ҚАБ басқару жүйесінің екі деңгейден тұратын құрылымы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1 Технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
1.1 Қысқаша сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.2 Шикізат пен қалдық газдардың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ...10
1.3 Күкіртқышқыл цехы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12 1.3.1 Цехтың жалпы сызбасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
1.3.2 Газды қүрғату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
1.3.3 803 абсорбциясының технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
2 Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.1 ҚАБ басқару нысаны ретіндегі сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... 20
2.2 ҚАБ технологиялық кешенін басқару қүрылымын таңдау ... .22
2.3 Жуй^нің математикалық қамтамасыз етілуі ... ... ... ... ... ... ... .24 .
2.3.ЬЖ^йшғітП^ШтёШТй^^ ... ... ... ... .7..: ... : ... ... ... ... ... ..26
2.3.2 ҚАБ басқару алгоритмі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..., ... ...27
2.4 Техникалық қамтамасыз етілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
2.5 Ақпараттық қамтамасыз етілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37
2.6 Бағдарламалық қамтамасыз етілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..40
3 Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
3.1 Жаңа басқару жүйесін ендірудің техникалық.экономикалық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
3.2 ТПАБЖ қүруга кететін шығынды анықтау ... ... ... ... ... ... ... ...43
3.2.1 ТПАБЖ жүмысымен байланысты қосымша шығындар
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...44
3.2.2 Қызметшілердің жалақысын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .45
3.3 Экономикалық тиімділік және өзін.өзі ақтау мерзімі анықтамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..49
4 Еңбек қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факорларды талдау ... ... ... ... 52
4.2 Үйымдастыру шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .54
4.3 Техникалық іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...55
4.3.1 Электрқауіпсіздігін қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...55
4.3.2 Жермен байланыстыру сақтығы есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ..55
4.4 Санитарлық.гигиеналық іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .58
4.4.1 Ауаны тазартуды үйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..58
4.4.2 Жеке сақтандыру қүралдарымен қамтамасыз ету ... ... ... ... ... 58
4.4.3 Шудан сақтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..58
4.4.4 Табиғи және жасанды жарықтандыру үйымдастыру ... ... ... ... 59
4.5 Өртке қарсы шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..60
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..61
Әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 62
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..64
1 Технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
1.1 Қысқаша сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.2 Шикізат пен қалдық газдардың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ...10
1.3 Күкіртқышқыл цехы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12 1.3.1 Цехтың жалпы сызбасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
1.3.2 Газды қүрғату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
1.3.3 803 абсорбциясының технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
2 Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.1 ҚАБ басқару нысаны ретіндегі сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... 20
2.2 ҚАБ технологиялық кешенін басқару қүрылымын таңдау ... .22
2.3 Жуй^нің математикалық қамтамасыз етілуі ... ... ... ... ... ... ... .24 .
2.3.ЬЖ^йшғітП^ШтёШТй^^ ... ... ... ... .7..: ... : ... ... ... ... ... ..26
2.3.2 ҚАБ басқару алгоритмі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..., ... ...27
2.4 Техникалық қамтамасыз етілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
2.5 Ақпараттық қамтамасыз етілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37
2.6 Бағдарламалық қамтамасыз етілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..40
3 Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
3.1 Жаңа басқару жүйесін ендірудің техникалық.экономикалық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
3.2 ТПАБЖ қүруга кететін шығынды анықтау ... ... ... ... ... ... ... ...43
3.2.1 ТПАБЖ жүмысымен байланысты қосымша шығындар
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...44
3.2.2 Қызметшілердің жалақысын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .45
3.3 Экономикалық тиімділік және өзін.өзі ақтау мерзімі анықтамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..49
4 Еңбек қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факорларды талдау ... ... ... ... 52
4.2 Үйымдастыру шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .54
4.3 Техникалық іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...55
4.3.1 Электрқауіпсіздігін қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...55
4.3.2 Жермен байланыстыру сақтығы есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ..55
4.4 Санитарлық.гигиеналық іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .58
4.4.1 Ауаны тазартуды үйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..58
4.4.2 Жеке сақтандыру қүралдарымен қамтамасыз ету ... ... ... ... ... 58
4.4.3 Шудан сақтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..58
4.4.4 Табиғи және жасанды жарықтандыру үйымдастыру ... ... ... ... 59
4.5 Өртке қарсы шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..60
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..61
Әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 62
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..64
Осы уақытта өте маңызды міндет ретінде шикізатты кешенді түрде қайта өндеуді, қор жинақтау техникасын, азқалдықты, қаддықсыз және энергия жинақтау технологиясын кеңінен қолдану, шикізаттың, материалдардың барлық жергілікті түрлерін айналымға тарту, екіншілік қорды кәдеге асыру болып табылады.
Көптеген түсті металлургия кәсіпорындарындарында өнделіп, атмосфереға лақтырылып жатқан күкіртқүрамды газ қалдықтарын кәдеге асырудың өткір проблемасы бар.
Осы кезде күкіртқүрамды газдарды кәдеге асырудың негізгі тәсілі ретінде күкірт қышқылын өндіру болып табылады.
Күкірт қышқылы өндіріс көлемі бойынша химиялық заттардың арасында алғашқы орындардың қатарында келеді. Ол халық шаруашылығының көптеген салаларында қажетті өнімдердің кең көлемде ассортименттерін алу үшін қолданыла отырып, оған деген мүқтаждық үнемі өсіп келеді.
Түсті металлургияның қалдық газдарынан күкірт қышқылын алу күкіртқышқылдық өндірістің аса маңызды шикізаттық қоры болып табылады. Металлургиялық кәсіпорындарда қалдық газдарды қайта өндеу әуе бассейнін ластанудан сақтау проблемасымен үздіксіз байланысты. Түсті металлургиядағы күкіртқышқылдық құрылғылар күкіртқүрамды газдардың қалдықтарын күкірт қышқылына өндіре отырып, негізгі өндірістің атмосферадағы ауаны зиянды өнеркәсіптік қалдықтардан тазартуына қызмет етуге арналған газдан тазарту қүрылғысының функциясын орындайды. Соған қарамастан жоғары кешендендірілгені мен шикізатты толық пайдалануына байланысты бүкіл өнеркәсіптің жүмысының экономикалық көрсеткіштері өте жақсы деп бағаланады.
Көптеген түсті металлургия кәсіпорындарындарында өнделіп, атмосфереға лақтырылып жатқан күкіртқүрамды газ қалдықтарын кәдеге асырудың өткір проблемасы бар.
Осы кезде күкіртқүрамды газдарды кәдеге асырудың негізгі тәсілі ретінде күкірт қышқылын өндіру болып табылады.
Күкірт қышқылы өндіріс көлемі бойынша химиялық заттардың арасында алғашқы орындардың қатарында келеді. Ол халық шаруашылығының көптеген салаларында қажетті өнімдердің кең көлемде ассортименттерін алу үшін қолданыла отырып, оған деген мүқтаждық үнемі өсіп келеді.
Түсті металлургияның қалдық газдарынан күкірт қышқылын алу күкіртқышқылдық өндірістің аса маңызды шикізаттық қоры болып табылады. Металлургиялық кәсіпорындарда қалдық газдарды қайта өндеу әуе бассейнін ластанудан сақтау проблемасымен үздіксіз байланысты. Түсті металлургиядағы күкіртқышқылдық құрылғылар күкіртқүрамды газдардың қалдықтарын күкірт қышқылына өндіре отырып, негізгі өндірістің атмосферадағы ауаны зиянды өнеркәсіптік қалдықтардан тазартуына қызмет етуге арналған газдан тазарту қүрылғысының функциясын орындайды. Соған қарамастан жоғары кешендендірілгені мен шикізатты толық пайдалануына байланысты бүкіл өнеркәсіптің жүмысының экономикалық көрсеткіштері өте жақсы деп бағаланады.
1. Амелин А.Г. Производство серной кислоты/М.: "Машиностроение", 1975.
2. Добросельская Н.Г. Производство серной кислоты из отходящих газов цветной металлургии/М.: "Металлургия", 1983.
3. Фиалко Г.Т. Автоматизация производства серной кислоты/ М.: "Машиностроение", 1964.
4. Гогант А.И., Альперович А.С., Васин В.Т. Системы цифрового управления в химической промышленности/М.: "Химия", 1985.
5. Ротач В.Я. Расчет динамики промышленных автоматических систем регулирования/М.: "Энергия", 1973.
6. Гурецкий Х.В. Анализ и синтез управления с запаздыванием/ М.: "Машиностроение", 1974.
7. Крутько П.Д. Вариационные методы синтеза с ЦР/М.: "Советское радио", 1967.
8. Фонталин Н.Н. и др. Расчеты экономической эффективности в дипломных и курсовых проектах/Минск: "Высшая школа", 1989.
9. Злобинский Б.М. Охрана труда в металлургии/М.: "Высшая школа", 1989.
10. Шариков Л.П. и др. Справочник по охране труда/Л.: "Судостроение", 1976.
11. Клюев А.А., Клюев А.С., Глазов Б.В. Проектирование систем автоматизации технологических процессов. Справочное пособие/М.: "Энергоатомиздат", 1990.
63
12. Техническое описание. "8сһ1итЪи§ег Тесһпо1о§іе5",
Великобритания.
2. Добросельская Н.Г. Производство серной кислоты из отходящих газов цветной металлургии/М.: "Металлургия", 1983.
3. Фиалко Г.Т. Автоматизация производства серной кислоты/ М.: "Машиностроение", 1964.
4. Гогант А.И., Альперович А.С., Васин В.Т. Системы цифрового управления в химической промышленности/М.: "Химия", 1985.
5. Ротач В.Я. Расчет динамики промышленных автоматических систем регулирования/М.: "Энергия", 1973.
6. Гурецкий Х.В. Анализ и синтез управления с запаздыванием/ М.: "Машиностроение", 1974.
7. Крутько П.Д. Вариационные методы синтеза с ЦР/М.: "Советское радио", 1967.
8. Фонталин Н.Н. и др. Расчеты экономической эффективности в дипломных и курсовых проектах/Минск: "Высшая школа", 1989.
9. Злобинский Б.М. Охрана труда в металлургии/М.: "Высшая школа", 1989.
10. Шариков Л.П. и др. Справочник по охране труда/Л.: "Судостроение", 1976.
11. Клюев А.А., Клюев А.С., Глазов Б.В. Проектирование систем автоматизации технологических процессов. Справочное пособие/М.: "Энергоатомиздат", 1990.
63
12. Техническое описание. "8сһ1итЪи§ег Тесһпо1о§іе5",
Великобритания.
МАЗМҮНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...8
1 Технологиялық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.1 Қысқаша
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..10
1.2 Шикізат пен қалдық газдардың
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ...10
1.3 Күкіртқышқыл
цехы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
1.3.1 Цехтың жалпы
сызбасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 2
1.3.2 Газды
қүрғату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..13
1.3.3 803 абсорбциясының
технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
2 Арнайы
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...20
2.1 ҚАБ басқару нысаны ретіндегі
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... 20
2.2 ҚАБ технологиялық кешенін басқару қүрылымын таңдау ... .22
2.3 Жуй^нің математикалық қамтамасыз
етілуі ... ... ... ... ... ... ... . 24 -
2.3.ЬЖ^йшғітП^ШтёШТй^^ ... ... ... . .. .7..: ... : ... ... ... ... ... ..26
2.3.2 ҚАБ басқару
алгоритмі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ., ... . ..27
2.4 Техникалық қамтамасыз
етілуі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .32
2.5 Ақпараттық қамтамасыз
етілуі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..37
2.6 Бағдарламалық қамтамасыз
етілуі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .40
3 Экономикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .42
3.1 Жаңа басқару жүйесін ендірудің техникалық-экономикалық
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .42
3.2 ТПАБЖ қүруга кететін шығынды
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ...43
3.2.1 ТПАБЖ жүмысымен байланысты қосымша шығындар
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 44
3.2.2 Қызметшілердің жалақысын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .45
3.3 Экономикалық тиімділік және өзін-өзі ақтау мерзімі
анықтамасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 49
4 Еңбек
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..52
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факорларды талдау ... ... ... ... 52
4.2 Үйымдастыру
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5 4
4.3 Техникалық іс-
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
4.3.1 Электрқауіпсіздігін қамтамасыз
ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...55
4.3.2 Жермен байланыстыру сақтығы
есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ...55
4.4 Санитарлық-гигиеналық іс-
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .58
4.4.1 Ауаны тазартуды
үйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..58
4.4.2 Жеке сақтандыру қүралдарымен қамтамасыз ету ... ... ... ... ... 58
4.4.3 Шудан
сақтандыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 58
4.4.4 Табиғи және жасанды жарықтандыру үйымдастыру ... ... ... ... 59
4.5 Өртке қарсы
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...60
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...61
Әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..62
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .64
КІРІСПЕ
Осы уақытта өте маңызды міндет ретінде шикізатты кешенді түрде қайта
өндеуді, қор жинақтау техникасын, азқалдықты, қаддықсыз және энергия
жинақтау технологиясын кеңінен қолдану, шикізаттың, материалдардың барлық
жергілікті түрлерін айналымға тарту, екіншілік қорды кәдеге асыру болып
табылады.
Көптеген түсті металлургия кәсіпорындарындарында өнделіп, атмосфереға
лақтырылып жатқан күкіртқүрамды газ қалдықтарын кәдеге асырудың өткір
проблемасы бар.
Осы кезде күкіртқүрамды газдарды кәдеге асырудың негізгі тәсілі ретінде
күкірт қышқылын өндіру болып табылады.
Күкірт қышқылы өндіріс көлемі бойынша химиялық заттардың арасында алғашқы
орындардың қатарында келеді. Ол халық шаруашылығының көптеген салаларында
қажетті өнімдердің кең көлемде ассортименттерін алу үшін қолданыла отырып,
оған деген мүқтаждық үнемі өсіп келеді.
Түсті металлургияның қалдық газдарынан күкірт қышқылын алу күкіртқышқылдық
өндірістің аса маңызды шикізаттық қоры болып табылады. Металлургиялық
кәсіпорындарда қалдық газдарды қайта өндеу әуе бассейнін ластанудан сақтау
проблемасымен үздіксіз байланысты. Түсті металлургиядағы күкіртқышқылдық
құрылғылар күкіртқүрамды газдардың қалдықтарын күкірт қышқылына өндіре
отырып, негізгі өндірістің атмосферадағы ауаны зиянды өнеркәсіптік
қалдықтардан тазартуына қызмет етуге арналған газдан тазарту қүрылғысының
функциясын орындайды. Соған қарамастан жоғары кешендендірілгені мен
шикізатты толық пайдалануына байланысты
бүкіл өнеркәсіптің жүмысының экономикалық көрсеткіштері өте жақсы деп
бағаланады.
Металлургиялық газдардан алынған күкірт қышқылының өзіндік қүны химиялық
өнеркәсіптің күкіртқышқыл цехтарынан алынган қышқылдың өзіндік қүнынан
едәуір төмен.
Сондықтан түсті металлургияның алдында түрған мәселенің бірі күкірт
газдарының қалдықтар базасындағы күкіртқышқылдық өндірісті одан әрі
жетілдіру болып табылады.
Күкіртқышқылдық өндірісті жетілдірудің ең қажетті элементтерінің бірі —
автоматтандыру.
Бақылау мен реттеуді автоматтандыру, технологиялық процестерге автоматты
басқару жүйелерін ендіру еңбек пен жабдықтаудың өнімділігін елеулі
арттыруға мүмкіндік береді, оның орнықтырақ жүмыс істеуін
қамтамасыздандырады, сапасын көтере, өздік қүны мен шикізатты жоғалтуды
түсіре отырып, өнім шығаруын арттырады, сонымен қатар адамды өндірістік
процестерге тікелей қатысудан босатады, химиялық, әсіресе, күкіртқышқылдық
өндіріс үшін өте қажетті қауіпсіздік пен еңбектің зиянсыз жағдайларын
толығымен қүрайды.
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 ӨМК-ға қысқаша сипаттама
ӨМК-ң қүрамына қорғасын және мырыш зауыттары кіреді. Қорғасын мен мырышты
алу үшін тасып әкелінген қорғасын-мырыштық сульфидтік концентрат
қолданылады. Зауытқа шикізат Зыряновск және Лениногорск Тау-байыту
комбинаттарынан келіп түседі, сонымен қатар Ираннан тасып әкелінген
қорғасын-мырыштық сульфидтік концентраттар қолданылған.
Күкірт қышқылын өндірісіне арналған шикізат ретінде қорғасын өндірісінің
агломашинасы мен мырыш өндірісінің ҚҚ пештерінің қалдықтарының күкірт газы
қызмет етеді.
1.2 Шикізат пен қалдық газдардың сипаттамасы
Концентрат зауытқа сыйымдылығы әрқайсысы 3-5 тонна келетін металл
контейнерлерімен келіп түседі. Келіп түскен контейнерлердің ылғалдылығы 12-
18% көлемінде болады. Олар қүрғату барабанында ылғалдылығы 5-8% болғанша
қүрғатып, транспортерлер жүйесімен қоймаға қайтарылады. Зауытқа келіп
түсетін қорғасын-мырыштық концентраттардың сипаттамасы төмендегі кестеде
көрсетілген:
1.1 кесте — Қорғасын шикізатының құрамы
РЬ Zп
Агломашина 6-6,5 0,1
ҚҚ пеші 8-12 0,1-0,2
Зауытқа келіп түскен сульфидті кендер мен концентраттар шикіқұрамға
ұшырап, концентраттар, қождамалар және айналымдар балқымасы қаттамалық
шикіқүрам қоймасында өндіріледі.
Дайын қаттама шикіқүрамын күйежентектеуге өнімділігі 30-120 м3тонна
арнайы шикіқұрамды орта деңгейлендіру машинага беріледі. Агломерация
кезінде шикіқұрамның химиялық және физикалық реакция өзгерісі жүреді.
Негізгі химиялық реакциялар ауа оттегінде сульфид қышқылы реакциясының
процесін жүруін анықтайды. Астынан үрлеу агломерациясы кезінде шикіқүрамның
негізгі қабатының жануы төменнен жоғары қарай орындалады, күйдіру және
күйежентектеу процесін интенсификациялау мақсатында сапасы көбірек
агломерат алу мен газда 802 құрамын көбейтуде оттегі 24%-ке дейін
байытылган үрлейтін агломерация тәсілі қолданылады. Агломератты тісті
үсатқыштан кейін агломашинадан өткізу үш фракцияға жіктеледі. Ірісі шахтада
балқытуға бағытталады, жеңілі шахтаға келіп түседі, ал өлшемі 15-25 мм
болатын ортаншысы агломашинаға қайта қайтарылады.
Артық айналмалы агломератты ірі шикіқүрам нашар жанады және негізгі
қабатының жануы үшін құрамындағы отыны жетіспейді. Зауыт жұмысшыларының
бақылауы бойынша шикіқұрамның ең жақсы жануы материаддың жану қабатының
үлкендігі 5-8 мм-ден аспаған кезде жүреді. Ауадағы газ режимін тандау
аглогаздан барынша көп мөлшерде күкіртті алу жағдайын туғызу мақсатында
анықталады. Осы мақсатта процесті аглогазда Ѕ02 қоспасы көбейтілуі үшін
жүргізеді. Бай газдар ылғалдандыру мұнарасына, сонан кейін қатты
бөлшектерден тазарту үшін электрофильтрге, электрофильртден күкіртқышқыл
цехына жіберіледі.
1.3 Күкіртқышқыл цехы
1.3.1 Цехтың жалпы сызбасы
Құрғақ тазартудан кейін күкірт газы шаю бөлімінде газда бу түрінде
кездесетін қалдық тозаңдар мен барлық зиянды қоспалардан толық тазартылған
болу керек. Бұл негізінде газды шаю мүнарасындағы күкірт қышқылының судағы
ерітінділерімен шаю арқасында жүзеге асып, соның арқасында бір-біріне
қарама-қарсы жылжыған сұйық пен газ арасынды қажет болатын байланыс
қамтамасыздандырылады. Мұнда тәжірибелі түрде қалдық тозаңдар мен зиянды
қоспалардың бөлігі толығымен шығарылып тасталады.
Шаю бөлімінен шыққан күкірт газы құрғату агенті ретінде 92,5-95%
күкірт қышқылы қолданылатын арнайы құрғату мүнарасында құрғатудан өтеді.
Құрғатылған газ жылуалмасу және байланыс аппаратынан тұратын байланыс
түйініне түседі. Мұнда күкірт ангидриді ванадий байланыс массасыңда
күкірттенгенше қышқылданады.
Газ байланыс бөлімінен кейін абсорбцияға келіп түседі. Абсорбция
процесінде түрлі шоғырланудағы қышқыл пайда болуы мүмкін: моногидрат (Н2S04
шоғырлануы - 100%), олеум (моногидратта Ѕ03 ерітіндісі) және үлкен
шоғырланудағы күкірт қышқылының ерітіндісі. Абсорбция процесін екі
абсорберде жүргізеді: олеумді және моногидратты. Моногидраттың бір бөлігі
олеум және құрғату мүнарасының жинағына тоқтамастан беріліп отырады.
Газ моногидрат абсорберінің шығысында бүріккіұстағыштан өтіп,
түтіншығарғыш арқылы атмосфераға лақтырылады.
1.3.2 Газды құрғату
Аппаратураға кері әсер беруі (тез бүзылуға алып келеді) және
абсорберде мықты күкірт қышқылы S03-ті жүту процесіне әкеліп, газда су
буының болуы күкірт қышқылының конденсациясына әкеліп соқтыратындықтан,
күкірт қышқылының өндірісінің байланыс бөліміне түскенше, шаю бөлімінен
шыққан күкірт газы барынша толық қүрғатылуы керек. Күкірт газын құрғатудың
технологиялық процесі мықты күкірт қышқылының су буын тығыз жүтуы
қасиетінде егізделген. Құрғатуды арнайы құрғату мұнарасында жүргізеді,
мұнда газ шоғырлануы 92,5-95% Н2Ѕ04 сулағыш күкірт қышқылымен ағысқа қарсы
қозғала отырып, онымен осы мұнарадағы салманың бетінде жанасады. Құрғату
мұнарасының жақсы жұмыс істеуі құрғату процесінің физика-химиялық
негізін дұрыс пайдалану кезінде
қамтамасыздандырылады. Қышқылдың су буын жұтуымен қатар құрғатылып жатқан
газдың күкірт ангидридін де жүтуы жүріп жатқанын ұмытпаған жөн.
Құрғату қышқылының қоспасы мен газ құрғату процесінің температурасынан Ѕ02-
нің шығындарының берілгендері 1.4 кестеде келтірілген.
1.4 кесте — Құрғату қышқылының қоспасы мен процесс температурасына
байланысты Ѕ 02-нің шығындарының берілгендері
Н2Ѕ04 қоспасы, % ЅО2 шыгыны, %93 95 97
(көлемдік)
40 °С 0,55 1,00 3,30
50 °С 0,51 0,92 2,92
60 °С 0,37 0,64 2,22
Құрғату мұнарасында су буын жұтуы суды жұтатын қышқыл қызып, оның жиі
буланғанынан тұманның пайда болуына да байланысты. Сулау қышқылының
температурасы көтерілген сайын, пайда болатын тұманның мөлшері көбейіп,
шамасынан (5 мгм3) біраз асып кетуі мүмкін. Газдағы күкіртқышқылды
тұманның (мгм3) әр түрлі температура мен сулағыш құрғату қышқылының
қоспаларының құрғату мұнараларынан кейінгі құрамы
1.5 кестеде келтірілген.
1.5 кесте — Құрғату мұнарасынан кейінгі газдағы
күкіртқышқыл тұманның (5 мгм3) қүрамы
Температура, °С Қоспа, %Н2S04 40 60 80 100
90 0,6 2,0 6,0 23,0
95 3 11 33 115
98 6 19 56 204
Құрғату мұнарасында пайда болған күкіртқышқыл тұман
жылуалмасуларды коррозияға ұшыратып, аппаратураға қосымша зиянын
тигізеді және мұржадан лақтырылған газдармен бірге күкірттің де
шығынының көбеюіне әсерін тигізеді.
Сондықтан газдың өте жақсы қүрғатылуына мыналар үсынылады:
а) құрғату мұнарасын 93-95% Н2S04 қоспасы бар қышқылмен
сулау; Ь) бірінен кейін бірі қосылған екі қүрғату мүнаралардың қатар жүмыс
істегенде, газ жүрген кезде біріншісін қоспасы 90-92% Н2Ѕ04 қышқылмен
сулау, ал екіншісін — 93-95% Н2Ѕ04 қоспасымен. Сонда бірінші мұнарада
тұманның пайда болуы тәжірибе жүзінде болмайды, ал екінші мұнарада газ
біріншісімен салыстырғанда құрғағырақ болып
келгендіктен, оның пайда болуы азаяды; с) құрғату мұнарасына сулауға
келіп түскен қышқылдың температурасын 45-55 °С деңгейінде ұстап тұру.
Құрғату мұнарасының циклында күкірт қышқылы келесі сызба бойынша
айналымға түседі: жинақ — тиеу насосы — бүркеніш құбырлы мұздатқыштар —
тегеурінді күбі — мұнара. Құрғату мұнарасы қышқылға берік кірпішпен
шегенделген болаттан жасалған вертикальді цилиндр болып табылады.
Түбінің газ кіретін жағына қарама-қарсы бетінде қышқылдың шығуына
арналған штуцер орналасқан. Қышқылға берік кірпіштен жасалған мұнараның
түбіне оттық тор қойылады. Оған қышқыл мен газдың тию бетінің үлкеюі үшін
Раши сақинасын, салманы орналастырады.
Сақиналардың өлшемдері: 150x150; 120x120; 100x100; 80x80, оларды
диаметрі үлкен сақинадан бастап, диаметрі кішісіне қарай екі қатардан
орналастырады, ал салманың басқа көлемі 50x50 мм сақинаның тығыз қатарлары.
Газ мұнараның төменгі бөліміне кіріп, салма арқылы суланатын қышқылға
қарсы ағыспен жоғары көтеріледі.
Айналым жинағындағы қышқыл 40-45 °С температураға дейін
салқындатылу үшін тиелген үрлегіштермен
бүркенішқұбырлы мұздатқышқа беріледі. Қысым күбісі арқылы өздік ағынмен
мүнараның үлестіруші ыдысына беріледі. Одан қышқыл 6 сегменттен тұратын
бөлгіш плитаға келіп түседі. Сегменттерде бүйір тесігі бар болат стақандар
орналасқан. Қышқыл стақандардың қабырғаларындағы тесіктерден өтіп, салманы
дымқылдандырады.
Мұнарадан ағып шыққан қышқыл жүтылған сумен сүйытылған, және оның
температурасы газдағы су буының конденсациясының жылылығының нәтижесінде
көтеріліп отырады.
Құрғату мүнарасының циклындағы қышқылдың
концентрациясы моногидратты абсорбердің циклындағы қышқылдар жинағына
берілуге қолдау алып отырады. Құрғату мұнарасының циклындағы қышқылдың
артығы дайын өнім қоймаға жіберіледі.
Моногидратты сүйыту мен қүрғатылған қышқылды айдаудың үздіксіз
жүргендігі қүрғату процесінің орнықтырақ болуына өте қажет.
Құрғатылған газда қалған ылғалдылығының максимал шамасы 0,01% құрайды.
1.3.3 Ѕ03 абсорбциясы технологиясы
Түйісу аппараты алдындағы S02 алғашқы қоспасына тәуелді болатын, 803
қоспасымен түйісуден соң, сонымен бірге катализатордағы түйісу дәрежесіне
қышқылдануына қарай қол жеткізілген қышқылдану процесінде абсорбцияға газ
келе бастайды.
Абсорбция процесі келесі тендеумен өрнектеледі:
пН20 + SО3 = (n- 1)Н20 + Н2Ѕ04 + Q
n=1 болғанда жоғарғы тендеуге сәйкес моногидрат немесе 100% күкірт
қышқылы түзіледі. n 1 болған жағдайда моногидраттағы еркін S03 ерітіндісін
құрайтын олеум алынады. n 1 болған жағдайда бастапқы реагенттердің өзара
әсері нәтижесінде күшті күкірт қышқылы түзіледі, егер, су буы мен күкірт
ангидриді тікелей әсерлессе, онда үсакдисперсті күкіртқышқылдық тұман
түзілгендігі білініп, жүзеге асырылуы екіталай техникалық мәселе туындар
еді. Ѕ03 күкірт қышқылының судағы күшті ерітіндісімен өзара әсерлескенде
басқалай көрініс болады. Бұл жағдайда қышқыл шоғырланады, өйткені күкірт
ангидриді ондағы суды өзіне қосып алып қышқыл түзеді.
S03 жүтылуы оны сіңіруші қышқыл жүтқыш-ерітіндінің максимум шоғырлану
деңгейі 98,3% Н2804 жеткенде жақсы жүреді.
Ѕ03 абсорбциясының толықтығы оның жүтқыш ерітіндісінің концентрациясы 98,3-
98,5%) Н2 S04 болғанда қышқылдың температурасына тәуелді болмайды.
Егер қышқыл концентрациясы жоғары болса, онда Н2804 молекулалары S 03
түзе отырып ыдырай бастайды да абсорбция процесін қиындатады.
S03 жеткілікті толық абсорбциясын қамтамасыз ету үшін абсорбция
мұнарасы салмасының күйін, салма мен ылғалдың жеткілікті бөлінуін, құрғату
және жуу бөлімдеріндегі күкірт қышқылының тұманынан газды тазарту және
газды қүрғатуды үнемі қадағалап отыру керек.
Сонымен бірге, процестің белгілі бір температуралық режімін және
ылғалдандырушы қышқылдың белгілі бір мөлшерін қамтамасыз етіп отыру қажет.
Абсорбердің шығару түтігінен шыққан газда тұман болмауы жақсы
абсорбцияның негізгі көрсеткіші болып табылады; тұман газда шамамен 20
мгм3 (немесе 0,0005% S03) болган жағдайда ғана көріне бастайды.
Абсорбцияның олеумді және моногидратты абсорбердің тізбектеле қосылу
кезіндегі технологиялық режімі 1.6 кестеде келтірілген.
1.6 кесте — Олеумді және моногидратты абсорбердің
тізбектеле қосылуы кезіндегі абсорбцияның технологиялық режімі
Абсорбция аппараты Олеумдік мүнара, Моногидратты мүнара,
кірушыгу кірушыгу
Температура, °С
газдың 80-15060-70 60-7080
қышқылдың 45-6060-70 50-6055-70
қышқыл
концентрациясы, %
(массамен) 18,5-20,022,0-24,0 98,3-98,798,0-99,0
Абсорбция процесін екі абсорбция мұнараларымен жүргізіледі (олеумдік
және моногидратты). Олеумдік абсорбер құрғату мұнарасы сияқты биіктігі 1,5
м болат цилиндрден тұрады. Ішкі бөлігін тек оттық тордың орналасуы
биіктігіне шегендейді, сонымен бірге мұнараның табаны мен газ қорбын
шегендейді. Қондырғы өлшемі 50x50 мм керамика сақиналардан және өлшемі
25x25 мм болатын біршама ұсақ сақиналардан тұрады.
Мұнарадағы газдың өтуі жылдамдығы 1 мс жетсе, ал өту тығыздығы
сағатына 8-15 м3м2 (мұнараның көлденең қимасы) аралығында болады.
Моногидратты абсорбердің құрғату мұнарасынан елеулі айырмашылығы жоқ,
бірақ оның өлшемдері біршама үлкен болуы мүмкін (биіктігі 15 м кем емес
және т.б.). Газдың жылдамдығы
1 мс тең, өту тығыздығы 20 м(мт) кем емес. Салма
қатарластырып қойылған 50x50 мм өлшемді сақиналардан тұрады.
Мұнараның сулау құрылғысы құрғатушы мұнараның сулау құрылғысына ұқсас.
Газ түйісу арқылы бөлінген соң ангидридті мұздатқыш арқылы өтіп,
олеумді мұнара абсорбцияға түседі, онда әдетте 104-105% Н2S04 (яғни 18-20%
еркін S03 құрайтын олеум) қамтитын қышқылмен суланады. Олеумнің
араластырылымдағы ерітіндісі абсорбция барысында газдағы барлық S03 30-дан
70% дейін жұтады, сөйтіп 20-24% еркін S03 жететін жоғарырақ концентрацияға
бекиді.
Абсорберден шыққан олеумге моногидратты абсорберді сулау циклі
жинағынан тиісті мөлшерде қышқыл қосады. Олеум мұздатқыш арқылы үрлегішпен
мұнараға сулауға беріліп, бір бөлігі өнім түрінде қышқылдар қорына барып
қосылады.
Газ олеум абсорберінен концентрациясы Н2S04 97,0-99,0% қышқылмен
суланатын моногидратты абсорберге түсіп, онда S03 бір бөлігі олеумдік
абсорберден қалған газда жұтылады. Сулайтын абсорберде қышқыл 98,5-99,0%
Н2S04 дейін бекиді және қызады. Ол моногидрат қоспасына ағып, онда құрғату
бөлімінің құрғату мұнарасынан қышқыл қосылады. Осы процесті жүзеге асыру
барысында қажетті суды құрғатушы қышқыл қоспасы арқылы жіберген жөн.
Ыстық қышқыл сорғыш арқылы моногидрат қоспасынан суыту үшін
моногидратты мүздатқышқа жіберіліп, қайтадан абсорбер сулануына келіп
түседі.
Моногидраттың бір бөлігі үздіксіз олеум және сульфат .
мүнарасы қоспасына беріліп түрады.
2 АРНАЙЫ БӨЛІМ
2.1 ҚАБ басқару нысаны ретіндегі сипаттамасы
Басқару нысандары ретінде құрғату және абсорбция процестері күрделі,
көпжақты, стационарлы емес болып келеді. Барлық мұнаралар - құрғату (ҚМ)
және жүту, яғни олеумді (ОА) және моногидратты (МА) абсорберлер өзара
қышқылдың жалпы ағынымен байланысқан. ҚМ қышқыл (газға жүтылған) сумен
қосылады (су буымен), ол абсорберге түйісулік бөлінуден келіп түсетін
күкірт триоксидінің көмегімен бекиді.
ҚАБ технологиялық сызбасын өзіндік циркуляция контуры түрінде
көрсетуге болады: құрғату қышқылы, өлшемдері өзара байланысты басқару
нысанын құрайтын және өзара коммуникациямен байланысқан моногидрат және
олеум.
Қышқылдың сәйкесті жиындағы деңгейі (мм) және шоғырлануы (%) әрбір
контурдың шығыстық айнымалылары болып
табылады:
Х1— құрғату қышқылының ҚМ кірердегі шоғырлануы;
Х2 - моногидраттың МА кірердегі шоғырлануы;
Х3 - олеумнің ОА-дағы шоғырлануы;
Х4 — ҚМ жиынындағы қүрғату қышқылының деңгейі;
Х5 - МА жиынындағы моногидрат деңгейі;
Х6 - ОА жиынындағы олеум деңгейі.
Қышқылдар мен судың жұмсалуы (кгсағ) нысанға басқарушы әсер ретінде
қызмет етеді:
U1- қоймадағы қүрғату қышқылының;
U2~ КМ жиынындағы моногидраттың;
U3- моногидрат жиынындағы құрғату қышқылының;
U4— моногидрат жиынындағы судың;
U5— моногидрат жиынындағы олеумнің;
U6 - олеум жиынындағы моногидраттың;
U7 — қоймадағы олеумнің.
(U1 және U7 берілген)
Толықтыруды Z бақыланатын және Z' есептік деп шартты түрде
екіге бөлеміз. Бақыланатын толықтыруларға
(контролируемые возмещения) жататындар:
Z1 — ҚМ алдындағы газдың температурасы (°С);
Z2 — қоршаған ортаның барометрлік қысымы (Па);
Z3 — түйісу аппараты алдындағы газ қысымы (Па);
Z4 - ылғал электрофильтрден кейінгі қалыпты жағдайға келтірілген газ
шығыны (м3Д);
Z5 - ҚМ алдында газбен араластыруға келетін, қалыпты жағдайға келтірілген
қүрғақ ауа көлемі (м3сағ);
Z6 - түйісу аппараты алдындағы, қалыпты жағдайға келтірілген газ шығыны
(м3сағ);
Z7- түйісу аппараты алдындағы газдағы 802 шоғырлануы (%);
Z8— абсорбция дәрежесі (%);
Z9 — түйісу дәрежесі (%);
Z10- ОА-дан шығардағы қышқылдың температурасы (°С);
Z11 - шыққан қышқылдың жалпы көлеміндегі олеумнің үлесі
Есептік толықтыруға (расчетное возмещение) жататындар:
Z'1— ҚМ жұтылған су шығыны (м3сағ);
Z'2— ҚМ алдында газды сирету (Па);
Z'3— ҚМ алдындағы қаныққан бу қысымы (Па);
Z'4- МА және ОА-ға жүтылған 100%-тік 803 (кгс);
Z'5— ОА-дан кейін Ѕ03 абсорбциялану дәрежесі (%);
Z'6— ОА-да жұтылған 100 пайыздық Ѕ03 (кгсағ);
Z'7 — МА-да жұтылған 100 пайыздық Ѕ03 (кгсағ);
Z'8 — берілген мөлшердегі құрғату қышқылының өнделуіне қажетті 100 пайыздық
Ѕ03 (кгсағ);
Z'9— берілген мөлшердегі олеумнің жасалуы үшін қажетті 100 пайыздық 803
жұмсалуы (кгсағ);
Z'10 — Х1з, Х2з, Х3з берілген мәндерін ұстап тұруға қажетті су мөлшері
(кгсағ).
2.2 ҚАБ технологиялық кешенін басқару қүрылымын тандау
ҚАБ басқару жүйесінде болу шығу айнымалыларының берілген Х1з, Х2з,...,
Х3з деңгейлерінде X векторын қолдаудан тұрады.
Бұл талапты қамтамасыз ету үшін қосдеңгейлі басқару жүйесі ұсынылады.
I деңгей
Қышқыл ағынының жүмсалуы векторының есептік мәнін анықтау
Ū= λ (X3)
II деңгей
Жинақтағы шоғырланулар мен деңгейлердің берілген мәндерін тұрақтандырудың
локальдық жүйесі
2.2 сурет - Басқару жүйесі құрылымы
2.2 суретке сай бірінші басқару деңгейінде есептегіш машина көмегімен
технологиялық кешен қүрылғылары арасында өлшенетін толтыру Ъ векторы
(температура, ҚМ алдындағы жұмсалған газ,
түйісу аппараты алдьіидагы жүмсалған газ жоне т.б.) мен X әсерін беруші
вскторға (жинақтагы қышқылдың шоғырланулары мен
деңгейлері) тәуелді болатын қышқылдың жүмсалуына қатысты V теориялық әсерді
басқаратын вектор есептеледі.
Материалдық ағындардың іі табылған мәндері атқарушы тетікке осы ағындардың
шығынын өзгерту мақсатында нысандарға әсерді басқарушы ретінде тікелей
беріледі.
Бүл деңгейдің есептерін шешудегі үзікшілік жиіліктік сипаттарға, Ъх
толықтыру әсерінің өзгеруіне және Хі тапсырманың
өзгеру периодтылығына байланысты.
Осыдан жоғарғы басқару деңгейінің кіші жүйесі толықтыру (толықтыру кешені)
жөніндегі басқару жүйесінің тобында жүзеге асырылады.
ҚАБ технологиялық жүйесінің жүмысы 2, X векторларының
мәндерімен ғана анықталып және толықтыру айнымалыларының ағымдағы мәндеріне
тәуелді болып қоймайды, сонымен бірге басқару нысаны стационарлы еместігі
де анықталады. Бүл толықтырулар жиілігі әдетте жогарырақ болады. Осыған
байланысты басқарудың берілген сызбасында екінші (төменгі) деңгейде X
әсерін жасаушы түрақтандырушы жүйе жүзеге асырылады. Ол "8сһ1итЪиг§ег"-де
жүзеге асырылған НЦУ локальды
жүйе көмегімен жүргізіледі. Бүл контурлардағы басқарушы әсерлердің жиілігі
жоғары және периодтығы реттік шама қүрайды.
Төменгі деңгейдің бөлік жүйесі ажырату (кері байланыс жүйесі) жөніндегі
басқару жүйесінің тобында жүзеге асырылады.
2.3. ҚАБ басқару алгоритмі
Басқару заңын іздеу келесі өрнекпен жүзеге асырылады:
U j = g(Xj,Zj) – A(Xj,Zj)= Uj теор - A(Xj,Zj) Xj
(2.13)
тендеуінде А коэффициенттер матрицасы тұйық жүйенің шығыс векторы
шектелген және тұйық жүйе астаттық орнықтылыққа ие болатындай етіп
тандалатынын көрсетуге болады.
А матрицасы мына шартты қанағаттандырсын:
\\А\\ тах\\Ғu[X, §(Х, Z), Z ] = L 1 (2.14)
Ғu (Х,U,2) матрицасы айнымалылардың нақты мәндерінің туындысы емес: бұ ның
физикалық мағынасы сол, үлгі бойынша жүзеге асырылған толықтырулар қалпына
келтірілген соң (компенсация) әрбір шығу арнасының "басты" басқаруы бар. Ол
арнаға әсер өзге басқарушы әсерлерден басым болады. Айтылғандарды ескере
отырып (2.14) шартын жеңіл орындауға болады. А матрицасы ретінде нөлдік
емес элементтері күшейту коэффициенттерінің кері шамалы ретке, яғни "басты"
элементтері басқарудың сәйкесті арнасы бойынша Ғ(Х,ТЛ,2) матрицасына
ие
болатын диагональдік матрица алынады. (2.2) формуласына (2.3) өрнегін
қолданып және (2.4) қатынасын ескере отырып, мынаны
аламыз:
осыны анықтау қажет болған болатын. Мүқият бағалау нәтижесі І=а=сопзі
болғанда мына теңсіздіктің орындалатындығын көрсетеді:
(2.14.1)
мүндағы 0LjL;
(2.14) орындалған жағдайда (2.13) өрнегімен берілген басқару жүйенің
астатты түрақтылығын және £ қателігінің ықпалын кемітуді қамтамасыз етсді.
Себебі басқару жүйесі дискретті (үзікті)
өлшенетін негізгі толықтырулардың компенсациясына құрылған. Δt сауал
кезеңін (период опроса) өлшеулер аралығында толықтыру
белгілері елеусіз өзгеретіндей етіп таңдау қажет; бұл кезде негізгі
толықтыруларды кванттау (уақыт бойынша) қателігі үлкен болмайды. Осыдан
тұрақтану сапасы артады, өйткені ол негізінен £у векторының негізгі
бөлігін құрайтын, осы қателіктермен анықталады. Z(t)- скаляр
стационарлық кездейсоқ процесс М2=0 нөлдік математикалық күту және RZZ(т)
корреляциялық функция (М2=0 болжамы жалпы шектелмейді, өйткені тұрақты шама
үшін уақыт бойынша кванттау қателігі нөлге тең) болсын. Z(t)- процесі үшін
кванттау қателігін бағалаймыз. Егер сауал кезіндегі Z(t)- сатылы функция
мен 2(1) функцияларының айырмасын ε (t) деп
белгілесек, онда М ε Z(t)- = β (t) функциясы Δt периодымен
өзгереді.
Сондықтан кванттау қателігі өлшемі ретінде мына шама алынады:
мұндағы О22=К22(0) — 2(1) дисперсиясы.
У шамасы үшін мына өрнектің дүрыстығын көрсету қиын
емес:
(2.15) өрнегі бойынша әрбір 2 толықтыру компоненті үшін кванттау қателігін
анықтауға және одан да жоғары жиілікті толықтыруға сүйене отырып сауал
кезеңін тандауға болады. ҚАБ үшін келтірілген есептеулер Дт=2 болғанда
шаманы минимумы 8%
қүрайтынын көрсетеді.
Толықтыру деңгейін анықтау үшін үлгінің дәл еместігі, Δt
сауал узіктілігінің таңдалган қадамы, атқарушы органдардың
сызықты еместігі (статистикалық сипатта) және басқа факторларды
ескеру қажет. (2.13) басқару алгоритміне барынша сирек өзгеретін υij күйіне
келтіруші (настроечный) коэффициент ендіріледі, мысалы, тораптағы
жүктеменің елеулі өзгерісі кезінде. оу-коэффициенттің мағынасы былайша
көрсетіледі: і-нші шығу айнымалысының берілген мәнінен аздаған ауытқуы
кезінде υij =соnst., ал егер ΔХij=Хiз-Хij сауалдың j-нші қадамында алдын
ала
тандалған εi шамадан асып кетіп және үлғаюын жалғастыра берсе, онда Оу
әрбір ] қадамында АЬ; шамасына өзгеретін болады.
2.3.сүрет – Басқарушы әсерді есептеу аппаратының блок – схемасы
2.4 Техникалық қамтамасыз етілуі
Басқарудың техникалық нысаны (БТН) оның күйін сипаттайтын көптеген
параметрлермен сипатталады. Нысанның көрсеткіштермен өлшенетін басқаруға
қажетті координаталары (температура, қысым, пайдалану мөлшері және т.б.)
ЭЕМ-ге берілуі тиіс.
Аппараттарды жинау және өңдеуге арналған қүралдармен қамтамасыз етудің
миникомпьютерге қосқан бірқатар мүмкіншіліктері артады.
Автономды өлшегіш прибор (ІМР) "идеадды" өлшегіш қүрылғыға барынша жақын
болып табылады, ол тарқату-жинауға (монтаж) ыңғайлы болғандықтан да өлшеу
үшін тандалған. Үзақ пайдаланылған қүрылғылар үшін көрсеткігтердің көптеген
өткізгіштерін орналастыру және оларды арнайы бөлмеде орналасқан компьютерге
қосу жүмысы күрделі де қымбат болып келеді. ІМР-лардың бөлмеде орналасқан
ІВМ РС түрлі жеке компьютермен байланысы қарапайым экрандалған, иірілген
екітінді өткізгіш арқылы жүзеге асырылады.
ІМР-лар белгілі болғанындай, жеке компьютердің модулін кеңейтуге арналған
стандартты үяшықтар қойылған 35954А интерфейсі көмегімен жеке
компьютерлерге жалғанады. Бүл карта ХТ, АТ, РС, Рептішп II, III, IV
түріндегі ІВМ жеке компьютерлерімен толығымен сәйкес келеді.
Торапшасына (плато) қойылған микропроцессоры бар осы карта 8-пеІ басқаруын
қателерді тексеруді және берілгендердің буферлеуді жүзеге асырады. Жеке
компьютер екі карталы (256 Ьуіе сііюе рогт тетогу) 256 байтты жады арқылы
ІМР-лардың барлық берілгсн мәліметтеріне өте алады.
Карталарды қоректендіру және беске дейінгі ІМР-лар
компьютердегі қойылған қоректендіру көзі арқылы қамтамасыз етіледі.
Үлкен желі болған жерде бөлек қорек көзі пайдаланылады. Бүл жағдайда қорек
көзіне қосылу үшін адаптердің (бейімдегіш) қосымша картасы қажет.
РС адаптердің картасы бір екітінді, үзындығы 1 км болатын Ѕ-net желісі
өткізгіші арқылы 50-ге дейінгі ІМР-лердің жүмысын бақылай алады. Карта
Ѕ-net желіден секундына 1000 арнаға дейін берілген мәліметтерді қабылдауды
қамтамасыз етеді.
Қоректендіру көзіне қойылатын талаптар:
5 В, 600 мА
12 В, 50 мВт қосу әрбір қосылған ІМР-лар үшін 1,2 В.
Әрбір адаптердің қосылғышына Ѕ-net желісінің 10 м-ге дейінгі өткізгіші,
кабельдік қосқыштар, терминаторлар (қызметтік) және пайдалану жөніндегі
нұсқаулар кіреді.
35954А адаптері келесі қосымша тетіктермен беріледі:
- сыртқы қоректену желісінің қосқышына сай келетін Д-түрлі
тоғызтүйісімді (девятиконтактный) қосқыш;
- Ѕ-net байланыс желісі үяшығына енетін Д-типті 1 қосымша тоғызтүйісімді
қосқыш;
- дайындық бағдарламаларымен қамтамасыз ететін және драйвердің стандартты
бағдарламаларын алып жүретін 5 %-дюймді (13,3 см) диск;
- ІМР-лар модулінде орналасқан 8-пеІ байланыс желісінің екі үштығы
(наконечник) (патент № 3590222 В).
35954А адаптері торапшасының техникалық сипаттамалары. Қосылулар:
- 62 түйісімді жеке компьютердің кеңейту шинасына арналған (кірушығу
бойынша) шығыңқы қосқыш (торцевой);
- Ѕ-net желісіне қосуға арналған, Д-типті қосқыштың 9 түйісімді
розеткалы бөлігі;
- сыртқы қоректендіру көзіне қосуға арналған Д-типті қосқыштың 9
түйісімді розеткалы бөлігі.
Жадыны орналастыру және пайдалану.
Адаптердің базалық адресі он алтылық 60000-нан 512 байтты сатылы он алтылық
ОТЕОО-ге дейін өзгереді.
Жадының қолданылуы — 512 байт. Үзу векторы ІК(}2, немесе ІК07 жеке
компьютер кірушығу желілерін үзуге, немесе ажыратуға бағытталған болады.
Қоршаған орта:
- температура жүмыстық 15°С-ден 30°С-ге дейін
сақтауға 40°С-ден 50°С-ге дейін;
- ылғалдылық жүмыстық 8%-тен 80%-ке дейін
сақтауға 0-ден 80%-ке дейін;
- Ѕ-net желідегі ІМР-ның максимум 30 үлгісінің коммутациялық қабілеті
(адаптердің екі портты жады өлшенілген шектелген);
- Ѕ-net желісі өткізгішінің ең аз үзындығы 1 км.
Ѕ-net байланыс желісі қоректену көзінің мумкінділігі.
ІВМ жеке компьютерінің ішіндегі қоректену көзінен шектеулі қашықтықта
орналасқан ІМР-ның максимум бес модуліне арналған қоректену көзі.
Сыртқы көзден қоректеніп, ІМР-ның максимум отыз модуліне арналған қорек
көзі.
Қуатты таңдау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...8
1 Технологиялық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.1 Қысқаша
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..10
1.2 Шикізат пен қалдық газдардың
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ...10
1.3 Күкіртқышқыл
цехы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
1.3.1 Цехтың жалпы
сызбасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 2
1.3.2 Газды
қүрғату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..13
1.3.3 803 абсорбциясының
технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
2 Арнайы
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...20
2.1 ҚАБ басқару нысаны ретіндегі
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... 20
2.2 ҚАБ технологиялық кешенін басқару қүрылымын таңдау ... .22
2.3 Жуй^нің математикалық қамтамасыз
етілуі ... ... ... ... ... ... ... . 24 -
2.3.ЬЖ^йшғітП^ШтёШТй^^ ... ... ... . .. .7..: ... : ... ... ... ... ... ..26
2.3.2 ҚАБ басқару
алгоритмі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ., ... . ..27
2.4 Техникалық қамтамасыз
етілуі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .32
2.5 Ақпараттық қамтамасыз
етілуі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..37
2.6 Бағдарламалық қамтамасыз
етілуі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .40
3 Экономикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .42
3.1 Жаңа басқару жүйесін ендірудің техникалық-экономикалық
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .42
3.2 ТПАБЖ қүруга кететін шығынды
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ...43
3.2.1 ТПАБЖ жүмысымен байланысты қосымша шығындар
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 44
3.2.2 Қызметшілердің жалақысын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .45
3.3 Экономикалық тиімділік және өзін-өзі ақтау мерзімі
анықтамасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 49
4 Еңбек
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..52
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факорларды талдау ... ... ... ... 52
4.2 Үйымдастыру
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5 4
4.3 Техникалық іс-
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
4.3.1 Электрқауіпсіздігін қамтамасыз
ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...55
4.3.2 Жермен байланыстыру сақтығы
есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ...55
4.4 Санитарлық-гигиеналық іс-
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .58
4.4.1 Ауаны тазартуды
үйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..58
4.4.2 Жеке сақтандыру қүралдарымен қамтамасыз ету ... ... ... ... ... 58
4.4.3 Шудан
сақтандыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 58
4.4.4 Табиғи және жасанды жарықтандыру үйымдастыру ... ... ... ... 59
4.5 Өртке қарсы
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...60
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...61
Әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..62
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .64
КІРІСПЕ
Осы уақытта өте маңызды міндет ретінде шикізатты кешенді түрде қайта
өндеуді, қор жинақтау техникасын, азқалдықты, қаддықсыз және энергия
жинақтау технологиясын кеңінен қолдану, шикізаттың, материалдардың барлық
жергілікті түрлерін айналымға тарту, екіншілік қорды кәдеге асыру болып
табылады.
Көптеген түсті металлургия кәсіпорындарындарында өнделіп, атмосфереға
лақтырылып жатқан күкіртқүрамды газ қалдықтарын кәдеге асырудың өткір
проблемасы бар.
Осы кезде күкіртқүрамды газдарды кәдеге асырудың негізгі тәсілі ретінде
күкірт қышқылын өндіру болып табылады.
Күкірт қышқылы өндіріс көлемі бойынша химиялық заттардың арасында алғашқы
орындардың қатарында келеді. Ол халық шаруашылығының көптеген салаларында
қажетті өнімдердің кең көлемде ассортименттерін алу үшін қолданыла отырып,
оған деген мүқтаждық үнемі өсіп келеді.
Түсті металлургияның қалдық газдарынан күкірт қышқылын алу күкіртқышқылдық
өндірістің аса маңызды шикізаттық қоры болып табылады. Металлургиялық
кәсіпорындарда қалдық газдарды қайта өндеу әуе бассейнін ластанудан сақтау
проблемасымен үздіксіз байланысты. Түсті металлургиядағы күкіртқышқылдық
құрылғылар күкіртқүрамды газдардың қалдықтарын күкірт қышқылына өндіре
отырып, негізгі өндірістің атмосферадағы ауаны зиянды өнеркәсіптік
қалдықтардан тазартуына қызмет етуге арналған газдан тазарту қүрылғысының
функциясын орындайды. Соған қарамастан жоғары кешендендірілгені мен
шикізатты толық пайдалануына байланысты
бүкіл өнеркәсіптің жүмысының экономикалық көрсеткіштері өте жақсы деп
бағаланады.
Металлургиялық газдардан алынған күкірт қышқылының өзіндік қүны химиялық
өнеркәсіптің күкіртқышқыл цехтарынан алынган қышқылдың өзіндік қүнынан
едәуір төмен.
Сондықтан түсті металлургияның алдында түрған мәселенің бірі күкірт
газдарының қалдықтар базасындағы күкіртқышқылдық өндірісті одан әрі
жетілдіру болып табылады.
Күкіртқышқылдық өндірісті жетілдірудің ең қажетті элементтерінің бірі —
автоматтандыру.
Бақылау мен реттеуді автоматтандыру, технологиялық процестерге автоматты
басқару жүйелерін ендіру еңбек пен жабдықтаудың өнімділігін елеулі
арттыруға мүмкіндік береді, оның орнықтырақ жүмыс істеуін
қамтамасыздандырады, сапасын көтере, өздік қүны мен шикізатты жоғалтуды
түсіре отырып, өнім шығаруын арттырады, сонымен қатар адамды өндірістік
процестерге тікелей қатысудан босатады, химиялық, әсіресе, күкіртқышқылдық
өндіріс үшін өте қажетті қауіпсіздік пен еңбектің зиянсыз жағдайларын
толығымен қүрайды.
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 ӨМК-ға қысқаша сипаттама
ӨМК-ң қүрамына қорғасын және мырыш зауыттары кіреді. Қорғасын мен мырышты
алу үшін тасып әкелінген қорғасын-мырыштық сульфидтік концентрат
қолданылады. Зауытқа шикізат Зыряновск және Лениногорск Тау-байыту
комбинаттарынан келіп түседі, сонымен қатар Ираннан тасып әкелінген
қорғасын-мырыштық сульфидтік концентраттар қолданылған.
Күкірт қышқылын өндірісіне арналған шикізат ретінде қорғасын өндірісінің
агломашинасы мен мырыш өндірісінің ҚҚ пештерінің қалдықтарының күкірт газы
қызмет етеді.
1.2 Шикізат пен қалдық газдардың сипаттамасы
Концентрат зауытқа сыйымдылығы әрқайсысы 3-5 тонна келетін металл
контейнерлерімен келіп түседі. Келіп түскен контейнерлердің ылғалдылығы 12-
18% көлемінде болады. Олар қүрғату барабанында ылғалдылығы 5-8% болғанша
қүрғатып, транспортерлер жүйесімен қоймаға қайтарылады. Зауытқа келіп
түсетін қорғасын-мырыштық концентраттардың сипаттамасы төмендегі кестеде
көрсетілген:
1.1 кесте — Қорғасын шикізатының құрамы
РЬ Zп
Агломашина 6-6,5 0,1
ҚҚ пеші 8-12 0,1-0,2
Зауытқа келіп түскен сульфидті кендер мен концентраттар шикіқұрамға
ұшырап, концентраттар, қождамалар және айналымдар балқымасы қаттамалық
шикіқүрам қоймасында өндіріледі.
Дайын қаттама шикіқүрамын күйежентектеуге өнімділігі 30-120 м3тонна
арнайы шикіқұрамды орта деңгейлендіру машинага беріледі. Агломерация
кезінде шикіқұрамның химиялық және физикалық реакция өзгерісі жүреді.
Негізгі химиялық реакциялар ауа оттегінде сульфид қышқылы реакциясының
процесін жүруін анықтайды. Астынан үрлеу агломерациясы кезінде шикіқүрамның
негізгі қабатының жануы төменнен жоғары қарай орындалады, күйдіру және
күйежентектеу процесін интенсификациялау мақсатында сапасы көбірек
агломерат алу мен газда 802 құрамын көбейтуде оттегі 24%-ке дейін
байытылган үрлейтін агломерация тәсілі қолданылады. Агломератты тісті
үсатқыштан кейін агломашинадан өткізу үш фракцияға жіктеледі. Ірісі шахтада
балқытуға бағытталады, жеңілі шахтаға келіп түседі, ал өлшемі 15-25 мм
болатын ортаншысы агломашинаға қайта қайтарылады.
Артық айналмалы агломератты ірі шикіқүрам нашар жанады және негізгі
қабатының жануы үшін құрамындағы отыны жетіспейді. Зауыт жұмысшыларының
бақылауы бойынша шикіқұрамның ең жақсы жануы материаддың жану қабатының
үлкендігі 5-8 мм-ден аспаған кезде жүреді. Ауадағы газ режимін тандау
аглогаздан барынша көп мөлшерде күкіртті алу жағдайын туғызу мақсатында
анықталады. Осы мақсатта процесті аглогазда Ѕ02 қоспасы көбейтілуі үшін
жүргізеді. Бай газдар ылғалдандыру мұнарасына, сонан кейін қатты
бөлшектерден тазарту үшін электрофильтрге, электрофильртден күкіртқышқыл
цехына жіберіледі.
1.3 Күкіртқышқыл цехы
1.3.1 Цехтың жалпы сызбасы
Құрғақ тазартудан кейін күкірт газы шаю бөлімінде газда бу түрінде
кездесетін қалдық тозаңдар мен барлық зиянды қоспалардан толық тазартылған
болу керек. Бұл негізінде газды шаю мүнарасындағы күкірт қышқылының судағы
ерітінділерімен шаю арқасында жүзеге асып, соның арқасында бір-біріне
қарама-қарсы жылжыған сұйық пен газ арасынды қажет болатын байланыс
қамтамасыздандырылады. Мұнда тәжірибелі түрде қалдық тозаңдар мен зиянды
қоспалардың бөлігі толығымен шығарылып тасталады.
Шаю бөлімінен шыққан күкірт газы құрғату агенті ретінде 92,5-95%
күкірт қышқылы қолданылатын арнайы құрғату мүнарасында құрғатудан өтеді.
Құрғатылған газ жылуалмасу және байланыс аппаратынан тұратын байланыс
түйініне түседі. Мұнда күкірт ангидриді ванадий байланыс массасыңда
күкірттенгенше қышқылданады.
Газ байланыс бөлімінен кейін абсорбцияға келіп түседі. Абсорбция
процесінде түрлі шоғырланудағы қышқыл пайда болуы мүмкін: моногидрат (Н2S04
шоғырлануы - 100%), олеум (моногидратта Ѕ03 ерітіндісі) және үлкен
шоғырланудағы күкірт қышқылының ерітіндісі. Абсорбция процесін екі
абсорберде жүргізеді: олеумді және моногидратты. Моногидраттың бір бөлігі
олеум және құрғату мүнарасының жинағына тоқтамастан беріліп отырады.
Газ моногидрат абсорберінің шығысында бүріккіұстағыштан өтіп,
түтіншығарғыш арқылы атмосфераға лақтырылады.
1.3.2 Газды құрғату
Аппаратураға кері әсер беруі (тез бүзылуға алып келеді) және
абсорберде мықты күкірт қышқылы S03-ті жүту процесіне әкеліп, газда су
буының болуы күкірт қышқылының конденсациясына әкеліп соқтыратындықтан,
күкірт қышқылының өндірісінің байланыс бөліміне түскенше, шаю бөлімінен
шыққан күкірт газы барынша толық қүрғатылуы керек. Күкірт газын құрғатудың
технологиялық процесі мықты күкірт қышқылының су буын тығыз жүтуы
қасиетінде егізделген. Құрғатуды арнайы құрғату мұнарасында жүргізеді,
мұнда газ шоғырлануы 92,5-95% Н2Ѕ04 сулағыш күкірт қышқылымен ағысқа қарсы
қозғала отырып, онымен осы мұнарадағы салманың бетінде жанасады. Құрғату
мұнарасының жақсы жұмыс істеуі құрғату процесінің физика-химиялық
негізін дұрыс пайдалану кезінде
қамтамасыздандырылады. Қышқылдың су буын жұтуымен қатар құрғатылып жатқан
газдың күкірт ангидридін де жүтуы жүріп жатқанын ұмытпаған жөн.
Құрғату қышқылының қоспасы мен газ құрғату процесінің температурасынан Ѕ02-
нің шығындарының берілгендері 1.4 кестеде келтірілген.
1.4 кесте — Құрғату қышқылының қоспасы мен процесс температурасына
байланысты Ѕ 02-нің шығындарының берілгендері
Н2Ѕ04 қоспасы, % ЅО2 шыгыны, %93 95 97
(көлемдік)
40 °С 0,55 1,00 3,30
50 °С 0,51 0,92 2,92
60 °С 0,37 0,64 2,22
Құрғату мұнарасында су буын жұтуы суды жұтатын қышқыл қызып, оның жиі
буланғанынан тұманның пайда болуына да байланысты. Сулау қышқылының
температурасы көтерілген сайын, пайда болатын тұманның мөлшері көбейіп,
шамасынан (5 мгм3) біраз асып кетуі мүмкін. Газдағы күкіртқышқылды
тұманның (мгм3) әр түрлі температура мен сулағыш құрғату қышқылының
қоспаларының құрғату мұнараларынан кейінгі құрамы
1.5 кестеде келтірілген.
1.5 кесте — Құрғату мұнарасынан кейінгі газдағы
күкіртқышқыл тұманның (5 мгм3) қүрамы
Температура, °С Қоспа, %Н2S04 40 60 80 100
90 0,6 2,0 6,0 23,0
95 3 11 33 115
98 6 19 56 204
Құрғату мұнарасында пайда болған күкіртқышқыл тұман
жылуалмасуларды коррозияға ұшыратып, аппаратураға қосымша зиянын
тигізеді және мұржадан лақтырылған газдармен бірге күкірттің де
шығынының көбеюіне әсерін тигізеді.
Сондықтан газдың өте жақсы қүрғатылуына мыналар үсынылады:
а) құрғату мұнарасын 93-95% Н2S04 қоспасы бар қышқылмен
сулау; Ь) бірінен кейін бірі қосылған екі қүрғату мүнаралардың қатар жүмыс
істегенде, газ жүрген кезде біріншісін қоспасы 90-92% Н2Ѕ04 қышқылмен
сулау, ал екіншісін — 93-95% Н2Ѕ04 қоспасымен. Сонда бірінші мұнарада
тұманның пайда болуы тәжірибе жүзінде болмайды, ал екінші мұнарада газ
біріншісімен салыстырғанда құрғағырақ болып
келгендіктен, оның пайда болуы азаяды; с) құрғату мұнарасына сулауға
келіп түскен қышқылдың температурасын 45-55 °С деңгейінде ұстап тұру.
Құрғату мұнарасының циклында күкірт қышқылы келесі сызба бойынша
айналымға түседі: жинақ — тиеу насосы — бүркеніш құбырлы мұздатқыштар —
тегеурінді күбі — мұнара. Құрғату мұнарасы қышқылға берік кірпішпен
шегенделген болаттан жасалған вертикальді цилиндр болып табылады.
Түбінің газ кіретін жағына қарама-қарсы бетінде қышқылдың шығуына
арналған штуцер орналасқан. Қышқылға берік кірпіштен жасалған мұнараның
түбіне оттық тор қойылады. Оған қышқыл мен газдың тию бетінің үлкеюі үшін
Раши сақинасын, салманы орналастырады.
Сақиналардың өлшемдері: 150x150; 120x120; 100x100; 80x80, оларды
диаметрі үлкен сақинадан бастап, диаметрі кішісіне қарай екі қатардан
орналастырады, ал салманың басқа көлемі 50x50 мм сақинаның тығыз қатарлары.
Газ мұнараның төменгі бөліміне кіріп, салма арқылы суланатын қышқылға
қарсы ағыспен жоғары көтеріледі.
Айналым жинағындағы қышқыл 40-45 °С температураға дейін
салқындатылу үшін тиелген үрлегіштермен
бүркенішқұбырлы мұздатқышқа беріледі. Қысым күбісі арқылы өздік ағынмен
мүнараның үлестіруші ыдысына беріледі. Одан қышқыл 6 сегменттен тұратын
бөлгіш плитаға келіп түседі. Сегменттерде бүйір тесігі бар болат стақандар
орналасқан. Қышқыл стақандардың қабырғаларындағы тесіктерден өтіп, салманы
дымқылдандырады.
Мұнарадан ағып шыққан қышқыл жүтылған сумен сүйытылған, және оның
температурасы газдағы су буының конденсациясының жылылығының нәтижесінде
көтеріліп отырады.
Құрғату мүнарасының циклындағы қышқылдың
концентрациясы моногидратты абсорбердің циклындағы қышқылдар жинағына
берілуге қолдау алып отырады. Құрғату мұнарасының циклындағы қышқылдың
артығы дайын өнім қоймаға жіберіледі.
Моногидратты сүйыту мен қүрғатылған қышқылды айдаудың үздіксіз
жүргендігі қүрғату процесінің орнықтырақ болуына өте қажет.
Құрғатылған газда қалған ылғалдылығының максимал шамасы 0,01% құрайды.
1.3.3 Ѕ03 абсорбциясы технологиясы
Түйісу аппараты алдындағы S02 алғашқы қоспасына тәуелді болатын, 803
қоспасымен түйісуден соң, сонымен бірге катализатордағы түйісу дәрежесіне
қышқылдануына қарай қол жеткізілген қышқылдану процесінде абсорбцияға газ
келе бастайды.
Абсорбция процесі келесі тендеумен өрнектеледі:
пН20 + SО3 = (n- 1)Н20 + Н2Ѕ04 + Q
n=1 болғанда жоғарғы тендеуге сәйкес моногидрат немесе 100% күкірт
қышқылы түзіледі. n 1 болған жағдайда моногидраттағы еркін S03 ерітіндісін
құрайтын олеум алынады. n 1 болған жағдайда бастапқы реагенттердің өзара
әсері нәтижесінде күшті күкірт қышқылы түзіледі, егер, су буы мен күкірт
ангидриді тікелей әсерлессе, онда үсакдисперсті күкіртқышқылдық тұман
түзілгендігі білініп, жүзеге асырылуы екіталай техникалық мәселе туындар
еді. Ѕ03 күкірт қышқылының судағы күшті ерітіндісімен өзара әсерлескенде
басқалай көрініс болады. Бұл жағдайда қышқыл шоғырланады, өйткені күкірт
ангидриді ондағы суды өзіне қосып алып қышқыл түзеді.
S03 жүтылуы оны сіңіруші қышқыл жүтқыш-ерітіндінің максимум шоғырлану
деңгейі 98,3% Н2804 жеткенде жақсы жүреді.
Ѕ03 абсорбциясының толықтығы оның жүтқыш ерітіндісінің концентрациясы 98,3-
98,5%) Н2 S04 болғанда қышқылдың температурасына тәуелді болмайды.
Егер қышқыл концентрациясы жоғары болса, онда Н2804 молекулалары S 03
түзе отырып ыдырай бастайды да абсорбция процесін қиындатады.
S03 жеткілікті толық абсорбциясын қамтамасыз ету үшін абсорбция
мұнарасы салмасының күйін, салма мен ылғалдың жеткілікті бөлінуін, құрғату
және жуу бөлімдеріндегі күкірт қышқылының тұманынан газды тазарту және
газды қүрғатуды үнемі қадағалап отыру керек.
Сонымен бірге, процестің белгілі бір температуралық режімін және
ылғалдандырушы қышқылдың белгілі бір мөлшерін қамтамасыз етіп отыру қажет.
Абсорбердің шығару түтігінен шыққан газда тұман болмауы жақсы
абсорбцияның негізгі көрсеткіші болып табылады; тұман газда шамамен 20
мгм3 (немесе 0,0005% S03) болган жағдайда ғана көріне бастайды.
Абсорбцияның олеумді және моногидратты абсорбердің тізбектеле қосылу
кезіндегі технологиялық режімі 1.6 кестеде келтірілген.
1.6 кесте — Олеумді және моногидратты абсорбердің
тізбектеле қосылуы кезіндегі абсорбцияның технологиялық режімі
Абсорбция аппараты Олеумдік мүнара, Моногидратты мүнара,
кірушыгу кірушыгу
Температура, °С
газдың 80-15060-70 60-7080
қышқылдың 45-6060-70 50-6055-70
қышқыл
концентрациясы, %
(массамен) 18,5-20,022,0-24,0 98,3-98,798,0-99,0
Абсорбция процесін екі абсорбция мұнараларымен жүргізіледі (олеумдік
және моногидратты). Олеумдік абсорбер құрғату мұнарасы сияқты биіктігі 1,5
м болат цилиндрден тұрады. Ішкі бөлігін тек оттық тордың орналасуы
биіктігіне шегендейді, сонымен бірге мұнараның табаны мен газ қорбын
шегендейді. Қондырғы өлшемі 50x50 мм керамика сақиналардан және өлшемі
25x25 мм болатын біршама ұсақ сақиналардан тұрады.
Мұнарадағы газдың өтуі жылдамдығы 1 мс жетсе, ал өту тығыздығы
сағатына 8-15 м3м2 (мұнараның көлденең қимасы) аралығында болады.
Моногидратты абсорбердің құрғату мұнарасынан елеулі айырмашылығы жоқ,
бірақ оның өлшемдері біршама үлкен болуы мүмкін (биіктігі 15 м кем емес
және т.б.). Газдың жылдамдығы
1 мс тең, өту тығыздығы 20 м(мт) кем емес. Салма
қатарластырып қойылған 50x50 мм өлшемді сақиналардан тұрады.
Мұнараның сулау құрылғысы құрғатушы мұнараның сулау құрылғысына ұқсас.
Газ түйісу арқылы бөлінген соң ангидридті мұздатқыш арқылы өтіп,
олеумді мұнара абсорбцияға түседі, онда әдетте 104-105% Н2S04 (яғни 18-20%
еркін S03 құрайтын олеум) қамтитын қышқылмен суланады. Олеумнің
араластырылымдағы ерітіндісі абсорбция барысында газдағы барлық S03 30-дан
70% дейін жұтады, сөйтіп 20-24% еркін S03 жететін жоғарырақ концентрацияға
бекиді.
Абсорберден шыққан олеумге моногидратты абсорберді сулау циклі
жинағынан тиісті мөлшерде қышқыл қосады. Олеум мұздатқыш арқылы үрлегішпен
мұнараға сулауға беріліп, бір бөлігі өнім түрінде қышқылдар қорына барып
қосылады.
Газ олеум абсорберінен концентрациясы Н2S04 97,0-99,0% қышқылмен
суланатын моногидратты абсорберге түсіп, онда S03 бір бөлігі олеумдік
абсорберден қалған газда жұтылады. Сулайтын абсорберде қышқыл 98,5-99,0%
Н2S04 дейін бекиді және қызады. Ол моногидрат қоспасына ағып, онда құрғату
бөлімінің құрғату мұнарасынан қышқыл қосылады. Осы процесті жүзеге асыру
барысында қажетті суды құрғатушы қышқыл қоспасы арқылы жіберген жөн.
Ыстық қышқыл сорғыш арқылы моногидрат қоспасынан суыту үшін
моногидратты мүздатқышқа жіберіліп, қайтадан абсорбер сулануына келіп
түседі.
Моногидраттың бір бөлігі үздіксіз олеум және сульфат .
мүнарасы қоспасына беріліп түрады.
2 АРНАЙЫ БӨЛІМ
2.1 ҚАБ басқару нысаны ретіндегі сипаттамасы
Басқару нысандары ретінде құрғату және абсорбция процестері күрделі,
көпжақты, стационарлы емес болып келеді. Барлық мұнаралар - құрғату (ҚМ)
және жүту, яғни олеумді (ОА) және моногидратты (МА) абсорберлер өзара
қышқылдың жалпы ағынымен байланысқан. ҚМ қышқыл (газға жүтылған) сумен
қосылады (су буымен), ол абсорберге түйісулік бөлінуден келіп түсетін
күкірт триоксидінің көмегімен бекиді.
ҚАБ технологиялық сызбасын өзіндік циркуляция контуры түрінде
көрсетуге болады: құрғату қышқылы, өлшемдері өзара байланысты басқару
нысанын құрайтын және өзара коммуникациямен байланысқан моногидрат және
олеум.
Қышқылдың сәйкесті жиындағы деңгейі (мм) және шоғырлануы (%) әрбір
контурдың шығыстық айнымалылары болып
табылады:
Х1— құрғату қышқылының ҚМ кірердегі шоғырлануы;
Х2 - моногидраттың МА кірердегі шоғырлануы;
Х3 - олеумнің ОА-дағы шоғырлануы;
Х4 — ҚМ жиынындағы қүрғату қышқылының деңгейі;
Х5 - МА жиынындағы моногидрат деңгейі;
Х6 - ОА жиынындағы олеум деңгейі.
Қышқылдар мен судың жұмсалуы (кгсағ) нысанға басқарушы әсер ретінде
қызмет етеді:
U1- қоймадағы қүрғату қышқылының;
U2~ КМ жиынындағы моногидраттың;
U3- моногидрат жиынындағы құрғату қышқылының;
U4— моногидрат жиынындағы судың;
U5— моногидрат жиынындағы олеумнің;
U6 - олеум жиынындағы моногидраттың;
U7 — қоймадағы олеумнің.
(U1 және U7 берілген)
Толықтыруды Z бақыланатын және Z' есептік деп шартты түрде
екіге бөлеміз. Бақыланатын толықтыруларға
(контролируемые возмещения) жататындар:
Z1 — ҚМ алдындағы газдың температурасы (°С);
Z2 — қоршаған ортаның барометрлік қысымы (Па);
Z3 — түйісу аппараты алдындағы газ қысымы (Па);
Z4 - ылғал электрофильтрден кейінгі қалыпты жағдайға келтірілген газ
шығыны (м3Д);
Z5 - ҚМ алдында газбен араластыруға келетін, қалыпты жағдайға келтірілген
қүрғақ ауа көлемі (м3сағ);
Z6 - түйісу аппараты алдындағы, қалыпты жағдайға келтірілген газ шығыны
(м3сағ);
Z7- түйісу аппараты алдындағы газдағы 802 шоғырлануы (%);
Z8— абсорбция дәрежесі (%);
Z9 — түйісу дәрежесі (%);
Z10- ОА-дан шығардағы қышқылдың температурасы (°С);
Z11 - шыққан қышқылдың жалпы көлеміндегі олеумнің үлесі
Есептік толықтыруға (расчетное возмещение) жататындар:
Z'1— ҚМ жұтылған су шығыны (м3сағ);
Z'2— ҚМ алдында газды сирету (Па);
Z'3— ҚМ алдындағы қаныққан бу қысымы (Па);
Z'4- МА және ОА-ға жүтылған 100%-тік 803 (кгс);
Z'5— ОА-дан кейін Ѕ03 абсорбциялану дәрежесі (%);
Z'6— ОА-да жұтылған 100 пайыздық Ѕ03 (кгсағ);
Z'7 — МА-да жұтылған 100 пайыздық Ѕ03 (кгсағ);
Z'8 — берілген мөлшердегі құрғату қышқылының өнделуіне қажетті 100 пайыздық
Ѕ03 (кгсағ);
Z'9— берілген мөлшердегі олеумнің жасалуы үшін қажетті 100 пайыздық 803
жұмсалуы (кгсағ);
Z'10 — Х1з, Х2з, Х3з берілген мәндерін ұстап тұруға қажетті су мөлшері
(кгсағ).
2.2 ҚАБ технологиялық кешенін басқару қүрылымын тандау
ҚАБ басқару жүйесінде болу шығу айнымалыларының берілген Х1з, Х2з,...,
Х3з деңгейлерінде X векторын қолдаудан тұрады.
Бұл талапты қамтамасыз ету үшін қосдеңгейлі басқару жүйесі ұсынылады.
I деңгей
Қышқыл ағынының жүмсалуы векторының есептік мәнін анықтау
Ū= λ (X3)
II деңгей
Жинақтағы шоғырланулар мен деңгейлердің берілген мәндерін тұрақтандырудың
локальдық жүйесі
2.2 сурет - Басқару жүйесі құрылымы
2.2 суретке сай бірінші басқару деңгейінде есептегіш машина көмегімен
технологиялық кешен қүрылғылары арасында өлшенетін толтыру Ъ векторы
(температура, ҚМ алдындағы жұмсалған газ,
түйісу аппараты алдьіидагы жүмсалған газ жоне т.б.) мен X әсерін беруші
вскторға (жинақтагы қышқылдың шоғырланулары мен
деңгейлері) тәуелді болатын қышқылдың жүмсалуына қатысты V теориялық әсерді
басқаратын вектор есептеледі.
Материалдық ағындардың іі табылған мәндері атқарушы тетікке осы ағындардың
шығынын өзгерту мақсатында нысандарға әсерді басқарушы ретінде тікелей
беріледі.
Бүл деңгейдің есептерін шешудегі үзікшілік жиіліктік сипаттарға, Ъх
толықтыру әсерінің өзгеруіне және Хі тапсырманың
өзгеру периодтылығына байланысты.
Осыдан жоғарғы басқару деңгейінің кіші жүйесі толықтыру (толықтыру кешені)
жөніндегі басқару жүйесінің тобында жүзеге асырылады.
ҚАБ технологиялық жүйесінің жүмысы 2, X векторларының
мәндерімен ғана анықталып және толықтыру айнымалыларының ағымдағы мәндеріне
тәуелді болып қоймайды, сонымен бірге басқару нысаны стационарлы еместігі
де анықталады. Бүл толықтырулар жиілігі әдетте жогарырақ болады. Осыған
байланысты басқарудың берілген сызбасында екінші (төменгі) деңгейде X
әсерін жасаушы түрақтандырушы жүйе жүзеге асырылады. Ол "8сһ1итЪиг§ег"-де
жүзеге асырылған НЦУ локальды
жүйе көмегімен жүргізіледі. Бүл контурлардағы басқарушы әсерлердің жиілігі
жоғары және периодтығы реттік шама қүрайды.
Төменгі деңгейдің бөлік жүйесі ажырату (кері байланыс жүйесі) жөніндегі
басқару жүйесінің тобында жүзеге асырылады.
2.3. ҚАБ басқару алгоритмі
Басқару заңын іздеу келесі өрнекпен жүзеге асырылады:
U j = g(Xj,Zj) – A(Xj,Zj)= Uj теор - A(Xj,Zj) Xj
(2.13)
тендеуінде А коэффициенттер матрицасы тұйық жүйенің шығыс векторы
шектелген және тұйық жүйе астаттық орнықтылыққа ие болатындай етіп
тандалатынын көрсетуге болады.
А матрицасы мына шартты қанағаттандырсын:
\\А\\ тах\\Ғu[X, §(Х, Z), Z ] = L 1 (2.14)
Ғu (Х,U,2) матрицасы айнымалылардың нақты мәндерінің туындысы емес: бұ ның
физикалық мағынасы сол, үлгі бойынша жүзеге асырылған толықтырулар қалпына
келтірілген соң (компенсация) әрбір шығу арнасының "басты" басқаруы бар. Ол
арнаға әсер өзге басқарушы әсерлерден басым болады. Айтылғандарды ескере
отырып (2.14) шартын жеңіл орындауға болады. А матрицасы ретінде нөлдік
емес элементтері күшейту коэффициенттерінің кері шамалы ретке, яғни "басты"
элементтері басқарудың сәйкесті арнасы бойынша Ғ(Х,ТЛ,2) матрицасына
ие
болатын диагональдік матрица алынады. (2.2) формуласына (2.3) өрнегін
қолданып және (2.4) қатынасын ескере отырып, мынаны
аламыз:
осыны анықтау қажет болған болатын. Мүқият бағалау нәтижесі І=а=сопзі
болғанда мына теңсіздіктің орындалатындығын көрсетеді:
(2.14.1)
мүндағы 0LjL;
(2.14) орындалған жағдайда (2.13) өрнегімен берілген басқару жүйенің
астатты түрақтылығын және £ қателігінің ықпалын кемітуді қамтамасыз етсді.
Себебі басқару жүйесі дискретті (үзікті)
өлшенетін негізгі толықтырулардың компенсациясына құрылған. Δt сауал
кезеңін (период опроса) өлшеулер аралығында толықтыру
белгілері елеусіз өзгеретіндей етіп таңдау қажет; бұл кезде негізгі
толықтыруларды кванттау (уақыт бойынша) қателігі үлкен болмайды. Осыдан
тұрақтану сапасы артады, өйткені ол негізінен £у векторының негізгі
бөлігін құрайтын, осы қателіктермен анықталады. Z(t)- скаляр
стационарлық кездейсоқ процесс М2=0 нөлдік математикалық күту және RZZ(т)
корреляциялық функция (М2=0 болжамы жалпы шектелмейді, өйткені тұрақты шама
үшін уақыт бойынша кванттау қателігі нөлге тең) болсын. Z(t)- процесі үшін
кванттау қателігін бағалаймыз. Егер сауал кезіндегі Z(t)- сатылы функция
мен 2(1) функцияларының айырмасын ε (t) деп
белгілесек, онда М ε Z(t)- = β (t) функциясы Δt периодымен
өзгереді.
Сондықтан кванттау қателігі өлшемі ретінде мына шама алынады:
мұндағы О22=К22(0) — 2(1) дисперсиясы.
У шамасы үшін мына өрнектің дүрыстығын көрсету қиын
емес:
(2.15) өрнегі бойынша әрбір 2 толықтыру компоненті үшін кванттау қателігін
анықтауға және одан да жоғары жиілікті толықтыруға сүйене отырып сауал
кезеңін тандауға болады. ҚАБ үшін келтірілген есептеулер Дт=2 болғанда
шаманы минимумы 8%
қүрайтынын көрсетеді.
Толықтыру деңгейін анықтау үшін үлгінің дәл еместігі, Δt
сауал узіктілігінің таңдалган қадамы, атқарушы органдардың
сызықты еместігі (статистикалық сипатта) және басқа факторларды
ескеру қажет. (2.13) басқару алгоритміне барынша сирек өзгеретін υij күйіне
келтіруші (настроечный) коэффициент ендіріледі, мысалы, тораптағы
жүктеменің елеулі өзгерісі кезінде. оу-коэффициенттің мағынасы былайша
көрсетіледі: і-нші шығу айнымалысының берілген мәнінен аздаған ауытқуы
кезінде υij =соnst., ал егер ΔХij=Хiз-Хij сауалдың j-нші қадамында алдын
ала
тандалған εi шамадан асып кетіп және үлғаюын жалғастыра берсе, онда Оу
әрбір ] қадамында АЬ; шамасына өзгеретін болады.
2.3.сүрет – Басқарушы әсерді есептеу аппаратының блок – схемасы
2.4 Техникалық қамтамасыз етілуі
Басқарудың техникалық нысаны (БТН) оның күйін сипаттайтын көптеген
параметрлермен сипатталады. Нысанның көрсеткіштермен өлшенетін басқаруға
қажетті координаталары (температура, қысым, пайдалану мөлшері және т.б.)
ЭЕМ-ге берілуі тиіс.
Аппараттарды жинау және өңдеуге арналған қүралдармен қамтамасыз етудің
миникомпьютерге қосқан бірқатар мүмкіншіліктері артады.
Автономды өлшегіш прибор (ІМР) "идеадды" өлшегіш қүрылғыға барынша жақын
болып табылады, ол тарқату-жинауға (монтаж) ыңғайлы болғандықтан да өлшеу
үшін тандалған. Үзақ пайдаланылған қүрылғылар үшін көрсеткігтердің көптеген
өткізгіштерін орналастыру және оларды арнайы бөлмеде орналасқан компьютерге
қосу жүмысы күрделі де қымбат болып келеді. ІМР-лардың бөлмеде орналасқан
ІВМ РС түрлі жеке компьютермен байланысы қарапайым экрандалған, иірілген
екітінді өткізгіш арқылы жүзеге асырылады.
ІМР-лар белгілі болғанындай, жеке компьютердің модулін кеңейтуге арналған
стандартты үяшықтар қойылған 35954А интерфейсі көмегімен жеке
компьютерлерге жалғанады. Бүл карта ХТ, АТ, РС, Рептішп II, III, IV
түріндегі ІВМ жеке компьютерлерімен толығымен сәйкес келеді.
Торапшасына (плато) қойылған микропроцессоры бар осы карта 8-пеІ басқаруын
қателерді тексеруді және берілгендердің буферлеуді жүзеге асырады. Жеке
компьютер екі карталы (256 Ьуіе сііюе рогт тетогу) 256 байтты жады арқылы
ІМР-лардың барлық берілгсн мәліметтеріне өте алады.
Карталарды қоректендіру және беске дейінгі ІМР-лар
компьютердегі қойылған қоректендіру көзі арқылы қамтамасыз етіледі.
Үлкен желі болған жерде бөлек қорек көзі пайдаланылады. Бүл жағдайда қорек
көзіне қосылу үшін адаптердің (бейімдегіш) қосымша картасы қажет.
РС адаптердің картасы бір екітінді, үзындығы 1 км болатын Ѕ-net желісі
өткізгіші арқылы 50-ге дейінгі ІМР-лердің жүмысын бақылай алады. Карта
Ѕ-net желіден секундына 1000 арнаға дейін берілген мәліметтерді қабылдауды
қамтамасыз етеді.
Қоректендіру көзіне қойылатын талаптар:
5 В, 600 мА
12 В, 50 мВт қосу әрбір қосылған ІМР-лар үшін 1,2 В.
Әрбір адаптердің қосылғышына Ѕ-net желісінің 10 м-ге дейінгі өткізгіші,
кабельдік қосқыштар, терминаторлар (қызметтік) және пайдалану жөніндегі
нұсқаулар кіреді.
35954А адаптері келесі қосымша тетіктермен беріледі:
- сыртқы қоректену желісінің қосқышына сай келетін Д-түрлі
тоғызтүйісімді (девятиконтактный) қосқыш;
- Ѕ-net байланыс желісі үяшығына енетін Д-типті 1 қосымша тоғызтүйісімді
қосқыш;
- дайындық бағдарламаларымен қамтамасыз ететін және драйвердің стандартты
бағдарламаларын алып жүретін 5 %-дюймді (13,3 см) диск;
- ІМР-лар модулінде орналасқан 8-пеІ байланыс желісінің екі үштығы
(наконечник) (патент № 3590222 В).
35954А адаптері торапшасының техникалық сипаттамалары. Қосылулар:
- 62 түйісімді жеке компьютердің кеңейту шинасына арналған (кірушығу
бойынша) шығыңқы қосқыш (торцевой);
- Ѕ-net желісіне қосуға арналған, Д-типті қосқыштың 9 түйісімді
розеткалы бөлігі;
- сыртқы қоректендіру көзіне қосуға арналған Д-типті қосқыштың 9
түйісімді розеткалы бөлігі.
Жадыны орналастыру және пайдалану.
Адаптердің базалық адресі он алтылық 60000-нан 512 байтты сатылы он алтылық
ОТЕОО-ге дейін өзгереді.
Жадының қолданылуы — 512 байт. Үзу векторы ІК(}2, немесе ІК07 жеке
компьютер кірушығу желілерін үзуге, немесе ажыратуға бағытталған болады.
Қоршаған орта:
- температура жүмыстық 15°С-ден 30°С-ге дейін
сақтауға 40°С-ден 50°С-ге дейін;
- ылғалдылық жүмыстық 8%-тен 80%-ке дейін
сақтауға 0-ден 80%-ке дейін;
- Ѕ-net желідегі ІМР-ның максимум 30 үлгісінің коммутациялық қабілеті
(адаптердің екі портты жады өлшенілген шектелген);
- Ѕ-net желісі өткізгішінің ең аз үзындығы 1 км.
Ѕ-net байланыс желісі қоректену көзінің мумкінділігі.
ІВМ жеке компьютерінің ішіндегі қоректену көзінен шектеулі қашықтықта
орналасқан ІМР-ның максимум бес модуліне арналған қоректену көзі.
Сыртқы көзден қоректеніп, ІМР-ның максимум отыз модуліне арналған қорек
көзі.
Қуатты таңдау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz