Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеу туралы

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ5

І. ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ МЕН МАҢЫЗЫ9

1. 1 Несиенің мәні, қажеттілігі және түрлері9

1. 2 Ипотекалық несие түсінігі және оның қоғамдағы рөлі24

ІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУДІҢ СИПАТЫ30

2. 1 Қазақстан Республикасында ипотекалық несиелеудің даму ерекшеліктері30

2. 2 « Тұран Әлем Банкі» ипотекалық несиелеу ерекшеліктері49

2. 3 “Банк Тұран Алем банкіндегі” ипотекалық несиелеудің өзекті мәселелері60

ІІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕНДІРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӘНЕ ДАМУЫ63

3. 1 Ипотекалық несиелендіруді дамытудағы мәселелер63

3. 2 Ипотекалық несиелендіру мәселелерін шешу жолдары және оның дамуы66

Қорытынды71

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі74

КІРІСПЕ

Несиеге деген қажеттілік өте жоғары болып табылады. Сондықтан да, оларды өтеу үшін кепілдеме қажет. Нарықтық экономикада кеңінен қолданылатын несиені қамтамасыз ету әдістерінің бірі болып кепіл саналады. Ел экономикасының жеткілікті дамуы, СССР дәуірінде нарықты экономиканың маңызды құралы болып табылатын - ипотеканы қайтадан жандандыруға мүмкіндік береді.

Мүлікті кепілге қоя отырып, несиелеу «ипотека» деп аталынады. Грецияда біздің эрамызға дейінгі VI ғасырда несиені қамтамасыз етудің жаңа түрі - жерді кепілге қою пайда болды. Кепілге қойылған жердің шекарасына қарыз алушы, бұл жердің кепілде тұрғаны туралы таңба жазып қояды.

Ипотека әртүрлі елдерде кеңінен дамыды. Несие қатынасының бұл формасы ең алдымен нарықтық экономикасы дамыған елдерде, оның ішінде АҚШ пен Европада кеңінен қолданылды. Бұл ипотекалық несиенің басқа несие түрлерімен салыстырғанда бірқатар артықшылықтарының болуымен сипатталынады: ол екі жақ үшін де тәуекел деңгейін төмендетеді. Қарыз алушы несиені ұзақ мерзімге алады, сонымен қатар ол өзінің артынан кепілге қойылған қозғалмайтын мүлікті сақтап қалу мүмкіндігіне ие болады. Несие беруші несие бергеннен ешқандай зиян шекпейді. Кепілге қойылған мүлік табыс алып келуін жалғастыра береді: жалға берілуі мүмкін, өндірістік объект ретінде қолданылуы мүмкін және т. с. с. Осылайша, келісім-шарттың іске асу мерзімі ішінде қарыз сомасын азайтуға немесе толығымен жабуға болады. Сондай-ақ, ипотека Ресей империясының территориясында да қолданылды. Ресейдегі негізгі ипотекалық ұйымдары болып қалалық несие коғамдары саналды. Оның ішінде ең ірілері болып төртеуі саналды: Петербург, Москва, Одесса, Варшава, Олардың қолында 80 пайызға жуық ипотекалық нәсие қорлары шоғырланған болатын.

ХІХ-ХХ ғасырларда қалалық құрылыстың белсенді кезеңінде қалалық қозғалмайтын мүліктермен мәміле жасасу құқығына жер банктері ие болды. Бірақ та, кеңес үкіметі кезінде ипотека ұмытылған болатын, себебі ол капитализмнің элементі деп саналды.

Нарықтық экономикаға өтуге байланысты Қазақстан Республикасында ипотека негізінің қайта жандануы байқалуда және де біздің елге тән модельдің құрылу процесі жүріп жатыр. Сондай-ақ, 90 жылардың басында мемлекеттің халықты тұрғын үймен қамтамасыз етуді қаржыландыру жүйесін құрудың алғашқы қадамдары жасалғанын айта кеткен жөн. 1991 жылы тұрғын үй сферасында нарықтық қатынастардың құрылуының және дамуының бастапқы құқықтық негіздерін құрған, «Қозғалмайтын мүлікті иемдену құқын және олар бойынша мәміле жасауды тіркеу туралы» заң актісі, «Тұрғын үй қатынастары туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданған болатын, Ал, 1993 жылы «Жаңа тұрғын үй саясаты және оны өткізу механизмінің мемлекеттік бағдарламасы туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің Жарғысы қабылданды. Бағдарламада мемлекеттің тұрғын үй саясаты сферасындағы бірқатар маңызды стратегиялық қадамдар қарастырылған:

- тұрғын үй сферасына қатысты құқықтық нормалар жүйесіне өзгертулер мен толықтырулар енгізу;

- тұрғын үй құрылысын және тұрғын үй - коммуналды шарушылығын қаржыландыру жүйесін құру;

- демонополизация;

- тұрғын үй құрылысын жүргізу құнын төмендету бойынша шаралар кешенін өңдеу;

- тұрғын үй құрылысына қатысушыларға жеңілдік жүйесін құру.

Бірақ, Қазақстанда бұл нормативті-құқықтық актілер тұрғын үй секторының дамуында қолданыс таппады, Ипотеканың дамуы 1995 жылдың 23 желтоқсандағы №2723 «Қозғалмайтын мүлік ипотекасы туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығынан бастау алды. Бұл Жарлық ипотеканы, кепілге қойылған қозғалмайтын мүлік кепіл берушінің иемденуінде және қолданылуында қалатын, кепіл түрінде қарастырады.

2000 жылдың аяғында Ұлттық Банк ипотекалық несиелендіру жүйесіне нормативті-құқықтық базаны енгізуді өңдеуді өз қолына алды. Ведомства аралық жұмыс топтары құрылды. Оның нәтижесі болып, Үкімет бекіткен Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландыру және ипотекалық несиелендіру жүйесін дамыту Концепциясы табылады. Ол жерде ең алғаш рет елдегі ипотекалық несиелендіру жүйесін дамытудың концептуалды негізі анықталды.

Елдегi ипотекалық кредит берудiң дамуымен ипотекалық кредит берудің нeriзri өлшемдерi азаю жағына қарай өзгерiстерге ұшырады. Мәселен, 2003 жылдан бастап екiншi деңгейдегi банктердегi сыйақы ставкалары жылына шамамен 12-15°/о-ды кұрайды, бастапқы жарна мөлшерi жылына 15-20%-ға дейiн төмендедi, кредит беру мерзiмi орта есеппен 10-15 жылды кұрады.

Алайда, ипотекалық кредит беру жүйесiнiң осындай дамуы кезiнiң өзiнде қызметтер көрсетудiң бұл түрi Қазақстан Республикасы азаматтарының аз санатына ғана қолжетiмдi болды. Heriзri себептердiң бipi халықта сыйақы төлеу мен бастапқы жарна үшiн жеткiлiктi қаражаттың жоқтығы болып табылады. Осыған байланысты "Қазақстандық ипотекалық компания" ЖАҚ (бұдан әpi - ҚИК) кұрылды. Қaзipri кезде ҚИК-тiң жарғылық капиталы 2, 5 млрд. теңгенi кұрайды.

Екiншi деңгейдегi банктердiң ипотекалық кредиттер беру көлемiн ұлғайту үшiн ипотекалық кредиттер бойынша талап ету құқықтарын сатьш алу жолымен екiншi деңгейдегi банктердi қайта қаржыландыру ҚИК қызметiнiң мақсаты больш табылады.

Осы диплом жұмысын жазу кезінде Қазақстан Республикасының заңнамалы және нормативті актілері (Заңдар, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы, Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетінің Қаулылары мен Ережелері және т. с. с. ) “ТұранӘлембанкі” есептері мен сайты қолданылды. Ипотекалық несиелендіру аясындағы шетел ғалымдарының және мамандарының еңбектері, сонымен бірге статистикалық және анықтама материалдары қолданылды.

Диплом жұмысының негізгі мақсаты: Қазақстан Республикасының коммерциялық банктерінің ипотекалық несиелендіру жүйесін қарастыру.

Зерттеу мәселелері:

1) ипотекалық несие түсінігін анықтау, оның шетелдегі және Қазақстан Республикасындағы дамуын қарастыру;

2) «Тұран Әлем Банк» АҚ материалдар негізінде, Қазақстанның коммерциялық банктерінің ипотекалық несиелендіру тәжірибесіне талдау жүргізу;

3) Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиенің даму мәселері мен келешегін қарастыру.

Диплом жұмысының құрылымы қойылған талаптарға сай жазылған. Жұмыс: кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ МЕН МАҢЫЗЫ

1. 1 Несиенің мәні, қажеттілігі және түрлері

Несиенің түпкі тамыры тауарлық өндірістің пайда болған кезінде жатыр. Содан кейінгі экономикалық даму сатыларының әрқайсысында да несиенің маңызы зор. Тарихтың өткен дәуірлернің бәрінде де дамытпалы несие, барлық қоғамдық қарым-қатынасты жаңартудың және түрлендірудің революциялық қозғаушы күші болды. Ол жеке тауар өндірушілердің арасында мүлде ақиқат байланыс орнатты, олардың мүдделерін қосып бекітті және қоғамдық өндіргіш күштерін қайта бөлудің ұтымды әдісі болды.

Осыған байланысты болашақ экономистерге несиенің арғы негізін, қазіргі жағдайда оны пайдаланудың керегі неде екенін түсіну керек. Оның үстіне әр түрлі деректерде несиенің экономикадағы маңызы әр түрлі түсіндіріледі. Мысалы, кейбір экономистер несие өнімсіз шығынды көбейтіп, өндіргіш күштердің дамуына кедергі келтіреді, нарықтық экономикаға тән қарама-қайшылықтарды шиеленістіре түседі, сондықтан экономикалық дағдарысты жоймайды, керісінше оны тереңдетеді, оған тікелей себепші болады деген пікір айтады. Басқалары керісінше, несие экономиканың тұрақты, үздіксіз дамуына мүмкіншілік береді дейді.

Жоғарыда айтылғандай, несиенің түбірін тауарлы өндірістің пайда болған кезінен іздеу керек. Тікелей айтқанда тауар айырбастау оның бір қолдан екінші қолға ауысуы несиелік қатынастың дәл шыққан жері деуге болады.

Несие құнның белгіленіп үлгірген қызметіне байланысты болатын қатынастарды білдіреді. Несие тек өндірісте ғана пайда бола алмайды, өйткені мұндай өнім әлі жасалған жоқ, ал оның бөліктері ұдайы өндіріс процесінің сәйкес қатысушыларының иелігіне түскен жоқ. Сондықтан несиеге бастаманы өндіріс сатысы емес өнімнің қозғалысының келесі сатылары береді. Осы мағынада несиелік қатынастар бұл өндірістегі қатынастар емес, оның сыртындағы қатынастар болып табылады.

Осылайша өндіріс сферасының айқындаушы мағынасы оны несиелік қатынастардың түпкі мәнін есептеуге негіз болмайды, демек соңғысының мағынасын толық бере алмайды.

Өндірілген өнім мен оның бөліктері индивидиумдардың қолына тимес бұрын айырбасты бастауға болмайды. Сондықтан айырбас өндіріске кіретін акт, өндірісте тікелей бар болады немесе онымен анықталады.

Өз кезегінде үлестіру мен айырбас біртұтас алғанда өндіріспен және бір-бірімен өзара әрекетте болады. Өндіріс осы бөліктермен анықтала алады. Мысалы, нарық ұлғайған кезде, яғни айырбас сферасы, өнідіріс көлемі өседі және оның дифференциациясы тереңдей түседі. Үлестірудің өзгерісімен өндіріс те өзгереді, мысалы капиталдың шоғырлануымен қала мен ауыл арасындағы әр түрлі үлестірумен т. б. . Несие үлестірумен байланысты, бірақ ол үлестіру қатынасын білдіреді. Үлестіруге екі маңызды жағдай тән: 1. -үлестіру пропорцияны белгілейді, онда әрбір индивидиум өндірілген өнімге қатысады; 2. -ол қоғамнан келіп шығатын көз ретінде анықталады.

Айырбастың үлестіруден айырмашылығы, біріншіден, ол индивидиумға үлестіру кезінде алған бөлігін айырбастағысы келетін белгілі бір өнімдерге қол жеткізеді, екіншіден, айырбас жекелеген қажеттіліктерге сәйкес бөлініп қойғанды қайта бөледі, сонымен бірге индивидумнан шығатын кез ретінде анықталады. Үлестіру фазалары және айырбас арасындағы айтылған айырмашылықтар ұдайы өндіріс қатысушылары арасындағы айырбас процесінде қалыптасатын қатынастарды негіз деп есептеуге мүмкіндік береді.

Несиенің ұдайы өндіріс процесіне бұлай әсер етуі өнім өндіріліп және ұдайы өндіріс субъектілерінің иелігіне түскен кезде, ал айырбас фазасында субъектілердің біреуінде қозғалысы тоқтаған уақытша босаған құн мен басқа субъектінің оны қосымша пайдалану қажеттілігі арасында қарама-қайшылық пайда болған кезде мүмкін болады. Несие өндіріс факторы бола келе өндіріс пен үлестіруден шыға отырып қайта бөлу категориясы ретінде өзінің дербестігін жоғалтпайды, шынында тауарлар айырбасының формасы ретінде болады.

Несие айырбас сатысында пайда бола отырып, қарыз мәмілесінің формасы ретінде құн қозғалысының үздіксіздігін қамтамасыз етуге тиіс. Құн қозғалысы несие қозғалысының ядросы болып табылады. Айырбас процесінде мәміленің екі түрі ажыратылады: қарыз мәмілесі және сатып алу-сату мәмілесі. Несие қарыз мәмәлесі ретінде тауарлар айналысы процесіне себепші болады. Қарыз мәмілесі тауар айналысының ерекше формасы және сатып алу-сату мәмілесіне қарсы қойып салыстыру арқылы сипатталуы мүмкін. Олардың арасндағы негізгі айырмашылық мынада: сатып алу-сату кезінде тауарларды өзара ұсыну бір мезгілде жүреді, қарыз мәмілесі кезінде эквиваленттің қайтарылуы кейінге қалдырылады.

Несие ақшаның төлем құралы функциясындағы ақшаның дамуы болып табылады. Ал эквивалент қайтарылуының кейінге қалдырылуы құн қозғалысының сатып алу-сатудан дербес, сапалық жағынан ерекше қозғалыс формасын жасайды. Сондықтан қарыз мәмілесін сатып алу-сату мәмілесінің бір түрі деп ойлауға болмайды.

Айырбастың екі контрагентінің бірегей келісімі ретінде алынған сатып алу-сату мәмілесі олардың арасында кездейсоқ, өткінші байланысты жүзеге асырады. «А» тауарды «В»-ға береді және одан ақша алады. Олардың арасындағы тікелей байланыс тек тауарлар мен ақшалар қозғалысы мерзімінде ғана орнатылады. Тұтастай алғандағы сатып алу-сату мәмілесі барлық қоғамда барлық тауар иелерін байланыстырушы фактор қызметін атқарады, бірақ бұл мәміле өзінің жекелеген көріністерінде кездейсоқ, өткінші байланысты жасайды. Әрбір қарыз мәмілесі, тіпті жеке алынғаны да, басқа осындай мәмілелермен немесе экономикалық қатынастың басқа формалармен байланысты тыс мәміленің контрагенттері арасында ұзаққа созылған қатынасқа көшеді. Өзара ынтымақ, мақсаттың бірлігі пайда болады.

Сатып алу-сату мәмілесі кезінде тұтыну құнының қозғалысы жүреді, ал құн мәмілесі контрагенттерінің қолында қалады. Қарыз мәмілесі кезінде тұтыну құнының ғана қозғалысы жүріп қана қоймайды.

Сатып алу-сату мәмілесі кезінде меншік қозғалысы жүреді: «А» тауарды «В»-ға сатады. Бұл мәміленің нәтижесінде тауар меншік «А»-дан «В»-ға өтеді. Ал қарыз мәмілесі кезінде меншік қарыз берушіде сақталады: «А» «В»-ға қарыз береді. Бұл мәміле нәтижесінде құн «А»-дан тауар «В»-ға орын ауыстырады, бірақ бұл мәміленің объектісіне меншік «А»-да сақталады. Осылайша сатып алу-сату мәмілесі меншіктің оны пайдаланумен сәйкес келуін ұйғарады; қарыз мәмілесі меншіктің оны пайдаланудан айыру мүмкінділігіне негізделген. Сатып алу-сату мәмілесі кезінде меншік және иелену сәйкес келеді, қарыз мәмілесі кезінде меншік иеленуден иеленуден бөлектенеді. Сатып алу-сату мәмілесі кезінде ақша айналыс құралы ретінде қызмет етсе, ал қарыз актісінде олар оны аяқтайды. Сатып алу-сату мәмілесінде сатушы ақшаның көмегімен қандай да бір қажеттілігін қанағаттандыру үшін тауарын ақшаға айналдырады, ал қарыз актісінде ақша құн формасы ретінде мәміле мақсаты болады. Ақша қарыз мәмілесінде сатып алу-сату актісіне қарағанда, басқа қызмет атқаратыны несиенің мәнін анықтау үшін үлкен маңызы зор.

Несиенің экономикалық категория ретінде қарыз мәмілесі кезінде көрінетін және дамитын өндірістік қатынас арқылы анықтау керек. Қарыз мәмілесі несиені экономикалық категория ретінде өз бетінше сипаттамайды; оны осы мәміле негізінде пайда болатын өндірістік байланыстар немесе жүзеге асу формасы -қарыз мәмілесі болып табылатын өндірістік қатынастар сипаттайды. Қарыз мәмілесі тауар шаруашылығының әр түрлі сатыларына тән. Экономиканың тарихи дамуымен бұл мәмілелер жиілейді, ұлғаяды, жетілдіріледі және жалпылама мәнге ие болады.

Әр түрлі шаруашылық жүйелерінде кездесетін мәміле типтерінің формалды ұқсастығы олардың бір атауымен -«несие» -бекітіледі, бірақ әр түрлі дәуірлердің несиелік қатынастары бір атауды сақтай отырып әр түрлі мәнге, мазмұнға, табиғатқа ие.

Несие шаруашылық жүйелерінің ауысуына жағдай жасай отырып өзі де ауысып отырады, өз мазмұнын өзгертеді. Кез келген халық шаруашылығы жүйесінің алдыңғы жүйені жеңетіні және жоққа шығаратыны сияқты несие де бір шаруашылық жүйе жағдайындағы шарушылық байланыстардың типі ретінде алдыңғы шаруашылық жүйесіндегі несиені жеңуші және жоққа шығарушы болып табылады. Несие мәміле типі ретінде, тауар айналысының формасы, құн қозғалысының әдісі ретінде натуралды шаруашылықтан тауар шаруашылығына өткен уақыттан бері дамып келеді. Несие айырбас процесінің өндірістік байланысының типі, тауарлы өндірістің экономикалық категориясы ретінде ғана емес, тауар шаруашылығы шеңберінде диалектикалық дамушы құбылыс ретінде де қарастырылуы қажет. Тауар шаруашылығының әр түрлі сатыларының несиелік қатынастарының өзара айырмашылығы, қолдан-қолға өтуі қарыз келісімі арқылы жүзеге асатын әр түрлі объектілердің айырмашылғынан көрінеді.

Несие түсінігі келесі түрде белгіленеді. Бақыланылатын халық шаруашылығы құбылыстарының барлық жиынтығының ішінен бәрінен бұрын қоғамдық өмірде несие деп аталатындары іріктелініп алынады; сонан соң бұл құбылыстар талданады, төмендегідей белгілерге бөлінеді: біріншіден, олардың барлығына тән белгілері; екіншіден, бұл белгілердің ішінен тек осы іріктелініп алынған құбылыстарға тән белгілер ғана сақталынады. Несие деп аталатын әлеуметтік байланыстар: әр түрлі тарихи кезеңдерде, тауар шаруашылығының алғаш пайда болуы кезінде, дамыған нарықтық шаруашылық дәуірінде де бар болды.

Қарыз мәмілесі ретінде несиені екі көзқараста қарастыруға болады: біріншіден, оның техникалық-заңдылық белгілері көзқарасынан, екіншіден, әлеуметтік мазмұны, яғни осы келісім негізінде өсетін және дамитын немесе онда өз көрінісінен табатын өндірістік байланыстар типін сипаттайтын белгілер тұрғысынан. Бұл екеуі бір-бірінен бөлінгісіз, олар өзара байланысты және себепші. Бірақ экономикалық талдау үшін маңыздысы қарыз мәмілесінің экономикалық мазмұны, яғни өндірістік қатынастардың белгілі бір формаларымен байланысты шаруашылық әдістері, жұмыс тәсілдері емес, өндірістік қатынастардың өзі болып табылады.

Бұл жағдайды былайша түсіндіруге болады. Мысалы, машина өндірісін таза техникалық тұрғыда, машина өндірісінің макроэкономикалық орта параметріне анағұрлым бейімделуін оның жұмыс және таза техникалық тиімділігі тұрғысынан қарастыруға болады. Сонымен қатар сол машина өндірісін оның әлеуметтік жағынан да қарастыруын, яғни машина өнірісі негізінде пайда болатын және дамитын өндірістік байланыстардың формалары мен типтері тұрғысынан, бұл бір жағынан оларға себепші, ал екінші жағынан олар оны анықтайды. Бірінші жағдайда -біз машина өндірісін техникалық-экономикалық категория, ал екінші жағдайда -экономикалық категория ретінде қарастырамыз.

Несиеге қатысты осыны айтуға болады. Несиені оның техникалық-заңдылық белгілері жағынан тауар айналысы процесін жүзеге асыратын мәміленің белгілі бір типі ретінде қарастыруға болады. Бұл жағдайда несие олардың алдында техникалық немесе құқықтық категория ретінде танылады. Несиені құбылыстардың экономикалық мазмұны ретіндегі көзқарас тұрғысынан қарастыруға болады. Бұл жағдайда несие олардың алдында экономикалық ғылым категориясы ретінде қабылданады.

Несие теориясы оны техникалық- заңдылық категория ретінде ғана емес, қоғамдық-экономикалық категория ретінде қарастырады. Несиені оның формалды-заңдылық белгілері жағынан оқып білудің несиелік мәмілені тек меншіктің қозғалысы әдісінің және оны иеленудің ерекше түрі ретінде түсіну үшін маңызы бар. Сондықтан несие экономикалық категория ретінде несиелік мәміленің ерекше техникалық-заңдылық белгілерімен сипаттала алмайды.

Осылайша, несие өндірістік қатынастарды білдіретін экономикалық категория.

Несиенің мүмкіндігі нақты болуы үшін белгілі бір шарттар қажет. Олар кем дегенде екеу:

1. несиелік мәмілеге қатысушылар -кредитор және қарыз алушы -экономикалық байланыстардан келіп шығатын міндеттемелердің орындалуына материалдық кепілдік беретін заңды дербес субъектілер ретінде болулары керек. Несиелік қатынасқа түсуші заңды тұлғалар өз қызметтерін нарық заңдары және экономикалық мүдделердің сәйкестігі негізінде жүзеге асулары қажет;

2. несие қажеттілігі, егер қарыз алушы мен қарыз беруші мүдделері сәйкес келген жағдайда қажет болып табылады. Несиелік мәміле жасалуы үшін оның қатысушылары өзара ықылас білдірулері қажет. Экономикалық қатынастар бәрінен бұрын мүдделер ретінде көрінеді. Бұл мүдделер соңында өндірістік қатынастың қатысушыларының еркімен реттелетін қандай да бір субъективті нәрсе емес. Әрекетті тудыратын кез келген мүдде бәрінен бұрын объективті процестерге, өзара мүдделілікті болдырмай қоймайтын нақты жағдайларға сүйенеді. Несиелік қатынастар бір жағынан кредитор мен қарыз алушының арасында ақшалай қаражаттарды қарызға беру; екінші жағынан, оларды алу кезінде мүдделілік пайда болған жағдайда жүзеге асады. Осылайша несие капиталдардың шеңбер айналымы және айналымында белгілі бір жағдайларда несиелік қатынастардың пайда болуы мүмкіндігі шындыққа айналғанда қажет болады.

Несие экономикалық категория ретінде формаларға ие. Форма әр уақытта қандай да бір объектілерге тән тұрақты, қажетті байланыстардың жиынтығын білдіреді. Несиеге қатысты оның формасы бұл несиелік қатынастар құрылымының, олардың әр түрлі сыртқы және ішкі өзгерістер кезінде сақталатын негізгі қасиеттерінің көрінісі. Қарызға берілген құнға қатысты кредитор мен қарыз алушы арасындағы байланыс қалай өзгерсе де, несиенің формасы оның бүтін ретіндегі мазмұнын білдіреді.

Экономикалық әдебиетте несиенің негізгі екі формасы қарастырылады: коммерциялық және банктік. Сонымен қатар көптеген жарияланымдарда несие формаларына: тұтыну, мемлекеттік, халықаралық, үкіметаралық, фирмалық және т. б. жатқызады.

Коммерциялық несие -бұл жеткізушінің сатып алушыға ұсынған тауары немесе көрсетілген қызметі үшін төлемді кейінге қалдырылуы. Несиенің осы формасының объектісі ретінде тауарлық капитал қызмет атқарады. Коммерциялық несиенің ерекшелігі мынады: қарыз капиталы өнеркәсіптік капиталмен біріккен, ал оның мақсаты -тауарларды өткізуді жылдамдату.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.