Бор шөгінділерінің сулары негізінен сульфат-натрийлік түрге жатады
және миниралдылығы 10 гл-ге дейін.

ХІІІ-ХХІІІ өнімді юра горизонттарының қабат сулары құрамы бойынша
біртекті хлоркальцийлік түрдегі, миниралдылығы 130-170 гл тұздықтар
түрінде көрінеді. Сулар сульфатсыз, бромның өнеркәсіптік құрамы 500 мгл,
йод құрамы 20 мгл және тағы басқа құнды компоненттері бар. Сулардың
көлемдік газ факторы 0,5-0,9 мм-тен аспайды және тек мұнай-газ
кеніштері нұсқалары маңында, сондай-ақ терең жатқан горизонттар суларында
ол 1,0-1,2 мм-қа жетеді.

Суда еріген газ құрамының 80-90 %-ті метан, 4-8 %-ті ауыр
көмірсутектер, 3,2-13 %-ті азот, 0,5-7,3 %-ті көмірқышқыл газы, күкіртсутек
газы жоқ.

Қабат суларының орташа тығыздығы 1081 кгм (ХІІІ горизонт),
1105 кгм (ХХІV горизонт), қалыпты жағдайларда барлық горизонттар
үшін орташа 1098 кгм.

Қабат қысымы 11,4 МПа және температурасы 62С, минералдылығы
140 мгл, су үшін анықталған физикалық шамалар: тұтқырлық 0,6 МПа с,
көлемдік коэффициенті – 1,015 м, сыйымдылық коэффициенті – 3,2
па.

1.8 Ұңғыманы қазу кезінде қауіптілік жағдайы болуы мүмкін аймақтар

Ұңғыманы қазу кезінде қауіптілік жағдайы болуы мүмкін аймақтар жобалық
ұңғымаларды бұрғылау кезінде кездескен кауіптіліктерді сұрыптау барысында
неоген, сенон-турон, сеноман, альб, неоком, келловей шөгінділерінде жуу
сұйығының жұтылуы болуы мүмкін неоген, сенон-турон шөгінділерінде жұтылу
анамальді төмен қабат қысымдарының әсерінен болуы мүмкін.

Сеноман, альб және неокомдағы жұтылу шектік репрессиядан жоғары
репрессия беру салдарынан болуы мүмкін.

Келловей шөгінділеріндегі жұтылу пайдалану кезінде қабат қысымын
төмендетуден болуы мүмкін.

Апт, баррем, готерив шөгінділерін ашу кезінде барлық жерде сазды-
мергельді жыныстардың құлауы білінеді, сондықтан құлаудың салдарынан бұл
аралықтарда ұңғыма оқпанының ұлғаюы білінеді.

Келловей және бат шөгінділерін ашу кезінде мұнай-газдың білінуі
мүмкін. Жұтылу кезінде қабатқа репрессияны төмендету және де ұсталып қалуды
тойтару кезінде мұнай ванналарын жасау негізгі себептер болады.

Бұрғылау аспабы шегендеуші тізбектің ұсталып қалу негізінен ұңғыма
оқпанының кішіреюінен болады. Қабыршақ құрау негізінен неоком, келловей
және бат шөгінділерінде байқалады. Бұдан басқа сенон-туран да бордың ісінуі
білінеді.

1.9 Керн алу аралығы

Керн алу қорды есептеу мен игеру жобаларын құрауда ең маңызды
мәліметтер, және өнімді қабаттардың коллекторлық қасиеттері туралы
мәліметтер алу мақсатында жасалады, сонымен қатар керн алу
салалық-геофизикалық зерттеулер мәліметтеріне сәйкес қиманың
мұнай-газдылығының интерпретациясын анықтау үшін арналған.

Өзен кен орнында керн алу үшін роторлық бұрғылауда колонкалық
қашаулар қолданылады. Бұрғыланған аралыққа байланысты алынатын керннің
шамасы қазіргі колонкалық қашаулармен 40-90 % шегінде. Кернді алу және
таңдау, алдағы қойылған геологиялық мақсатқа байланысты болады. Өзен кен
орнында тереңдігі аз көптеген ұңғымалар қазылғандықтан (ХVІІІ горизонт),
керн алуды тек ХІХ горизонттан бастау керек. Ұңғымаларда керн алу
аралықтарын анықтауда, кен орнын қиятын профильдер бойынша қарастырылып
отырған горизонттардан керн толығымен алынуы керек. Сонымен қатар керн мен
құрылымның жеке тобы, қанаттары және переклинальдары толық анықталуы қажет.
Алынған керн тау жынысының әрбір кесіндісін, әрбір қабатын тиянақты
зерттеуі және сипаттауы тиіс. Әртүрлі кернді зерттеу әдістерін пайдалана
отырып төмендегілерді анықтау керек:

1. Мұнай және газ нышандарының болуын.

2. Тау жыныстарының литологиялық мінездемесін және олардың стратиграфиялық
негізін.

3. Тау жыныстарының коллекторлық қасиеттерін.

4. Тау жыныстарының құрылымдық ерекшеліктері мен олардың орналасуының
мүмкін жағдайларын.

1.10 Перспективалы қабаттарды ашу және сынау

1.10.1 Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен аралықтары

Өнімді қабаттарды ашу және сынау бұрғылау жұмыстарының ең жауапты
сатысы болып табылады. Өнімді қабатты ашудың сапасы ұңғымадағы мұнай және
газ ағынын алуға, дебит мөлшеріне, ұңғыманы игеру ұзақтығына, ал өнімді
қабаттарды жоғары пластты қысыммен ашқанда жұмыстардың қауіпсіздігіне әсер
етеді. Қазіргі қолданылып жүрген геофизикалық зерттеулер өнімді қабаттардың
потенциалдық мүмкіндіктері туралы нақты анықтама бере алмайтындықтан өнімді
қабаттарды сынаудың мақсаты, тексерілетін қабаттардағы мұнай және газдың
құрамын анықтау болып табылады. Өзен кен орнында бұрғылау кезінде
қабаттарды сынау жұмыстары жүргізілмейді.

1.10.2 Өнімді қабаттарды ашу әдісі

Мұнай-газ горизонттарын ашу сапалы саз ертінділерін қолдану арқылы
жүргізіледі. Кәсіпшілік-геофизикалық зерттеулер және кернді жүйелі
зерттеулердің нәтижелеріне байланысты мұнай-газ қабатының қалыңдықтары,
физикалық қасиеттері мен литологиялық құрамы, тереңдік аралықтары
анықталады.

Жобалаудағы ұңғыма үшін, өнімді қабаттың барлық қалыңдығын қазу
мен ашқаннан кейін, пайдалану құбырлар тізбегін түсіргеннен кейін тізбек
тиянағы арқылы цементтелінеді. Цементтеу, цементті сағаға дейін 1400м
көтеру арқылы жүзеге асырылады, цементтік қабаттың қатуынан кейін әр қабат
тұсынан перфорация жасалып, барлық объектілер толығымен ашылады. Бұл әдіс
кеуектердің бітелуін болдырмайды және өнімді қабаттан мұнай және газдың
ұңғымаға қозғалысының жағдайын жасайды. Ол пласттың келесі талаптарын
қанағаттандырады.

1. Ашық атқылау (фонтандау) мүмкіндігін тойтарады.
2. Тау жыныстарының табиғи фильтрациялық көрсеткіштерін сақтайды.
3. Ұңғыманы сусыз ұзақ игеруді қамтамасыз етеді және мұнайдың
ұңғымаға ағуын едәуір жеңілдетеді.
Ұңғымадағы қабаттардың жоғары қысымы болады, сондықтан оны ашу
химиялық реагенттермен өңделген саз балшық ертіндісі арқылы жүзеге
асырылады.

Жобалаудағы ұңғымада ПК-103-10 типті кумулятивтік перфоратор
қолданамыз. Перфорация процесінде қабаттарға түсіп тұрған қысымды кеміту
үшін ұңғыма балшық ертіндісімен толтырылуға тиіс. Ұңғыманы
перфорациалағаннан кейін фонтандық арматураны орнатады және мұнай ағынын
қозғау үшін ұңғымаға ауа үрлейді.

1.11 Ұңғымадағы геофизикалық зерттеулер

Терең барлау бұрғылау процесінде төменгі бөлікке геофизикалық
зерттеулер комплексі жүргізіледі. Алынған мәліметтер ұңғыманың
геолого-геофизикалық тілмесін талдауда, тілмені корреляциялауда,
геологиялық профиль тұрғызуда, құрылымдық карта, тілмені литологиялық бөлу
және коллекторларды бөлуде, коллекторлардың қалыңдығын және олардың
орналасу тереңдігін анықтауда, олардың қанығуын бағалауда, сонымен қатар
ұңғыманың техникалық жағдайын бақылау және талдауда қолданылады.

Жүргізілген зерттеулер жиынтығы:

1. Стандартты электрлік каратаж екі зондпен жүргізіледі: 5А2м
(л=2,25м) төбесі жабық зондпен және табан градиент зондпен м2АО (л=2,25м).
Стандартты зондтармен зерттеулер тереңдік масштабы 1:500 және 1:200 бойынша
бүкіл ұңғыма оқпанында жүргізіледі.

2. Ковернометрия – ұңғыма диаметрінің өзгеруін өлшеу екі тереңдік
масштабында 1:500 және 1:200 бүкіл ұңғыма оқпаны бойынша жүргізіледі. Жазу
масштабы 2,5-10 ммсм-ге дейін. Тіркеу жылдамдығы 1200-200 мсағ.

3. БКЗ – бүйір каратаждық зондтау төбесі жабық градиент-зондтармен
және табан зондтармен жүргізіледі. Қисық кедергілер 1-20 смсм масштабта
жазылады, тереңдік масштабы 1:200, жазу жылдамдығы 2200-4000 мсағ.

4. Микрозондтау – екі зондпен жүргізіледі: А0,05м
градиент–микрозондпен тереңдік масштабы 1:200 және жазу масштабы 0,2-0,5
ммсм-ге дейін, тіркеу жылдамдығы 1000-1650м. Екіншісі потенциал микро-
зондпен.

5. Радиометриялық зерттеулер тереңдік масштабы 1:200 және 1:500
шегенделген ұңғымалармен қатар ашық оқпанда жүргізіледі. ГК және НГК
қисықтарының тіркеу жылдамдығын ДРСТ аппаратурасымен 700-750 мсағ және
НГГК-60-62 аппаратурасымен 300-320 мсағ.

Ұңғыманың техникалық жағдайын таңдау үшін инклинометриялық өлшеулері
және цементометрия жүргізіледі.

Кейбір ұңғымаларда бүйір және индукциялық каратажды өлшеулер
жүргізіледі. Тереңдік масштабы 1:200, бүйір каратажды өлшеулері АБК-3
аппаратурасымен жүргізіледі. БК диаграммасының жазу масштабы 20 ммсм, ИК
диаграммасының жазу масштабы 36 мили.ссм.

1. – кесте Ұңғыманың стратиграфиялық кескіні
Жатыс Стратиграфиялық бөлімдеме Табаны бойынша Аралықтағы
тереңдігі жатыс элементтері куыстылық
коэффициенті
Аралығы, м Атауы Индексі Бұрыш Азимут
0 – 70 неоген N 3- 1,32
4
70 – 80 палеоген P 3- 1,32
4
80 – 90 дат Kd 3- 1,02
4
90 – 190 сенон-турон Ksn+t ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.